ĐỔI mới PHƯƠNG PHÁP dạy và học môn ĐƯỜNG lối CÁCH MẠNG của ĐẢNG CỘNG sản VIỆT NAM TRONG THỜI kỳ hội NHẬP

ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY VÀ HỌC MƠN ĐƯỜNG LỐI
CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
TRONG THỜI KỲ HỘI NHẬP
Hồ Ngọc Vinh*
Võ Thị Hồng Hiếu**

Đặt vấn đề: Trong giai đoạn hiện nay, tình hình trong nước
và quốc tế có những biến động, phức tạp; song Đảng Cộng sản Việt
Nam vẫn kiên định mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa
xã hội nhằm xây dựng nước ta: “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ,
cơng bằng, văn minh”. Để thực hiện mục tiêu đó, trước hết cần có
sự thống nhất ý chí và hành động của tồn Đảng, tồn dân. u cầu
đó đặt ra cho cơng tác giáo dục chính trị, tư tưởng nói chung và q
trình học tập, thực hiện đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam nói
riêng trở thành một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu.

Nội dung:
Trong sự nghiệp cách mạng của dân tộc, Chủ tịch Hồ Chí
Minh đã dạy rằng: “Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội trước hết cần
phải có con người xã hội chủ nghĩa”1; nghĩa là xây dựng thế hệ
tương lai của đất nước phải là một nhiệm vụ chiến lược, đi trước
một bước so với xây dựng cơ sở vật chất của chủ nghĩa xã hội ở
Việt Nam. Mục đích của việc chăm lo bồi dưỡng thế hệ trẻ là đào
*
Nghiên cứu sinh, thạc sĩ, Phó Trưởng phòng Tổ chức cán bộ - Trường ĐH Tài ngun và Mơi
trường TP. HCM.
**
Thạc sĩ, Giảng viên Khoa Lý luận chính trị - Trường ĐH Tài ngun và Mơi trường TP. HCM.
1
Hồ Chí Minh tồn tập, tập 4, tr.235

620

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HCM

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO


tạo ra những con người mới, vừa hồng vừa chun, những cán bộ
mới cho cách mạng, những chiến sỹ kiên cường đấu tranh vì độc
lập, tự do, hạnh phúc và phồn vinh cho dân tộc. Tư tưởng ấy của
Người vẫn còn ý nghĩa sâu sắc và vơ cùng cấp thiết trong giai đoạn
hiện nay.
Trước bối cảnh quốc tế và trong nước có nhiều biến động to
lớn và phức tạp hiện nay, Đảng Cộng sản Việt Nam vẫn kiên định
mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội cho đất nước.
Để thực hiện thắng lợi mục tiêu đó, trước hết cần phải có sự thống
nhất ý chí và hành động của tồn Đảng và tồn thể dân tộc. u cầu
đó đặt ra cho cơng tác giáo dục chính trị, định hướng tư tưởng nói
chung và việc học tập chủ trương, đường lối của Đảng nói riêng trở
thành một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu. Làm thế nào
để cơng tác giáo dục chính trị nói chung và việc dạy – học đường
lối, chủ trương của Đảng có hiệu quả thiết thực đang là nỗi trăn trở
lớn của đội ngũ cán bộ nghiên cứu, giảng dạy lĩnh vực này.
Nhận thức rõ nhiệm vụ quan trọng đó, thời gian qua các
trường đại học, cao đẳng trong cả nước đã triển khai giảng dạy và
học tập các mơn lý luận chính trị cho sinh viên tất cả các chun
ngành. Trong đó, mơn Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam (trước năm
2008) và mơn Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam
hiện nay giữ vị trí và vai trò đặc biệt quan trọng.
Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam

(ĐLCMCĐCSVN) là một hệ thống gồm những vấn đề chiến lược và
những chủ trương, chính sách lớn của Đảng về mục tiêu, phương
hướng, nhiệm vụ, giải pháp của cách mạng Việt Nam, thể hiện qua
Cương lĩnh và Nghị quyết của Đảng. Đường lối cách mạng là một
bộ phận quan trọng nhất thể hiện sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng.
Đường lối cách mạng có nhiều cấp độ khác nhau vừa mang tính
tổng qt xun suốt, vừa gắn liền với từng thời kỳ, vừa cụ thể từng
lĩnh vực, từng ngành hoạt động, từng tổ chức.
ĐLCMCĐCSVN là khoa học lý luận về sự lãnh đạo của
Đảng, phạm vi mơn học rất rộng và đi vào chiều sâu. Nội dung các
chương có sự khác nhau song đều tập trung thống nhất có ba phần
chính, đó là: Bối cảnh lịch sử trong nước và quốc tế hay nói cách
KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA 2015

621


khác là cơ sở hoạch định đường lối cách mạng Việt Nam, gồm
những thuận lợi và khó khăn cần giải quyết; nội dung của đường lối
trong từng thời kỳ cách mạng: dân tộc dân chủ nhân dân, cách mạng
xã hội chủ nghĩa và nhất là thời kỳ đổi mới đất nước; sau cùng là ý
nghĩa lịch sử hay đánh giá tổng qt và bài học kinh nghiệm. Với
những nội dung như vậy đòi hỏi phải có cách nhìn tồn diện, xun
suốt tồn bộ chặng đường đã qua, rút ra những bài học lớn, có ý
nghĩa sâu sắc. Đồng thời, dự báo và xây dựng đường lối cách mạng
trong giai đoạn sắp tới. Đây là những tri thức có được từ nội dung
đường lối cho nên khi kết luận phải hết sức thận trọng, tránh sự
nhầm lẫn sang khoa học Lịch sử Đảng thì mới làm rõ tính độc lập,
sáng tạo của đường lối.
ĐLCMCĐCSVN là mơn học ra đời muộn hơn so với các

mơn khoa học nghiên cứu về Đảng Cộng sản Việt Nam như: Lịch
sử Đảng, Xây dựng Đảng…Trên cơ sở kế thừa những mơn khoa học
trước, mơn học này đã cung cấp những luận cứ hết sức quan trọng
cho việc hoạch định đường lối của Đảng trong từng thời kỳ, nhất là
đối với u cầu tiếp tục đổi mới đất nước trong giai đoạn hiện nay.
Đường lối đúng đắn là nhân tố hàng đầu quyết định mọi thắng lợi
của cách mạng Việt Nam, đồng thời cũng là minh chứng quan trọng
khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng đối với đất nước.
Việc giảng dạy và học tập mơn ĐLCMCĐCSVN nói riêng và
các mơn lý luận chính trị nói chung trong các trường đại học, cao
đẳng có mục tiêu là bồi dưỡng lòng u nước, niềm tự hào dân tộc,
bồi dưỡng thế giới quan khoa học, nhân sinh quan cách mạng, xây
dựng và củng cố lòng tin vững chắc cho sinh viên vào sự lãnh đạo
của Đảng, vào sự nghiệp của đất nước, góp phần quan trọng vào
việc đào tạo một đội ngũ “con người xã hội chủ nghĩa” cho đất
nước. Mơn ĐLCMCĐCSVN sẽ giúp sinh viên hiểu được lịch sử đấu
tranh cách mạng của dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng; nắm bắt
đường lối bảo vệ và xây dựng đất nước hiện nay. Từ đó, ra sức phấn
đấu, hướng mọi suy nghĩ và hành động vào thực hiện các quan
điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Đây
là mơn học có vị trí và vai trò đặc biệt quan trọng trong việc thực
hiện mục tiêu chiến lược đào tạo tồn diện của giáo dục - đào tạo
nước nhà.

622

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HCM

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO

Trong cơng tác giảng dạy và học tập mơn ĐLCMCĐCSVN
thời gian qua đã đạt được một số thành tựu nhất định như: chấm dứt
được tình trạng thầy đọc, trò chép, sinh viên đã có khả năng ghi chép
tóm tắt bài giảng của thầy. Một số giảng viên đã đổi mới phương
pháp giảng dạy theo hướng phát huy tính chủ động của sinh viên.
Hình thức kiểm tra, đánh giá đã có những thay đổi rõ rệt, đánh giá
chính xác hơn kiến thức của sinh viên, hạn chế được phần lớn hiện
tượng quay cóp trong thi cử. Đồng thời, tài liệu phục vụ cho việc học
tập mơn học đã được quan tâm, chú ý. Chất lượng đội ngũ giảng dạy
cũng đã được nâng lên một bước. Điều kiện vật chất phục vụ cho
cơng tác giảng dạy cũng đã được cải thiện đáng kể.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, việc giảng
dạy và học tập các mơn khoa học này vẫn còn những bất cập, hạn
chế. Trước tiên, cần nhận thấy rằng, đội ngũ cán bộ giảng dạy mơn
học này còn thiếu so với u cầu, dẫn đến tình trạng q tải giờ dạy
của giảng viên, thiếu thời gian đầu tư cho nghiên cứu khoa học.
Việc đổi mới phương pháp giảng dạy tiến triển chậm, hiệu quả chưa
cao.
Hiện nay, trong khi giảng dạy mơn hầu hết giảng viên sử
dụng phương pháp truyền thống, diễn giảng, thuyết giảng là chủ
yếu. Cách thức giảng dạy còn thiên về lý luận, chưa tìm ra những
phương thức hiệu quả giúp sinh viên chủ động hơn trong tiếp thu
kiến thức và sử dụng những kiến thức lĩnh hội được để luận giải các
vấn đề của cuộc sống. Trong q trình giảng dạy, giảng viên chưa
đặt ra u cầu cao đối với sinh viên. Việc tổ chức, hướng dẫn
phương pháp học tập cho sinh viên chưa được chú trọng đúng mức.
Thầy chưa đánh thức được sự đam mê, khả năng tư duy của người
học. Lý thuyết khơ khan, giáo điều, ít gắn với thực tiễn, chưa soi rọi
vào những vấn đề phức tạp của cuộc sống. Điều đó làm cho sinh

viên ít quan tâm đến mơn học và ảnh hưởng khơng nhỏ đến chất
lượng giảng dạy.
Về phía người học, phần lớn sinh viên khơng đọc tài liệu
tham khảo. Học chỉ cần “nhắc lại” những điều thầy đã nói, giáo
trình viết, học thuộc lòng, thi hết học phần. Mục đích học tập của
sinh viên mang nặng tính thi cử, trả nợ mơn học. Điều này dẫn đến
hậu quả là chất lượng học tập của sinh viên thấp, khả năng nắm bắt
KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA 2015

623


kiến thức bài học khơng sâu, từ đó dẫn đến những nhận thức khơng
đúng. Đặc biệt, tình trạng thờ ơ, chán học mơn này rất phổ biến. Đa
số sinh viên chưa có ý thức cao với mơn học, cho rằng đây là mơn
học phụ, dẫn đến thái độ ỷ lại, thụ động, thiếu tích cực, chưa có
phương pháp và hình thức học tập sáng tạo.
Về chương trình của mơn học cũng còn những bất cập nhất
định. Tuy giáo trình quốc gia đã được biên soạn và nhiều lần chỉnh
sửa, nhưng khối lượng kiến thức còn nhiều so với thời lượng mơn
học, nội dung có nhiều vấn đề vẫn chưa đáp ứng được u cầu của
người học. Trước thực trạng như vậy, việc đề ra các giải pháp để
nâng cao chất lượng dạy và học mơn ĐLCMCĐCSVN là điều hết
sức cần thiết. Qua q trình nghiên cứu và thực tiễn kinh nghiệm
giảng dạy, chúng tơi đề xuất một số giải pháp như sau:
Thứ nhất, cần qn triệt và thực hiện nghiêm túc quan điểm
chỉ đạo của Bộ Chính trị về việc giáo dục, học tập các mơn lý luận
chính trị trong các trường đại học, cao đẳng. Bộ Giáo dục và Đào tạo
đã chỉ đạo cụ thể các trường triển khai thực hiện việc giảng dạy các
mơn lý luận chính trị trong giai đoạn hiện nay nhằm phục vụ cho sự

nghiệp bảo vệ, xây dựng và phát triển đất nước.Tuy nhiên, vẫn còn
tình trạng có nơi, có lúc xem nhẹ việc giảng dạy, học tập các mơn lý
luận chính trị nói chung và mơn ĐLCMCĐCSVN nói riêng. Từ đó,
dẫn đến q trình tổ chức dạy và học mơn học này theo kiểu “Dạy
cho có, học cho qua”. Đây là những sai lầm về nhận thức dẫn đến
những hạn chế trong q trình tổ chức thực hiện, cần nhanh khắc
phục.
Thứ hai, thơng qua việc dạy – học mơn ĐLCMCĐCSVN, đội
ngũ thầy cơ giáo cần phát huy vai trò “thổi lửa” giáo dục chính trị,
định hướng tư tưởng đúng đắn cho sinh viên, tiếp nối truyền thống
hào hùng của dân tộc và góp phần tạo dựng niềm tin cho thế hệ trẻ
vào sự nghiệp đổi mới, vào mục tiêu, lý tưởng của Đảng. Để thực
hiện điều đó, cần lồng ghép, gắn kết những nội dung của chủ
trương, đường lối với lòng u nước, ý thức quốc gia dân tộc, lòng
tự hào về q hương đất nướcvà sự kế thừa những truyền thống q
báu của dân tộc. Từ đó, nâng cao ý thức trách nhiệm của thế hệ trẻ,
những chủ nhân tương lai của đất nước để góp phần đấu tranh bảo
vệ và xây dựng đất nước

624

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HCM

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO


Thứ ba, về phương pháp giảng dạy, học tập: Để mơn học này
trở nên gần gũi, dễ tiếp nhận và có ý nghĩa thiết thực đối với sinh
viên thì phương pháp và hình thức dạy - học phải đa dạng và phù
hợp, tạo sự hứng thú cho người học.

- Thuyết giảng để chuyển tải nội dung cơ bản: phương pháp
này khơng thực hiện theo kiểu truyền thống, truyền đạt một chiều từ
người dạy đến người học mà cần thực hiện theo phương pháp tương
tác, nêu vấn đề một cách có hệ thống, có trọng tâm, để người học chủ
động suy nghĩ, tự tìm ra cách tiếp cận nội dung phù hợp nhất. Trong
phương pháp này cần chú trọng liên hệ chặt chẽ những vấn đề lý luận
với thực tiễn, vận dụng những chủ trương, đường lối của Đảng để
giải quyết những vấn đề thực tiễn đời sống đất nước đang diễn ra hết
sức sinh động.
- Cần có sự kết hợp chặt chẽ giữa chuyển tải kiến thức cơ bản
trong tổ chức giảng dạy với tổ chức thảo luận, xêmina, sinh hoạt
ngoại khóa, nhất là tham quan các di tích lịch sử, các cơ sở kinh tế xã hội… để sinh viên khơng những nắm vững kiến thức, mà còn “tận
mục sở thị” những vấn đề của thực tiễn đời sống. Từ đó chủ động vận
dụng kiến thức vào thực tiễn, giải quyết những vấn đề vướng mắc
theo đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà
nước.
Thứ tư, cùng với sự quan tâm của nhà trường, những thầy cơ
giáo giảng dạy mơn học này cần phải chủ động cập nhật kiến thức,
nhất là nắm bắt những nghị quyết mới của Đảng đề ra trong tình
hình hiện nay của đất nước. Đồng thời, phải linh hoạt, sáng tạo,
thường xun đổi mới phương pháp giảng dạy để mang lại hiệu quả
nhất.
Thứ năm, về phía người học: Trước hết cần thấy được ý
nghĩa của mơn học đối với bản thân, từ đó hình thành thái độ học
tập đúng đắn.Trong q trình học tập, sinh viên nên mạnh dạn trao
đổi với giảng viên, chủ động nêu lên những vấn đề thắc mắc hoặc
bản thân quan tâm, nhất là những vấn đề thực tiễn đời sống để hiểu
rõ hơn q trình lãnh đạo của Đảng đối với đất nước.

KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA 2015

625


Bên cạnh việc học tập tại lớp, cần thiết phải có nỗ lực tự học,
tự tiếp thu những tri thức hữu ích, từ việc quan sát thực tế, tham
quan học tập hay từ nguồn thơng tin qua phim ảnh, sách báo, tài liệu
có chọn lọc nội dung phù hợp.
Như vậy, ĐLCMCĐCSVN là mơn học mới, có tính khái qt
cao, thể hiện những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam; với tầm
nhìn tư duy chiến lược độc lập, tự chủ và sáng tạo của Đảng. Mơn học
này có ý nghĩa thiết thực cho việc hình thành phẩm chất đạo đức, lập
trường chính trị của thế hệ trẻ. Vì vậy, giảng dạy mơn học này vừa là
niềm vinh dự, vừa là trách nhiệm của đội ngũ giảng viên lý luận chính
trị, những người đã và đang tiếp tục thực hiện nhiệm vụ soi sáng
đường lối cách mạng của Đảng, giáo dục lòng u nước và truyền
thống bất khuất của dân tộc, góp phần hình thành ý thức trách nhiệm
của thế hệ trẻ Việt Nam, thế hệ biết kế thừa và phát huy thành quả cách
mạng của cha ơng, làm rạng rỡ cho đất nước hơm nay và mai sau./.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.
Bộ Giáo dục và đào tạo, Quyết định ban hành chương trình các
mơn LLCT trình độ Đại học, Cao đẳng cho sinh viên khối khơng chun
ngành Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, năm 2008
2.
Bộ Giáo dục và Đào tạo, Giáo trình Đường lối Cách mạng của
Đảng Cộng sản việt Nam, Nxb Chính trị Quốc gia, năm 2013.
3.
Đinh Xn Lý, Một số chun đề Đường lối Cách mạng của Đảng
Cộng sản Việt Nam, Nxb Chính trị Quốc gia, năm 2010.

4.

Hồ Chí Minh tồn tập, tập 4, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội

626

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HCM

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO