Thái độ hoài nghi trong kiểm toán báo cáo tài chính

Thái độ hoài nghi trong kiểm toán báo cáo tài chính
Các Mác đã từng nói “Sống là hoài nghi tất cả”. Với kiểm toán báo cáo tài chính,
thái độ hoài nghi không chỉ là giúp phát hiện gian lận kinh tế, mà còn là một trong
những kim chỉ nam cực kỳ quan trọng với kiểm toán viên thực hiện các kế hoạch
kiểm toán báo cáo tài chính.
Phát hiện được gian lận luôn là một thách thức với các kiểm toán viên trong điều
kiện kinh tế bình thường và càng trở nên khó khăn hơn trong điều kiện kinh tế
khủng hoảng, khi mà nhân lực thì cắt giảm và các nhà quản lý thì chịu nhiều áp
lực từ thị trường và cổ đông. Một số vấn đề mà kiểm toán viên nên chú ý như tăng
thẩm quyền phán quyết và thẩm quyền can thiệp của quản lý viên và kiểm soát
viên trên hệ thống; thay đổi nhân sự ở các vị trí chủ chốt trong năm; cắt giảm nhân
lực ở các phòng có chức năng quản lý rủi ro như kiểm toán nội bộ, kiểm soát nội
bộ; hay chỉ tiêu đặt ra tại đại hội đồng cổ đông quá cao và không được sửa đổi cho
phù hợp với tình hình kinh tế trong năm.

Một trong những gian lận khó phát hiện là gian lận xuất phát từ chính ban lãnh
đạo đơn vị được kiểm toán. Kiểm toán viên cần phải thu thập thêm thông tin về
tính chính trực của ban lãnh đạo trong quá trình kiểm toán thông qua việc quan sát
và đánh giá văn hóa doanh nghiệp, văn hóa lãnh đạo, môi trường làm việc, cơ chế
lương thưởng và tuyển dụng của DN. Ngoài ra nên thu thập thông tin từ nhân viên
cấp dưới, phỏng vấn riêng rẽ từng người trong ban lãnh đạo DN và so sánh thông
tin cung cấp bởi họ xem có sự sai lệch, mâu thuẫn gì không.
Đối mặt với rủi ro gian lận, kiểm toán viên cần phải giữ được thái độ hoài nghi
nghề nghiệp, cho dù đó là khách hàng lâu năm và trong quá khứ không có dấu


hiệu gian lận nào dù là nhỏ ở cấp quản lý. Thêm vào đó, cần tăng cường sự trao
đổi thông tin trong nội bộ nhóm kiểm toán, đặc biệt là trong quá trình kiểm toán,
nếu phát hiện ra các giao dịch khác thường thì kiểm toán viên cần phải tìm hiểu rõ
bản chất cũng như điều kiện phát sinh các giao dịch này.
Kiểm toán trong thời kỳ kinh tế biến động đòi hỏi kiểm toán viên phải ngồi lại và

nghiên cứu lại mô hình hoạt động của khách hàng, phân tích xem những khó khăn
và thách thức nào mà doanh nghiệp được kiểm toán đang gặp phải. Từ đó xác định
ra khả năng dẫn đến những sai lệch trọng yếu của BCTC. Thái độ hoài nghi nghề
nghiệp cần phải được đặt lên hàng đầu, luôn đặt câu hỏi về những cơ hội gian lận
và bản chất của giao dịch cho từng bộ phận. Một việc không kém quan trọng nữa
là việc “biết người, biết ta”, kiểm toán viên phải nhận biết được khả năng của
mình, để biết khi nào cần đến sự tư vấn và trợ giúp của chuyên gia nội bộ hoặc
chuyên gia thuê ngoài, để có thể đưa ra ý kiến hợp lý nhất khi kiểm toán trong
điều kiện khủng hoảng tài chính như hiện nay.
Trích từ: