Nguyen phan va giam phan phan 1 TLBG

Khóa học Luyện thi đại học môn Sinh học – Thầy Nguyễn Quang Anh

Nguyên phân và giảm phân (Phần 1)

NGUYÊN PHÂN VÀ GIẢM PHÂN (PHẦN 1)
(TÀI LIỆU BÀI GIẢNG)

Giáo viên: NGUYỄN QUANG ANH

I. Nguyên phân
Các giai đoạn
Trung gian

Diễn biến cơ bản
- Màng nhân và nhân con tiêu biến.
- NST tháo xoắn thành dạng sợi mảnh và nhân đôi thành NST kép gồm 2 crômatit
giống nhau và dính nhau ở tâm động
- Trung tử nhân đôi

Kì đầu

- NST co ngắn
- Thoi vô săc hình thành

Kì giữa

- NST co ngắn cực đại, đính vào sơi thoi vô sắc và tập trung thành 1 hàng ở mặt
phẳng xích đạo của thoi phân bào

Kì sau

- Các NST kép tách nhau ra ở tâm động taọ thành 2 NST đơn, hình thành 2 nhóm
NST tiến về 2 cực TB theo sợi vô sắc

Kì cuối

- Tại mỗi cực tế bào, các NST tháo xoắn.
- Màng nhân và nhân con hình thành. Tế bào chất phân đôi tạo thành 2 tế bào con
có bộ NST giống tế bào mẹ

II. Giảm phân
Gồm 2 lần phân bào:
+ Giảm phân 1:
Các giai đoạn
Trung gian

Diễn biến cơ bản
- Màng nhân và nhân con tiêu biến.
- NST tháo xoắn thành dạng sợi mảnh và nhân đôi thành NST kép gồm 2 crômatit
giống nhau và dính nhau ở tâm động
- Trung tử nhân đôi

Kì đầu1

- Thoi vô săc hình thành
- NST co ngắn
- Các NST kép bắt đôi tương đồng và có thể trao đổi đoạn cho nhau (hiện tượng
trao đổi chéo)

Kì giữa1

- NST co ngắn cực đại, đính vào sơi thoi vô sắc và tập trung thành 2 hàng ở mặt
phẳng xích đạo của thoi phân bào

Kì sau1

- Mỗi NST kép trong cặp NST kép tương đồng di chuyển về 1 cực TB theo sợi vô
sắc

Kì cuối1

- Tại mỗi cực tế bào, các NST tháo xoắn.
- Màng nhân và nhân con hình thành. Tế bào chất phân đôi tạo thành 2 tế bào con
có bộ NST kép bằng 1/2 bộ NST của tế bào mẹ

Hocmai.vn – Ngôi trường chung của học trò Việt

Tổng đài tư vấn: 1900 58-58-12

- Trang | 1 -


Khóa học Luyện thi đại học môn Sinh học – Thầy Nguyễn Quang Anh

Nguyên phân và giảm phân (Phần 1)

+ Giảm phân 2:
Các giai đoạn
Trung gian

Diễn biến cơ bản

Diển ra rất nhanh
- Màng nhân và nhân con tiêu biến.
- NST tháo xoắn thành dạng sợi mảnh gồm 2 crômatit giống nhau và dính nhau ở
tâm động
- Trung tử nhân đôi

Kì đầu2

- NST co ngắn
- Thoi vô săc hình thành

Kì giữa2

- NST co ngắn cực đại, đính vào sơi thoi vô sắc và tập trung thành 1 hàng ở mặt
phẳg xích đạo của thoi phân bào

Kì sau2

- Các NST kép tách nhau ra ở tâm động taọ thành 2 NST đơn, hình thành 2 nhóm
NST tiến về 2 cực tế bào theo sọi vô sắc

Kì cuối2

- Tại mỗi cực tế bào, các NST tháo xoắn.
- Màng nhân và nhân con hình thành. Tế bào chất phân đôi tạo thành 2 tế bào con
(giao tử) có bộ NST đơn bằng 1/2 bộ NST của tế bào mẹ

Chú ý: Với cơ thể có kiểu gen AaBb. Khi giảm phân tạo giao tử:
+ Nếu là tế bào sinh dục đực, khi kết thúc giảm phân sẽ tạo ra 2 loại tinh trùng với số lượng là 4 (với cách
sắp xếp khác nhau sẽ tạo ra 2AB + 2ab hoặc 2Ab + 2aB)

+ Nếu là tế bào sinh dục cái, khi kết thúc giảm phân sẽ tạo ra 1 trứng
Với tế bào có nhiều hơn 2 cặp gen (mỗi cặp gen nằm trên 1 cặp nhiễm sắc thể tương đồng. Ví dụ:
AaBbCcDdEe khi giảm phân cũng chỉ tạo ra 2 loại tinh trùng (với tế bào sinh dục đực) hay 1 trứng (với tế
bào sinh dục cái).
Điểm giống và khác nhau cơ bản giữa nguyên phân và giảm phân, ý nghĩa của chúng trong di truyền
và tiến hóa
* Giống nhau:
- Có sự nhân đôi ADN ở kỳ trung gian.
- Trải qua các kỳ phân bào tương tự nhau.
- Đều có sự biến đổi hình thái NST theo chu kỳ đóng và tháo xoắn đảm bảo cho NST nhân đôi ở kỳ trung
gian và thu gọn cấu trúc ở kỳ giữa.
- Ở lần phân bào II của giảm phân giống phân bào nguyên phân.
- Đều là cơ chế sinh học nhằm đảm bảo ổn định vật chất di truyền qua các thế hệ.
* Khác nhau:
NGUYÊN PHÂN
- Xảy ra 1 lần phân bào gồm 5 kỳ.

GIẢM PHÂN
- Xảy ra 2 lần phân bào liên tiếp: Lần phân bào I
là phân bào giảm phân, lần phân bào II là phân
bào nguyên phân.

- Mỗi NST tương đồng được nhân đôi thành 2 - Mỗi NST tương đồng được nhân đôi thành 1 cặp
NST kép, mỗi NST kép gồm 2 crômatit.
NST tương đồng kép gồm 4 crômatit tạo thành 1
thể thống nhất.
- Ở kỳ trước không xảy ra trao đổi chéo gồm 2 - Ở kỳ trước I tại 1 cặp NST có xảy ra hiện tượng
Hocmai.vn – Ngôi trường chung của học trò Việt

Tổng đài tư vấn: 1900 58-58-12

- Trang | 2 -


Khóa học Luyện thi đại học môn Sinh học – Thầy Nguyễn Quang Anh

crômatit cùng nguồn gốc.

Nguyên phân và giảm phân (Phần 1)

tiếp hợp và xảy ra trao đổi đoạn giữa 2 crômatit
khác nguồn gốc, tạo nhóm gen liên kết mới.

- Tại kỳ giữa các NST tập trung thành từng NST - Tại kỳ giữa các NST tập trung thành từng căp
kép.
NST tương đồng kép.
- Ở kỳ sau nguyên phân: có sự phân ly các - Ở kỳ sau I của giảm phân: có sự phân ly các
crômatit trong từng NST kép về 2 cục tế bào.
NST đơn ở trạng thái kép trong từng cặp NST
tương đồng kép để tạo ra các tế bào con có bộ
NST đơn ở trạng thái kép khác nhau về nguồn gốc
NST.
- Kết quả mỗi lần phân bào tạo ra 2 tế bào có bộ - Kết quả qua 2 lần phân bào tạo ra các tế bào giao
NST lưỡng bội ổn định của loài.
tử có bộ NST giảm đi một nửa khác biệt nhau về
nguồn gốc và chất lượng NST.
- Xảy ra trong tế bào sinh dưỡng và mô tế bào - Xảy ra ở tế bào sinh dục sau khi đã kết thúc giai
sinh dục sơ khai
đoạn sinh trưởng
MỘT SỐ DẠNG BÀI TẬP VỀ HÌNH THÁI, CẤU TRÚC BỘ NST

QUA CÁC KÌ PHÂN BÀO
Loại 1: Hình thái, cấu trúc NST qua các kì phân bào
* Nguyên phân
Các kì phân
bào

Hình thái NST

Cấu trúc

- Sợi mảnh

- Dạng kép, gồm 2 crômtit, dính nhau ở tâm động

Kì đầu

- Xoắn lại, co ngắn

- Dạng kép, gồm 2 crômtit, dính nhau ở tâm động

Kì giữa

- Xoắn và co ngắn cực đại

- Dạng kép, gồm 2 crômtit, dính nhau ở tâm động

Kì sau

- Xoắn và co ngắn

- NST đơn

Kì cuối

- Sợi mảnh

- NST đơn

Trung gian

* Giảm phân
Các kì giảm
phân 1

Hình thái NST

Cấu trúc

- Sợi mảnh

- Dạng kép, gồm 2 crômtit, dính nhau ở tâm động

Kì đầu1

- Xoắn lại, co ngắn

- Dạng kép, gồm 2 crômtit, dính nhau ở tâm động

Kì giữa 1

- Xoắn và co ngắn cực đại

- Dạng kép, gồm 2 crômtit, dính nhau ở tâm động

Kì sau 1

- Xoắn và co ngắn

- Dạng kép, gồm 2 crômtit, dính nhau ở tâm động

Kì cuối 1

- Sợi mảnh

- Dạng kép, gồm 2 crômtit, dính nhau ở tâm động

Trung gian

Các kì giảm
phân 2
Trung gian

Hình thái NST
- Sợi mảnh

Hocmai.vn – Ngôi trường chung của học trò Việt

Cấu trúc
- Dạng kép, gồm 2 crômtit, dính nhau ở tâm
động

Tổng đài tư vấn: 1900 58-58-12

- Trang | 3 -


Khóa học Luyện thi đại học môn Sinh học – Thầy Nguyễn Quang Anh

Nguyên phân và giảm phân (Phần 1)

Kì đầu2

- Xoắn lại, co ngắn

- Dạng kép, gồm 2 crômtit, dính nhau ở tâm
động

Kì giữa2

- Xoắn và co ngắn cực đại

- Dạng kép, gồm 2 crômtit, dính nhau ở tâm
động

Kì sau2

- Xoắn và co ngắn

- NST đơn

Kì cuối2

- Sợi mảnh

- NST đơn

Loại 2: Xác định số NST, số crômatit, số tâm động của TB qua các kỳ phân bào
* Lưu ý:
- Số tâm động = Số NST
- Số crômatit = 2 số NST kép
Các kì nguyên
phân

Số NST

Số crômatit

Số tâm động

Trung gian

2n kép

4n

2n

Kì đầu

2n kép

4n

2n

Kì giữa

2n kép

4n

2n

Kì sau

4n đơn

0

4n

Kì cuối

2n đơn

0

2n

Các kì giảm

phân 1

Số NST

Số crômatit

Số tâm động

Trung gian

2n kép

4n

2n

Kì đầu1

2n kép

4n

2n

Kì giữa 1

2n kép

4n

2n

Kì sau 1

2n kép

4n

2n

Kì cuối 1

n kép

2n

n

Các kì giảm
phân 2

Số NST

Số crômatit

Số tâm động

Trung gian

n kép

2n

n

Kì đầu2

n kép

2n

n

Kì giữa 2

n kép

2n

n

Kì sau 2

2n đơn

0

2n

Kì cuối 2

n đơn

0

n
Giáo viên : NGUYỄN QUANG ANH
Nguồn :

Hocmai.vn – Ngôi trường chung của học trò Việt

Tổng đài tư vấn: 1900 58-58-12

Hocmai.vn

- Trang | 4 -