Sinh 8 tiet 60 tuyến tụy và tuyến trên thận

PHÒNG GD & ĐT VĨNH TƯỜNG
TRƯỜNG THCS VĨNH TƯỜNG

BÀI GIẢNG
TIẾT 60. TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
Giáo viên: Đỗ Đức Chiến

Vĩnh Tường – 04/2016


KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu hỏi: Trình bày vị trí và vai trò của tuyến yên
Tuyến yên
Trả lời: Tuyến yên nằm ở nền sọ, liên quan đến vùng
dưới đồi.
Là tuyến nội tiết quan trọng nhất. Hoocmon tuyến
yên có các vai trò:
- Kích thích hoạt động của các tuyến nội tiết khác.
- Ảnh hưởng đến sự tăng trưởng, trao đổi glucôzơ, các
chất khoáng, trao đổi nước và co thắt các cơ trơn (ở tử
cung)


TIẾT 60. TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
I. TUYẾN TỤY




TIẾT 60. TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
I. TUYẾN TỤY

Tuyến tụy là tuyến pha
Chức năng ngoại tiết
Tiết dịch tụy giúp cho sự
biến đổi thức ăn trong
ruột non

Chức năng nội tiết
Tế bào α

Tế bào β

Tiết hoocmôn Tiết hoocmôn
glucagôn
insulin
Điều hòa đường huyết


Khi đường huyết tăng (> 0,12%)
(Sau bữa ăn)

Khi đường huyết giảm (< 0,12%)
(Xa bữa ăn, cơ thể hoạt động)

+

+
Tế bào β

-

§¶o tuþ

Tế bào α

Insulin
...(1)...
Glucôzơ

…(3)…
Glucagôn
…(2)…
Glicôgen

Đường huyết giảm xuống
mức bình thường

+

Kích thích

-

Kìm hãm

-

Glucôzơ
…(4)…

Đường huyết tăng lên

mức bình thường

Sơ đồ quá trình điều hòa đường huyết


Khi đường huyết tăng ( > 0,12% )
(sau bữa ăn)`

Khi đường huyết giảm < (0,12%)
(xa bữa ăn, cơ thể hoạt động)

+

+
Đảo tụy
Tế bào β
Tế bào α

-

Glucôzơ

+

-

: kích thích
: kìm hãm

-

Glucagôn

Insulin

Glicôgen

Glucôzơ

đường huyết giảm xuống đường huyết tăng lên
mức bình thường
mức bình thường

Sơ đồ quá trình điều hòa đường huyết


TIẾT 60. TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
I. TUYẾN TỤY
- Tuyến tụy là một tuyến pha, vừa tiết dịch tiêu hóa vừa tiết hoocmôn.
- Chức năng nội tiết: Đảo tụy gồm 2 loại tế bào α và β tiết ra hai loại
hoocmôn glucagôn và insulin.
- Vai trò của 2 loại hoocmôn:
+ Insulin có tác dụng biến đổi glucôzơ thành glicôgen.
+ Glucagôn có tác dụng chuyển hóa glicôgen thành glucôzơ.
Nhờ tác dụng đối lập của 2 loại hoocmon này mà tỉ lệ đường trong
máu được ổn định tương đối.


Sự rối loạn trong hoạt động nội tiết của
tuyến tụy sẽ dẫn tới tình trạng bệnh lí:

bệnh tiểu đường
Bệnh tiểu đường
Bệnh tiểu đường là tỉ lệ đường trong máu
luôn vượt mức bình thường, quá ngưỡng thận nên bị
lọc thải ra ngoài theo nước tiểu. Bệnh tiểu đường là
do tế bào β rối loạn nên không tiết đủ hoocmôn
insulin cần thiết hoặc do tế bào gan, cơ không tiếp
nhận insulin mặc dù tế bào đảo tụy vẫn hoạt động
bình thường.



Sự rối loạn trong hoạt động nội tiết của
tuyến tụy sẽ dẫn tới tình trạng bệnh lí:
chứng hạ đường huyết.

• Chứng hạ đường huyết: hàm
lượng đường trong máu giảm
xuống dưới mức bình thường,
khiến cơ thể rơi vào trạng thái
mệt mỏi, đờ đẫn, nhịp tim
nhanh, thậm chí ngất sỉu, hôn
mê. Nguyên nhân là do chế độ
ăn uống không hợp lí hoặc tế
bào β tiết quá nhiều hoocmôn
insulin...


TIẾT 60. TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
I. TUYẾN TỤY

- Tuyến tụy là một tuyến pha, vừa tiết dịch tiêu hóa vừa tiết hoocmôn.
- Chức năng nội tiết: Đảo tụy gồm 2 loại tế bào α và β tiết ra hai loại
hoocmôn glucagôn và insulin.
- Vai trò của 2 loại hoocmôn:
+ Insulin có tác dụng biến đổi glucôzơ thành glicôgen.
+ Glucagôn có tác dụng chuyển hóa glicôgen thành glucôzơ.
Nhờ tác dụng đối lập của 2 loại hoocmon này mà tỉ lệ đường trong
máu được ổn định tương đối.

II. TUYẾN TRÊN THẬN


TIẾT 60. TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
I. TUYẾN TỤY
II. TUYẾN TRÊN THẬN



Lớp
?
cầu
Vỏ
? tuyến
Tủy
? tuyến

Vỏ tuyến
?

Lớp

?
sợi

Lớp
?
lưới
Tủy
?
tuyến



TIẾT 60. TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
I. TUYẾN TỤY
II. TUYẾN TRÊN THẬN
- Vỏ tuyến tiết các hoocmon có tác dụng:
+ Điều hòa các muối Na, K trong máu.
+ Điều hòa đường huyết
+ Gây ra những biến đổi đặc tính sinh dục ở nam
- Tủy tuyến tiết hoocmôn ađrênalin và noađrênalin có tác
dụng:
+ Điều hòa hoạt động tim mạch, hô hấp.
+ Góp phần cùng glucagôn điều chỉnh lượng đường trong
máu.


Hình 57-3. Bệnh nhân mắc hội chứng Cushing (sau 4 tháng)


TIẾT 60. TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN

I. TUYẾN TỤY

- Tuyến tụy là một tuyến pha, vừa tiết dịch tiêu hóa vừa tiết hoocmôn.
- Chức năng nội tiết: Đảo tụy gồm 2 loại tế bào α và β tiết ra hai loại hoocmôn glucagôn và
insulin.
- Vai trò của 2 loại hoocmôn:
+ Insulin có tác dụng biến đổi glucôzơ thành glicôgen.
+ Glucagôn có tác dụng chuyển hóa glicôgen thành glucôzơ.
Nhờ tác dụng đối lập của 2 loại hoocmon này mà tỉ lệ đường trong máu được ổn định
tương đối.

II. TUYẾN TRÊN THẬN

- Vỏ tuyến tiết các hoocmôn có tác dụng
+ Điều hòa các muối Na, K trong máu.
+ Điều hòa đường huyết
+ Gây ra những biến đổi đặc tính sinh dục ở nam
- Tủy tuyến tiết hoocmon ađrênalin và noađrênalin có tác dụng:
+ Điều hòa hoạt động tim mạch, hô hấp
+ Góp phần cùng glucagôn điều chỉnh lượng đường trong máu.


CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM


1. Tuyến tụy được gọi là tuyến pha vì
A. nó vừa có chức năng nội tiết vừa có chức năng ngoại tiết
B. dịch tụy tham gia vào sự biến đổi thức ăn trong ruột non
C. hoocmôn tuyến tụy có chức năng điều hòa lượng đường
trong máu

D. các hoocmon do tuyến tụy tiết ra có tác dụng phối hợp
với nhau.


2. Vai trò của 2 loại hoocmôn tuyến tụy (insulin
và glucagôn) là
A. Điều hòa sinh dục nam, gây ra những biến đổi đặc
tính sinh dục ở nam.
B. Điều hòa các muối natri, kali trong máu
C. Điều hòa lượng đường trong máu
D. điều hòa hoạt động của tim mạch và hô hấp


3. Loại hoocmôn nào ở tuyến tụy có tác dụng chuyển
hóa glucôzơ thành glicôgen dự trữ trong gan và cơ?
A. Noađrênalin
B. Glucagôn
C. Ađrênalin
D. Insulin


4. Loại hoocmôn nào ở tuyến tụy có tác dụng chuyển
hóa glicôgen trong gan và cơ thành glucôzơ hòa vào
máu?
A. Noađrênalin
B. Glucagôn
C. Ađrênalin
D. Insulin