Bài 1 mô hình sức khỏe

MÔ HÌNH THAY ĐỔI HÀNH VI
SỨC KHỎE

Lê Minh Thuâận
Đại học Y Dược Tp.HCM


Đặt vấn đề

Kiến thức
Thực hành

Ở phường Thịnh Liệt cao hơn so với phường Trần Phú

bệnh SXH xảy ra ở phưòng Thịnh Liệt mà không xảy ra tại phường Trần Phú.

Tạp chí YHDP, tập 18, số 7 (99), 2008

Giao tiếp Y khoa – Sau đại học năm 2013 - Lê Minh Thuận


Đặt vấn đề

•
•

Trần Phú không có SXH nên không truyền thông
yếu tố xã hội quyết định sức khỏe

–
–

–
–

Rác thải,
dọn sạch môi trường,
điều kiện cơ sở hạ tầng.
….

“không có mối liên hệ giữa có kiến thức, thực hành đúng với việc giảm tỉ lệ bệnh SXH”

Giao tiếp Y khoa – Sau đại học năm 2013 - Lê Minh Thuận



Phân loại MTHT theo Bloom*
Cho lĩnh vực nhận thức

Đánh giá
Xét đốn, phê bình, chứng minh, thẩm tra, nhận xét...

Tổng hợp
Xây dựng, thiết kế,
cải tiến, đề xuất…

Phân tích
So sánh, phân loại,

p dụng

phân tích, …

Ap dụng, giải quyết,
xác định, tính tốn…

Hiểu
Giải thích, cho thí dụ…

Hiêê
Hiêêuuchỉnh
chỉnhnăm
năm2001
2001

Nhớ
Liệt kê, trích dẫn…


Tam giác Miller

LG thực hành trong điều kiện thật :

Thực hành

Does

BNG giấu mặt, video, kiểm toán

LG thực hành giả định:

Shows how
Shows

how

OSCE, BNG…..

LG dưạ vào tình huống:

Knows how
Knows
how

Knows
Knows

MCQ, viết, vấn đáp…..

Kiểm tra nhớ lại:
MCQ, viết, vấn đáp…..


Cây vấn đề

Không biết ORS

Tỉ lệ tiêu chảy nặng ở trẻ

GDSK chưa

Không cho uống ORS

giám sát

tốt

em cao

kém

Trẻ SDD

Pha ORS không đúng

Thiếu CTV

Can
Can thiệp
thiệp vào
vào nguyên
nguyên nhân
nhân nào
nào ?
?
Mẹ bận rộn

Học vấn mẹ kém

Không có

Không biết cách pha ORS

ORs

ORS khó uống

Động viên

Nghèo

ORS khó tìm

Giao tiếp Y khoa – Sau đại học năm 2013 - Lê Minh Thuận

ORS đắt


Lược đồ lý thuyết hành động hợp lý

Con người tin rằng

Thái độ

HV chắc chắn

hướng tới

dẫn tới kết quả

HV

HÀNH VI

và họ suy nghĩ
về kết quả đó

Tính quan
trọng tương đối
của thái độ
và sự cân nhắc
đúng mức
Một vài nhóm
hoặc cá nhân cụ thể nào đó,
Đồng ý hoăặc không đồng

QUY TẮC XH

Giao tiếp Y khoa – Sau đại học năm 2013 - Lê Minh Thuận

DỰ ĐỊNH


Lược đồ lý thuyết hành động hợp lý

Giao tiếp Y khoa – Sau đại học năm 2013 - Lê Minh Thuận


Mô hình thay đổi hành vi

MÔ HÌNH NIỀM TIN

Niềm tin
Nhâận thức

Giao tiếp Y khoa – Sau đại học năm 2013 - Lê Minh Thuận

Hành vi ?


Mô hình thay đổi hành vi

MÔ HÌNH NIỀM TIN MỞ RỘNG

- Chuẩn mực
Nhâận thức

- Niềm tin
- Giá trị
- Vai trò

Giao tiếp Y khoa – Sau đại học năm 2013 - Lê Minh Thuận

Hành vi ?


Mô hình thay đổi hành vi

Giao tiếp Y khoa – Sau đại học năm 2013 - Lê Minh Thuận


Mô hình thay đổi hành vi

tiền, sức người, thời gian,...

TRỰC TIẾP

GIÁN TIẾP

TÍNH ĐƯỢC

KHÔNG TÍNH ĐƯỢC

Giao tiếp Y khoa – Sau đại học năm 2013 - Lê Minh Thuận


Mô hình thay đổi hành vi

Môi trường XH, tự nhiên

YẾU TỐ BÊN NGOÀI

KIẾN THỨC

KINH NGHIỆM

SUY XÉT VỀ MẶT LỢI HẠI

Yếu tố XH chủ quan

Cảm xúc, tình cảm

Ý ĐỊNH

Trạng thái cơ thể
Bản năng, thói quen

HÀNH VI

Giao tiếp Y khoa – Sau đại học năm 2013 - Lê Minh Thuận


Mô hình thay đổi hành vi

MÔ HÌNH HỌC TẬP XÃ HỘI

Học tập thông qua quan sát (Bandura) 4 giai đoạn:

–
–
–
–

Chú ý
Lưu giữ trong trí nhớ
Thực hiện
Động cơ duy trì

Giao tiếp Y khoa – Sau đại học năm 2013 - Lê Minh Thuận


Mô hình thay đổi hành vi

HOẠT ĐỘNG

ĐỘNG CƠ

HÀNH ĐỘNG

MỤC ĐÍCH

THAO TÁC

PHƯƠNG TIỆN

SẢN PHẨM

Giao tiếp Y khoa – Sau đại học năm 2013 - Lê Minh Thuận


Mô hình thay đổi hành vi

NHU CẦU SÁNG TẠO - HOẠT ĐỘNG SÁNG TẠO

TRỞ THÀNH NHÂN CÁCH

THẨM MỸ ĐẠO ĐỨC

Ý NGHĨA CUỘC SỐNG

13

14

15

ĐÀO TẠO VƯỢT KHÓ 16

Xã hôặi

TỰ KHẲNG ĐỊNH

9

GIAO TIẾP

NHẬN THỨC

10

11

TỰ THỂ HIỆN

12

Tâm ly

LỢI ÍCH

ĐẦY ĐỦ VỀ MẶT TC

6

TỰ DO

5

PHỤC HỒI NGHỊ LỰC 8

7

Sinh ly
BẢO VỆ TRÁNH NGUY HIỂM

1

TIẾP XÚC TÌNH CẢM

ĐỊNH HƯỚNG

VẬN ĐỘNG TÍCH CỰC, CHƠI

3

4

2

LAO ĐỘNG

GIAO TIẾP

NHẬN THỨC

Giao tiếp Y khoa – Sau đại học năm 2013 - Lê Minh Thuận

HOẠT ĐỘNG


Mô hình thay đổi hành vi

Tin tưởng, tự hào về
hành vi và phát triển
mặt đánh gía tích cực

Thái độ

Những biến đổi/phát triển
về lượng
Kỹ năng

Niềm tin được

Thái độ hướng đến mục

chuẩn hóa và tạo

tiêu

thành động cơ

Chuẩn mực

Ý định

yếu tố nổi bậc cá nhân

Hành vi

Hạn chế bên
trong
Niềm tin vào

Những biến đổi và phát triển

khách quan

Hậu quả tự
thân

khác của cá nhân

Giao tiếp Y khoa – Sau đại học năm 2013 - Lê Minh Thuận


Mô hình thay đổi hành vi
Những tiến trình thực hiện

Kết quả

Khả năng thích ứng

dể xúc động

Nổ lực tái thích nghi

nghiêm khắc

Đánh giá vấn đề

Điều chỉnh cảm xúc

cảm xúc

Điều chỉnh cảm xúc

Tình trạng công việc

ngôn ngữ

Stressor

Thích ứng cuộc sống

•
•
•

Kiểm soát
Kiểm soát cảm xúc

Có ý nghĩa lành mạnh
Mục tiêu được sửa chữa

Niềm tin tôn giáo

Cá nhân điều chỉnh
Kiểu tái thích nghi
Sự đồng tình của XH

Giao tiếp Y khoa – Sau đại học năm 2013 - Lê Minh Thuận


Đô thị hóa là gì?

Tăng trưởng dân số
(Tăng tự nhiên hoặc di cư)

-

Tăng tỷ lệ dân cư sống ở khu vực đô thị.

-

Tăng dân số ở khu vực đô thị (tăng tự nhiên
hoặc di cư).

-

Mở rộng về cơ sở hạ tầng đô thị và sử dụng
đất.

- Mở rộng về văn hóa và lối sống thành thị.

Mở rộng cơ sở hạ tầng


Tại sao mọi người di chuyển đến các thành phố lớn?

ĐẨY

Nông thôn

Sự bất ổn

Thị trường việc làm

Thiếu việc làm

Dịch vụ xã hội

Áp lực về dân số

Hiện đại

Di cư
18-35

Đô thị

KÉO


•

Hêậ thống khách quan

–
–

•

thay đổi được
không thay đổi được

Hêậ thống chủ quan

–
–

thay đổi được
không thay đổi được

Giao tiếp Y khoa – Sau đại học năm 2013 - Lê Minh Thuận