Đánh giá đất đai phục vụ định hướng sử dụng bền vững đất nông nghiệp khu vực ngoại thành phía tây nam hà nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
---------------------

Võ Thị Thu Hà

ĐÁNH GIÁ ĐẤT ĐAI PHỤC VỤ ĐỊNH HƯỚNG
SỬ DỤNG BỀN VỮNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP KHU
VỰC NGOẠI THÀNH PHÍA TÂY NAM HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC

Hà Nội - Năm 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
---------------------

Võ Thị Thu Hà

ĐÁNH GIÁ ĐẤT ĐAI PHỤC VỤ ĐỊNH HƯỚNG
SỬ DỤNG BỀN VỮNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP KHU
VỰC NGOẠI THÀNH PHÍA TÂY NAM HÀ NỘI
Chuyên ngành: Quản lý đất đai
Mã số: 60850103

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS Trần Văn Tuấn

Hà Nội - Năm 2015


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 9
1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn ................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ..................................... Error! Bookmark not defined.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................... Error! Bookmark not defined.
4. Phạm vi nghiên cứu ...................................... Error! Bookmark not defined.
5. Phương pháp nghiên cứu .............................. Error! Bookmark not defined.
6. Cơ sở tài liệu để thực hiện Luận văn ............ Error! Bookmark not defined.
7. Cấu trúc luận văn .......................................... Error! Bookmark not defined.
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ ĐÁNH GIÁ ĐẤT ĐAI VÀ ĐỊNH
HƯỚNG SỬ DỤNG ĐẤT THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG
.................................................................................. Error! Bookmark not defined.
1.1 Cơ sở lý luận sử dụng đất bền vững ........... Error! Bookmark not defined.
1.1.1 Khái niệm phát triển bền vững ............ Error! Bookmark not defined.
1.1.2 Sử dụng đất nông nghiệp theo quan điểm sinh thái và phát triển bền
vững .............................................................. Error! Bookmark not defined.
1.2. Đánh giá đất đai phục vụ quy hoạch sử dụng đất theo hướng phát triển bền
vững .................................................................. Error! Bookmark not defined.
1.2.1 Khái niệm và nguyên tắc đánh giá đất Error! Bookmark not defined.
1.2.2 Phương pháp đánh giá đất theo FAO .. Error! Bookmark not defined.
1.3. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan. . Error! Bookmark not
defined.
1.3.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài ............ Error! Bookmark not defined.
1.3.2. Các nghiên cứu trong nước và về khu vực nghiên cứu ............... Error!
Bookmark not defined.
1.4. Quan điểm và phương pháp nghiên cứu .... Error! Bookmark not defined.
1.4.1. Quan điểm nghiên cứu ........................ Error! Bookmark not defined.

1.4.2. Phương pháp nghiên cứu .................... Error! Bookmark not defined.
CHƯƠNG 2: ĐÁNH GIÁ THÍCH HỢP ĐẤT ĐAI KHU VỰC NGOẠI
THÀNH PHÍA TÂY NAM HÀ NỘI .................... Error! Bookmark not defined.


2.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội khu vực nghiên cứu (3 huyện
Quốc Oai, Chương Mỹ, Thanh Oai) ................. Error! Bookmark not defined.
2.1.1 Điều kiện tự nhiên khu vực nghiên cứu Error! Bookmark not defined.
2.1.2 Điều kiện kinh tế - xã hội khu vực nghiên cứu ... Error! Bookmark not
defined.
2.2. Hiện trạng sử dụng đất của khu vực nghiên cứu ...... Error! Bookmark not
defined.
2.2.1 Hiện trạng sử dụng đất ........................ Error! Bookmark not defined.
2.2.2 Các loại hình sử dụng đất nông nghiệp chính tại khu vực nghiên cứu
...................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.3. Đánh giá phân hạng thích hợp đất đai ....... Error! Bookmark not defined.
2.3.1 Xây dựng bản đồ đơn vị đất đai ........... Error! Bookmark not defined.
2.3.2 Phân hạng thích hợp đất đai cho các loại hình sử dụng đất nông
nghiệp chính. ................................................. Error! Bookmark not defined.
CHƯƠNG 3: PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ KINH TẾ - XÃ HỘI - MÔI
TRƯỜNG VÀ ĐỀ XUẤT SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP KHU VỰC
NGHIÊN CỨU ........................................................ Error! Bookmark not defined.
3.1 Hiệu quả các loại hình sử dụng đất nông nghiệp theo quan điểm bền vững
.................................................................................. Error! Bookmark not defined.
3.1.1 Hiệu quả kinh tế .................................. Error! Bookmark not defined.
3.1.2. Hiệu quả xã hội .................................................................................. 76
3.2. Định hướng sử dụng đất khu vực nghiên cứu trong quy hoạch chung thành
phố Hà Nội đến 2030 ........................................ Error! Bookmark not defined.
3.3. Đề xuất định hướng sử dụng bền vững đất nông nghiệp khu vực nghiên
cứu .................................................................... Error! Bookmark not defined.

3.3.1 Đề xuất diện tích các LUT nông nghiệp khu vực nghiên cứu ....... Error!
Bookmark not defined.
3.3.2 Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp bền
vững khu vực nghiên cứu. ............................. Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................... Error! Bookmark not defined.
1. Kết luận ........................................................ Error! Bookmark not defined.


2. Kiến nghị ...................................................... Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 10
PHỤ LỤC


DANH MỤC HÌNH
Hình 2.1. Sơ đồ vị trí khu vực ngoại thành phía Tây Nam thành phố Hà NộiError! Bookmark

DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1: Hiện trạng sử dụng đất nông nghiệp năm 2013 các huyện ngoại
thành phía Tây Nam Hà Nội ................ Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.2: Biến động diện tích đất nông nghiệp 2005-2013 khu vực nghiên
cứu ....................................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.3. Các loại đất khu vực nghiên cứu ......... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.4: Phân cấp độ dốc ................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.5. Độ dày tầng .......................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.6. Phân cấp đất theo thành phần cơ giới .. Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.7. Phân cấp chế độ tưới nước nông nghiệpError! Bookmark not defined.
Bảng 2.8. Phân cấp chế độ tiêu nước ................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.9. Phân cấp địa hình tương đối ................ Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.10. Phân cấp chỉ tiêu hàm lượng chất hữu cơError! Bookmark not defined.

Bảng 2.11:Các yếu tố chỉ tiêu phân cấp xây dựng bản đồ đơn vị đất đaiError! Bookmark not d
Bảng 2.12. Phân loại đất ...................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.13. Diện tích phân theo tầng dày ............. Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.14. Diện tích phân theo độ dốc ................ Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.15. Diện tích phân theo thành phần cơ giới đấtError! Bookmark not defined.
Bảng 2.16. Diện tích đất phân theo hàm lượng chất hữu cơError! Bookmark not defined.
Bảng 2.17. Diện tích đất phân theo địa hình tương đốiError! Bookmark not defined.

Bảng 2.18. Diện tích đất phân theo chế độ tưới nước nông nghiệpError! Bookmark not define

Bảng 2.19. Diện tích đất phân theo chế độ tiêu nước nông nghiệpError! Bookmark not define

Bảng 2.20. Đặc tính và tính chất đất đai của các đơn vị bản đồ đất đaiError! Bookmark not de
Bảng 2.21. Yêu cầu sử dụng đất và phân cấp mức độ thích hợp của các
LUT lựa chọn....................................... Error! Bookmark not defined.


Bảng 2.22. Tổng hợp thích hợp đất đai của các LMU với các LUT nông
nghiệp chính ........................................ Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.23. Tổng hợp diện tích phân hạng thích hợp cho các LUT khu vực
nghiên cứu ........................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.24. Tổng hợp các kiểu thích hợp đất đai của các LUT khu vực
nghiên cứu ........................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.1: Hiệu quả kinh tế của các loại hình sử dụng đất chính tại khu vực
nghiên cứu ........................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.2: Hiệu quả xã hội của các loại hình sử dụng đất chính tại khu vực
nghiên cứu ........................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.3: Tình hình sử dụng thuốc bảo vệ thực vật cho một số cây trồng
khu vực nghiên cứu ............................. Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.4: Xác định các chỉ tiêu phân cấp và thang điểm đánh giá mức độ

bền vững các LUT ............................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.5: Tổng hợp kết quả thang điểm đánh giá tính bền vững về kinh tế -

xã hội - môi trường đối với các LUT khu vực nghiên cứuError! Bookmark not defin

Bảng 3.6: Diện tích đất nông nghiệp theo quy hoạch đến 2020 của khu vựcError! Bookmark n

Bảng 3.7 Diện tích đất nông nghiệp được đề xuất cho khu vực nghiên cứuError! Bookmark no


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CPTG

Chi phí trung gian

GTGT

Giá trị gia tăng

GTSX

Giá trị sản xuất

LMU

Đơn vị đất đai

LUT

Loại hình sử dụng đất

NTS

Nuôi trồng thủy sản

TH

Thích hợp

TNHH

Thu nhập hỗn hợp

TPCG

Thành phần cơ giới

UBND

Ủy Ban Nhân Dân


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Các
số liệu, ví dụ và trích dẫn trong luận văn đảm bảo độ tin cậy, chính xác và trung
thực. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được ai công bố trong
bất kỳ công trình nào khác.
Tôi cũng cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã
được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn này đều đã được chỉ rõ

nguồn gốc./.
Hà Nội, Ngày

tháng

Người cam đoan

Võ Thị Thu Hà

năm 2015


LỜI CẢM ƠN
Để có thể hoàn thành được luận văn này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc
tới PGS. TS. Trần Văn Tuấn người không những định hướng nghiên cứu cho tôi
trên con đường nghiên cứu khoa học mà còn luôn tận tình hướng dẫn, chỉ bảo và
giải đáp các thắc mắc cho tôi trong suốt thời gian thực hiện đề tài và trực tiếp
hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn này.
Tôi xin được gửi lời cảm ơn đến nhóm nghiên cứu thực hiện đề tài nghiên
cứu khoa học cấp Đại học Quốc gia Hà Nội, mã số QGTĐ.13.08 đã giúp đỡ tôi
trong quá trình điều tra và tổng hợp số liệu nghiên cứu.
Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy, cô giáo Khoa Địa lý, Trường Đại học
Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội đã giảng dạy và tạo điều kiện
thuận lợi để tôi học tập và nghiên cứu.
.

Tôi cũng xin được gửi lời cảm ơn đến các cán bộ phòng Tài nguyên và Môi

trường huyện Quốc Oai, Thanh Oai và Chương Mỹ đã giúp đỡ tôi trong quá
trình thu thập tài liệu thực hiện luận văn.

Trong quá trình hoàn thành luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót,
rất mong thầy cô và các bạn góp ý để bài viết được hoàn thiện hơn!
Hà Nội, ngày

tháng
Học viên

Võ Thị Thu Hà

năm 2015


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn
Nghiên cứu đánh giá đất đai, đánh giá mức độ thích hợp của đất đối với các
loại hình sử dụng đất để đề xuất hướng sử dụng đất bền vững làm cơ sở cho việc lập
quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch phát triển nông - lâm nghiệp là vấn đề có ý nghĩa
chiến lược và cấp thiết ở nước ta trong giai đoạn hiện nay.
Do tốc độ công nghiệp hoá, đô thị hoá ngày càng phát triển mạnh mẽ, cùng
với sức ép về dân số ngày càng gia tăng, đã làm cho quỹ đất nông nghiệp ngày càng
bị thu hẹp. Vì vậy, nước ta cũng như xu hướng chung của thế giới, muốn tăng
nhanh năng suất và sản lượng lương thực, thực phẩm. Muốn vậy, phải sử dụng có
hiệu quả cao diện tích đất nông nghiệp.
Yêu cầu cấp bách đặt ra đối với sản xuất nông nghiệp hiện đại là cần sử dụng
đất bền vững. Việc sử dụng đất nông nghiệp không chỉ quan tâm đến lợi ích kinh tế
trước mắt, mà còn phải đảm bảo hài hòa cả lợi ích xã hội và môi trường sinh thái. Sử
dụng đất nông nghiệp không chỉ đáp ứng yêu cầu của thế hệ hiện tại, mà còn không
làm ảnh hưởng đến yêu cầu và lợi ích của thế hệ mai sau.
Khu vực các huyện ngoại thành phía Tây Nam của Hà Nội trong giới hạn
phạm vi nghiên cứu bao gồm các huyện Quốc Oai, Chương Mỹ và Thanh Oai. Địa

hình có sự phân hoá rõ nét từ tây sang đông với địa hình bán sơn địa ở huyện Quốc
Oai và một phần huyện Chương Mỹ, chuyển tiếp sang khu vực đồng bằng phù sa
huyện Thanh Oai. Với nguồn tài nguyên đất phong phú, nhất là khu vực đồng bằng
thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp, phát triển công nghiệp - dịch vụ, tiểu thủ công
nghiệp làng nghề,...đã tạo ra vị thế quan trọng của khu vực ngoại thành phía tây
nam đối với sự phát triển kinh tế - xã hội chung của thủ đô Hà Nội.
Trong những năm gần đây cùng với quá trình đô thị hóa khá nhanh, trên địa
bàn nghiên cứu đã có sự chuyển dịch cơ cấu cây trồng theo hướng sản xuất hàng
hóa. Tuy nhiên việc thực hiện chuyển đổi còn mang tính tự phát và thiếu cơ sở khoa
học, chưa khai thác hết tiềm tăng và lợi thế trong sử dụng đất nông nghiệp của địa
phương. Mặt khác trong sử dụng đất nông nghiệp đã có nguy cơ ô nhiễm môi
trường, nhất là trong việc sử dụng phân hóa học, thuốc trừ sâu. Vì vậy rất cần có

10


TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt
1.

Lê Huy Bá, Vũ Chí Hiếu, Võ Đình Long (2004), Tài nguyên môi trường và
phát triển bền vững, Nxb ĐHQGHN.

2.

Trần Quốc Bình, Bài giảng ESRI ArcGis 10.0, Bài giảng ứng dụng tin học
trong thành lập bản đồ, Trường ĐHKHTN, ĐHQG HN

3.

Tôn Thất Chiểu và nnk (1984), Đánh giá phân loại đất khái quát toàn quốc,
Báo cáo khoa học, Viện Quy hoạch và Thiết kế nông nghiệp, Hà Nội.

4.

Hội Khoa học Đất Việt Nam (1999), Sổ tay điều tra phân loại, đánh giá đất,
NXB Nông nghiệp, Hà Nội, tr. 92 - 102.

5.

Phạm Thị Phin (2012) Nghiên cứu sử dụng bền vững đất nông nghiệp huyện
Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định, Luận án tiến sĩ, Trường Đại học Nông nghiệp Hà
Nội, Hà Nội.

6.

Vũ Cao Thái, Phạm Quang Khánh, Nguyễn Văn Khiêm. Điều tra đánh giá tài
nguyên đất đai theo phương pháp FAO/UNESCO và quy hoạch sử dụng đất
trên địa bàn một tỉnh, Tập 1, NXB Nông nghiệp, TPHCM, 1997.

7.

Đào Châu Thu, Nguyễn Khang (2002), Đánh giá đất, Nhà xuất bản nông
nghiệp, Hà Nội.

8.

Bùi Quang Toản (1995), Nghiên cứu đánh giá đất và quy hoạch sử dụng đất
hoang ở Việt Nam, Báo cáo đề tài 02-15-02-01, Viện Quy hoạch và Thiết kế
Nông nghiệp, Hà Nội.

9.

Trần Văn Tuấn, Bài giảng đánh giá đất phục vụ quy hoạch phát triển nông
nghiệp và quy hoạch sử dụng đất, Trường ĐHKHTN, ĐHQG HN

10. Phạm Anh Tuấn (2013) Đánh giá tiềm năng đất đai và đề xuất giải pháp sử
dụng đất nông nghiệp bền vững huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định, Luận án tiến
sĩ, Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội, Hà Nội.
11. Trần Thị Tuyến (2010) Đánh giá kinh tế sinh thái một số cây lâm sản ở huyện
Quỳ Châu, tỉnh Nghệ An. Luận văn Thạc sĩ Khoa học Địa lí, Trường ĐHSPHN.
12. UBND Thành phố Hà Nội. Báo cáo thuyết minh Quy hoạch sử dụng đất Thành
phố Hà Nội giai đoạn 2011 - 2020

11


13. UBND huyện Thanh Oai, Chương Mỹ, Quốc Oai, Báo cáo thuyết minh Quy
hoạch sử dụng đất huyện Thanh Oai, Chương Mỹ, Quốc Oai giai đoạn 2011
đến 2020
14. UBND huyện Thanh Oai, Chương Mỹ, Quốc Oai, Báo cáo thuyết minh
Thống kê kiểm kê đất đai huyện Thanh Oai, Chương Mỹ, Quốc Oai năm
2010 và 2013
Tiếng Anh
15. Baier W. (1990), Characterization of the environment for sustainable
agriculture in semi arid tropics. In: Sustainable Agriculture: issues,
perspectives and prospects in semi arid tropics. Proceedings of the
International Symposium on Natural Resource Management for Sustainable
Agriculture, New Delhi, Indian Soc, page 90 - 128.
16. Committee on Fisheries (COFI)/Food and Agriculture Organization (FAO)

(1991), Fisheries Report - R459 - Report of the Nineteenth Session of the
Committee on Fisheries, Rome, page 8 - 12.
17. Crosson P. and Anderson J. R (1993), Concerns for Sustainability Integration
of Natural Resource and Environmental Issues in the Research Agendas of
NARS, Copyright 1993 by the International Service for National Agricultural
Research (ISNAR), Netherland.
18. Ehrlich.P and J.Roughgarden, The Science of Ecology. Macmillan Publishing
Company, New York, 1987
19. FAO (1976), Framework for Land Evaluation.
20. Food and Agriculture Organization of the United Nations (1994), Cotonou
Sustainability of Development and Management Actions in Two Community
Fisheries Centres in The Gambia - IDAF program - IDAF Technical Report N
° 57, page. 1.
21. International Olympic Committee (Sport and Environment Commission)
(1992), Agenda 21 - Sport for sustainable development, page. 17.

12


22.

Klingebiel and Montgomery,

“Land

Capability

Classification,

USDA

Handbook,” US Government Pr. Office, Washington DC, 1966, 21 p
23.

Miguel A. Altieri (2001), Genetic Engineering in Agriculture Food First
Books; 1 edition (May 1, 2001)

24.

Odum, EP (1971) Fundamentals of ecology, third edition, Press of WB.
Saunders CompanyNew York

25. Technical

Advisory

Agriculture Research

Committee/Consultative
(TAC/CGIAR) (1989),

Group

on

International

Sustainable agricultural

production: Implications for International Agriculture Research, Rome, Italy,

page 131.
26. United Nations Conference on Sustainable Development (2002), Johannesburg
Declaration on Sustainable Development, South Africa, page 1 - 4.
27. World Commission on Environment and Development - WCED (1986),
Report of the World Commission on Environment and Development: Our
Common Future, Chapter 2: Towards Sustainable Development, page. 1.

13