Giáo án HK2 - lớp 10 (CTC)

Ngày soạn: 21/8/2007
Ngày d¹y:24/8/2007 Tiết 1
ĐỌC VĂN
TæNG QUAN VĂN HỌC VIỆT NAM
A, Mục tiêu bài học: Giúp HS
- Nắm được những kiến thức chung nhất tổng quan nhất về hai bộ phận của VHVN
(VHDG và VH viết ) và quá trình phát triển của VH viết Việt Nam( VH trung đại và VH
hiện đại)
- Nắm vững hệ thống vấn đề về: thể loại của văn học Việt Nam
- Bồi dưỡng niềm tự hào về truyền thống văn hóa của dân tộc qua di sản VH được
học. Từ đó, có lòng say mê với văn học Việt Nam.
B, Phương tiện thực hiện
- SGK, SGV
- Thiết kế bài học
- Các tài liệu tham khảo
C, Cách thức tiến hành:
- GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các hình thức: trao đổi thảo luận, phát
vấn
D, Tiến trình dạy học:
D1.Ổn định t. chức :
D2.KiÓm tra
GV kiÓm tra sự chuẩn bị sách vở và các câu hỏi chuẩn bị, SGK Ngữ Văn 9, tập hai
D3.Bài mới
• Giới thiệu bài:
Lịch sử văn học của bất cứ dân tộc nào đều là lịch sử tâm hồn của dân tộc ấy. Để
giúp các em nhận thức những nét lớn về văn học nước nhà, chúng ta tìm hiểu bài:
“Tổng quan văn học Việt Nam”
Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt
-GV yêu cầu HS quan sát các mục lớn
trong bài học (SGK): trình bày bố cục
của bài học

-GV định hướng:
-HS đọc phần I (SGK)
?Văn học Việt Nam gồm mấy bộ phận
lớn, đó là những bộ phận nào
?Hãy trình bày những nét lớn của
VHDG
?Ai là tác giả, lưu truyền bằng cách
nào
-HS tóm tắt những nét lớn của SGK
-GV dẫn ví dụ
?Hãy lấy ví dụ (kể tên) -> một số tác
phẩm VHDG đã học, đọc
?Lấy ví dụ để thấy được VHDG gắn bó
với sinh hoạt khác nhau của cộng đồng
Bài học được cấu trúc làm 3 phần:
I.Các bộ phận hợp thành của VH Việt Nam
II. Quá trình phát triển của VH viết Việt Nam
III. Con người Việt Nam qua văn học
I, Các bộ phận hợp thành của VH Việt Nam
1, Văn học dân gian:
-VHDG là sáng tác tập thể và truyền miệng của
nhân dân lao động. Cũng có trường hợp người trí
thức tham gia sáng tác VHDG… phải tuân thủ
những đặc trưng của VHDG
-Các thể loại chủ yếu: thần thoại, sử thi, truyền
thuyết, truyện cổ tích, truyện ngụ ngôn, truyện
cười, tục ngữ, câu đố, ca dao, vè, truyện thơ,
chèo
-Những đặc trưng tiêu biểu: tính truyền miệng, tính
tập thể và sự gắn bó với các sinh hoạt khác nhau

của đời sống cộng đồng (tính thực hành)
? VH viết VN tác giả thuộc tầng lớp
nào trong xã hội, khác gì với tác giả VH
dân gian
?VH viết Việt Nam được viết bằng
những thứ chữ nào, ví dụ
? Hệ thống những thể loại của VH viết
Việt Nam mà em đã học ở THCS
-HS ghi tóm tắt
- GV chuyển ý: VHVN là một nền VH
thống nhất trong đa dạng. Bởi nó là
sản phẩm tinh thần của tất cả các DT
sinh sống trên đất nước VN. Từ khi ra
đời, nó luôn vận động phát triển. Mỗi
thời kì giai đoạn đã vận động phát triển
khác nhau, chịu sự chi phối, quy định
của bản chất lịch sử XH.
- HS đọc SGK tr6,7; phát biểu về cách
phận kì tổng quát của VHVN nhìn từ
góc độ thời gian và quan hệ
- Hai thời kì chủ yếu của VHVN
1. VH trung đại
- Thời gian: từ TK X -> hết TK XIX
- Quan hệ: Khu vực Đông Nam Á
2. VH hiện tại
- Thời gian: từ TK XX -> nay
- Giao lưu quan hệ Quốc tế mở rộng
? Chữ Hán du nhập vào Việt Nam từ
khoảng thời gian nào
2, Văn học viết:

-Tác giả: trí thức Việt Nam. Hình thức sáng tác và
lưu truyền bằng chữ viết đọc, mang dấu ấn của
tác giả.
a, Chữ viết của văn học Việt Nam
*Nền VH VN từ xưa tới nay về cơ bản được viết
bằng chữ Hán, chữ Nôm, chữ Quốc ngữ
- Chữ Hán (cách đọc Hán Việt)
+ví dụ: “Bình Ngô Đại Cáo”…
-Chữ Nôm: chữ viết cổ ghi âm tiếng Việt dựa vào
chữ Hán để tạo ra
+ví dụ: Truyện Kiều
-Chữ Quốc Ngữ: Sử dụng chữ cái La Tinh ghi âm
tiếng Việt
- Từ TK XX, chủ yếu viết bằng chữ Quốc ngữ.
b, Hệ thống thể loại của văn học viết:
-Từ thế kỉ X đến hết TK XIX:
+ Trong VH chữ Hán:
* Văn xuôi: truyện, kí, tiểu thuyết chương hồi
* Thơ: Thơ cổ phong, thơ đường luật, từ khúc
* Văn biền ngẫu: Phú, cáo, văn tế
+ VH chữ Nôm:
* Thơ: thơ Nôm Đường luật, truyện thơ, ngâm
khúc, hát nói
* Văn biền Ngẫu
- Từ đầu TK XX đến nay:
+ Loại hình tự sự: tiểu thuyết, truyện ngắn, kí (bút
kí, tùy bút, phóng sự)
+ Loại hình trữ tình: Thơ trữ tình, trường ca
+ Loại hình kịch: Kịch nói, kịch thơ,…
II, Quá trình phát triển của văn học viết VN:

1, Văn học trung đại ( VH từ TK X đến hết TK
XIX)
a, Chữ Hán và văn thơ chữ Hán của người Việt
- Văn học trung đại Việt Nam được viết bằng chữ
? Chữ Hán đóng vai trò quan gì đối với
VHVN trung đại
? Kể tên những tác giả, tác phẩm lớn
viết bằng chữ Hán đã học ở THCS
- Ví dụ: + Thánh Tông di thảo
+ Truyền kì mạn lục
+ Ức trai thi tập
+ Bạch Vân thi tập…
? Chữ Nôm ra đời từ thế kỉ nào; việc
sáng tác ra chữ Nôm và sáng tác ra
thơ văn chữ Nôm chứng tỏ điều gì ?
? Kể tên tác giả, tác phẩm tiêu biểu
-VD:
+ Hồng Đức quốc âm thi tập
+ Thơ Nôm Đường Luật của Hồ Xuân
Hương, Bà Huyện Thanh Quan
+ Truyện Kiều
+ Truyện Nôm khuyết danh
Hán và chữ Nôm
- Chữ Hán du nhập vào Việt Nam từ đầu công
nguyên, nhưng đến TK X VH viết VN mới thực sự
hình thành
- Chữ Hán là cầu nối để DT ta tiếp nhận các học
thuyết lớn của phương Đông, sáng tạo các thể
loại trên cơ sở ảnh hưởng các thể loại Trung
Quốc.

-> Ngay trong giai đoạn VH chữ Nôm phát triển
mạnh, VH chữ Hán vẫn có nhiều thành tựu
,b, Chữ Nôm và văn thơ chữ Nôm của người Việt
- Chữ Nôm ra đời khoảng TK XII, VH viết bằng
chữ Nôm bắt đầu phát triển mạnh mẽ từ TK XV,
phát triển đỉnh cao cuối TK XVIII đầu TK XIX
- VH chữ Nôm còn là một bằng chứng hùng hồn
cho ý chí XD một nền văn hiến độc lập cho DT ta.
=> Sự phát triÓn của thơ Nôm gắn liền với sự
trưởng thành và những nét truyền thống của VH
trung đại (lòng yêu nước, tinh thần nhân đạo và
hiện thực, ý thức DT phát triÓn cao).
D4, Củng cố
? hãy vẽ sơ đồ các bộ phận của VHVN
VĂN HỌC VIỆT NAM
VH dân gian VH viết
VH trung đại VH hiện đại
(Chữ Quốc Ngữ)
Chữ Hán Chữ Nôm
D5, HD học bài:
- GV yêu cầu HS: Đọc và tóm tắt vào vở phần II.2 và phần III để chuẩn bị cho bài sau
E, Rút Kinh Nghiệm:
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
Ngày soạn: 21/8/2007
Ngày d¹y: 24/8/2007 tiết 2
ĐỌC VĂN
TỔNG QUAN VĂN HỌC VIỆT NAM
A, Mục tiêu bài học: Giúp HS
- Nắm vững những kiến thức chung nhất tổng quát về quá trình phát triển của văn học viết

Việt Nam.
+ Con người trong văn học Việt Nam
- Bồi dưỡng niềm tự hào về truyền thống văn hóa dân tộc qua di sản văn học được học.
Từ đó có lòng say mê với VHVN
B, Phương tiện thực hiện
- SGK, SGV
- Thiết kế bài dạy
- Các tài liệu tham khảo
C, Cách thức tiến hành:
GV tổ chức dạy học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, phát vấn
D, Tiến trình dạy học:
D1, Ổn định tổ chức
D2, Kiểm tra
? Văn học Việt Nam gồm những bộ phận nào, chúng có vị trí như thế nào trong quá trình
phát triển của VH dân tộc
D3, Bài mới
Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt
? VHVN từ đầu thế kỉ XX đến nay
được gọi bằng nền văn học gi ? tại sao
lại có tên như vậy ?
- Định hướng: VH từ đầu TK XX đến
nay được gọi là nền VH hiện đại. Sở dĩ
có tên như vậy vì nó phát triển trong
thời đại mà quan hệ sản xuất chủ yếu
dựa vào hiện đại hóa. Những luồng tư
tưởng tiến bộ từ bên ngoài làm thay
đổi nhận thức, cách nghĩ, cách cảm và
cả cách nói của con người Việt Nam
?Dựa vào SGK tr 9, trình bày lại các
giai đoạn chủ yếu của VH

+ Từ đầu TK XX – năm 1930
+ 1930 – CM tháng 8.1945
+ CM tháng 8.1945 – 1975
+ 1975 – hết thế kỉ XX
? Kể tên một số tác giả, tác phẩm tiêu
biểu trong từng giai đoạn mà em đã
học ở THCS
(Tản Đà, Nguyễn Tuân, Thạch Lam,
Ngô Tất Tố, Nam Cao, Tố Hữu, Chính
Hữu, Phạm Tiến Duật, Bằng Việt, Lê
Minh Khuê, Nguyễn Minh Châu,…)
? VH hiện đại có những điểm lớn khác
biệt như thế nào với VH trung đại
- Định hướng: (SGK tr 9)
+ Tác giả
II,
2, Văn học hiện đại (văn học từ đầu TK XX đến
hết TK XX)
- Mở rộng giao lưu quốc tế, tiếp xúc với các nền
VH Âu- Mĩ, VHVN bước vào quá trình hiện đại
hóa, chủ yếu là nền VH Tiếng Việt bằng chữ Quốc
Ngữ.
- Những tác giả, tác phẩm tiêu biểu:
+ 2 giai đoạn đầu TK XX – 1930 và 1930-1945:
Tản Đà, Hoàng Ngọc Phách, Hồ Biểu Chánh,
Phạm Duy Tốn, Nguyễn Tuân, Thạch Lam, Xuân
Diệu, Thế Lữ, Vũ Trọng Phụng, Hoài Thanh, Đặng
Thai Mai…
+ VH 30 năm chiến tranh: Nguyễn Đình Thi,
Hoàng Trung Thông, Nguyễn Duy,…

-> Hệ thống thể loại đạt nhiều thành tựu (truyện,
kí, tiểu thuyết, trường ca, kịch nói, nghị luận, phê
bình)
+ Về đời sống văn học
+ Về thể loại
+ Về thi pháp
? CM tháng 8.1945 có vai trò như thế
nào đối với sự phát triển của VHVN
hiện đại
? Vai trò của đại thắng mùa xuân 1975
và sự nghiệp đổi mới do Đảng lãnh
đạo ảnh hưởng thế nào đến sự phát
triển của VHVN đương đại
? Nhận xét khái quát về VHVN qua quá
trình phát triển
+ SGK tr 10
* GV hướng dẫn: đối tượng trung tâm
của VH là con người, con người tồn tại
trong 4 MQH cơ bản
? Văn học thể hiện mối quan hệ giữa
con người với thế giới tự nhiên như thế
nào
? Dẫn chứng minh họa
- Dẫn ví dụ
? Tại sao chủ nghĩa yêu nước lại trở
thành một trong những ND quan trọng
và nổi bật nhất của VH viết VN
? Những đặc điểm nội dung của chủ
nghĩa yêu nước trong VHVN là gì
- HS tóm tắt ND SGK – tr 11

? Lấy ví dụ minh họa
(trong VHDG, VH viết)
+ Nam quốc sơn hà
+ Hịch tướng sĩ
+ Tuyên ngôn độc lập
+ Thơ văn Nguyễn Đình Chiểu…
- CM tháng 8.1945, sự kiện lịch sử vĩ đại, mở ra
một giai đoạn mới trong lịch sử VN thế kỉ XX
- VH chiến tranh cứu nước: VH yêu nước CM với
sự xuất hiện của đội ngũ thế hệ nhà văn – chiến sĩ
mới, hệ thốn thể loại đạt nhiều thành tựu
- Văn học sau giải phóng đổi mới mạnh mẽ và
toàn diện với hai mảng đè tài lớn
+ Lịch sử chiến tranh – cách mạng
+ Cuộc sống và con người VN
- Kết tinh tinh hoa VHVN: 3 danh nhân văn hóa:
Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, HCM
III, Con người VN qua văn học
1, Con người VN trong quan hệ với thế giới tự
nhiên :
- Nhận thức, cải tạo, chinh phục thế giới tự nhiên
(thần thoại, truyền thuyết)
- Tình yêu thiên nhiên là một nội dung quan trọng
- Hình ảnh tươi đẹp đáng yêu của thiên nhiên VN,
cảnh quan các vùng miền khác nhau rất đa dạng
- Trong thơ ca trung đại, thiện nhiên gắn với lí
tưởng đạo đức, thẩm mĩ của nhà nho (tùng, cúc,
trúc, mai)
- Trong VH hiện đại : hình tượng thiên nhiên thể
hiện tình yêu quê hương đất nước, yêu cuộc

sống, tình yêu đôi lứa.
2, Con người VN trong quan hệ quốc gia, dân
tộc
- Trong quan hệ quốc gia DT và quan hệ XH, con
người VN đã hình thành hệ thống tư tưởng yêu
nước và tư tưởng XH
- Sớm ý thức xây dựng quốc gia độc lập, tự chủ
- Do vị trí địa lí đặc biệt mà đất nước ta đã phải
nhiều lần đấu tranh với ngoại xâm để giành và giữ
vững nền độc lập, tự chủ ấy
-> Bởi vậy, có một dòng VH yêu nước nổi bật và
xuyên suốt lịch sử VHVN
3, Con người VN trong quan hệ xã hội
? Văn học VN đã phản ánh mối quan
hệ XH như thế nào
- Phân tích một vài dẫn chứng trong
chương trình THCS để minh họa
- HS đọc ghi nhớ: 2 HS đọc
D4, Củng cố
? Học xong bài này, em cần chú ý
những ND nào
-Mơ ước về một xã hội công bằng, tốt đẹp
- Tố cáo, phê phán các thế lực chuyên quyền và
bày tỏ sự thông cảm với những người dân bị áp
bức
- Nhận thức, phê phán cải tạo xã hội
- Chủ nghĩa nhân đạo là cảm hứng xã hội tiền đề
hình thành chủ nghĩa hiện thực
- Phản ánh công cuộc xây dựng XH mới, cuộc
sống mới sau 1954 và sau 1975

4, Con người VN và ý thức về bản thân
- VHVN ghi lại quá trình lựa chọn, đấu tranh để
khẳng định đạo lí làm người của con người VN
trong sự kết hợp hài hòa hai phương diện ý thức
cá nhận và ý thức cộng đồng
- Trong hoàn cảnh đấu tranh chống ngoại xâm, cải
tạo thiên nhiên khắc nghiệt, con người VN thường
đề cao ý thức cộng đồng mà xem nhẹ ý thức cá
nhân
+ Ví dụ : trong VH chống Pháp, chống Mĩ với cảm
hứng sử thi
-Trong hoàn cảnh khác, cái tôi cá nhân được đề
cao
+ ví dụ : VH TK XVIII, giai đoạn 1930-1945
- Xu hướng chung của sự phát triển VH dân tộc là
xây dựng một đạo lí làm người với nhiều phẩm
chất tốt đẹp
* Ghi nhớ (SGK)
Sơ đồ hệ thống hóa
Văn học việt nam
Hai bộ phận hợp thành Tiến trình phát triển
VHDG VH Viết VH trung đại VH hiện đại
(X-> hết XIX) (XIX – nay 2006)
- 1900 -> 1930
- 1930 -> 1945
- 1945 -> 1975
- 1975 -> hết XX
*Con người VN qua VHVN
-Quan hệ với thiên nhiên
+ Yêu thiên nhiên

+ Đạo lí làm người VN
- Quan hệ quốc gia
+ chủ nghĩa yêu nước
- Quan hệ XH
+ chủ nghĩa nhân đạo
- Quan hệ về ý thức bản thân
+ Chủ nghĩa hiện thực
D5, HD học bài
- Kể tên 5 tác giả và tác phẩm trung đại VN tiêu biểu nhất
- Kể tên 5 tác giả và tác phẩm VH hiện đại VN tiêu biểu