Nghiên cứu lo âu và cách ứng phó của học sinh trung học cơ sở

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
----------

TRẦN THỊ THƢƠNG

NGHIÊN CỨU LO ÂU VÀ CÁCH ỨNG PHÓ
CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC

HÀ NỘI – 2014


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
--------------

TRẦN THỊ THƢƠNG

NGHIÊN CỨU LO ÂU VÀ CÁCH ỨNG PHÓ
CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ

Chuyên ngành: Tâm lý học
Mã số: 60 31 04 01
LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS NGUYỄN THỊ MINH HẰNG

HÀ NỘI - 2014

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới hướng dẫn
của PGS. TS. Nguyễn Thị Minh Hằng. Các số liệu, kết quả nêu trong Luận văn là
trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kì công trình nghiên cứu nào khác.
HỌC VIÊN

Trần Thị Thƣơng


LỜI CẢM ƠN
Trước tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới Ban giám hiệu trường
Đại học Khoa Học Xã Hội và Nhân Văn, Đại Học Quốc Gia Hà Nội cùng tất cả các
thầy cô đã giảng dạy trong chương trình Cao học Tâm lý khóa 2012 – 2014 đã truyền
đạt cho tôi rất nhiều kiến thức làm cơ sở để tôi thực hiện luận văn này.
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất đến PGS.TS Nguyễn Thị
Minh Hằng, người đã nhiệt tình hướng dẫn, động viên, ủng hộ tôi trong suốt thời gian
hoàn thành Luận văn.
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu và các thầy cô giáo đang giảng
dạy tại trường trung học cơ sở Thịnh Quang – Hà Nội và trường trung học cơ sở
Khánh Lợi – Ninh Bình đã tận tình giúp đỡ tôi trong việc tham gia phỏng vấn và giúp
các em học sinh hoàn thành phiếu hỏi. Và cảm ơn các em học sinh của hai trường
trung học đã giúp đỡ tôi hoàn thành bảng hỏi một cách trung thực.
Để hoàn thành tốt Luận văn, tôi cũng nhận được sự động viên rất nhiều từ bố
mẹ, gia đình, bạn bè và những người thân yêu. Tôi xin cảm ơn tất cả mọi người.
Mặc dù Luận văn được làm với sự cố gắng nỗ lực hết mình, sự nghiêm túc và
trách nhiệm cao. Tuy nhiên, với khả năng nghiên cứu khoa học của bản thân còn
nhiều hạn chế nên không tránh khỏi những sai sót. Do vậy, tôi rất mong nhận được sự
góp ý của tất cả các thầy cô, các bạn độc giả.
Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn!

Hà nội, tháng 10 năm 2014
Tác giả

Trần Thị Thƣơng


MỤC LỤC

DANH MỤC BẢNG
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT
MỞ ĐẦU ....................................... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.

CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA ĐỀ TÀIERROR! BOOKMARK NOT DEFINE
1.1.Tổng quan nghiên cứu về lo âu ................ Error! Bookmark not defined.
1.1.1. Tình hình nghiên cứu lo âu trên thế giới Error! Bookmark not defined.
1.1.2. Nghiên cứu về lo âu của tác giả B.N.PhillipsError! Bookmark not defined.
1.1.3. Vài nét về tình hình nghiên cứu lo âu ở Việt NamError! Bookmark not defined.
1.2.Khái niệm lo âu và rối loạn lo âu ............. Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Khái niệm lo âu ....................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Rối loạn lo âu .......................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.3. Phân biệt giữa lo âu và rối loạn lo âu .... Error! Bookmark not defined.
1.3.Lo âu học đƣờng ........................................ Error! Bookmark not defined.
1.3.1. Nội dung lo âu học đường....................... Error! Bookmark not defined.
1.3.2. Những dấu hiệu của lo âu học đường ..... Error! Bookmark not defined.
1.3.3. Nguyên nhân của lo âu học đường ......... Error! Bookmark not defined.
1.3.4. Một vài rối loạn lo âu học đường thường gặpError! Bookmark not defined.

1.4.Khái niệm ứng phó và ứng phó với lo âu học đƣờngError! Bookmark not define
1.4.1. Khái niệm ứng phó .................................. Error! Bookmark not defined.

1.4.2. Các cách thức ứng phó ........................... Error! Bookmark not defined.

1.5.Đặc điểm tâm lý – xã hội của học sinh trung học cơ sởError! Bookmark not defi

1.5.1. Một số đặc điểm sinh học ảnh hưởng tới sự phát triển tâm lýError! Bookmark no
1.5.2. Sự thay đổi về mặt xã hội ........................ Error! Bookmark not defined.
1.5.3. Sự phát triển tâm lý ................................. Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết ............................................................. Error! Bookmark not defined.


CHƢƠNG 2 TỔ CHỨC NGHIÊN CỨU VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN
CỨU ............................................... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.
2.1.Tổ chức nghiên cứu ................................... Error! Bookmark not defined.
2.1.1. Địa bàn nghiên cứu ................................. Error! Bookmark not defined.
2.1.2. Khách thể nghiên cứu ............................. Error! Bookmark not defined.
2.1.3. Kế hoạch nghiên cứu............................... Error! Bookmark not defined.
2.2.Phƣơng pháp nghiên cứu ............................. Error! Bookmark not defined.
2.2.1. Thang lo âu học đường của Philips ........ Error! Bookmark not defined.
2.2.2. Điều tra bằng bảng hỏi ........................... Error! Bookmark not defined.
2.2.3. Phương pháp nghiên cứu trường hợp ..... Error! Bookmark not defined.
2.2.4. Phương pháp xử lí số liệu ....................... Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết ........................................................ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.
CHƢƠNG 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨUERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.

3.1.Thực trạng lo âu học đƣờng ở học sinh trung học cơ sởError! Bookmark not def
3.1.1. Thực trạng nghiên cứu lo âu học đường. Error! Bookmark not defined.

3.1.2. Tương quan giữa lo âu học đường và các yếu tố khácError! Bookmark not defin
3.2. Các yếu tố ảnh hƣởng tới thực trạng lo âu của học sinh trung học cơ sở
........................................................................... Error! Bookmark not defined.

3.2.1. Ảnh hưởng của các đặc điểm tâm lý cá nhânError! Bookmark not defined.
3.2.2. Ảnh hưởng của sở thích .......................... Error! Bookmark not defined.
3.2.3. Ảnh hưởng của việc học tập và các mối quan hệError! Bookmark not defined.

3.2.4. Ảnh hưởng của tần suất và thời gian tâm sự giữa cha mẹ và conError! Bookmark no

3.4.Cách ứng phó với lo âu của học sinh trung học cơ sởError! Bookmark not defin
3.4.1. Thực trạng các cách ứng phó của học sinh trung học cơ sởError! Bookmark not

3.4.2. Tương quan giữa các mức độ lo âu và cách ứng phóError! Bookmark not define
Tiểu kết ............................................................. Error! Bookmark not defined.
3.5.Kết quả nghiên cứu trƣờng hợp .............. Error! Bookmark not defined.


3.5.1. Thông tin cá nhân ................................... Error! Bookmark not defined.
3.5.2. Tiền sử phát triển .................................... Error! Bookmark not defined.
3.5.3. Kết quả thang lo âu học đường của PhilipsError! Bookmark not defined.
3.5.4. Nguyên nhân ........................................... Error! Bookmark not defined.
3.5.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến tình trạng lo âu của HError! Bookmark not defined.
3.5.6. Cách ứng phó với lo âu của H ................ Error! Bookmark not defined.
3.5.7. Định hướng can thiệp cho H ................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................... 1
PHỤ LỤC


DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Số lượng và tỷ lệ học sinh, giáo viên, cha mẹ phân theo lớp và giới
tính ............................................................................. Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.1. Mức độ lo âu của từng yếu tố .................... Error! Bookmark not defined.

Bảng 3.2.Tỷ lệ học sinh có lo âu xét theo giới tính và địa bàn Error! Bookmark not defined.

Bảng 3.3.Đánh giá của học sinh về các đặc điểm tâm lý dễ dẫn đến lo âu Error! Bookmark no

Bảng 3.4. Đánh giá của cha mẹ về các đặc điểm tâm lý dễ dẫn đến lo âu Error! Bookmark not
Bảng 3.5.Tỷ lệ học sinh có sở thích ........................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.6.Tương quan giữa lo âu học đường và sở thích Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.7.Tương quan giữa sở thích và ứng phó với lo âu Error! Bookmark not defined.

Bảng 3.8. Đánh giá của học sinh về các yếu tố ảnh hưởng tới lo âu Error! Bookmark not defin

Bảng 3.9. Đánh giá của cha mẹ về các yếu tố ảnh hưởng tới lo âu Error! Bookmark not define

Bảng 3.10. Đánh giá của giáo viên về yếu tố ảnh hưởng tới thực trạng lo âu Error! Bookmark no
Bảng 3.11. Các yếu tố ảnh hưởng tới thực trạng lo âu của học sinh trung học cơ sở
(ĐTB) ......................................................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.12. Đánh giá của học sinh và cha mẹ về tần suất tâm sự giữa cha mẹ và con
cái .............................................................................. Error! Bookmark not defined.

Bảng 3.13. Mức độ lo âu của học sinh và tần suất tâm sự với cha mẹ Error! Bookmark not def

Bảng 3.14. Mức độ lo âu ở học sinh và thời gian tâm sự với cha mẹ Error! Bookmark not defi
Bảng 3.15.Ứng phó tập trung vào nhận thức (ĐTB) . Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.16. Ứng phó tập trung vào hành vi ................ Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.17. Ứng phó tập trung vào cảm xúc ............... Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.18. Tương quan giữa tỷ lệ học sinh lo âu cao hơn bình thường và các cách
ứng phó của học sinh .................................................. Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.19. Tương quan giữa học sinh có lo âu cao hơn bình thường với cách ứng phó
không tích cực ............................................................ Error! Bookmark not defined.

Bảng 3.20. Tương quan giữa học sinh có lo âu cao và cách ứng phó không tích cực Error! Book


DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1. Tỷ lệ học sinh có lo âu ở cả hai trường THCS Thịnh Quang và THCS Khánh
Lợi .............................................................................................Error! Bookmark not defined.

Biểu đồ 3.2.Tỷ lệ lo âu cao hơn bình thường xét theo địa bàn nghiên cứuError! Bookmark not defin
Biểu đồ 3.3.Tương quan giữa khối lớp và các mức độ lo âuError! Bookmark not defined.

Biểu đồ 3.4.Tỷ lệ học sinh có lo âu học đường xét theo địa bàn nghiên cứuError! Bookmark not de

Biểu đồ 3.5. Đánh giá của học sinh và cha mẹ về các đặc điểm tâm lý dễ dẫn đến lo âuError! Bookm
Biểu đồ 3.6. Đánh giá của học sinh và cha mẹ về thời gian cha mẹ và con cái tâm sự với
nhau...........................................................................................Error! Bookmark not defined.


DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT

Xin đọc là

Chữ viết tắt
THCS

Trung học cơ sở

ĐTB

Điểm trung bình

ICD

International Statistical Classification of Diseases and
Related Health Problems
Bảng phân loại quốc tế về những vấn đề sức khỏe

DSM

Diagnostic and Statistical Manual for Mental Disorders
Sách chuẩn đoán thống kê các rối loạn tâm thần của Hội tâm
thần học Hoa Kì.

KV1, KV2

Khu vực 1, khu vực 2

SD

Độ lệch chuẩn

ĐTBC

Điểm trung bình chung


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Trần Thị Tú Anh (2010), “Bước đầu sử dụng “thang đo ứng phó của trẻ vị thành
niên” để tìm hiểu đặc điểm ứng phó với khó khăn của trẻ vị thành niên thành phố
Huế”, Tạp chí tâm lý học (10), tr. 20-35.

2. Võ Văn Bản (2006), Thực hành điều trị tâm lý, Nxb Y học, tr. 277- 281.
3. Vũ Dũng (chủ biên) (2008), Từ điển tâm lý học, Nxb từ điển bách khoa, tr.67.
4. Trần Thị Minh Đức (2012), Giáo trình tham vấn tâm lý, Nxb Đại học Quốc Gia,
tr. 117-179.
5. Nguyễn Văn Đồng (2003), Tâm lý học phát triển, Nxb Đại học Quốc Gia Hà Nội.
6. Đỗ Thị Lệ Hằng (2009), “Các tác nhân gây stress và cách ứng phó của trẻ vị thành
niên”, Tạp chí tâm lý học (7), tr. 20-26.
7. Lê Văn Hồng, Lê Ngọc Lan (2001), Tâm lý học lứa tuổi và tâm lý học sư phạm,
Nxb Giáo Dục.
8. Phan Thị Mai Hương (chủ biên) (2007), Cách ứng phó của trẻ vị thành niên với
hoàn cảnh khó khăn, Nxb Khoa học xã hội, tr. 42-138.
9. Ngô Công Hoàn (2010), Giáo trình tâm lý học gia đình, Nxb Đại học sư phạm, tr.
86 – 104.
10. Nguyễn Công Khanh (2003), Tâm lý trị liệu, Nxb Đại học quốc gia Hà Nội, tr.
185-247.
11. Phạm Minh Lăng (2004), Freud và phân tâm học, Nxb Văn hóa thông tin, tr. 4655.
12. Nguyễn Thị Nho (1999), Tâm lý học phát triển, Nxb Đại học Quốc Gia Hà Nội, tr.
20-27.
13. Phan Trọng Ngọ (chủ biên) (2001), Tâm lý học trí tuệ, Nxb Đại học Quốc Gia Hà
Nội, tr. 295-334.
14. Phan Trọng Ngọ, Nguyễn Đức Hướng (2003), Các lý thuyết phát triển tâm lý
người, Nxb Đại học Sư Phạm Hà Nội, tr. 25 – 340.
15. Nguyễn Thị Hằng Phương (2008), Nghiên cứu một số nguyên nhân gây ra rối loạn
lo âu ở học sinh trung học phổ thông, luận văn thạc sĩ trường Đại học Khoa Học
Xã Hội và Nhân Văn – Hà Nội, tr. 12-13.


16. Patricia H. Miller (Vũ Thị Chín lược dịch) (2003), Các lý thuyết về tâm lý học
phát triển, Nxb Văn hóa thông tin, tr. 255-298.
17. Pierreb Daco (Võ Phương Liên dịch) (2004), Những thành tựu lẫy lừng trong tâm

lý học, Nxb thống kê.
18. Nguyễn Dục Quang (2004), Giáo dục trẻ em vị thành niên, Nxb Giáo Dục.
19. Robert S.Feldman, Những điều trọng yếu trong tâm lý học, NXB thống kê.
20. Paul Bennett (Nguyễn Sinh Phúc biên dịch) (2003), Tâm lý học dị thường và lâm
sàng, tr. 48-94.
21. Nguyễn Văn Siêm (2007), Tâm bệnh học trẻ em và thanh thiếu niên, Nxb Đại học
Quốc Gia, tr. 117-131.
22. Nguyễn Minh Tuấn (1995), Các rối loạn tâm thần chẩn đoán và điều trị. Nxb Y
học, tr. 11-14.
23. Nguyễn Khắc Viện (2007), Từ điển tâm lí, Nxb Văn hóa thông tin, tr. 45 -50.
 TRANG WEB
24. 11:01, ngày 15/08/2014.
25. />Chủ nhật ngày 28/09/2014.
26. 15:09, ngày 08/12/2003.
27. 17:49, ngày 13/1/2009.
28. 26/10/2008.
29. />
22:09,

ngày 02/09/2014.
30. />31. />

32. />33. />