Truyền thông – giáo dục sức khỏe

TRƯỜNG TRUNG CẤP TÂY SÀI GÒN
KHOA YHCT
LỚP : Y5 - Môn học : Truyền thông – Giáo dục sức khỏe
Giáo viên : Võ Thị Lình
Học viên : Trương Thị Minh Thư

Bài : thực hiện tư vấn cho trường hợp :
“ Người nam muốn kết hôn với người nữ - có bố bị tàn tật do bệnh phong ”.
Sau cuộc điện thoại ngày …. ……., người tư vấn và người nam đã thống nhất thời gian và địa điểm
để trò chuyện về vấn đề người nam đang vướng phải.
Trong cuộc trò chuyện đó, người tư vấn và người nam đã giới thiệu bản thân cho nhau biết : tên,
nghề nghiệp, … và cũng trò chuyện về một số vấn đề đang xảy ra trong cuộc sống , công việc của
họ.
Buổi gặp mặt giữa người tư vấn và nam thanh niên – diễn ra tại phòng tư vấn …của bệnh viện …
vào lúc … :
-

Người tư vấn : bắt tay, chủ động mời người nam ngồi tại 1 chiếc ghế đã được chuẩn bị sẵn,
cười vui vẻ, và bắt đầu cuộc trò chuyện :
+ Hôm nay, chúng ta sẽ nói chuyện tiếp về vấn đề còn đang nói dở trong điện thoai nhé ?
+ Lần trước, anh đã bảo, anh và bạn gái quen nhau khi cùng làm việc tại cty, sau thời gian tìm
hiểu, cả hai đã quyết định sẽ tiến tới hôn nhân phải không ?

-

Người nam : vâng, tôi muốn kết hôn cùng cô ấy, nhưng …….

-

Người tư vấn : Nhưng …. Sao ? giữa 2 người đã phát sinh chuyện gì à ? Anh cứ yên tâm, ở
đây, các vấn đề của người đến tư vấn sẽ được giữ bảo mật tuyệt đối, vì vậy, anh cứ nói chuyện

thoải mái thôi .

-

Người nam : không, giữa chúng tôi rất tốt, không có vấn đề gì. Chỉ là , ba cô ấy là người tàn tật
do bệnh phong, tôi đang rất băn khoăn, không biết nên nói thế nào với gia đình mình về vấn đề
này. Tôi sợ họ sẽ phản đối.

-

Người tư vấn : à, tôi hiểu nỗi lo lắng của anh rồi.
+ Vì theo quan niệm của người xưa, bệnh phong là bệnh nan y, không chữa khỏi được.
+ Mọi người thường sợ hãi, ghê tởm, khi nhìn thấy bộ dạng của người bệnh.
+ Và anh ? anh cũng sợ gia đình mình nghĩ như vậy, họ sẽ lo lắng cho anh và tương lai con
cháu của họ, vì thế, họ sẽ phản đối cuộc hôn nhân này.

-

Người nam : vâng, tôi thật sự đang lo lắng về vấn đề đó. Tôi cần một vài lời khuyên từ bác sĩ để
hiểu rõ hơn về bệnh phong, và cũng là để có thể giải thích rõ với gia đình mình.

-

Người tư vấn : vâng, tôi sẵn sàng. Vậy anh muốn biết gì về bệnh phong ? anh có thể đưa ra
câu hỏi và tôi sẽ giải thích từng việc cho anh hiểu. Rồi sau đó, khi về nhà, đối diện với gia đình,
anh cũng có thể giải thích lại như vậy cho mọi người cùng hiểu, để họ có thể tôn trọng quyết
định của anh.


-

Người nam : tôi muốn biết, bệnh phong là gì ? các triệu chứng của bệnh ? Cách điều trị ? và
cách phòng bệnh ?

-

Người tư vấn : vâng, tôi sẽ trả lời từng thắc mắc của anh.

Bệnh phong cùi là gì?
-

-

Bệnh phong (cùi, hủi) là một căn bệnh nhiểm khuẩn bởi một loại trực khuẩn phong Hansen gây
ra. Trực khuẩn Hansen có tên khoa học là Mycobacterium leprae. Bệnh do bác sĩ người Na Uy
Gerhart Henrick Armauer Hansen tìm ra vào năm 1873 qua kính hiển vi.
Bệnh phong phát triển rất chậm, không dễ lây truyền từ người nọ sang người kia nhưng lại kéo
dài rất nhiều năm, và thường lây truyền qua đường da hoặc hô hấp, vì thế rất khó xác định bệnh
nhân bị nhiễm bệnh ở đâu và khi nào. Trẻ em thường dễ nhiễm bệnh hơn người lớn.

Triệu chứng của bệnh phong
Tùy vào sức đề kháng của bệnh nhân mà các triệu chứng của bệnh phong phát triển nặng hay nhẹ:
– Dấu hiệu thường gặp là mất cảm giác, trước tiên ở tay và chân. Người bị bệnh hủi có khi bị bỏng
mà không biết.
– Trên da xuất hiện những nốt nhỏ nhạt màu hoặc những nốt to hình tròn, ở giữa mất cảm giác; dây
thần kinh to lên tạo thành các sợi to hoặc thành cục ở dưới da, có nơi bị loét kinh niên nhưng lại
không đau và không ngứa.
– Da mặt dày cộm, nổi cục hoặc dái tai dày, ngắn và vuông. Lông mày rụng, lúc đầu là phía ngoài,
sau rụng toàn bộ.
– Trường hợp bệnh đang tiến triển, tay chân có thể bị liệt, trông giống như các vuốt. Ngón chân,

ngón tay hoặc toàn bộ tay, chân có thể dần dần bị cụt, trở thành những mỏm cụt.
– Thần kinh ngoại vi tổn thương khiến bàn tay bàn chân không cử động, cứng lại, co quắp. Họ đi lại
khó khăn và không cầm đồ vật được.
– Bàn chân thủng loét và nhiễm độc.
– Giác mạc tổn thương, mờ đục, áp nhãn tăng cao, mắt khô, không chớp mắt và có thể đưa tới
khiếm thị, mù lòa
– Bộ phận sinh dục của nam giới kém phát triển, dần dần thành vô sinh.

Điều trị bệnh phong hủi


-

Tuy hiện nay vẫn chưa có vắc xin đặc hiệu để phòng ngừa sự nhiễm bệnh nhưng bệnh đã có
phương pháp điều trị rất hiệu quả bằng cách phối hợp nhiều loại thuốc kháng sinh.
Sau một liều thuốc đầu tiên, bệnh nhân đã giảm khả năng lây cho người xung quanh.
Bệnh có thể chữa khỏi hoàn toàn trong 6 đến 12 tháng tùy theo mức độ bệnh và điều trị bệnh
phong là hoàn toàn miễn phí.
Các loại thuốc được dùng để điều trị bệnh phong như: Dapsone, Rifampin, Clofazimine,
Ethionamide, Aspirin, prednisone, hoặc thalidomide dùng để kiểm soát tình trạng viêm

Phòng bệnh
Hiện nay, bệnh chỉ xảy ra rất ít tại một số quốc gia chứ không là dịch như cúm. Bệnh lại rất khó lây
lan, cho nên giới chức y tế khuyến cáo mọi người:
– Tránh tiếp xúc trực tiếp với dịch mũi, miệng của bệnh nhân.
– Rửa tay sạch sẽ sau khi chăm sóc, tiếp xúc với bệnh nhân.
– Hiểu biết rõ ràng về nguyên nhân, diễn tiến của bệnh và phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh
phong để có phương thuốc điều trị kịp thời.
-

Người nam : Nếu bệnh không được điều trị, bệnh sẽ tiến triển ra sao ?

-

Người tư vấn : bệnh phong không gây chết người, nhưng có thể gây tàn tật, có 2 loại :
+ Tàn tật do vi khuẩn phong trực tiếp xâm nhập vào dây thần kinh gây ra, hậu quả là mất hay
giảm cảm giác, liệt cơ, teo cơ, co ngón, bàn chân rũ, mắt thỏ, tiêu xương, giảm tiết mồ hôi.
+ Tàn tật do bệnh nhân không được giáo dục y tế, không biết chăm sóc bàn tay bàn chân mất
cảm giác, không biết chăm sóc vết thương ngoài da dẫn đến viêm xương, cụt rụt tay chân.

-

Người nam : Bệnh này có tính di truyền không ? có lây không ? và lây bằng cách nào ? có qua
đường tình dục không ?

-

Người tư vấn : vui vẻ giải đáp :
+ Bệnh phong (cùi, hủi) không phải là bệnh di truyền mà là một bệnh nhiễm khuẩn, gây ra bởi
một loại trực khuẩn có tên khoa học là Mycobacterium leprae (còn được gọi là trực khuẩn
Hansen).
+ Do bệnh có nguyên nhân là vi khuẩn, nên bệnh phong là bệnh lây truyền, chứ không di
truyền từ đời này sang đời khác như nhiều người lầm tưởng.
+ Bệnh phong lây qua đường da hoặc hô hấp. Tuy nhiên, mắc bệnh hay không thì còn tùy thuộc
vào đáp ứng của cơ thể mỗi người đối với vi khuẩn M. leprae (sức đề kháng của mỗi người).

+ Vi khuẩn Hansen là vi khuẩn chỉ sống được trong tế bào da và thần kinh ở người, ra ngoài cơ
thể nó chỉ sống được không quá 48 giờ. Chỉ có người mắc bệnh phong nặng, mà chưa được điều trị
thì vi khuẩn còn sống mới có thể lây bệnh sang cho người lành. Nhưng chỉ 5 ngày sau khi bệnh
nhân phong được điều trị thì vi khuẩn sẽ yếu đi và không còn khả năng lây lan bệnh cho cộng đồng

nữa.
+ Người bệnh phong nặng, khi chưa uống thuốc điều trị, sẽ phóng ra bầu không khí những hạt
sương nước mũi li ti chứa nhiều vi khuẩn bệnh phong, nhưng chỉ có một tỷ lệ nhỏ (ít hơn 30%) còn
khỏe mạnh và có khả năng gây bệnh cho người bị nhiễm mới. Nếu đã uống thuốc, những hạt sương
nước mũi đó càng chứa ít vi khuẩn còn sống (dưới 5%) và bị yếu đi nhiều nên khả năng gây bệnh
càng khó khăn.
+ Bệnh phong khó lây vì còn tùy thuộc vào sức đề kháng tự nhiên của mỗi người khác nhau.
Khoảng 90% dân số trên thế giới có sức đề kháng tự nhiên chống lại bệnh phong, không mắc bệnh
cho dù họ có tự tiêm truyền vi khuẩn còn sống vào cơ thể. Theo một số tài liệu nghiên cứu khoa học


khác, tỷ lệ lây lan bệnh giữa những cặp vợ chồng với nhau chỉ từ 3 đến 6%, nghĩa là phải tiếp xúc
rất mật thiết và lâu dài với người bệnh chưa điều trị thì mới có nguy cơ mắc bệnh phong…
+ Phải tiếp xúc người bệnh vài lần mới bị lây, chứ không phải mới nắm tay là mắc bệnh ngay.
+ Thường thường vi khuẩn từ niêm mạc mũi, dịch tiết ở mũi của người bệnh chưa được điều trị
là nguy cơ cho người lành khi hít phải. Vi khuẩn cũng có thể xâm nhập qua vết trầy đứt trên da. Nói
chung phải có sự tiếp xúc trực tiếp và lâu dài mới có khả năng lây bệnh.
+ Khi nhìn thấy người tới thăm bắt tay nhưng tay không trầy xước, những nữ tu, thầy thuốc,
nhân viên y tế chăm sóc người phong suốt đời mà chẳng bao giờ lây bệnh. Vi khuẩn Hansen chỉ
sống trong lòng tế bào của cơ thể người bệnh, nó lại sinh sản rất chậm nên có người từ khi tiếp xúc
đến khi mắc bệnh phải mất hàng chục năm.
+ Vì đặc thù của bệnh như vậy nên bạn lỡ chạm tay vào họ, ngồi ăn chung một lần cũng ít khi
lây. Tuy nhiên, biện pháp đi đâu về, trước khi ăn rửa tay sạch thì không chỉ phòng tránh bệnh phong
mà còn tránh được rất nhiều bệnh khác .
+ Lây lan qua đường tình dục chưa được ghi nhận, vì sự hiểu biết về lan truyền bệnh này còn
khiêm tốn, mặc dù căn bệnh biết từ hàng ngàn năm trước.

-

Người tư vấn : bây giờ, tôi có thể tóm gọn lại, những vấn đề về bệnh phong như sau :

+ Bệnh phong không phải là bệnh di truyền.
+ Có 3 yếu tố tham gia vào quá trình lây lan bệnh phong, và làm cho bệnh phong lây ít hoặc rất
khó lây đó là : vi khuẩn Hansen gây bệnh, đường lây, và sức đề kháng của con người.
+ Tuy bệnh chưa có vắc xin đặc hiệu để phòng ngừa, nhưng bệnh đã có phương pháp điều trị
rất hiệu quả.
+ Bệnh phong có thể chữa khỏi hoàn toàn và được điều trị miễn phí.

-

Người nam : vâng, tôi đã có thể hiểu rõ được căn bệnh này rồi. Tôi sẽ giải thích để gia đình tôi
cũng có thể hiểu như tôi, và chấp nhận cho cuộc hôn nhân của tôi.
Người tư vấn : đúng vậy, bệnh phong không đáng lo ngại như nhiều người từng quan niệm. Sự
quan tâm, giúp đỡ, sẻ chia của gia đình và cộng đồng xã hội, … sẽ là động lực giúp bệnh nhân
phong vượt qua mặc cảm để sống chan hòa với những người xung quanh.
Người nam : cảm ơn bác sĩ về cuộc trò chuyện ngày hôm nay, tôi thật sự đã có được những
thông tin bổ ích. Nó giúp tôi, có thêm niềm tin để thuyết phục gia đình mình.
Người tư vấn : vâng, chúc anh thành công, và sẽ có cuộc sống hôn nhân hạnh phúc với người
con gái anh đã chọn. Tôi sẽ chờ tin tốt lành từ anh, và đương nhiên, tôi sẽ luôn lắng nghe những
vấn đề khác, nếu anh cần người tư vấn, hãy đến khi nào cần nhé.

-

-

……………………
Và cuộc tư vấn đã kết thúc !
Mong mọi người sẽ có được những thông tin bổ ích. ^-^