Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường phổ thông dân tộc nội trú cấp trung học phổ thông của sở giáo dục và đào tạo tỉnh điện biên

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

BÙI XUÂN PHÁI

PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƢỜNG
PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ CẤP TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
CỦA SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH ĐIỆN BIÊN

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI – 2015

1


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

BÙI XUÂN PHÁI

PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƢỜNG
PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ CẤP TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
CỦA SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH ĐIỆN BIÊN

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60 14 01 14

Cán bộ hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Đặng Thị Thanh Huyền

HÀ NỘI - 201

2


MỤC LỤC
Lời cảm ơn………………………………………………………………..………i
Lời cam đoan…………………………………………………………….………ii
Danh mục chữ viết tăt…………………………………………………….……..iii
Mục lục………………………………………………………………...………..iv
Danh mục bảng………………………………………………………………….vi
Danh mục biểu đồ……………………………………………………………...viii
Danh mục sơ đồ………………………………………………………………..viii
MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ
CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƢỜNG PHỔ THÔNG DTNT CẤP THPT… . 8
1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu .................................................................... 8
1.2. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................... 12
1.3. Vai trò, chức năng của Sở Giáo dục và Đào tạo trong phát triển đội ngũ cán
bộ quản lý trường Phổ thông DTNT THPT ......................................................... 16
1.4. Vị trí, mục tiêu, vai trò và nhiệm vụ của Trường Phổ thông DTNT trong hệ
thống giáo dục quốc dân ..................................................................................... 21
1.5. Yêu cầu về phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường Phổ thông DTNT
THPT trong giai đoạn hiện nay ............................................................................ 22
1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các Trường Phổ
thông DTNT cấp THPT của Sở Giáo dục và Đào tạo.......................................... 29
Tiểu kết Chương 1 ................................................................................................ 31
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƢỜNG
PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ CẤP TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
TỈNH ĐIỆN BIÊN .............................................................................................. 33

2.1. Khái quát đặc điểm, tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh Điện Biên có ảnh
hưởng đến phát triển giáo dục ............................................................................. 33
2.2. Khái quát về giáo dục phổ thông tỉnh Điện Biên .......................................... 36
2.3. Khái quát hệ thống Trường Phổ thông DTNT cấp THPT tỉnh Điện Biên
3


.............................................................................................................................. 41
2.4. Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý các Trường Phổ thông DTNT cấp THPT
tỉnh Điện Biên ...................................................................................................... 46
2.5. Thực trạng công tác phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các Trường Phổ thông
DTNT cấp THPT tỉnh Điện Biên ......................................................................... 55
Tiểu kết Chương 2 ................................................................................................ 68
Chƣơng 3. PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƢỜNG
PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ CẤP TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
CỦA SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH ĐIỆN BIÊN .............................. 70
3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ................................................................. 70
3.2. Các biện pháp cụ thể ..................................................................................... 71
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................... 84
3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp ............................. 85
Tiểu kết Chương 3 ............................................................................................... 89
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................... 90
1. Kết luận ............................................................................................................ 90
2. Khuyến nghị ..................................................................................................... 91
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................... 94

4


MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
1.1. Về lý luận
Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã khẳng định “Đổi mới căn
bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã
hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo
dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục là khâu then chốt”
[4], đây là nhiệm vụ hết sức quan trọng của giáo dục Việt Nam trong giai đoạn
hiện nay, và nhiệm vụ đó đã được Thủ tướng Chính phủ cụ thể hóa tại Chiến
lược Phát triển giáo dục giai đoạn 2011-2020, ban hành kèm theo Quyết định số
711/QĐ-TTg ngày 13/6/2012: “...Củng cố, hoàn thiện hệ thống đào tạo giáo
viên, đổi mới căn bản và toàn diện nội dung và phương pháp đào tạo, bồi dưỡng
nhằm hình thành đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đủ sức thực hiện
đổi mới chương trình giáo dục phổ thông sau năm 2015” [21] và “...Xây dựng xã
hội học tập, tạo cơ hội bình đẳng để ai cũng được học, học suốt đời, đặc biệt đối
với người dân tộc thiểu số, người nghèo, con em diện chính sách” [21].
Sự nghiệp phát triển giáo dục dân tộc chiếm một vị trí đặc biệt quan trọng,
nước ta với 54 dân tộc anh em, trong đó tỉ lệ đồng bào dân tộc thiểu số chiếm tới
14%. Để đạt được mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục dân tộc, đồng thời
“...giúp con em gia đình các dân tộc định cư lâu dài tại vùng có điều kiện kinh tế
xã hội đặc biệt khó khăn nhằm góp phần tạo nguồn đào tạo cán bộ cho các vùng
này” [29] theo yêu cầu tại Điều 61, Luật Giáo dục năm 2005 được Quốc hội
nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XI, thông qua tại kỳ họp thứ 7
ngày 14/6/2005, thì cần phải thực hiện nhiều giải pháp, trong đó đối với giải
pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường phổ thông thì cần phải:
“...không ngừng học tập, rèn luyện, nâng cao phẩm chất đạo đức, trình độ
chuyên môn, năng lực quản lý và trách nhiệm cá nhân”, đồng thời “Nhà nước có
kế hoạch xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục
nhằm phát huy vai trò và trách nhiệm của cán bộ quản lý giáo dục, bảo đảm phát
triển sự nghiệp giáo dục” [21], theo yêu cầu tại Chiến lược Phát triển giáo dục
Việt Nam giai đoạn 2011-2020.

5


1.2. Về thực tiễn
Điện Biên là một tỉnh miền núi, nằm ở phía tây bắc của tổ quốc; điều kiện
kinh tế nằm trong tình trạng yếu kém và khó khăn nhất trong cả nước. Hệ thống
các Trường Phổ thông Dân tộc nội trú trung học phổ thông (DTNT THPT) đã
được đầu tư và phát triển theo Đề án mở rộng quy mô và nâng cấp hệ thống các
trường phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Điện Biên ban hành kèm theo Quyết định
số 793/QĐ-UBND ngày 21/5/2009 của Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh. Tính đến
nay, toàn tỉnh đã có 08 Trường Phổ thông DTNT THPT, với quy mô ổn định
3.200 em học sinh, trong đó 95% là học sinh dân tộc. Mặc dù đã được đầu tư về
cơ sở vật chất, trường lớp khang trang, chương trình giáo dục đã có những nét
riêng so với cấp học phổ thông, song chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý các
trường phổ thông DTNT THPT trong tỉnh vẫn chưa được chú trọng theo yêu cầu
đặc thù của một tỉnh miền núi. Do đó, khi đứng trước yêu cầu về đổi mới căn
bản và toàn diện giáo dục phổ thông đối với tỉnh miền núi có trên 71% học sinh
dân tộc, thì việc phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các Trường Phổ thông DTNT
THPT là một yêu cầu tất yếu, then chốt, quyết định đến sự nghiệp giáo dục của
tỉnh nhà.
Đội ngũ cán bộ quản lý nói chung và đội ngũ cán bộ quản lý các Trường
Phổ thông DTNT cấp THPT nói riêng đã được quan tâm xây dựng và phát triển.
Song, vẫn còn có những hạn chế, bất cập: Đội ngũ cán bộ quản lý đa phần tuổi
đời còn trẻ, kinh nghiệm công tác quản lý chưa nhiều; cán bộ quản lý hầu hết
chưa được đào tạo hoặc bồi dưỡng qua các lớp về nghiệp vụ quản lý; Công tác
quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công tác tuyển chọn, bổ nhiệm, luân
chuyển, tạo nguồn cán bộ kế cận chưa được quan tâm đúng mức. Chất lượng đội
ngũ cán bộ quản lý các Trường Phổ thông DTNT cấp THPT còn hạn chế, chưa
đủ năng lực để đáp ứng yêu cầu về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục Việt Nam
theo yêu cầu tại Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI.

Bản thân tác giả của luận văn này, đang là một chuyên viên phụ trách mảng
đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý và giáo viên toàn ngành, với tâm huyết tìm ra
những biện pháp tốt nhất để phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các Trường Phổ
thông DTNT cấp THPT cho Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Điện Biên, tôi đã chọn
6


đề tài “Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các Trƣờng Phổ thông dân tộc nội
trú cấp Trung học phổ thông của Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Điện Biên” để
làm Luận văn tốt nghiệp, nhằm góp phần vào việc nâng cao chất lượng nguồn
cán bộ quản lý của ngành Giáo dục và Đào tạo tỉnh Điện Biên.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, thực tiễn và đánh giá thực trạng đội ngũ, đề
xuất một số biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các Trường Phổ thông
DTNT cấp THPT tỉnh Điện Biên giai đoạn 2015-2020, nhằm kịp thời đáp ứng
yêu cầu về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam tại tỉnh Điện Biên.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về các biện pháp phát triển đội ngũ
cán bộ quản lý (Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng) các Trường Phổ thông DTNT
cấp THPT.
- Khảo sát và đánh giá thực trạng công tác phát triển đội ngũ cán bộ quản lý
các Trường Phổ thông DTNT cấp THPT của tỉnh Điện Biên.
- Đề xuất một số giải pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các Trường
Phổ thông DTNT cấp THPT của tỉnh Điện Biên.
4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
4.1. Khách thể nghiên cứu
Công tác phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các Trường Phổ thông DTNT
cấp THPT tỉnh Điện Biên giai đoạn 2015-2020.
4.2. Đối tượng nghiên cứu
Các biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý (Hiệu trưởng, Phó Hiệu

trưởng) các Trường Phổ thông DTNT cấp THPT tỉnh Điện Biên giai đoạn 20152020.
5. Câu hỏi nghiên cứu
- Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý Trường Phổ thông DTNT cấp THPT là
gì? Cần phải thực hiện các hoạt động nào trong phát triển đội ngũ cán bộ quản lý
Trường Phổ thông DTNT cấp THPT?
- Yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục đòi hỏi phải đổi mới công
tác phát triển đội ngũ cán bộ quản lý Trường Phổ thông DTNT cấp THPT như thế
7


nào?
- Ở các tỉnh miền núi, có những yếu tố đặc thù gì cần quan tâm khi phát
triển đội ngũ cán bộ quản lý các Trường Phổ thông DTNT cấp THPT?
- Hiện trạng đội ngũ Hiệu trưởng/Phó Hiệu trưởng các Trường Phổ thông
DTNT cấp THPT tỉnh Điện Biên có những điểm mạnh/yếu gì đáp ứng yêu cầu
đổi mới giáo dục?
- Công tác phát triển đội ngũ cán bộ quản lý Trường Phổ thông DTNT cấp
THPT tỉnh Điện Biên được thực hiện như thế nào? Vấn đề cần ưu tiên giải quyết
trong công tác này là gì? Nguyên nhân?
- Cần có những biện pháp nào để phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các
Trường phổ thông DTNT cấp THPT tỉnh Điện Biên để đáp ứng yêu cầu đổi mới
giáo dục?
6. Giả thuyết khoa học
Đội ngũ cán bộ quản lý các Trường Phổ thông DTNT cấp THPT tỉnh Điện
Biên hiện nay đã có nhiều cố gắng trong công tác quản lý. Công tác phát triển
đội ngũ cán bộ quản lý Trường PTDTNT cấp THPT bước đầu được quan tâm.
Tuy nhiên đội ngũ cán bộ quản lý trường PTDTNT cấp THPT sẽ phát triển một
cách ổn định và bền vững đáp ứng được yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện
giáo dục Việt Nam nếu sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Điện Biên áp dụng có hiệu
quả các biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các Trường Phổ thông

DTNT cấp THPT như: Nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò, chức năng và nhiệm
vụ của đội ngũ cán bộ quản lý; xây dựng quy hoạch, đào tạo và bồi dưỡng; tuyển
chọn, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, miễn nhiệm và luân chuyển cán bộ; thanh tra,
kiểm tra và đánh giá đội ngũ cán bộ quản lý các Trường Phổ thông DTNT cấp
THPT gắn với thực hiện các chương trình, mục tiêu đổi mới căn bản, toàn diện
giáo dục của Bộ Giáo dục và Đào tạo giai đoạn 2015-2020.
7. Giới hạn đề tài
Đề tài này tập trung nghiên cứu những biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ
quản lý (Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng) các Trường Phổ thông DTNT cấp THPT
của Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Điện Biên (08 trường).
Thời gian: khảo sát thực tiễn lấy số liệu từ năm 2010 trở lại đây.
8


8. Phƣơng pháp nghiên cứu
8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Bằng việc sưu tầm, nghiên cứu các văn kiện của Đảng, chính sách pháp luật
của Nhà nước, các tài liệu về đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục Việt Nam,
các tài liệu và công trình khoa học về lĩnh vực quản lý, quy hoạch, quản lý
nguồn nhân lực, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường, quản lý và phát triển đội
ngũ cán bộ quản lý các Trường phổ thông nói chung, từ đó xác định cơ sở lý
luận về biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các Trường Phổ thông
DTNT cấp THPT tỉnh Điện Biên.
8.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Bằng việc điều tra, nghiên cứu và xin ý kiến chuyên gia, tổng kết kinh
nghiệm, thu thập và phân tích số liệu ... nhằm mục đích khảo sát và đánh giá
thực trạng công tác phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các Trường Phổ thông
DTNT cấp THPT tỉnh Điện Biên; đồng thời kiểm chứng mức độ cần thiết, khả
thi của các biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường Phổ thông
DTNT cấp THPT tỉnh Điện Biên.

8.3. Nhóm phương pháp hỗ trợ
Thống kê các số liệu và phân tích các số liệu.
9. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo, luận văn
được trình bày trong 03 chương:
Chƣơng 1. Cơ sở lý luận về công tác phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các
trường phổ thông dân tộc nội trú cấp trung học phổ thông
Chƣơng 2. Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý các trường phổ thông dân
tộc nội trú cấp trung học phổ thông tỉnh Điện Biên
Chƣơng 3. Biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường phổ
thông dân tộc nội trú cấp trung học phổ thông của Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh
Điện Biên giai đoạn 2015-2020.

9


CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ
QUẢN LÝ CÁC TRƢỜNG PHỔ THÔNG DTNT CẤP THPT
1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
1.1.1. Trên thế giới
Trong lịch sử cổ đại (những năm 500 đến 300 trước Công nguyên), đã xuất
hiện tư tưởng quản lý của Khổng Tử nhằm mục đích đào tạo ra lớp người cai trị
xã hội, tư tưởng đó được xây dựng trên cốt lõi triết lý của đạo nhân với các yếu
tố: nhân, lễ, nghĩa, trí, tín, dũng. Những tư tưởng trên, tuy chưa thực sự chuyên
sâu về quản lý nhưng đã đặt nền móng cho việc hình thành tư tưởng về nâng cao
chất lượng những người làm công tác quản lý trong xã hội lúc bấy giờ.
Giữa thế kỷ 18, một số nhà khoa học như: Robert Owen (1771-1858), nhà
xã hội không tưởng vĩ đại người Anh hay Charles Babbage (1792-1871), nhà
toán học người Anh đã đưa ra những quan điểm: tìm giải pháp quản lý với việc

nâng cao năng xuất lao động và nâng cao trình độ quản lý. Tiếp đó, Frederick
Winslow Taylor (1856-1915) với công trình tiêu biểu là cuốn “Những nguyên
tắc quản lý khoa học” (The Principles of Scientific Management) xuất bản năm
1911 – trong công trình này, F.W. Taylor đã đưa ra bốn nguyên tắc quản lý khoa
học đề cập đến việc tuyển chọn, huấn luyện công nhân, sự hợp tác cần thiết của
người quản lý với người bị quản lý nhằm nâng cao chất lượng của người quản lý.
Kế đó, Henri Faylor (1841-1925), một kỹ nghệ gia người Pháp có công trình
“Tổng quát về quản lý – hay Thuyết quản trị” (Adiministration Industriell et
Generale) xuất bản năm 1916 mà cống hiến lớn nhất của ông là đưa ra 5 chức
năng cơ bản quản lý, 16 quy tắc về chức trách quản lý và 14 nguyên tắc quản lý
hành chính. Theo ông, nếu người quản lý có đủ phẩm chất và năng lực, kết hợp
nhuần nhuyễn các chức năng, quy tắc và nguyên tắc quản lý thì chất lượng và
hiệu quả công việc, năng xuất lao động được nâng cao.
Từ những năm 70-80 của thế kỷ XX, một trường phái tiếp cận về quản lý
trên cơ sở xem xét những yếu tố văn hóa giữa con người với con người đã xuất
hiện với công trình nghiên cứu của William (Giáo sư trường Đại học California,
Mỹ). Ông đã khẳng định, yếu tố quan trọng của văn hóa trong quản lý và nêu ra
10


7 yếu tố có ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý được mô tả trong sơ đồ 7S: Strategy
(chiến lược), Skills (kỹ năng), Style (cách thức), System (hệ thống), Structure
(cơ cấu), Shared value (các giá trị chung) và đặc biệt là Staff (đội ngũ). Thông
qua mô hình và phân tích đặc điểm của 7 yếu tố trên, chúng ta sẽ thấy giá trị của
chất lượng đội ngũ người quản lý [27].
Khi xã hội công nghiệp có sự bùng nổ thông tin và chuyển dần thành xã hội
thông tin, các nhà khoa học nghiên cứu về quản lý đã có các công trình về quản
lý trong môi trường luôn biến đổi, quản lý theo quan điểm hệ thống, quản lý tình
huống và vấn đề chất lượng người quản lý thực sự đã được đề cập tới với những
yêu cầu và cách thức nâng cao chất lượng đội ngũ. Cụ thể một số công trình nổi

tiếng, đó là của Harold Koont, Cyrii Odonell, Heinz Weihrich với tác phẩm nổi
tiếng: “Những vấn đề cốt yếu của quản lý”, công trình này đề cập nhiều hơn về
yêu cầu chất lượng của người quản lý. Hay gần đây, Trung Quốc đang thành
công trên con đường phát triển và hội nhập với thế giới, đã xuất hiện công trình
nghiên cứu “Khoa học lãnh đạo hiện đại”. Trong công trình này, các tác giả đã
chú ý nêu vấn đề chất lượng của cán bộ lãnh đạo và quản lý.
Ngoài ra, ở Liên xô (cũ), các công trình nghiên cứu – xét ở góc độ lý luận
giáo dục học của các tác giả đã đề cập tới lực lượng giáo dục; trong đó nêu rõ vai
trò, vị trí, chức năng của cán bộ quản lý trường học, tiêu biểu là công trình của
các nhà khoa học nổi tiếng như: Ilina T.A với tác phẩm Giáo dục học (tại tập 3:
Những cơ sở của công tác giáo dục; Savin N.V với tác phẩm Giáo dục học (ở
Chương 22, tập 2: Những vấn đề cơ bản của quản lý nhà trường).
Năm 1991, tổ chức UNESCO đã xuất bản cuốn “Quản lý hành chính và sư
phạm” của Jean Valérien, nhằm giới thiệu các modul về vai trò, chức năng, trách
nhiệm, yêu cầu chất lượng và nhiệm vụ của người Hiệu trường trường TH.
1.1.2. Tại Việt Nam
Đầu tiên phải nói đến tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh (1890-1969) về
công tác quản lý, nhiều quan điểm chỉ đạo của Người đều nhắc đến tầm quan
trọng của người quản lý. Người khẳng định: “Cán bộ là cái gốc của mọi công
việc”, “Muôn việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém” [27].

11


Trong sự nghiệp cách mạng, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đến sự
nghiệp giáo dục; trong đó đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng về vấn đề phát
triển đội ngũ cán bộ quản lý. Điều đó được thể hiện qua các chủ trương, chính
sách, hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật; tiêu biểu gần đây nhất là Chỉ thị
số 40-CT/TW, ngày 16/6/2004 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về việc xây
dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục [1];

Quyết định số 711/QĐ-TTg ngày 13/6/2012 của Thủ tướng Chính phủ, về việc phê
duyệt “Chiến lược phát triển giáo dục 2011-2020” [21].
Với xu hướng kế thừa, nhiều nhà khoa học Việt Nam như: Phạm Minh Hạc,
Thái Duy Tuyên, Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Gia Quý, Trần Kiểm, Nguyễn Thị
Mỹ Lộc…đã chắt lọc những vấn đề tinh túy nhất của hầu hết các tác phẩm quản
lý của nước ngoài để thể hiện trong các công trình nghiên cứu của mình về sự
phát triển của công tác quản lý. Đáng lưu ý là các tác phẩm: “Cơ sở khoa học
quản lý” (Nguyễn Quốc Chí - Nguyễn Thị Mỹ Lộc); “Những luận cứ khoa học
cho việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ CNH-HĐH đất
nước” (Nguyễn Phú Trọng – Trần Xuân Sầm); “Một số vấn đề xây dựng đội ngũ
cán bộ chủ chốt cấp huyện các dân tộc người Tây Nguyên” (Lê Hữu Nghĩa).
Xét ở góc độ nghiên cứu lý luận quản lý giáo dục, dựa trên quan điểm của
chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, các nhà khoa học nước ta tiếp
cận quản lý giáo dục và quản lý trường học để đề cập tới việc phát triển công tác
quản lý trường học, tiêu biểu nhất có: “Phương pháp luận khoa học giáo dục”
(Phạm Minh Hạc); “Khoa học quản lý giáo dục - Một số vấn đề lý luận và thực
tiễn” (Trần Kiểm).
Các nhà quản lý giáo dục các cấp cũng đã có nhiều nghiên cứu, đề xuất
những giải pháp xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên nhằm
đáp ứng yêu cầu phát triển của sự nghiệp giáo dục.
Tại trường Đại học sư phạm Hà Nội, trong một số Luận văn Thạc sỹ,
chuyên ngành quản lý giáo dục có những tác giả nghiên cứu cùng hướng với đề
tài như: Hoàng Quốc Huy (2005), Trần Quốc Thắng (2005), Nguyễn Xuân
Trường (2006), Nguyễn Hữu Chương (2006), Nông Như Ngà (2007), Nguyễn
Thị Chi Mai (2007),…
12


Tại Học viện quản lý giáo dục: Đào Quang Thưởng (2013)...
Tại Trường Đại học sư phạm Huế: Hoàng Thị Lý (2004), Nguyễn Văn Triết

(2006), Nguyễn Văn Đệ (2007),…
Tại Trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia: Phạm Thí Lý (2011), Vũ
Thị Phương Hiền (2012), Nguyễn Thị Phương Lan (2008), Trương Quang
Cường (2013), Nguyễn Văn Mão (2013)...
Trong các nghiên cứu đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản
lý tại Trường Phổ thông DTNT THPT giai đoạn đổi mới hiện nay, đã có một số
đề tài nghiên cứu như:
- Quản lý công tác chủ nhiệm lớp dân tộc nội trú của giáo viên ở Trường
Hữu nghị 80 trong bối cảnh đổi mới giáo dục (Nguyễn Tiến Dũng, 2013);
- Quản lý hoạt động giáo dục nếp sống văn hóa cho học sinh nội trú tại
Trường Hữu nghị T78 (Trương Thị Thu Hiền, 2013);
- Các biện pháp quản lý của Hiệu trưởng đối với hoạt động tự học của học
sinh ở các trường PTDTNT tỉnh Quảng Trị (Nguyễn Văn Hùng, 2006);
- Các biện pháp quản lý của Hiệu trưởng đối với hoạt động dạy và học ở
các trường PTDTNT tỉnh Lâm Đồng (Huỳnh Văn Bảy, 2006)...
Các đề tài trên chủ yếu đi sâu vào nghiên cứu thực trạng về số lượng, cơ
cấu và xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường phổ thông trên
địa bàn cụ thể, hoặc ở các hoạt động dạy và học, chưa có đề tài nào đề cập đến
việc thực hiện một cách đồng bộ các biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý
các Trường Phổ thông DTNT cấp THPT nhằm đáp ứng yêu cầu về nâng cao chất
lượng giáo dục cho con em đồng bào các dân tộc miền núi phía bắc trong giai
đoạn đổi mới hiện nay. Bởi vậy tác giả chọn Đề tài: “Phát triển đội ngũ cán bộ
quản lý các Trường Phổ thông Dân tộc nội trú cấp Trung học phổ thông của
Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Điện Biên” làm đề tài nghiên cứu nhằm góp phần
nâng cao chất lượng giáo dục tại địa phương, đặc biệt là vấn đề về phát triển giáo
dục dân tộc tại một tỉnh miền núi phía bắc như tỉnh Điện Biên.

13

1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý
1.2.1.1. Khái niệm quản lý
Mặc dù hiện nay có nhiều định nghĩa khác nhau về quản lý, song trong cuốn
Luận văn này, khái niệm quản lý được hiểu là những tác động có tổ chức, có định
hướng của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý nhằm bảo đảm cho sự vận động,
phát triển của hệ thống phù hợp với quy luật khách quan, trong đó sử dụng và khai
thác có hiệu quả nhất các tiềm năng, các cơ hội để đạt được mục tiêu đã xác định
theo ý chí của chủ thể quản lý.
1.2.1.2. Chức năng quản lý
Chức năng quản lý là hình thức biểu hiện sự tác động có chủ đích của chủ
thể quản lý lên đối tượng quản lý. Quản lý có các chức năng cơ bản, chức năng cụ
thể với nhiều cách tiếp cận khác nhau. Hiện nay, đa số các nhà khoa học và các
nhà quản lý cho rằng quản lý có 4 chức năng cơ bản, đó là:
- Chức năng lập kế hoạch: Đây là giai đoạn quan trọng nhất của quá trình
quản lý. Từ trạng thái xuất phát của hệ thống, căn cứ vào mọi tiềm năng đã có và
sẽ có, dự báo trạng thái kết thúc của hệ, vạch rõ mục tiêu, nội dung hoạt động và
các biện pháp lớn nhỏ nhằm đưa hệ thống đến trạng thái mong muốn vào cuối
năm học.
- Chức năng tổ chức: Là giai đoạn tổ chức thực hiện kế hoạch đã được xây
dựng. Tổ chức là sắp đặt một cách khoa học những yếu tố, bộ phận nhằm đạt được
mục tiêu của kế hoạch. Nếu người quản lý biết cách tổ chức có hiệu quả, có khoa
học thì sẽ phát huy được sức mạnh của tập thể. Lênin đã khẳng định: “Liệu một
trăm có mạnh hơn một ngàn hay không? Có chứ! Khi mà một trăm được tổ chức
lại. Tổ chức sẽ nhân sức mạnh lên mười lần”.
- Chức năng chỉ đạo: Là huy động lực lượng vào việc thực hiện kế hoạch, là
phương thức tác động của chủ thể quản lý, điều hành mọi việc nhằm đảm bảo cho
hệ vận hành thuận lợi. Chỉ đạo là biến mục tiêu quản lý thành kết quả, biến kế
hoạch thành hiện thực.
- Chức năng kiểm tra: Đây là giai đoạn cuối cùng của chu kỳ quản lý. Giai

đoạn này làm nhiệm vụ là đánh giá, kiểm tra, tư vấn, uốn nắn, sửa chữa... để th
14


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.

Ban Bí thƣ Trung ƣơng Đảng khóa IX (2004), Chỉ thị số 40-CT/TW, ngày
15/6/2004 về việc xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ
quản lý giáo dục;

2.

Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa XI (2011), Chiến lược phát triển
Giáo dục Việt Nam từ năm 2011 đến năm 2020;

3.

Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa XI (2012), Kết luận số 51-KL/TW,
ngày 29/10/2012 về Đề án đổi mới căn bản, toàn diện Giáo dục và Đào tạo;

4.

Bộ Chính trị (2004), Nghị quyết số 42-NĐ/TW, ngày 30/11/2004 về quy hoạch
cán bộ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước, Kết luận số
24-KL/TW, ngày 05/6/2012 về đẩy mạnh công tác quy hoạch cán bộ lãnh đạo,
quản lý đến năm 2020;

5.

Bộ Chính trị (1989), Nghị quyết 22-NQ-TW ngày 27-11-1989 về một số chủ
trương, chính sách lớn phát triển kinh tế - xã hội miền núi, Nhà xuất bản
Chính trị Quốc gia, Hà Nội;

6.

Bộ Chính trị (2012), Thông báo số 242-TB/TW ngày 20/8/2012 về việc tiếp
tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 2 (khóa VIII);

7.

Bộ Giáo dục và Đào tạo (2008), Quyết định số 49/2008/QĐ-BGDĐT ngày
25/8/2008 về việc ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động của trường phổ
thông dân tộc nội trú;

8.

Bộ Giáo dục và Đào tạo (2009), Thông tư 06/2009/TT-BGDĐT ngày 31 tháng
3 năm 2009 của Bộ Giáo dục và Đào tạo sửa đổi, bổ sung Điều 10, Điều 13
của Quy chế tổ chức và hoạt động của Trường Phổ thông DTNT ban hành kèm
theo Quyết định số 49/2008/QĐ-BGDĐT;

9.

Bộ Giáo dục và Đào tạo (2011), Thông tư số 12/2011/TT-BGD ĐT ngày 28
tháng 3 năm 2011 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT ban hành điều lệ trường
THCS, trường THPT và trường phổ thông có nhiều cấp học;

15

10. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2008), Thông tư số 59/2008/TT-BGDĐT ngày 31
tháng 10 năm 2008 về hướng dẫn định mức biên chế sự nghiệp giáo dục ở
các trường chuyên biệt công lập;
11. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2013), Chương trình hành động của ngành Giáo
dục thực hiện Chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam 2011-2020, Kết luận
số 51-KL/TW ngày 29/10/2012 của Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành
Trung ương Đảng khóa XI và Chỉ thị số 02/CT-TTg ngày 22/01/2013 của
Thủ tướng Chính phủ về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo,
ban hành kèm theo Quyết định số 1215/QĐ-BGDĐT ngày 04 tháng 4 năm
2013 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, Hà Nội;
12. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2009), Thông tư số 29/2009/TT-BGDĐT ngày
22/10/2009 về việc ban hành Chuẩn Hiệu trưởng trường trung học cơ sở,
trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học;
13. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2011), Thông tư liên tịch số 47/2011/TTLTBGDĐT-BNV hướng dẫn thực hiện Nghị định 115/2010/NĐ-CP;
14. Bộ Kế hoạch và Đầu tƣ (2002), Một số vấn đề lý luận, phương pháp luận,
phương pháp xây dựng chiến lược và quy hoạch phát triển kinh tế xã hội
Việt Nam, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia;
15. Chính phủ (2009), Quyết định số 09/2005/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính
phủ về đổi mới công tác cán bộ và quản lý cơ sở giáo dục;
16. Chính phủ (2010), Nghị định 115/2010/NĐ-CP ngày 24/12/2010 của Chính
phủ quy định trách nhiệm quản lý nhà nước về giáo dục;
17. Chính phủ, Nghị định số 82/2010/NĐ-CP ngày 15/7/2010 của Chính phủ
quy định việc dạy và học tiếng nói, chữ viết của DTTS trong các cơ sở giáo
dục phổ thông và trung tâm giáo dục thường xuyên;
18. Đảng Cộng sản Việt Nam (1996), Nghị quyết Hội nghị lần thứ 2 Ban chấp
hành Trung ương Đảng khóa VIII về Định hướng chiến lược phát triển giáo
dục và đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và nhiệm vụ đến
năm 2000;

16


19. Đảng Cộng sản Việt Nam (1996), Nghị quyết Hội nghị lần thứ 3 Ban chấp
hành Trung ương Đảng khóa VIII về Chiến lược cán bộ thời kỳ đẩy mạnh
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước;
20. Đặng Thị Thanh Huyền (2012), Nhu cầu học tập của trẻ em gái dân tộc
thiểu số, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam;
21. Học viện hành chính Quốc gia (2008), Tổ chức Hành chính Nhà nước;
22. Nguyễn Hữu Thân (2000), Quản trị nhân sự - NXB. TP Hồ Chí Minh;
23. Nguyễn Ngọc Quân, Nguyễn Văn Điềm (chủ biên), Giáo trình Quản trị
nhân lực; Bộ môn Quản trị nhân lực, Trường Đại học kinh tế Quốc dân,
NXB Giáo dục, Hà Nội. 2002;
24. Nghị định số 13/2008/NĐ-CP ngày 04 tháng 02 năm 2008 của Chính phủ
quy định tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân tỉnh,
thành phố trực thuộc Trung ương;
25. Phạm Minh Hạc (1986), Một số vấn đề về giáo dục và khoa học giáo dục,
Nhà xuất bản Giáo dục, Hà Nội;
26. Quốc hội nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2008), Luật cán bộ,
công chức số 22/2008/QH12; Luật Viên chức số 58/2010/QH12;
27. Quốc hội nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2005), Luật giáo
dục, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội;
28. Quốc hội nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2009), Luật Giáo
dục, Luật giáo dục sửa đổi, bổ sung, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà
Nội;
29. Thủ tƣớng Chính phủ (2012), Quyết định số 711/QĐ-TTg ngày 13/6/2012
về Chiến lược Phát triển giáo dục giai đoạn 2011-2020;
30. Thủ tƣớng Chính phủ, Nghị định số 29/2012/NĐ-CP ngày 12/4/2012 về
tuyển dụng, sử dụng và quản lý viên chức;

31. Thủ tƣớng Chính phủ, Quyết định số 135/1998/QĐ-TTg về Chương trình
phát triển KT-XH ở các xã đặc biệt khó khăn miền núi, vùng sâu, vùng xa;
32. Thủ tƣớng Chính phủ, Quyết định số 85/QĐ-TTg ngày 21/12/2010 về Quy
định một số chính sách đối với học sinh bán trú và trường phổ thông dân tộc
bán trú;
17


33. Thủ tƣớng Chính phủ, Quyết định số 2123/QĐ-TTg ngày 22/11/2010 phê
duyệt Đề án phát triển giáo dục đối với các dân tộc rất ít người;
34. Trần Kiểm (2004), Khoa học quản lý giáo dục, một số vấn đề lý luận và
thực tiễn, Nhà xuất bản Giáo dục, Hà Nội;
35. UNESCO, Quản lý tài năng và phát huy tối đa năng suất đội ngũ, Tài liệu
khóa tập huấn cho Lãnh đạo cấp Vụ và tương đương Bộ GD&ĐT, Hà Nội
11/2011;
36. Ủy ban nhân dân tỉnh Điện Biên, Quyết định số 31/QĐ-UBND ngày
14/01/2009, về việc Phê duyệt Quy hoạch phát triển sự nghiệp giáo dục và
đào tạo tỉnh Điện Biên giai đoạn 2008-2015, định hướng đến năm 2020;
37. Ủy ban nhân dân tỉnh Điện Biên, Quyết định số 986/QĐ-UBND ngày
31/10/2012 về việc phê duyệt Quy hoạch phát triển nhân lực tỉnh Điện
Biên giai đoạn 2011-2020;
38. Ủy ban nhân dân tỉnh Điện Biên, Quyết định số 11/QĐ-UBND, ngày
10/01/2011 về việc ban hành Chương trình giải pháp chỉ đạo, điều hành
thưc hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an
ninh và dự toán ngân sách năm 2014;
39. Ủy ban nhân dân tỉnh Điện Biên, Quyết định số 793/QĐ-UBND, ngày
21/5/2009 về việc phê duyệt Đề án mở rộng quy mô và nâng cấp hệ thống
các trường phổ thông dân tộc nội trú, tỉnh Điện Biên;
40. Ủy ban nhân dân tỉnh Điện Biên, Quyết định số 07/2012/QĐ-UBND
ngày 05/4/2012 về việc ban hành Quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền

hạn và cơ cấu tổ chức của Sở Giáo dục và Đào tạo;
41. Ủy ban nhân dân tỉnh Điện Biên, Quyết định số 04/2010/QĐ-UBND
ngày 31/5/2010 về việc ban hành quy định về phân cấp quản lý tổ chức
bộ máy, biên chế, cán bộ, công chức, viên chức Nhà nước trên địa bàn
tỉnh.

18