Giá trị của hôn nhân và gia đình công giáo ở việt nam hiện nay

I HC QUC GIA H NI

TRNG I HC KHOA HC X HI V NHN VN

TH NGC ANH

GIá TRị CủA HÔN NHÂN Và GIA ĐìNH CÔNG GIáO
ở VIệT NAM HIệN NAY

LUN N TIN S TRIT HC

H NI 2015


I HC QUC GIA H NI
TRNG I HC KHOA HC X HI V NHN VN

TH NGC ANH

GIá TRị CủA HÔN NHÂN Và GIA ĐìNH CÔNG GIáO
ở VIệT NAM HIệN NAY

Chuyờn ngnh
Mó s

: CNDVBC & CNDVLS
: 62 22 80 05

LUN N TIN S TRIT HC

Ngi hng dn khoa hc: GS. TS. NGUYN VN TI

H NI - 2015


Lời cam đoan

- Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu khoa học Giá trị của hôn nhân
và gia đình Công giáo ở Việt Nam hiện nay, dưới sự hướng dẫn khoa học của
Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Tài là hoàn toàn mới, không có sự trùng lặp với
các công trình nghiên cứu khác.
- Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết
quả nêu trong luận án là trung thực. Những kết luận khoa học của luận án
chưa từng được công bố trong bất cứ công trình khoa học nào.

Tác giả

Đỗ Thị Ngọc Anh

i


Lời cảm ơn

Tôi xin trân trọng cảm ơn Thầy - Nhà giáo Nhân dân, Giáo sư, Tiến sĩ
Nguyễn Văn Tài - Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng Việt Nam đã tận tình
hướng dẫn, giúp đỡ tôi hoàn thành luận án.
Xin trân trọng cảm ơn các Thầy, Cô giáo, các nhà khoa học, giảng viên
của Trung tâm đào tạo, bồi dưỡng giảng viên lý luận chính trị (cơ sở đào tạo cũ)
và Khoa Triết học của Trường Đại học khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học
Quốc gia Hà Nội (cơ sở đào tạo hiện tại) đã giúp đỡ tôi trong suốt quá trình

tham gia học nghiên cứu sinh.
Xin chân thành cảm ơn các nhà khoa học, các Thầy, Cô giáo và gia đình,
bè bạn đã giúp đỡ, ủng hộ tôi hoàn thành luận án.
Tác giả

Đỗ Thị Ngọc Anh

ii


MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 8
NỘI DUNG......................................................... Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 1. TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨUError! Bookmark not
defined.
1.1. Tình hình nghiên cứu đề tài .................. Error! Bookmark not defined.
1.2. Nguồn tài liệu Công giáo, khái niệm và những lý thuyết cơ bản .. Error!
Bookmark not defined.
1.2.1. Tài liệu Công giáo........................... Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Một số khái niệm ............................ Error! Bookmark not defined.
1.2.3. Những lý thuyết cơ bản................... Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 2. HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH CÔNG GIÁO Ở VIỆT NAM
............................................................................. Error! Bookmark not defined.
2.1. Công giáo ở Việt Nam .......................... Error! Bookmark not defined.
2.1.1. Khái quát về Công giáo .................. Error! Bookmark not defined.
2.1.2. Vài nét về sự hình thành Công giáo ở Việt NamError! Bookmark
not defined.
2.2. Hôn nhân Công giáo ở Việt Nam ......... Error! Bookmark not defined.
2.2.1. Quan niệm của Công giáo Việt Nam về hôn nhân .................. Error!

Bookmark not defined.
2.2.2. Mục đích của hôn nhân Công giáo Việt NamError! Bookmark not
defined.
2.2.3. Đặc điểm của hôn nhân Công giáo Việt NamError! Bookmark not
defined.
2.3. Gia đình Công giáo ở Việt Nam ........... Error! Bookmark not defined.
2.3.1. Quan niệm của Công giáo Việt Nam về gia đìnhError! Bookmark
not defined.

iii


2.3.2. Đặc điểm của gia đình Công giáo Việt NamError! Bookmark not
defined.
2.4. Mối quan hệ, sự tương đồng và khác biệt giữa hôn nhân, gia đình của
người Công giáo với người ngoài Công giáo ở Việt NamError! Bookmark
not defined.
2.4.1. Mối quan hệ giữa hôn nhân và gia đình Công giáo ở Việt Nam
................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.4.2. Sự tương đồng giữa hôn nhân, gia đình của người Công giáo với
người ngoài Công giáo ở Việt Nam .......... Error! Bookmark not defined.
2.4.3. Sự khác biệt giữa hôn nhân, gia đình của người Công giáo với
người ngoài Công giáo ở Việt Nam .......... Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chương 2 ......................................... Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 3. NHỮNG GIÁ TRỊ CƠ BẢN CỦA HÔN NHÂN CÔNG GIÁO
Ở VIỆT NAM HIỆN NAY ............................... Error! Bookmark not defined.
3.1. Hôn nhân tự do, tự nguyện giữa hai người khác giớiError! Bookmark
not defined.
3.2. Hôn nhân chung thuỷ ............................ Error! Bookmark not defined.
3.3. Hôn nhân mang tính thánh thiêng ......... Error! Bookmark not defined.

3.4. Hôn nhân vì sự phát triển con người..... Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chương 3 ........................................ Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 4. NHỮNG GIÁ TRỊ CƠ BẢN CỦA GIA ĐÌNH CÔNG GIÁO
Ở VIỆT NAM HIỆN NAY ............................... Error! Bookmark not defined.
4.1. Gia đình bền vững ................................. Error! Bookmark not defined.
4.2. Gia đình có sự liên kết chặt chẽ giữa các thành viênError! Bookmark
not defined.
4.3. Tôn trọng sự sống và yêu thương con ngườiError!
defined.

iv

Bookmark

not


4.4. Gia đình là môi trường truyền thụ các giá trị văn hoá, đạo đức và tôn
giáo; là chủ thể tích cực tham gia vào đời sống xã hộiError!

Bookmark

not defined.
4.4.1. Gia đình là môi trường truyền thụ các giá trị văn hoá, đạo đức và
tôn giáo...................................................... Error! Bookmark not defined.
4.4.2. Gia đình là chủ thể tích cực tham gia vào đời sống xã hội...... Error!
Bookmark not defined.
Tiểu kết chương 4 ........................................ Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 5. PHÁT HUY GIÁ TRỊ CỦA HÔN NHÂN, GIA ĐÌNH CÔNG
GIÁO TRONG CỘNG ĐỒNG GIÁO DÂN VIỆT NAM HIỆN NAY . Error!

Bookmark not defined.
5.1. Những vấn đề đặt ra trong việc phát huy giá trị của hôn nhân, gia đình
Công giáo trong cộng đồng giáo dân Việt Nam hiện nayError! Bookmark
not defined.
5.1.1. Tính tất yếu của việc phát huy giá trị của hôn nhân, gia đình Công
giáo trong cộng đồng giáo dân Việt Nam hiện nayError! Bookmark not
defined.
5.1.2. Những thách đố trong việc phát huy giá trị của hôn nhân, gia đình
Công giáo trong cộng đồng giáo dân Việt Nam hiện nay ................. Error!
Bookmark not defined.
5.1.2.1. Những chuyển biến về hôn nhân, gia đình của người Công giáo
Việt Nam hiện nay ................................. Error! Bookmark not defined.
5.1.2.2. Một số hạn chế, khó khăn trong việc phát huy giá trị của hôn
nhân, gia đình Công giáo ở Việt Nam hiện nayError! Bookmark not
defined.
5.2. Giải pháp cơ bản phát huy giá trị của hôn nhân, gia đình Công giáo
trong cộng đồng giáo dân Việt Nam hiện nayError!
defined.

v

Bookmark

not


5.2.1. Giải pháp về nâng cao nhận thức các giá trịError! Bookmark not
defined.
5.2.2. Giải pháp về phát triển các giá trị ... Error! Bookmark not defined.
5.2.3. Giải pháp về hiện thực hoá các giá trị trong đời sống của người

Công giáo .................................................. Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chương 5 ........................................ Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN ........................................................ Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN
QUAN ĐẾN LUẬN ÁN .................................... Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 9
PHỤ LỤC

vi


DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT

1. St - Sách Sáng thế
2. Xh - Sách Xuất hành
3. Lv - Sách Lê-vi
4. Đnl - Sách Đệ nhị luật
5. Tb - Sách Tô-bi-a
6. Tv - Sách Thánh vịnh
7. Cn - Sách Châm ngôn
8. Hc - Sách Huấn ca
9. Ml - Sách Ma-la-khi
10. Mt - Tin mừng theo thánh Mát-thêu
11. Mc - Tin mừng theo thánh Mac-cô
12. Lc - Tin mừng theo thánh Luc-ca
13. Ga - Tin mừng theo thánh Gio-an
14. Rm - Thư gửi tín hữu Rô-ma
15. 1Cr - Thư gửi tín hữu Cô-rin-tô
16. 2Cr - Thư gửi tín hữu Cô-rin-tô
17. Ep - Thư 1 gửi tín hữu Ê-phê-xô

18. Cl - Thư gửi tín hữu Cô-lô-xe
19. Kh - Sách khải huyền
20. GLHT - Giáo lý Hội Thánh
21. MV - Hiến chế mục vụ về Hội thánh trong thế giới ngày nay của
Công đồng Vaticanô II
22. TĐ - Sắc lệnh về Tông đồ Giáo dân của Công đồng Vaticanô II
23. GĐ - Tông huấn về Gia đình của Đức Giáo hoàng Gio-an Phao-lô II, 1981
24. GD - Tuyên ngôn về giáo dục Kitô giáo của Công đồng Vaticanô II.

vii


CHÚ GIẢI CÁCH TRÍCH DẪN TÀI LIỆU THAM KHẢO
Trong đề tài này, chúng tôi sử dụng cách trích dẫn cụ thể sau đây:
Thứ nhất, đối với tài liệu tham khảo của Giáo hội, chúng tôi sử dụng
phương pháp trích dẫn đặc thù của Công giáo, chẳng hạn:
- Tài liệu là Kinh thánh, khi trích dẫn đoạn 5, câu 17 Sách Sáng thế,
chúng tôi ghi: [St 5, 17], hoặc khi trích dẫn đoạn 7, câu 1 của Thư thứ nhất
gửi giáo đoàn Cô-rin-tô, chúng tôi ghi: [1Cr 7, 1].
- Tài liệu Sách Giáo lý của Hội Thánh Công giáo, khi trích dẫn câu số
1601, chúng tôi ghi: [56, số 1601], trong đó, 56 là số thứ tự của tài liệu tham
khảo được xếp theo vần a, b, c… trong phần Tài liệu tham khảo của đề tài,
còn 1601 là số câu được trích dẫn.
- Tài liệu là Bộ Giáo luật, khi trích dẫn điều 1078, chúng tôi ghi: [54,
điều 1078], trong đó, 54 là số thứ tự của tài liệu tham khảo được xếp theo vần
a, b, c… trong phần Tài liệu tham khảo của đề tài, còn 1601 là số câu được
trích dẫn.
Thứ hai, đối với những tài liệu tham khảo khác, chúng tôi sử dụng
phương pháp trích dẫn thông thường của một đề tài nghiên cứu khoa học.

viii


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Với mỗi người, hôn nhân là việc trọng đại, đánh dấu sự trưởng thành về tâm
sinh lý, nhận thức và trách nhiệm xã hội. Đồng thời hôn nhân cũng mở ra một
hướng đi mới trong cuộc sống của mỗi con người. Trong xã hội hiện đại, hôn nhân
thường được xây dựng trên cơ sở tự nguyện của tình yêu thương giữa một người
nam và một người nữ mà kết quả của nó là sự ra đời của một gia đình mới. Hay nói
cách khác, gia đình được bắt đầu từ hôn nhân, hôn nhân chính là điều kiện đầu tiên
cần thiết cho sự thiết lập một gia đình.
Con người sống không thể tách rời gia đình. Gia đình và giáo dục gia đình
luôn in dấu ấn đậm nét nhất trong cuộc đời của mỗi con người. Vì vậy, dù xét ở
phương diện nào đi nữa, gia đình vẫn luôn là tổ ấm, nơi nương tựa quan trọng của
mỗi con người, là cội nguồn của mọi tình cảm. Gia đình có vai trò quyết định trực
tiếp tới sự hình thành thể lực, trí lực và nhân cách, văn hóa của mỗi con người.
Đồng thời, gia đình cũng là một thiết chế cơ bản của xã hội, giữ vai trò đặc biệt
quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Gia đình là nền
tảng, tế bào của xã hội, là một trong những nhân tố quyết định sự hưng thịnh của
quốc gia. Muốn có một xã hội phát triển lành mạnh, trước hết từng “tế bào” phải
phát triển lành mạnh, bền vững. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng chỉ rõ: “Nhiều gia đình
cộng lại mới thành xã hội, gia đình tốt thì xã hội mới tốt, xã hội tốt thì gia đình càng
tốt hơn, hạt nhân của xã hội là gia đình. Chính vì vậy, muốn xây dựng chủ nghĩa xã
hội là phải chú ý hạt nhân cho tốt” [87, tr. 300]. Chỉ thị số 49-CT/TW ngày
21/2/2005 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Về xây dựng gia đình thời kỳ công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước cũng đã xác định: “Gia đình là một trong những
nhân tố quan trọng quyết định sự thành công của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện
đại hóa đất nước và xây dựng chủ nghĩa xã hội” [3].

9


TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.

Dương Thu Ái, Nguyễn Kim Hanh (2004), Giáo dục truyền thống văn hoá
gia đình cổ xưa, NXB Văn hoá - Thông tin, Hà Nội.

2.

Đào Duy Anh (1998), Việt Nam văn hóa sử cương, NXB Đồng Tháp.

3.

Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (2005), Chỉ thị số 49CT/TW ngày 21-2-2005, Hà Nội.

4.

Ban Tôn giáo Chính phủ (2005), Văn bản pháp luật Việt Nam về tín ngưỡng,
tôn giáo, NXB Tôn giáo, Hà Nội.

5.

Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương (2002), Vấn đề về tôn giáo và chính
sách tôn giáo của Đảng cộng sản Việt Nam, NXB Chính trị quốc gia, Hà
Nội.

6.

Bảo tàng dân tộc học Việt Nam (2009), Sống trong bí tích - Văn hoá Công
giáo đương đại Việt Nam, Hà Nội.

7.

Jean - Baptiste Duroselle và Jean - Marie Mayeur (2004), Lịch sử đạo thiên
Chúa (Trần Chí Đạo dịch), NXB Thế giới, Hà Nội.

8.

Đỗ Thị Bình (2006), “Một số cách tiếp cận lý thuyết trong nghiên cứu gia
đình”, Tạp chí Nghiên cứu gia đình và giới (2), tr. 16-26.

9.

Lê Bình chủ biên (1994), Văn hóa gia đình Việt Nam và sự phát triển xã hội,
NXB Lao động, Hà Nội.

10.

Bộ Văn hoá - Thể thao và Du lịch, Trường Đại học Văn hoá Hà Nội (2012),
Kỷ yếu Hội thảo khoa học quốc tế: Thực trạng và tương lai của gia đình
trong thế giới hội nhập, Hà Nội.

11.

Wm. C. Cadman (1958), Thánh Kinh từ điển, Nhà in Tin Lành, Sài Gòn.

12.

Yvonne Castellan (2002), Gia đình, NXB Thế giới, Hà Nội.

13.

Thiện Cẩm (2003), “Theo Đạo là đồng hành với Chúa Kitô”, Nguyệt san
Công giáo và dân tộc (99), tr. 5-20.

10


14.

Thiện Cẩm (2004), “Khủng hoảng đức tin hay khủng hoảng văn hóa”, Tuần
báo Công giáo và dân tộc (1441- 1442), tr. 50-53.

15.

Thiện Cẩm (2005), “Đồng bào Công giáo có thể đóng góp gì cho công cuộc
xây dựng và bảo vệ Tổ quốc?”, Nguyệt san Công giáo và dân tộc (129), tr. 513.

16.

Amadeo Cencini (2011), Giáo dục huấn luyện và đồng hành - một sư phạm
giúp một người thể hiện ơn gọi mình (Damiano ofm chuyển ngữ), NXB
Đông Phương, Hà Nội.

17.

Neale Donald Walsch (2008), Đối thoại với Thượng đế (Nguyễn Trung Kỳ

dịch), NXB Tri thức, Hà Nội.

18.

Jonh Drange Olsen (1957), Sử ký Hội Thánh, Nhà in Tin Lành, Sài Gòn.

19.

Nguyễn Văn Dụ (2006), Hướng dẫn mục vụ gia đình, Tòa tổng giám mục
Thành phố Hồ Chí Minh.

20.

Nguyễn Văn Dụ (2006), Hội nhập văn hoá trong hôn nhân và gia đình Việt
Nam theo Tông huấn Familiaris Consortio, Trung tâm mục vụ Việt Nam Italia.

21.

Nguyễn Hồng Dương (1999), “Bước đường hội nhập văn hóa dân tộc của
Công giáo Việt Nam”, Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo (1, 2), tr. 54-60 và tr.
32-37.

22.

Nguyễn Hồng Dương chủ biên (2001), Nghi lễ và lối sống Công giáo trong
văn hoá Việt Nam, NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội.

23.

Nguyễn Hồng Dương (2001), “Công đồng Vatican II ở Việt Nam (Nhìn từ góc

độ lý luận về hội nhập văn hóa)”, Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo (3), tr. 33-40.

24.

Nguyền Hồng Dương (2002), “Nhà nước ta với Công giáo”, Tạp chí Nghiên
cứu Tôn giáo (5), tr. 25-32.

25.

Nguyễn Hồng Dương chủ biên (2008), Công giáo Việt Nam, một số vấn đề
nghiên cứu, Nxb Từ điển Bách khoa và NXB Tôn giáo, Hà Nội.

11


26.

Nguyễn Hồng Dương chủ biên (2010), Nếp sống đạo của người Công giáo
Việt Nam, NXB Từ điển Bách khoa, Hà Nội.

27.

Nguyễn Hồng Dương (2011), Tổ chức xứ, họ đạo công giáo ở Việt Nam, lịch
sử - hiện tại và những vấn đề đặt ra, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội.

28.

Nguyễn Hồng Dương (2012), Quan điểm đường lối của Đảng về tôn giáo và
những vấn đề tôn giáo ở Việt Nam hiện nay, NXB Chính trị quốc gia, Hà
Nội.

29.

Nguyễn Hồng Dương (2012), Một số vấn đề cơ bản của Công giáo ở Việt
Nam hiện nay, NXB Từ điển Bách khoa, Hà Nội.

30.

Nguyễn Hồng Dương (2012), Công giáo thế giới tri thức cơ bản, NXB Từ
điển Bách khoa, Hà Nội.

31.

Nguyễn Hồng Dương (2012), Công giáo Việt Nam tri thức cơ bản, NXB Từ
điển Bách khoa, Hà Nội.

32.

Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ IX, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

33.

Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ X, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

34.

Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ XI, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

35.

Nguyễn Đình Đầu (2004), “Cá nhân mất tín ngưỡng thật đáng buồn, xã hội
không tín ngưỡng thật đáng lo”, Nguyệt san Công giáo và Dân tộc (14411442), tr. 63-66.

36.

Nguyễn Ngọc Điệp (1999), Tìm hiểu Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam,
NXB Mũi Cà Mau.

37. Lê Quý Đức và Hoàng Chí Bảo (2007) Văn hoá đạo đức ở nước ta
hiện nay, vấn đề và giải pháp, NXB Văn hoá Thông tin và Viện Văn hoá, Hà
Nội.

12


38.

Trần Văn Giàu (1993), Giá trị tinh thần truyền thống của dân tộc Việt Nam,
NXB TP. Hồ Chí Minh.

39.

Nguyễn Hồng Hà (2001), Văn hoá truyền thống dân tộc với việc giáo dục thế
hệ trẻ, NXB Văn hoá thông tin, Hà Nội.

40.

Phạm Minh Hạc (2012), Giá trị học - Cơ sở lý luận góp phần đúc kết, xây dựng
giá trị chung của người Việt Nam thời nay, NXB Dân trí, Hà Nội.

41.

Phạm Minh Hạc - Thái Duy Tuyên chủ biên (2012), Định hướng giá trị con
người Việt Nam thời kỳ đổi mới và hội nhập, NXB Chính trị quốc gia, Hà
Nội.

42.

Mai Thanh Hải (2002), Từ điển tôn giáo, NXB Từ điển Bách khoa,
Hà Nội.

43.

Lê Đức Hạnh (2012), Hôn nhân và nếp sống đạo trong gia đình người Việt
công giáo, NXB Văn hoá - Thông tin và Viện Văn hoá, Hà Nội.

44.

Phúc Hậu (1998), “Ơn cứu hộ đến từ gia đình”, Nguyệt san Người Công giáo
Việt Nam (50,51,52), tr. 12-13.

45.

Dương Phú Hiệp chủ biên, (2012), Cơ sở lý luận và phương pháp luận
nghiên cứu văn hoá và con người Việt Nam, NXB Chính trị quốc gia, Hà
Nội.

46.

Phan Trung Hiếu (2001), Ảnh hưởng của giáo hội Công giáo đến đời sống
gia đình người Giáo dân ở tỉnh Yên Bái, Luận văn Thạc sĩ khoa học Tôn
giáo, Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn - ĐHQG Hà Nội.

47.

Thanh Hiếu (1998), “Người Công giáo Việt Nam - trách nhiệm Công dân và
giáo dân”, Nguyện san Người Công giáo Việt Nam (50, 51, 52), tr. 43-44.

48.

Lê Như Hoa chủ biên (1998), Hôn lễ xưa và nay ở Việt Nam, NXB Văn hoá
Thông tin, Hà Nội.

49.

Lê Như Hoa (2000), Văn hoá gia đình với việc hình thành và phát triển nhân
cách trẻ em”, NXB Văn hoá Thông tin, Hà Nội.

50.

Phùng Văn Hoá (2011), Khoa học và đức tin, NXB Phương Đông, Hà Nội.
13


51.

Hội đồng Giám mục Việt Nam (2004), Giáo lý hôn nhân và gia đình, NXB

Tôn giáo, Hà Nội.

52.

Hội đồng Giám mục Việt Nam (2005), Tin mừng cho đôi tân hôn, NXB Tôn
giáo, Hà Nội.

53.

Hội đồng Giám mục Việt Nam (2007), Tóm lược học thuyết xã hội của Giáo
hội Công giáo, NXB Tôn giáo, Hà Nội.

54.

Hội đồng Giám mục Việt Nam (2007), Bộ giáo luật 1983, NXB Tôn giáo,
Hà Nội.

55.

Hội đồng Giám mục Việt Nam (2012), Công đồng Vaticanô II, NXB Tôn
giáo, Hà Nội.

56.

Hội đồng Giám mục Việt Nam (2012), Sách giáo lý của Hội Thánh Công
giáo, NXB Tôn giáo, Hà Nội.

57.

Hội đồng Giám mục Việt Nam (2011), “Hiệp Thông”, Bản tin Chuyên đề

Gia đình (66).

58.

Hội đồng Giám mục Việt Nam (2013), “Hiệp Thông”, Bản tin Chuyên đề
Đức tin Kitô giáo và vấn đề giới tính (78).

59.

Hội đồng Giám mục Việt Nam (2014), “Hiệp Thông”, Bản tin Chuyên đề
Phúc âm hoá đời sống gia đình (80).

60.

Hội đồng Giám mục Việt Nam (2014), “Hiệp Thông”, Bản tin Chuyên đề
Chuẩn bị hôn nhân và đồng hành mục vụ sau hôn nhân (81).

61.

Hội đồng Giám mục Việt Nam (2014), “Hiệp Thông”, Bản tin Chuyên đề
Gia đình và các phong trào gia đình Công giáo ở Việt Nam (82).

62.

Hội đồng Giám mục Việt Nam (2014), “Hiệp Thông”, Bản tin Chuyên đề
Mục vụ Gia đình (83 + 84).

63.

Đỗ Minh Hợp, Nguyễn Anh Tuấn, Nguyễn Thanh, Lê Hải Thanh (2005),

Tôn giáo lý luận xưa và nay, NXB Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh.

64.

Samuel Hungtington (2003), Sự va chạm các nền văn minh, NXB Lao động,
Hà Nội.
14


65.

Trần Mạnh Hùng (2003), Đạo đức sinh học và những thách đố hiện nay,
NXB Tôn giáo, Hà Nội.

66.

Đỗ Huy chủ biên (1996), Văn hóa mới Việt Nam - Sự thống nhất và đa dạng,
NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội.

67.

Phạm Hân Huynh (2003), “Người Công giáo thờ cúng tổ tiên”, Nguyệt san
Công giáo và dân tộc (97), tr. 57-64.

68.

Đỗ Quang Hưng (1991), Một số vấn đề lịch sử Thiên Chúa giáo ở Việt Nam,
Trường Đại học Tổng hợp, Hà Nội.

69.

Đỗ Quang Hưng (1998), Thái độ Vatican với vấn đề dân số kế hoạch hoá gia
đình trong đồng bào Công giáo với chính sách dân số kế hoạch hoá gia đình,
NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội.

70.

Đỗ Quang Hưng (2004), “Phải chăng tôn giáo mâu thuẫn với Chủ nghĩa xã
hội?”, Tạp chí Nghiên cứu tôn giáo (5), tr. 10-17.

71.

Đỗ Quang Hưng (2003), Bước đầu tìm hiểu về mối quan hệ giữa Nhà nước
và Giáo hội, NXB Tôn giáo, Hà Nội.

72.

Đỗ Quang Hưng (2006), “Công giáo và dân tộc ở nước ta trong bối cảnh đất
nước quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội”, Nguyệt san Công giáo và dân tộc
(139), tr. 11-29.

73.

Đỗ Quang Hưng (2012), Công giáo trong mắt tôi, NXB Tôn giáo, Hà Nội.

74.

Nguyễn Quang Hưng (2007), Công giáo Việt Nam thời kỳ triều Nguyễn
(1802 - 1883), NXB Tôn giáo, Hà Nội.

75.

Trần Thị Thanh Hương (2009), Huấn luyện tứ đức công dung ngôn hạnh
theo linh đạo Đức Cha Pierre Lambert De Lamotte, NXB Phương Đông, Hà
Nội.

76.

Bùi Trọng Khẩn (2003), “Tìm lại giá trị trong nếp sống gia đình”, Nguyện
san Người Công giáo Việt Nam (50, 51, 52), tr. 41-43.

77.

Nguyễn Linh Khiếu (2003), Nghiên cứu phụ nữ, giới và gia đình, NXB khoa
học Xã hội, Hà Nội.
15


78.

Bạch Lạp (2005), Đối thoại tôn giáo, NXB Tôn giáo, Hà Nội.

79.

Phan Huy Lê và Vũ Minh Giang chủ biên (1994), Các giá trị truyền thống và
con người Việt Nam hiện nay, Chương trình KHCN cấp Nhà nước KX07, Đề
tài KX 07 - 02 xb.

80.

Thanh Lê biên soạn (2003), Từ điển xã hội học, NXB Khoa học Xã hội, Hà
Nội.

81.

Trần Lê (2002), “Đường hướng “sống phúc âm giữa lòng dân tộc” của Giáo
hội Công giáo Việt Nam và một số quan điểm của Đảng về công tác tôn
giáo”, Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo (5), tr. 32-42.

82.

Nguyễn Thế Long (1999), Gia đình và dân tộc, NXB Lao Động,
Hà Nội.

83.

Nguyễn Tử Lộc (2002), “Vấn đề dân tộc đặt cho người Công giáo”, Tạp chí
Nghiên cứu Tôn giáo (6), tr. 20-24.

84.

C.Mác - F.Ăngghen - V.Lênin (1959), Hôn nhân và gia đình, Nhà in Nhân
dân, Hà Nội.

85.

Phạm Minh Mẫn (2009), Gia đình Công giáo cần sống theo lời Chúa hằng
ngày, NXB Tôn giáo, Hà Nội.

86.

Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, T.1, NXB Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà
Nội.

87.

Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, T.12, NXB Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà
Nội.

88.

Đức Minh chủ biên (1979), Khoa học giáo dục con em trong gia đình, Ủy
ban Thiếu niên Nhi đồng Trung ương, Hà Nội.

89.

Lê Minh (1994), Văn hóa gia đình Việt Nam và sự phát triển xã hội, NXB
Lao động, Hà Nội.

90.

Ngô Văn Minh (2013), “Quan điểm của Đảng cộng sản Việt Nam về giá trị
văn

hoá

của tôn

giáo”,

Tạp

tr. 16-21.
16

chí

Nghiên

cứu

Tôn

giáo

(8),


91.

Bùi Xuân Mĩ, Phạm Minh Thảo (2003), Tục cưới hỏi ở Việt Nam, NXB Văn
hoá Thông tin, Hà Nội.

92.

Lê Hữu Nghĩa và Nguyễn Đức Lữ (2003), Tư tưởng Hồ Chí Minh về tôn
giáo và công tác tôn giáo, NXB Tôn giáo, Hà nội.

93.

Phan Ngọc (1998), Bản sắc văn hoá Việt Nam, NXB Văn hoá Thông tin, Hà Nội.

94.

Hồng Nguyên (2004), Tâm sự với em ngày thành hôn, NXB Tôn giáo, Hà
Nội.

95.

Charlie Nguyễn (2003), Thực chất đạo Công giáo và các đạo Chúa, NXB
Giao điểm.

96.

Phạm Thị Oanh (2003), “Gia đình chiếc nôi văn hoá đức tin”, Nguyệt san
Công giáo và dân tộc (99), tr. 41-48.

97.

Trần Thị Kim Oanh (2013), “Một số suy nghĩ về văn hoá Công giáo Việt
Nam và việc bảo tồn, phát triển văn hoá đó”, Tạp chí Khoa học xã hội Việt
Nam (5), tr. 77-82.

98.

Đức Giáo hoàng Gioan-Phaolô II (2006), Tông huấn Familiaris Consortio Bổn phận của gia đình Kitô hữu trong thế giới ngày nay, Toà Thánh Roma.

99.

Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2005), Pháp lệnh tín

ngưỡng, tôn giáo, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

100. Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2013), Luật bình đẳng
giới, hôn nhân và gia đình, phòng chống bạo lực gia đình, NXB Lao động,
Hà Nội.
101. Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2001), Luật Hôn nhân
và Gia đình Việt Nam, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
102. Hồng Phúc (2000), Lịch sử Giáo hội Công giáo, NXB Tôn giáo.
103. Trần Nữ Quế Phương (2006), Gia đình như một nền tảng tâm linh - mỹ học,
NXB Hội Nhà văn, Hà Nội.

17


104. Vũ Hào Quang chủ biên (2006), Gia đình Việt Nam quan hệ, quyền lực và xu
hướng biến đổi, NXB Đại học quốc gia Hà Nội.
105. Phạm Văn Quyết (2007), Tôn giáo và biến đổi mức sinh, NXB Đại học quốc
gia Hà Nội.
106. Bùi Thị Kim Quỳ (2002), Mối quan hệ thời đại - dân tộc - tôn giáo, NXB
Khoa học Xã hội, Hà Nội.
107. Nguyễn Đình Quý (1990), Tìm hiểu Công đồng Vatican II, NXB Công an
Nhân dân, Hà Nội.
108. Bùi Đức Sinh (1972), Lịch sử giáo hội Công giáo, Chân Lý xuất bản, Sài
Gòn.
109. Hoàng Sơn (2005), “Một gợi ý về văn hoá Việt và sống đạo”, Nguyệt san
Công giáo và dân tộc (125 + 126), tr. 20-36 và tr. 47-62.
110. Phạm Công Sơn (1987), Hôn lễ và nghi thức, NXB Thanh niên, Hà Nội.
111. Trần Cao Sơn (1998), Đồng bào Công giáo với chính sách kế hoạch hoá gia
đình, NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội.
112. Bùi Văn Khiết Tâm (2011), Cho đôi bạn tâm tình, NXB Phương Đông, Hà

Nội.
113. Lê Thi (2009), Sự tương đồng và khác biệt trong quan niệm về hôn nhân gia
đình giữa các thế hệ người Việt Nam hiện nay, NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội.
114. Trương Thìn (2008), Những điều cần biết về hôn lễ truyền thống, NXB Hà
Nội.
115. Ngô Đức Thịnh (2003), “Một số quan điểm về hệ giá trị văn hoá Việt Nam”,
Tạp chí Văn hoá nghệ thuật (7), tr. 16-21.
116. Mel Thomson (2004), Triết học tôn giáo, NXB Chính trị quốc gia,
Hà Nội.
117. Phạm Huy Thông (2013), “Ảnh hưởng của văn hoá Việt với Công giáo Việt
Nam”, Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo (8), tr. 47-52.

18


118. Phạm Huy Thông (2012), Ảnh hưởng qua lại giữa đạo Công giáo và văn hoá
Việt Nam, NXB Tôn giáo, Hà Nội.
119. Nguyễn Tài Thư chủ biên (1997), Ảnh hưởng của các hệ tư tưởng và tôn
giáo đối với con người Việt Nam hiện nay, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
120. Pio Phan Văn Tình (2010), Triết học thượng cổ Tây phương ảnh hưởng trên
Kitô giáo, NXB Phương Đông, Hà Nội.
121. Trần Tam Tỉnh (1988), Thập giá và lưỡi gươm, NXB Trẻ TP. Hồ Chí Minh.
122. Phao lô Nguyễn Bình Tĩnh, Linh mục Xuân Bích (1985), Hôn nhân Kitô
giáo, NXB Thuận Hoá, Huế.
123. Nguyễn Bình Tĩnh (2003), “Ít vấn đề thời sự về hôn nhân và gia đình”,
Nguyệt san Công giáo và dân tộc (97), tr. 10-15.
124. Tòa Giám mục Xuân Lộc (2006), Hôn nhân Công giáo, NXB Tôn giáo, Hà
Nội.
125. Toà Tổng Giám mục (1998), Kinh Thánh, trọn bộ: Cựu ước và Tân ước,
NXB Thành phố Hồ Chí Minh.

126. Toà Tổng Giám mục Giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh (2002), Kinh
nghiệm hội nhập văn hoá trong nếp sống Kitô giáo tại Việt Nam, Tài liệu lưu
hành nội bộ.
127. Trần Văn Toàn (2003), “Bàn về thuyết “tam phụ” trong đạo Thiên Chúa, một
bước đi vào văn hoá Việt Nam”, Nguyệt san Công giáo và dân tộc (99), tr.
52-70.
128. Cao Đình Trị, Mai Như Ba, Trần Thị Thanh Mai (2000), Cẩm nang xây dựng
hạnh phúc gia đình, Toà giám mục Thành phố Hồ Chí Minh.
129. Nguyễn Hữu Triết (1997), Giảng trong lễ hôn phối, NXB Thành phố
Hồ Chí Minh.
130. Trung tâm Nghiên cứu khoa học về Gia đình và Phụ nữ (1994), Gia đình và
vấn đề giáo dục gia đình, NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội.

19


131. Hà Huy Tú (2002), Tìm hiểu nét đẹp văn hoá Thiên Chúa Giáo, NXB Văn
hoá Thông tin, Hà Nội.
132. Đoàn Minh Tuấn chủ biên (2007), Một số chuyên đề về tôn giáo và chính
sách tôn giáo ở Việt Nam, NXB Tôn giáo, Hà Nội.
133. Quang Tửu (2002), Một số phong tục nghi lễ dân gian truyền thống Việt
Nam, NXB Văn hoá dân tộc, Hà Nội.
134. Nguyễn Ánh Tuyết (1984), Giáo dục cái đẹp trong gia đình, NXB Phụ nữ,
Hà Nội.
135. Ủy ban Cơ đốc giáo dục (2012), Người nữ trong nhà Chúa, NXB Tôn giáo,
Hà Nội.
136. Ủy ban Giáo lý Đức tin trực thuộc Hội đồng Giám mục Việt Nam (2007),
Giáo lý hôn nhân và gia đình, NXB Tôn giáo, Hà Nội.
137. Đặng Nghiêm Vạn chủ biên (1998), Về tôn giáo tín ngưỡng Việt nam hiện
nay, NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội.

138. Đặng Nghiêm Vạn chủ biên (2001), Dân tộc, văn hoá, tôn giáo, NXB Khoa
học Xã hội, Hà Nội.
139. Đặng Nghiên Vạn (2003), Lý luận về tôn giáo và tình hình tôn giáo ở Việt
Nam, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
140. Lê Ngọc Văn (1998), Gia đình Việt Nam với chức năng xã hội hoá, NXB
Giáo dục, Hà Nội.
141. Lê Ngọc Văn (2006), “Về quan hệ hôn nhân hiện nay”, Tạp chí Nghiên cứu
gia đình và giới (2), tr. 3-15.
142. Viện Khoa học Xã hội (1985), Tình yêu, hôn nhân, gia đình trong xã hội ta,
Viện Xã hội học, Hà Nội.
143. Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, Viện Nghiên cứu Tôn giáo
(2013), Kỷ yếu khoa học xã hội: Phát huy giá trị tôn giáo nhằm xây dựng,
nâng cao đạo đức, lối sống con người Việt Nam hiện nay - Thực trạng những
vấn đề đặt ra và phương hướng, giải pháp, Hà Nội.
20


144. Viện Mác - Lênin (1983), Về giá trị văn hoá tinh thần Việt Nam, T.I, NXB
Thông tin Lý luận, Hà Nội.
145. Viện Mác - Lênin (1983), Về giá trị văn hoá tinh thần Việt Nam, T.II, NXB
Thông tin Lý luận, Hà Nội.
146. Viện Ngôn ngữ học (2005), Từ điển Tiếng Việt, NXB Đà Nẵng.
147. Viện Thông tin khoa học, Trung tâm Khoa học về Tín ngưỡng và Tôn giáo
(1997), Những đặc điểm cơ bản của một số tôn giáo lớn ở Việt Nam, Thông
tin chuyên đề.
148. Hương Việt (2003), Suy niệm với các bí tích, NXB Tôn giáo, Hà Nội.
149. Nguyễn Công Vinh (2006), Tìm hiểu giáo luật về hôn nhân và gia đình,
NXB Tôn giáo, Hà Nội.
150. Nguyễn Đình Xuân (1997), Giáo dục đời sống gia đình, NXB Đại học Quốc
gia Hà Nội.

151. Nguyễn Thanh Xuân (2005) Một số tôn giáo ở Việt Nam, NXB Tôn giáo, Hà
Nội.

21