Văn bản VIẾNG LĂNG BÁC VIỄN PHƯƠNG

Viếng lăng Bác (Viễn Phương)
1) Sự nghiệp sáng tác của Viễn Phương:
- Trong kháng chiến chống Pháp, Mỹ ông hoạt động ở Nam Bộ, là cây bút có
mặt sớm nhất của lực lượng văn nghệ giải phóng miền Nam thời kỳ chống Mỹ
cứu nước.
- Tác phẩm: Như mây mùa xuân(1978), Nhớ lời di chúc …
2) Hoàn cảnh ra đời, giọng điệu. kết cấu, mạch cảm xúc :
- Năm 1976, sau khi cuộc kháng chiến chống Mỹ kết thúc thắng lợi. đất nước
thống nhất, lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng vừa khánh thành, Viễn Phương ra
thăm miền Bắc, vào lăng viếng Bác Hồ. Bài thơ Viếng lăng Bác được sáng tác
trong dịp đó và in trong tập thơ Như mây mùa hạ
- Giọng điêu trang trọng, tha thiết. sâu lắng, => phù hợp với tình cảm, cảm
xúc của tác giả.Tạo bởi nhiều yếu tố: thể thơ, nhịp điêu, từ ngữ, hình ảnh.
- Bố cục tự nhiên, hợp lí, thể hiện được sự chân thực, chân thành của cảm xúc;
chia làm 4 phần
+ Đoạn 1: Tâm trạng và cảm xúc cùa nhà thơ khi vừa đến viếng lăng Bác,
nhìn thấy cảnh vật bên ngoài lăng.
+ Đoạn 2: Cảm xúc của tác giả trước hình ảnh dòng người vào lăng viếng
Bác .
+ Đoạn 3: Cảm xúc và những suy nghĩ của tác giả khi vào trong lăng.
+ Đoạn 4: Tâm trạng của nhà thơ khi sắp rời lăng Bác.
- Mạch cảm xúc vận động theo trình tự cuộc vào lăng viếng Bác.
3) Phân tích ý nghĩa của các hình ảnh ẩn dụ :
“Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ”
Với hình ảnh Mặt trời, nhà thơ vừa sử dụng biện pháp nhân hoá “mặt trời đi
qua”( ở câu thứ nhất) vừa sử dụng biện pháp ẩn dụ “thấy”(ở câu thứ 2). Với
phép ẩn dụ bằng việc ngầm so sánh hình ảnh Bác Hồ với hình ảnh Mặt trời, nhà
thơ đã nói lên công ơn trời biển của Bác đối với dân tộc. Nếu mặt trời tự nhiên
mang ánh sáng, sự ấm áp đến cho vũ trụ thì hình ảnh Bác mang đến cho dân tộc
nền tự do, độc lập. Ý thơ đồng thời ngợi ca sự vĩ đại của Người, thể hiện lòng

thành kính với vị cha già. Hơn thế nữa với phép nhân hoá, nhà thơ gợi 1 sự liên
tưởng rất táo bạo. Mặt trời của tự nhiên cũng phải kính cẩn ngắm nhìn mặt trời
của dân tộc- chủ tịch Hồ Chí Minh. Và như thế cũng có thể hiểu mặt trời trong
lăng còn vĩ đại hơn mặt trời vẫn ngày ngày đi trên bầu trời cao rộng. Dưới ánh
mặt trời, ngày ngày vẫn nối nhau những dòng người đi trong thương nhớ vào
lăng viếng Bác.
“Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân”
lại là 1 liên tưởng đẹp và rất sáng tạo thể hiện sâu sắc những tình cảm thành
kính, thiêng liêng của nhân dân đối với Bác. Dòng người vào lăng viếng Bác
đến từ nhiều vùng miền, nhiều dân tộc. Mỗi người mang 1 bông hoa của lòng


thành kính, yêu thương. Cả dòng người kết thành tràng hoa rực rỡ huy hoàng.
Hình ảnh tràng hoa đã trở thành hình ảnh ẩn dụ cho tấm lòng, cho sự kính yêu,
niềm ngưỡng vọng lãnh tụ. Bước vào trong lăng, nhà thơ càng bồi hồi xúc động
trước hình ảnh:
“Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền”
Hình ảnh mặt trời rực rỡ trong lăng được thay bằng một liên tưởng ẩn dụ vầng
trăng sáng dịu hiền. Sự thay đổi ấy thể hiện rất nhiều ý nghĩa, Bác không chỉ là
1 người chiến sĩ Cách mạng mà còn là ngọn đuốc soi đường cho dân tộc . Hình
ảnh vầng trăng còn gợi ta nhớ đến những bài thơ tràn ngập ánh trăng của Người.
Có thể nói 3 hình ảnh thơ “ tràng hoa, vầng trăng, mặt trời” là những hình ảnh
ẩn dụ vô cùng đẹp đẽ, hàm xúc đã thể hiện cảm động tấm lòng thành kính
thiêng liêng và niềm xúc động vô bờ của tác giả, của toàn dân tộc dành cho Bác
kính yêu. Đó đồng thời cũng là những hình ảnh thơ đẹp nhất, giàu sức gợi cảm
nhất trong thi phẩm đáng trân trọng này.
4) Phân tích khổ thơ cuối
Khổ thơ cuối liền mạch với cảm xúc của tác giả, niềm lưu luyến dâng lên;

lòng nhớ thương kìm nén đến lúc này đã vỡ òa thành nước mắt:
“Mai về mien Nam thương trào nước mắt”
Với nhịp thơ 4-4 ngắt đôi, nghe như một tiếng nấc nghẹn ngào.Đây là cách
nói chân thành, bộc trực, rất Nam Bộ mà không thô.Tình cảm đã chắp cánh cho
ước mơ, thi sĩ muốn được hóa thân hòa nhập vào cảnh vật ở lăng Bác, để được
ở mãi bên Bác; để làm một điều gì đo xứng đáng với sự hy sinh cao cả ấy:
“Muốn làm con chim hoét quanh lăng Bác,
Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây,
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này”
Ba dòng cuối với nhịp điêu dồn dập bỡi điệp ngữ “Muốn làm”, với những
hình ảnh mạng ý nghĩa tượng trưng “con chim hót”,“đóa hoa tỏa hương”,“cây
tre trung hiếu” đã thể hiện ước nguyện của tác giả rất chân thành và ước nguyện
của mỗi con người Việt Nam. Con chim ngày ngày dâng tiếng hót rộn rang đầy
sức sống, đóa hoa ngày ngày khoe sắc thấm tỏa hương thơm ngào ngạt, cây trehình ảnh mở đầu cho thật giàu ý nghĩa và cũng khép lại bài một cách khéo léo.
Tre được nhân hóa như người-trung hiếu, nhưng tre cũng chính là người. Hình
ảnh ẩn dụ thể hiện lòng kính yêu và trung thành, vô hạn đối với Bác.
5)Tác phẩm liên quan :
a) Ca ngợi lãnh tụ
b) Tình cảm nhân dân dành cho Bác Hồ