Quản lý hoạt động giáo dục đạo đức ở các trường trung học phổ thông thị xã chí linh tỉnh hải dương

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

TRỊNH VIẾT TUẤN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC
Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THỊ XÃ CHÍ LINH
TỈNH HẢI DƢƠNG

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI – 2015

1


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

TRỊNH VIẾT TUẤN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC
Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THỊ XÃ CHÍ LINH
TỈNH HẢI DƢƠNG

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60 14 01 14

Cán bộ hƣớng dẫn: TS. Nguyễn Trọng Hoàn

HÀ NỘI – 2015

2


LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Ban Giám
hiệu trường Đại học Giáo dục- Đại học Quốc gia Hà Nội, cùng quý Thầy giáo Cô
giáo đã tham gia giảng dạy lớp cao học khóa 12, chuyên ngành Quản lý giáo dục,
luôn luôn tạo điều kiện giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập và nghiên cứu tại nhà
trường.
Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn và sự kính trọng đến TS. Nguyễn
Trọng Hoàn, người thày đã trực tiếp hướng dẫn khoa học và tận tình giúp đỡ tác
giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn đến Ban giám hiệu, các thầy giáo, cô giáo, các
em học sinh, ban đại diện cha mẹ học sinh của các trường THPT trên địa bàn thị Xã
Chí Linh, tỉnh Hải Dương, gia đình, người thân đã tạo điều kiện cả về thời gian, vật
chất cũng như tinh thần cho tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn
thành luận văn.
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, mặc dù bản thân
luôn cố gắng, nỗ lực hết mình nhưng không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong
được sự góp ý, chỉ bảo của các Thầy, các Cô và các bạn đồng nghiệp.
Hải Dương, tháng 11 năm 2014
Tác giả luận văn

Trịnh Viết Tuấn

3

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
BGD&ĐT

Bộ Giáo dục và Đào tạo

BGH

Ban giám hiệu

CBQL

Cán bộ quản lý

CM

Cách mạng

CNH – HĐH

Công nghiệp hóa – hiện đại hóa

ĐĐ

Đạo đức

ĐTN

Đoàn thanh niên

GDĐĐ

Giáo dục đạo đức

GVBM

Giáo viên bộ môn

GDCD

Giáo dục công dân

GV

Giáo viên

GVCN

Giáo viên chủ nhiệm

HS

Học sinh

Nxb

Nhà xuất bản

QLGD

Quản lý giáo dục

QTGDĐĐ

Quá trình giáo dục đạo đức

THPT

Trung học phổ thông

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

4


MỤC LỤC
Lời cảm ơn……………………………………………………………..……

i

Danh mục chữ viết tắt……………………………………………………….

ii

Mục lục……………………………………………………………………...

iii

Danh mục bảng……………………………………………………………..

vii

Danh mục biểu đồ, sơ đồ……………………………………………………

viii

MỞ ĐẦU……………………………………………………………………

1

Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GDĐĐ
CHO HỌC SINH THPT…………………………

6

1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ………………………………………….

6

1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài……………………………………………..

6

1.1.2. Nghiên cứu ở trong nước……………………………………………..

7

1.2. Một số khái niệm công cụ nghiên cứu đề tài…………………………...

10

1.2.1. Khái niệm đạo đức................................................................................

10

1.2.2. Khái niệm giáo dục đạo đức.................................................................

13

1.2.3. Quản lý..................................................................................................

14

1.2.4. Khái niệm quản lý GDĐĐ……………………………………………

16

1.2.5. Biện pháp quản lý giáo dục đạo đức………………………………….

17

1.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho
học sinh THPT................................................................................................

18

1.3.1. Đặc điểm tâm, sinh lí của học sinh trung học phổ thông......................

18

1.3.2. Những yếu tố khác.... ………………………………………………...

20

1.4. Lý luận về GDĐĐ cho HS ở trường THPT.............................................

22

1.4.1. Mục tiêu giáo dục đạo đức cho HS ở trường THPT………………….

22

1.4.2. Nội dung giáo dục đạo đức cho HS ở trường THPT…………………

23

1.4.3. Phương pháp GDĐĐ cho HS…………………………………………

24

1.4.4. Hình thức giáo dục đạo đức…………………………………………..

25

1.4.5. Phương tiện GDĐĐ…………………………………………………..

26

1.4.6. Đánh giá chất lượng GDĐĐ.................................................................

26

1.5. Một số nguyên tắc quản lí hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh

27

5


của nhà quản ở các trường THPT...................................................................
1.5.1. Giáo dục học sinh trong thực tiễn xã hội..............................................

27

1.5.2. Giáo dục bằng cách thuyết phục và phát huy tính tự giác, tích cực
của HS………………………………………………………………………

27

1.5.3. Tôn trọng nhân cách HS, lấy việc phát huy ưu điểm là chính, đồng
thời đề ra yêu cầu ngày càng cao đối với HS..................................................

27

1.5.4. Giáo dục trong tập thể, bằng tập thể.....................................................

27

1.5.5. Tính đến đặc điểm lứa tuổi và đặc điểm cá nhân trong hoạt động

giáo dục……………………………………………………………………...

28

1.5.6. Giáo dục trong lao động………………………………………………

28

1.5.7. Đảm bảo tính toàn vẹn, thống nhất trong quá trình GDĐĐ.......................

28

Tiểu kết chương l……………………………………………………………

29

Chƣơng 2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG GDĐĐ VÀ QUẢN LÝ
HOẠT ĐỘNG GDĐĐ Ở CÁC TRƢỜNG THPT THỊ XÃ CHÍ LINH TỈNH HẢI DƢƠNG......................................................................................

30

2.1. Vài nét về kinh tế - xã hội - giáo dục ở thị xã Chí Linh tỉnh Hải Dương

30

2.1.1. Một số nét về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội của thị xã Chí Linh..

30

2.1.2 .Vài nét về giáo dục thị xã Chí Linh…………………………………..

31

2.1.3. Vài nét về các trường THPT tại thị xã Chí Linh – tỉnh Hải Dương….

32

2.1.4. Kết quả xếp loại hạnh kiểm của HS thị xã Chí Linh – tỉnh Hải
Dương……………..………………………………………………...………

33

2.2. Thực trạng đạo đức và giáo dục đạo đức của học sinh THPT Thị xã
Chí Linh – Tỉnh Hải Dương…………………………………………………

34

2.2.1 Thực trạng ĐĐ của HS THPT thị xã Chí Linh – tỉnh Hải Dương…….

34

2.2.2 Thực trạng hoạt động GDĐĐ cho HS trường THPT thị xã Chí Linh –
tỉnh Hải Dương……………………………………………………………...

44

2.3 Thực trạng quản lý hoạt động GDĐĐ cho HS các trường THPT tại Thị
xã Chí Linh – Tỉnh Hải Dương……………………………………………...

50

2.3.1. Thực trạng kế hoạch hóa công tác GDĐĐ……………………………

50

2.3.2. Thực trạng về công tác tổ chức GDĐĐ………………………………

51

2.3.3 Thực trạng về chỉ đạo kiểm tra, đánh giá công tác GDĐĐ……………

52

6


2.3.4. Những lý do làm hạn chế hiệu quả của quản lý hoạt động GDĐĐ cho
HS các trường THPT tại thị xã Chí Linh – tỉnh Hải Dương………………...

53

2.3.5. Thực trạng đa dạng các hình thức phối kết hợp giữa nhà trường, gia
đình, xã hội………………………………………………………………….

55

2.3.6 Thực trạng về việc quản lý các hoạt động tự quản của các tập thể HS..

56

2.3.7 Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động GDĐĐ cho học sinh
các trường THPT thị xã Chí Linh – tỉnh Hải Dương……………………….

56

Tiểu kết chương 2…………………………………………………………...

59

Chƣơng 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ĐẠO
ĐỨC CHO HỌC SINH CÁC TRƢỜNG THPT THỊ XÃ CHÍ LINH –
TỈNH HẢI DƢƠNG......................................................................................

60

3.1. Cơ sở định hướng cho việc đề xuất các biện pháp...................................

60

3.2. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp............................................................

60

3.2.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu…………………………………...

60

3.2.2. Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện và hệ thống

……………………

61

3.2.3. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa…………………………………….....

61

3.2.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn và tính khả thi……………………

61

3.3. Các biện pháp quản lý hoạt động GDĐĐ cho học sinh các trường THPT
thị xã Chí Linh - tỉnh Hải Dương.........................................................................

61

3.3.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức cho các lực lượng tham gia GDĐĐ
cho HS……………………………………………………………………….

61

3.3.2. Biện pháp 2: Kế hoạch hóa công tác quản lý GDĐĐ cho HS..............

63

3.3.3. Biện pháp 3:Tổ chức cụ thể hóa chuẩn mực đạo đức đối với học sinh
THPT………………………………………………………………………...

66

3.3.4. Chỉ đạo sự phối hợp của Đoàn thanh niên và tổ chủ nhiệm trong giáo
dục đạo đức cho học sinh……………………………………………………

68

3.3.5. Biện pháp 5: Quản lý công tác thi đua khen thưởng cho các tập thể
và chuẩn hóa công tác đánh giá đạo đức cho học sinh...................................

71

3.3.6. Biện pháp 6: Quản lý công tác phối kết hợp giữa nhà trường, gia
đình, xã hội…………………………………………………………………..
3.3.7. Biện pháp 7: Huy động các nguồn lực, tăng cường cơ sở vật chất,

7

76


các điều kiện cho các hoạt động giáo dục đạo đức học sinh...........................

79

3.3.8. Nâng cao chất lượng kiểm tra, đánh giá công tác giáo dục đạo đức
cho học sinh…………………………………………………………………

80

3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp………………………………………..

83

3.5. Khảo sát về tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp giáo dục
đạo đức cho học sinh các trường THPT Thị Xã Chí Linh – Tỉnh Hải
Dương được đề xuất…………………………………………………………

84

Tiểu kết chương 3. ………………………………………………………….

88

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ………………………………………...

89

1. Kết luận…………………………………………………………………...

89

2. Khuyến nghị. ……………………………………………………………..

90

TÀI LIỆU THAM KHẢO…………………………………………………

92

PHỤ LỤC…………………………………………………………………...

95

8


DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1: Kết quả xếp loại hạnh kiểm của học sinh các trường
THPT thị xã Chí Linh – Tỉnh Hải Dương trong 3 năm học từ 2011- 2014....

34

Bảng 2.2: Bảng thăm dò ý kiến của học sinh về sự cần thiết của GDĐĐ......

35

Bảng 2.3: Nhận thức của học sinh về các phẩm chất đạo đức cần giáo dục
cho học sinh THPT hiện nay...........................................................................

35

Bảng 2.4: Thái độ của học sinh với những quan niệm về đạo đức.................

37

Bảng 2.5: Số học sinh vi phạm đạo đức trong hai năm học 2012-2013,
2013-2014 …………………………………………………………………..

39

Bảng 2.6: Những nguyên nhân ảnh hưởng đến hành vi tiêu cực đạo đức của

học sinh……………………………………………………………………...

41

Bảng 2.7: Nhận thức của GVCN về công tác GDĐĐ cho HS........................

44

Bảng 2.8: Nhận thức của GVBM về mức độ cần thiết của các hoạt động
GDĐĐ cho HS………………………………………………………………

46

Bảng 2.9: Bảng tổng hợp đánh giá thực hiện mục tiêu GDĐĐ......................

47

Bảng 2.10: Mức độ sử dụng các phương pháp GDĐĐ chủ yếu.....................

48

Bảng 2.11: Các hình thức GDĐĐ cho HS......................................................

49

Bảng 2.12: Thực trạng kế hoạch hóa công tác GDĐĐ..................................

51

Bảng 2.13: Thực trạng chỉ đạo kế hoạch GDĐĐ cho HS...............................

52

Bảng 2.14: Nguyên nhân ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý hoạt động
GDĐĐ cho HS. ……………………………………………………………..

53

Bảng 2.15: Mức độ phối hợp giữa BGH với các lực lượng ngoài nhà
trường………………………………………………………………………..

55

Bảng 3.1. Kế hoạch hoạt động kỷ niệm ngày Nhà giáo Việt Nam.................

65

Bảng 3.2: Kết quả xếp loại hạnh kiểm học sinh (kì, năm học).......................

75

Bảng 3.3: Kết quả khảo nghiệm về tính cấp thiết và tính khả thi của tám
nhóm biện pháp quản lý HĐGDĐĐ cho học sinh các trường THPT thị xã
Chí Linh - Tỉnh Hải Dương...........................................................................

9

85

DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ
Biểu đồ 3.1:Tính cấp thiết và tính khả thi của các nhóm biện pháp..........

87

Sơ đồ 1.1. Sơ đồ hoá các chức năng trong quá trình quản lý giáo dục......

16

Sơ đồ 3.1: Sơ đồ thể hiện mối quan hệ giữa các biện pháp.......................

84

10


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

Ban tƣ tƣởng văn hóa Trung ƣơng (2004), Xây dựng môi trường văn hóa Một số vấn đề lí luận và thực tiễn, NXB Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng,
Hà Nội.

2.

Mai Văn Bình (1991), Một số vấn đề về thời đại và đạo đức, Trường ĐHSP
Hà Nội.

3.

Bộ GD&ĐT (2001), Quyết Định 39/2001/QĐ-BGD&ĐT ban hành quy chế tổ

chức và hoạt động của các trường ngoài công lập,Wesite Bộ GD&ĐT

4.

Bộ GD&ĐT (16/4/2008), Quyết Định 16/2008/QĐ-BGD&ĐT, quy định về
đạo đức nhà giáo,Wesite Bộ GD&ĐT.

5.

Bộ GD&ĐT (2011), Điều lệ Trường trung học cơ sở, trường trung học phổ
thông và trường phổ thông có nhiều cấp học,Wesite Bộ GD&ĐT

6.

Bộ GD&ĐT, Học viện QLGD (2009), Tài liệu bồi dưỡng cán bộ QLGD.

7.

Bộ Tài chính (2000), Thông tư số 18/2000/BTC ngày 03/3/2000, Wesite Bộ
TC (www.gdt.gov.vn.)

8.

Các Mác, Ăng ghen, Lê Nin (1987), Về giáo dục, NXB Sự Thật - Hà Nội.

9.

Chỉ thị 18/2001 -CT-TTg (27/8/2001) của thủ tướng chính phủ về một số
biện pháp cấp bách xây dựng đội ngũ nhà giáo.

10. Chính phủ Việt Nam (2012), Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 20112020. Wesite Văn phòng Chính phủ. (www.moi.gov.vn)
11. Phạm Khắc Chƣơng (2002), Rèn luyện ý thức công dân, NXB ĐHSP Hà
Nội.
12. Chuyên đề Quản lý & Hội nhập (2012), Wesite EVN, (30/6/2012).
13. Hoàng Công Cƣờng, (2011) “Quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho HS
của tổ chức Đoàn TNCS HCM ở Trung tâm GDTX Ba Đình, Hà Nội”. Luận
văn QLGD- Đại học sư phạm Thái Nguyên.
14. Nguyễn Nghĩa Dân (1998), Vì năng lực sáng tạo của học sinh, tạp chí
“Nghiên cứu giáo dục”
15. Hoàng Công Cƣờng, (2011) “Quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho HS
của tổ chức Đoàn TNCS HCM ở Trung tâm GDTX Ba Đình, Hà Nội”. Luận
văn QLGD- Đại học sư phạm Thái Nguyên.

11


16. Đảng Cộng Sản Việt Nam (2013), Nghị quyết TW 29- NQ/TW – BCH TW
Đảng khóa XI
17. Đảng Cộng Sản Việt Nam (1997), “Văn kiện hội nghị lần thứ 2 – BCH TW
Đảng khóa VIII”– NXB Chính trị quốc gia Hà Nội.
18. Nguyễn Thị Mỹ Lộc-Đinh Kim Thoa-Trần Văn Tính-Vũ Phƣơng Liên,
giáo dục giá trị sống và kĩ năng sống cho học sinh trung học phổ thông
19. Vũ Cao Đàm (1996), Phương pháp luận nghiên cứu khoa học – NXB Sự thật
Hà Nội.
20. G. Ban de lat de (1978), Đạo đức học – Viện KHGD Hà Nội.
21. Giáo trình Đạo đức học (2000), Học viện chính trị quốc gia, NXB Chính trị
quốc gia Hà Nội.
22.

Phạm Minh Hạc (2001), Phát triển con người toàn diện thời kỳ công nghiệp

hóa – Hiện đại hóa đất nước, NXB Chính trị quốc gia Hà Nội.

23. Phạm Minh Hạc (2002), Giáo dục thế giới đi vào thế kỷ XXI, NXB Chính trị
quốc gia Hà Nội.
24. Harold Koontz (1992), Những vấn đề cốt yếu của quản lý, NXB Khoa học kỹ
thuật Hà Nội.
25. Hoàng Trọng Hƣng (2012), “Quản lí hoạt động GDĐĐ cho học sinh THPT
huyện Tiên Yên tỉnh Quảng Ninh”, luận văn thạc sỹ QLGD, ĐHSP Thái
nguyên
26. Đặng Vũ Hoạt (1984), Những vấn đề giáo dục học, NXB Giáo dục Hà Nội.
27. Đặng Vũ Hoạt (1992), Đổi mới hoạt động GVCN với việc giáo dục ĐĐ cho
HS, tập san NCGD số 8/1992.
28. Mai Xuân Hợi, (2011), Giá trị đạo đức, Wesite tỉnh Điện Biên .
29. Trần Hậu Kiêm (1997), Đạo đức học, NXB Giáo dục Hà Nội.
30. Trần Kiểm (2006), Khoa học quản lí giáo dục, NXB Giáo dục, Hà Nội.
31. Thị ủy Chí Linh (2011)“Văn kiện đại hội Đảng bộ thị xã Chí Linh – Hải
Dương lần thứ XXI”. Wesite Thị ủy Chí Linh.
32. Luật Giáo dục nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2005) sửa đổi
(2009), NXB Giáo dục
33. Hồ Chí Minh (1957), Bài phát biểu với hội nghị cán bộ Đảng ngành giáo
dục; 3-8/06/1957.VIII.344 )
34. Hồ Chí Minh toàn tập (1996), tập 9,10 – NXB Sự Thật, Hà Nội.
12


35. Ngành Giáo dục và Đào tạo thực hiện nghị quyết TW 2 (khóa VIII) và
nghị quyết Đại hội Đảng IX (2002) - NXB Chính trị quốc gia Hà Nội.
36. Hà Thế Ngữ (2001), Giáo dục học, Những vấn đề lý luận và thực tiễn, Viện
KHGD Việt Nam, Hà Nội.
37. Trần Đăng Sinh, Nguyễn Thị Thọ (2008), Giáo trình Đạo đức học, NXB

ĐH Sư phạm Hà Nội.
38. Bùi Văn Phỉ (2006), Các biện pháp quản lí hoạt động GDĐĐ cho HS của
Hiệu trưởng các trường THPT huyện Càng Long, tỉnh Trà Vinh, luận văn thạc
sỹ, Đại học sư phạm Hà Nội.
39. Phạm Hồng Quang (2012), Bài giảng về môi trường giáo dục và phát triển
môi trường giáo dục, ĐHSP Thái nguyên.
40. Nguyễn Dục Quang (2010), Tìm hiểu giáo dục đạo đức của vài nước trên thế
giới, Trung tâm Đào tạo và Bồi dưỡng, Viện KHGDVN.
41. Trần Quốc Thành (2002), Đề cương bài giảng khoa học quản lý đại cương,
ĐHSP Hà Nội.
42. Hà Nhật Thăng (2001), Công tác GVCN lớp ở trường phổ thông, NXB Giáo
dục – Hà Nội.
43. Hoàng Châu Tuấn(2005),“Biện pháp QLHĐGDĐĐ học sinh của hiệu trưởng
trường THPT Ba Vì , Hà Tây”. Luận văn thạc sỹ, Đại học sư phạm Hà Nội.
44. Hoàng Phê (1997), Từ điển Tiếng Việt, NXB Đà Nẵng.
45. Nguyễn Quang Uẩn (2010), Tuyển tập nghiên cứu tâm lí giáo dục, NXB
ĐHSP Hà Nội.
46. Võ Huỳnh Ngọc Vân (2001), Những biện pháp phối hợp giữa Hiệu trưởng và
tổ chức Đoàn thanh niên trong hoạt động GDĐĐ cho HS ở trường THPT tỉnh
Bình Dương, Luận văn chuyên ngành quản lí và tổ chức hoạt động văn hóa
giáo dục, Hà Nội.
47. Phạm Viết Vƣợng (1996), Giáo dục học đại cương, NXB ĐHQG Hà Nội.
48. Huỳnh Khái Vinh (2001), Một số vấn đề về lối sống ĐĐ, chuẩn giá trị XH,
NXB Chính trị Quốc gia Hà nội
49. Nguyễn Đình Xuân (2000), Quy trình học tập và tự học, NXB ĐHQG, Hà
Nội.
50. Nguyễn Xuân Đạm, (2004) Từ điển tiếng Việt tường giải và liên tưởng, NXB
văn hóa thông tin.
13