Chùa đậu một di tích của lịch sử

Tổ 1
Bài thuyết minh về:
Danh lam thắng cảnh ( Chương trình địa phương )
Đề tài: Thuyết minh về Chùa Đậu.
Bài làm
Khi về với đất danh hương Thường Tín quê tôi, các bạn sẽ có rất nhiều điểm đến để tìm
hiểu về những làng nghề truyền thống và các chùa thiêng đất tự.và trong những điểm đến đó
thì Chùa Đậu sẽ là nơi đáng để mọi người đến lễ Phật và tham quan tìm hiểu. Hãy đến với nơi
đây, các bạn sẽ hết sức bất ngờ về những điều thú vị ở ngôi chùa Đậu cổ kính, linh thiêng này!
Chùa Đậu – tên chữ là “ Thành đạo tự” thờ nữ thần Pháp Vũ, nằm trong tứ pháp nên gọi
là chàu Pháp Vũ ( Pháp Vân, Pháp Lôi, Pháp Điện). Chùa ở địa phận thôn Gia Phúc, xã
Nguyễn Trãi.Là một di tích lịch sử, chùa Đậu được Bộ văn hóa xếp hạng và đã trở nên nổi
tiếng , gây xôn xao dư luận về việc phát hiện hai pho tượng mang thi hài hai nhà sư trụ tại
chùa.
Khách đến thăm chùa có thể đi ô tô Hà Hội – Thường Tín. Xuống xe, rẽ phải tới đê sông
Nhuệ , xuôi một đoạn chừng ba cây số là tới chùa Đậu.
Chùa được xây dựng vào khoảng thời Lý, trên một khu đất cạnh làng khá cao. Phía trước
có hồ nước trong xanh, trải rộng ra một khu đồng trũng mênh mông.Sau lưng là một vòng ôm
của sông Nhuệ hiền hòa. Đây đúng là một địa thế đẹp, như trong cuốn sách đồng của chùa có
ghi:” Ở giữa nổi lên một gò tựa như đài sen, xung quanh vạm dặm quanh quất, trăm núi chầu
về.” Chùa có quy mô lớn , theo kiểu “ nội cung ngoại quốc”. Nghĩa là trong khuôn viên chùa,
các công trình kiến trúc nhà thờ tiền Phật, hậu Thánh, bố cục giống hình chữ công xung quanh
được quây kín bởi các cụm kiến trúc khác tạo thành hình chữ quốc theo mẫu chữ Hán. Tam
quan còn gọi là Gác Chuông, cao chừng 8 mét, gồm 2 tầng, 8 mái, có đao cong vút lên cổ
kính. Trên 4 mặt lan can ở Gác Chuông có chạm khắc nhiều hình rồng, chim, thú, phượng,
hóa, lá... sinh động, đậm nét dân gian. Phía trên các giá đỡ, rương đấu, con kê cùng chạm đầu
rồng và những hình con nghê, con sóc rất phong phú. Trên Gác Chuông, treo quả chuông lớn
đúc vào thời Tây Sơn năm Cảnh Thịnh thứ 9(1801). Hai cổng trụ và hai cửa cuốn được xây ở
hai bên liền với tầng dưới của Gác Chuông cân đối, hài hòa. Nối vuông góc với hai cổng trụ
này là hai dãy hành lang ngoài song song để khách vãng lai nghỉ ngơi. Ở giữa là một sân gạch
hình chữ nhật, có diện tích chừng vài trăm mét vuông. Góc ngoài bên trái sân chùa có cây đa

cở thụ cao vút, cành lá xum xuê, bóng rợp che kín một góc Chùa. Càng tôn thêm vẻ u minh
chốn gia lam. Qua sân gạch là nhà tiền Đường. Ở bậc thang giữa có con rồng đá đầu to, mình
mập, uốn lượn như đang bò từ trên xuống. Nhà tiền Đường là nơi khách thập phương chuẩn bị
đồ lễ trước khi vào hành hương nơi Phật. Ở đây có những bức phù điêu hình tiên nữ đầu người
mình chim và những chàng trai cưỡi rồng đánh hổ rất sinh động và hai pho tượng khuyến
thiện trừng ác đứng trên lưng con gấu sừng sững, uy nghiêm. Tại đây còn treo hai biển gỗ sơn
son thiếc vàng, khắc hai bài thơ Nôm làm vào năm Chính Hòa Mậu Dần (1698) và năm Vĩnh
Thịnh thứ 14 (1718). Đây là hai bài thơ của Chú Trịnh Căn ( 1682 – 1709 ) và Chúa Trịnh
Cương ( 1607 – 1629 ) sáng tác khi vãn cảnh chùa.


Hai bên nhà tiền Đường là hai dãy hành lang song song, đặt tượng của các vị La Hán và
năm tấm bia đá. Trong số bia đá đó, có bia thời Mạc, dựng năm Sùng Khang thứ 4 (1565),
chạm khắc tinh tế, tang trí mắt nguyệt, mày lửa và hoa văn tay mướp mềm mại. Bia liệt kê các
thửa ruộng sau chùa gồm 80 mẫu ở các sứ đồng quanh Chùa. Sau bia này là bia thời Lê năm
Dương Hòa thứ 5 (1639) có nhắc tới hai nhà sư Vũ Khắc Minh và Vũ Khắc Trường. Tiếp nữa
là bia Thính Đức năm thứ 3 (1655) khắc lại xác phong của Vua ban cho dân địa phương được
miễn công dịch để lo đèn nhang, tế lễ ở Chùa.
Khu vực giữa hai bên hành lang là một tòa thiêu hương được dựng trên nền nhà thượng
điện cũ. Bên trong đặt tòa Cửu Long và Phật Thích Ca bằng đồng đứng trên tòa sen. Sau nữa
là một điện nhỏ thờ tượng thần Pháp Vũ. Tượng bằng đồng, ở tư thế ngồi, xếp bằng trà.
Phía trong cùng là một dãy nhà Tổ, xây nối ngay với hai hành lang tạo thành một cụm
kiến trúc khép kín. Trong nhà thờ treo 5 bức hoành phi và 4 đôi câu đối, cùng một chiếc khánh
đồng cỡ lớn đúc năm Cảnh Hưng 35 (1774) và một bia đá đồ sộ, cao tới hơn 2 mét dựng năm
Cảnh Hưng 22 (1761). Trên các bệ thờ, có tượng của các vị sư trụ trì ở chùa đã qua đời. Trong
đó có hai pho tượng mang xương cốt thật của nhà sư Vũ Khắc Minh và nhà sư Vũ Khắc
Trường.
Toàn bộ khu chùa này được gọi là “ Chùa Vua ”. Vì trước kia nơi đây dành riêng cho
Vua Chúa và các Cung tần mỹ nữ đến lễ Phật. Còn ở phía sau có một tòa am cũng đủ tượng
như mọi chùa khác để riêng dân địa phương thờ cúng, gọi là “Am Chùa”. Muốn vào được am

Chùa phải qua một vòng ở chùa Vua.
Chùa Đậu là một danh lam cổ tích. Thời Lê Trung Hưng, vua Lê Thần Tông (1649-1662)
ban sắc phong Chùa là “An Nam đệ nhất Danh lam” ( Danh lam số 1 của nước Nam). Nếp
chùa ngày nay đã qua bao lần xây dựng, tu bổ và hiện đang được nhân dân địa phương đầu tư
sửa chữa trên quy mô lớn.
Đáng quý hơn cả, chùa Đậu có hai pho tượng bằng sơn phủ lên thi hài của hai nhà sư trụ
trì tại chùa mà khách thập phương và nhiều nhà nguyên cứu trong và ngoài nước quan tâm.
Pho tượng thi hài của nhà sư Vũ Khắc Minh được đặt trong lồng kính để trên bệ xây gian bên
phải nhà Tổ. Tượng này nhỏ bé, trông hệt người đang trầm tư, mặc tưởng. Tượng ở tư thế ngồi
thiền, đầu hơi ngả về phía trước, cao 0,57 mét. Hai chân vắt chéo nhau, ống chân trái đè lên
ống chân phải. Bàn chân phải ghếch lên đùi trái. Bàn chân trái ghếch lên đùi phải. Hai bàn
chân ngửa. Hai tay đặt trước bụng, so le nhau, tau trái ở phía trong, tay phải ở phía ngoài.
Lòng bàn tay trái ngửa lên phía trên, lòng bàn tay phải ngửa về phía bụng trong động tác lần
tràng hạt. Xương ngực hằn lên, xương sống nhô rõ từng đốt. Cả pho tượng nặng 7 kg. Trên
đầu có một vết nứt, mứt thường có thể nhìn thấy hộp sọ. Trên sống lưng có một lỗ thủng nhỏ,
thấy rõ đốt sống.
Còn pho tượng thi hài nhà sư Vũ Khắc Trường được đặt trong lồng kính để trên bệ gạch
ở gian bên trái nhà Tổ. Tượng ở tư thế ngồi, cao 0,70 mét, lưng thẳng, mặt béo, tai dầy. chân
xếp vòng tròn, môi tô son, lông mày kẻ đậm. Toàn thân được quét một lớp sơn trắng, hình
dáng phảng phất tượng Phật. Tượng này mới bị hỏng và được đắp vá lại bằng thạch cao. Nay
phần thạch cao ở đầu gối và khuỷu tay đã bị vỡ ra để lộ xương tay và xương chân trông rất
thật.
Có thể nói Chùa Đậu là niềm tự hào của dân tộc Việt Nam ta, một trong những biểu
tượng sinh động, là minh chứng cho nhân cách, đạo lý và trí tuệ của cha ông ta, mà không
phải dân tộc nào cũng có được.