Bài giảng triết học mác lênin chương 6 TS nguyễn minh tuấn

Chươ
Ch
ương
ng 6
HỌC THUYẾT KINH TẾ VỀ
CHỦ NGHĨA TƯ BẢN ĐỘC QUYỀN
VÀ ĐỘC QUYỀN NHÀ NƯỚC
TS. Nguyễn Minh Tuấn


I. CHỦ NGHĨA TƯ
TƯ BẢN ĐỘC QUYỀN
1. Nguyên nhân hình thành CNTB độc quyền.
 Cạnh tranh => Tích tụ và tập trung tư bản
ngày càng tăng => độc quyền.
 Để tìm kiếm lợi nhuận độc quyền cao.
 Cạnh tranh đã thúc đẩy tiến bộ kỹ thuậtcông nghệ, tạo thế độc quyền cho một số tổ
chức lớn.
 Sự phát triển của tín dụng TBCN.


2. Những đặc điểm kinh tế cơ bản của CNTB
độc quyền
2.1 Các tổ chức độc quyền.
 Khái niệm
 Các hình thức độc quyền
Cartel (các tel)
Syndicate(Xanh đi ca)
Trusts (tờ rớt)
Consortium(công-xooc-xi-om)
Congolomerate (công-gô-lô-mê-rát).

 Giá cả độc quyền và lợi nhuận độc quyền
• GĐQ = K+ PĐQ
GĐQ Giá cả độc
quyền
PĐQ Lợi nhuận độc
quyền
 Độc quyền làm cho cạnh tranh gay gắt hơn
Sự cạnh tranh giữa các công ty độc quyền.
Cạnh tranh giữa các thành viên trong nội
bộ các công ty độc quyền.
Cạnh tranh giữa các tổ chức độc quyền, với
các doanh nghiệp vừa và nhỏ


2.2 Tư bản tài chính
 Khái niệm: là sự hợp nhất giữa độc quyền
ngân hàng, với TB độc quyền công nghiệp,
thành những tập đoàn TB tài chính.
 TB tài chính tăng cường sức mạnh KT, và
chi phối hoạt động của bộ máy nhà nước.
 Tư bản tài chính mở rộng thị trường ra
nước ngoài, bằng nhiều hình thức, mức độ
khác nhau.


2.3 Xuất khẩu tư bản
 Khái niệm.
 Xuất khẩu tư bản khác xuất khẩu hàng

hoá.
 Nguyên nhân của xuất khẩu tư bản.
 Các hình thức xuất khẩu tư bản.
Đầu tư trực tiếp.
Đầu tư gián tiếp.
 Tác động của xuất khẩu tư bản đối với các
nước nhập khẩu về hai mặt: tích cực và
tiêu cực


2.4 Các tổ chức độc quyền quốc tế và sự phân
chia thế giới về mặt kinh tế.
 Xuất khẩu tư bản và sự hình thành các tổ
chức độc quyền quốc tế, đã đưa đến sự
phân chia thị trường thế giới giữa các tập
đoàn tư bản tài chính, hình thành các công
ty xuyên quốc gia.
 Sự phân chia thế giới về mặt kinh tế đã
được thực hiện, dựa trên cơ sở:
Căn cứ vào nguồn vốn tư bản.
Căn cứ vào sức mạnh của các tổ chức độc
quyền.


2.5 Sự phân chia thế giới về mặt lãnh thổ
giữa các nước đế quốc.
 Sự phân chia thế giới về lãnh thổ là biến
các nước bị xâm chiếm thành thuộc địa.
 Do sự phát triển không đều giữa các nước
tư bản, đã dẫn đến các cuộc đấu tranh để

phân chia lại thế giới, điển hình là các cuộc
chiến tranh thế giới lần thứ I và lần thứ II.
 Ngày nay, sự phân chia lãnh thổ được thực
hiện thông qua ảnh hưởng về kinh tế.


II.. CHỦ NGHĨA TƯ BẢN ĐỘC QUYỀN NHÀ NƯỚC
II

1. Nguyên nhân ra đời, bản chất của CNTB
độc quyền nhà nước:
Nguyên nhân ra đời.
 LLSX phát triển mang tính xã hội hoá, đã
mâu thuẫn với QHSX mang tính chất tư
nhân.
 Sự phát triển của CNTB dẫn đến hình
thành một số lĩnh vực mà tư nhân không
làm được, hoặc không muốn làm.
 Để giải quyết mâu thuẫn ở trong và ngoài
nước.



2. Những hình thức biểu hiện chủ yếu của
CNTB độc quyền nhà nư
nước
 Sự phát triển của sở hữu nhà nước
 Sự kết hợp về con người ( nhân sự), giữa các
tổ chức độc quyền với bộ máy nhà nước
 Tăng cường sự điều tiết nền kinh tế của nhà

nước tư bản
 Sự can thiệp của nhà nước tư bản vào các
hoạt động kinh tế đối ngoại.


3. Những điều chỉnh mới của CNTB độc
quyền nhà nước
3.1 Những điều chỉnh mới về kinh tế, xã hội
 Tỉ trọng khu vực kinh tế nhà nước ngày
càng tăng.
 Tăng chi tiêu của nhà nước, để ổn định KT.
 Nhà nước điều tiết bằng luật lệ, chính sách
kết hợp với sức mạnh của các tập đoàn tư
bản tài chính và cơ chế thị trường tự do.
 Nhà nước cũng tăng cường giải quyết những
chính sách xã hội, để giải quyết mâu thuẫn
trong nước.


3.2 Hệ thống KT thế giới của CNTB ngày nay
 Thế giới ngày nay được phân chia thành các
khu vực và các nhóm nước khác nhau.
 Các công ty xuyên quốc gia ngày càng đóng
vai trò to lớn, trong nền KT của thế giới.
 Tốc độ tăng trưởng của các nước tư bản
không ổn định, hệ thống tài chính, tiền tệ có
những yếu tố bất ổn.
 Xu hướng tăng cường quân sự hóa trong
thời kỳ hậu “Chiến tranh lạnh”

4. GIỚI HẠN LỊCH SỬ CỦA CNTB
ĐỘC QUYỀN NHÀ NƯ
NƯỚC

 Mặc dù có sự can thiệp và điều chỉnh tích
cực của nhà nước, nhưng CNTB độc quyền
nhà nước vẫn còn chứa đựng những mâu
thuẫn.
 Mâu thuẫn giữa tư bản và lao động:
 Mâu thuẫn giữa các nước tư bản phát triển
với các nước đang phát triển.
 Mâu thuẫn giữa các nước tư bản phát triển
với nhau.