Bài tiểu luận môn tổ chức bộ máy hành chính nhà nước

MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU
MỤC LỤC...........................................................................................................1
I, Khái niệm, đặc điểm và đặc điểm tổ chức bộ máy hành chính nhà
nước......................................................................................................................3
1, Khái niệm:.......................................................................................................3
2, Đặc điểm:.........................................................................................................3
II, THỰC TRẠNG TỔ CHỨC BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC...7
1, Thành tựu của tổ chức bộ máy hành chính nước ta................................7
2, Những tồn tại yếu kém trên do nhiều nguyên nhân:...............................8
3. Một số giải pháp.............................................................................................9

1



I, Khái niệm, đặc điểm và đặc điểm tổ chức bộ máy hành chính
nhà nước
1, Khái niệm:
Tổ chức bộ máy hành chính nhà nước là hệ thống các cơ quan nhà nước
có tư cách pháp nhân công quyền do cơ quan quyền lực nhà nước cùng cấp lập
ra nhằm quản lý các công việc hàng ngày của xã hội, cung cấp các dịch vụ công
thông qua hoạt động của công sở.
2, Đặc điểm:
Bộ máy hành chính nhà nước là một bộ phận quan trọng trong bộ máy nhà
nước được thành lập theo hiến pháp và pháp luật, để thực hiện quyền lực nhà
nước, có chức năng quản lý hành chính nhà nước trên tất cả các lĩnh vực của đời
sống xã hội. Vấn đề tổ chức chính quyền tự bản thân nó không phải là mục đích
mà là phương tiện, biện pháp đạt được các mục tiêu của quốc gia. Mục đích của
của tổ chức chính quyền nhằm phân bổ các nhiệm vụ chính quyền để chúng có
thể được thực hiện một cách có hiệu quả và kinh tế, giảm thiểu sự trung lặp và

chồng chéo. Do vậy, BMHCNN cũng mang các đặc điểm chung của bộ máy nhà
nước, đó là hệ thống rất phức tạp về kết cấu, có tính chỉnh thể, tính lịch sử; các
bộ phận cấu thành của BMNN đều thể hiện và thực thi quyền lực nhà nước; sử
dụng pháp luật làm công cụ chủ yếu để tổ chức và quản lý xh; BMNN luôn thể
hiện tính lợi ích của con người (lợi ích dân tộc, quốc gia, giai cấp...)
Ngoài những đặc điểm chung nói trên, Bộ máy hành chính nhà nước còn
có những đặc điểm riêng như sau:
Một là, Bộ máy hành chính nhà nước là một hệ thống thống nhất, tập
trung theo cấp hành chính từ TW đến cơ sở, do cơ quan quyền lực cùng cấp lập
ra; tổ chức và hoạt động theo theo nguyên tắc “song trùng trực thuộc”. Nguyên
tắc “song trùng trực thuộc” thể hiện sự hợp lý về thẩm quyền của mỗi cấp quản
lý, vừa bảo đảm sự điều hành xuyên suốt, thống nhất trong bộ máy, vừa tạo ra
được sự chủ động, sáng tạo của mỗi cấp quản lý.
Hai là, Bộ máy hành chính nhà nước thực hiện chức năng chấp hành và
điều hành (quyền hành pháp); Chức năng chấp hành có nghĩa là Bộ máy hành


chính nhà nước chỉ tiến hành các hoạt động để chấp hành Hiến pháp, luật, pháp
lệnh, nghị quyết của cơ quan quyền lực nhà nước. Chức năng điều hành được
thể hiện trong việc Bộ máy hành chính nhà nước có thẩm quyền tổ chức thực
hiện pháp luật trong đời sống xã hội.
Ba là, xem xét Bộ máy hành chính nhà nước là gắn với tổ chức, với lý
thuyết về tổ chức. Tức xem là một thực thể tồn tại trong một môi trường nhất
định, chia thành các bộ phận; có cơ cấu thứ bậc chặt chẽ, hợp lý, có mục tiêu
chung; có cơ chế thông tin và phối hợp; có quan hệ giao tiếp, có mô hình văn
hóa tổ chức, được mô tả như một tập hợp chung các thông lệ, hệ thống giá trị,
quy chuẩn hành vi ứng xử.
Bốn là, Bộ máy hành chính nhà nước là bộ phận rất phức tạp nhưng phát
triển nhất trong bộ máy nhà nước. Mỗi cơ quan trong Bộ máy hành chính nhà
nước hoạt động dựa trên những quy định của pháp luật, có chức năng, nhiệm vụ,

thẩm quyền nhất định và có những mối quan hệ phối hợp trong thực thi công
việc được giao, đó là mối quan hệ trực thuộc trên-dưới, trực thuộc ngangdọc...Bộ máy hành chính nhà nước hoạt động thường xuyên, liên tục, hằng ngày
nhằm mục tiêu đưa quan điểm, chính sách của Đảng và pháp luật của nhà nước
vào cuộc sống của công dân và tổ chức đáp ứng sự vận động không ngừng của
đời sống xã hội. Chính điểm đặc thù này được coi là một cơ sở quan trọng trong
việc xác lập quy định về tổ chức và hoạt động, quy chế công chức, công vụ của
bộ máy hành chính nhà nước.
Xem xét tính đa dạng của các nước, mỗi nước phải chọn cho mình cơ cấu
tổ chức phù hợp với truyền thống hành chính và thực tiễn chính trị của mình.
Hướng hoàn thiện của tổ chức bộ máy hành chính Việt Nam hiện nay sau khi
thực hiện Chương trình cải cáh hành chính tổng thể từ năm 2001 đến nay cơ cấu
tổ chức của chính quyền trung ương ở nước ta hiện nay bao gồm: Chính phủ là
cơ quan chấp hành của Quốc hội, cơ quan hành chính cao nhất của nước
CHXHCN Việt Nam. Nhiệm vụ và quyền hạn của Chính phủ theo hiến pháp và
luật tổ chức chính phủ. Cơ cấu tổ chức của Chính phủ bao gồm các bộ (18), cơ
quan ngang bộ (4) và cơ quan trực thuộc Chính phủ (8). Thành viên Chính phủ


có Thủ tướng, các phó Thủ tướng (5), Bộ trưởng (18), thủ trưởng cơ quan ngang
bộ (4) và thủ trưởng các cơ quan trực thuộc Chính phủ (8). Bộ, cơ quan ngang
bộ là cơ quan của Chính phủ thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với
ngành hoặc lĩnh vực trong phạm vi cả nước, quản lý nhà nước các dịch vụ công
thuộc ngành, lĩnh vực. Bộ, cơ quan ngang bộ (gọi chung là bộ) được chia thành:
Bộ theo ngành, Bộ mang tính tổng hợp, Bộ theo lĩnh vưc. Cơ cấu tổ chức bộ
gồm: vụ, thanh tra, văn phòng bộ; cục, tổng cục (không nhất thiết các bộ đều
có); các tổ chức sự nghiệp. Cơ quan trực thuộc Chính phủ là một tổ chức do
Chính phủ thành lập nhằm thực hiện những chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn
do chính phủ quy định.
Trên cơ sở kinh nghiệm và lịch sử cụ thể của các nước khác nhau, cơ cấu
khoảng 11 bộ là đủ và thích hợp cho đa số các nước đang phát triển để thực hiện

các chức năng này theo cách thức tôn trọng tiêu chuẩn về tổ chức. Đối với nhà
nước Việt Nam số lượng các cơ quan của chính phủ hiện nay trong giai đoạn
phát triển của đất nước là tương đối phù hợp, nhưng phải thiết lập cơ cấu tổ chức
gắn kết một cách hợp lý để thực thi nhiệm vụ, chính phủ cần xây dựng các quy
tắc, các biện pháp khuyến khích vật chất và phi vật chất để thúc đẩy công chức
thực thji công vu một cách có hiệu quả. Định hướng cải thiện một điều phải bàn
đôi với các cơ quan trung ương đó là tính chịu trách nhiệm, trong thời gian qua
tính chịu trách nhiệm của các Bộ còn yếu, còn thoái thác trách nhiệm, đỗ lỗi
trách nhiệm lần nhau, chúng ta chưa có Bộ nào, người đứng đầu Bộ xin từ chức,
các vi phạm vẫn còn có hiện tượng bao che lẫn nhau... Cho nên phân công trách
nhiệm rõ ràng và đề ra quy tắc chịu trách nhiệm, có các chế tài xử lý mạnh với
các hành vi thiếu trách nhiệm để xảy ra hậu quả làm phương hại cho quốc gia.
Các mô hình điều tiết ngành dịch vụ công và môi trường ở các nước
thường có vị thế độc lập, không chịu kiểm soát của cơ quan hành pháp, ở nước
ta hiện nay các hoạt động dịch vụ công vẫn còn nằm trong các cơ quan hành
pháp, chịu sự kiểm soát của cơ quan hành pháp; nước ta cũng đã có một số hoạt
động dịch vụ công do Nhà nước kiểm soát chuyển giao cho tư nhân thực hiện
( như hoạt động công chứng ) nhưng hoạt động có nhiều vấn đề xảy ra khi chúng


ta chưa đủ các văn bản pháp lý quản lý chặt chẽ, từ đó hoạt động này chưa làm
an tâm người dân. Một số hoạt động các đơn vị sự nghiệp có thu vẫn chịu sự
kiểm soát của cơ quan hành chính nhà nước ( dưới góc độ chuyên ngành thực
hiện quản lý nhà nước ) . Nhà nước Việt Nam nên thành lập các cơ quan điều
tiết ngành dịch vụ công có vị thế độc lập, không chịu sự kiểm soát của cơ quan
hành pháp như thành lập các cơ quan ( Cục ) thuộc Chính phủ có tư cách độc
lập, chịu sự kiểm soát của Chính phủ hoặc chuyển một số cơ quan thuộc Bộ như
Tổng cục, Cục, Vụ thực hiện chức năng quản lý ngành, lĩnh vực cụ thể để điều
chính các doanh nghiệp và hoạt động của công dân. Các cơ quan điều tiết hoạt
động theo cách thức khác nhau tùy thuộc vào chức năng của mình, cần công

khai minh bạch và khách quan trong hoạt động của các cơ quan điều tiết và yêu
cầu đối với Chính phủ phải bảo đảm hoạt động độc lập của các các cơ quan này,
đồng thời vẫn chịu sự điều chỉnh của cơ quan tư pháp.
Cũng giống như các nước dưới chính quyền trung ương là chính quyền
cấp dưới. Bộ máy hành chính nhà nước Việt Nam dưới cơ quan trung ương là
các cơ quan địa phương gồm: tỉnh, huyện , xã. Đước cơ cấu như sau:
Ủy ban nhân dân các cấp do Hội đồng nhân dân cùng cấp bầu ra, là cơ
quan chấp hành của Hội đồng nhân dân và là cơ quan hành chính nhà nước ở địa
phương. Ủy ban nhân dân có nhiệm vụ tổ chức và chỉ đạo việc thi hành hiến
pháp, luật; các văn bản của các cơ quan nhà nước cấp trên và nghị quyết HĐND
cùng cấp. Thành viên của UBND các cấp bao gồm: Chủ tịch, các phó Chủ tịch,
ủy viên. UBND các cấp có các cơ quan chuyên môn giúp UBND cùng cấp thực
hiện chức năng quản lý nhà nước ở địa phương và thực hiện một số nhiệm vụ
quyền hạn theo sự ủy quyền của UBND cùng cấp và theo quy định của pháp
luật. Chính phủ quy định tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND và
hướng dẫn về tổ chức một số cơ quan chuyên môn để HĐND cấp tỉnh quyết
định phù hợp đặc điểm riêng của địa phương. Các cơ quan chuyên môn của
UBND cấp tỉnh là các đơn vị cấp sở (từ 20- 25), UBND cấp huyện là các phòng,
ban chức năng (10- 15). UBND cấp xã không có cơ quan chuyên môn, tham
mưu, tư vấn giúp UBND xã về chuyên môn do các công chức xã đảm nhận.


Điểm khác ở đây Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp được bầu gián tiếp
qua Hội đồng nhân dân các cấp, được Chính phủ phê duyệt. Hướng cải thiện
phải lựa chọn người đứng đầu Ủy ban nhân dân các cấp phải có năng lực thực sự
trong thực hiện chức năng điều hành, hoạt động điều hành của người đứng đầu
chính quyền địa phương hiện nay ở nước ta vẫn đang còn có sự can thiệp nhiều
về chính trị; Đảng chỉ nên định hướng trong hoạt động của chính quyền địa
phương các cấp, nhưng không nên một số công việc Đảng phải trực tiếp chỉ đạo.
II, THỰC TRẠNG TỔ CHỨC BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ

NƯỚC
Bộ máy hành chính nhà nước Việt Nam không nên thành lập các tổ chức
cấp dưới thành phố tự quản, bởi vị các chức năng của tổ chức cấp dưới tự quản ở
các chính quyền địa phương chúng ta hiện nay đã một phần nào đó thực hiện
khá tốt cho cộng đồng từ ý thức của công dân.
1, Thành tựu của tổ chức bộ máy hành chính nước ta
Những thành quả đạt được của Bộ máy hành chính nhà nước Việt nam
sau khi thực hiện chương trình cải cách tổng thể như sau:
Trước hết, có thể nói bộ máy hành chính nhà nước đã có sự đổi mới quan
trọng về vai trò, chức năng, trách nhiệm của tổ chức bộ máy Chính phủ các Bộ
và cơ quan hành chính các cấp địa phương cho phù hợp với cơ chế mới trong
nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta. Đây là vấn đề hết sức cơ
bản của Bộ máy hành chính nhà nước ta, vì chức năng là cơ sở để quy định mô
hình tổ chức trong suốt quá trình vận động và phát triển, hòan thiện hệ thống
hành chính nhà nước. Cho nên sự đổi mới này không chỉ có ý nghĩa về mặt kết
quả đạt được mà còn tạo ra cơ sở định hướnh cho việc tiếp tục cải cách căn bản
và toàn diện tổ chức bộ máy trong những năm tới.
Trên thực tế vai trò, chức năng, trách nhiệm của tổ chức Bộ máy đã từng
bước được đổi mới điều chỉnh, bổ sung theo yêu cầu quản lý nhà nước và quá
trình chuyển đổi cơ chế quản lý, thưc hiện chính sách phát triển nền kinh tế hàng
hóa nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường, có sự quản lý của nhà
nước theo định hướng XHCN. Do cải cách bộ máy hành chính gắn với quá trình


chuyển đổi cơ chế kinh tế nên đã đem lại những kết quả đó là :
Đã phân biệt rõ và thực hiện tốt hơn giữa quản lý hành chính của các cơ
quan quản lý nhà nước với họat động quản lý kinh doanh của các doanh nghiệp.
Đã tập trung nhiều hơn về công tác lập quy, cải cách thể chế, chính sách,
cải cách thủ tục hành chính. Có sự phân công phân cấp quản lý một cách hợp lý
hơn cho các cơi quan trung ương và cơ quan địa phương, đã tập trung chỉ đạo và

triển khai xây dựng thực hiện chiến lược, quy họach, kế hoạch phát triển kinh tế
- xã hội của đất nước, chuyển từ chỉ đạo điều hành trực tiếp sang chỉ đạo điều
hành gián tiếpở tầm vĩ mô, điều hành của hệ thống hành chính bằng pháp luật,
thông qua các văn bản quy phạm pháp luật và văn bản hành chính .
Cơ cấu tổ chức bộ máy của Chính phủ và cơ quan hành chính các cấp
được sắp xếp, điều chỉnh tinh giản hơn trước, bộ máy hành chính từ trung ương
đến địa phương vận hành phát huy tác dụng hơn.
Việc quản lý, sử dụng cán bộ, công chức được đổi mới một bước theo
các quy định của pháp lệnh cán bộ, công chức từ khâu tuyển chọn đánh giá, thi
nâng ngạch bậc, đào tạo bồi dưỡng, chế độ chính sách tiền lương từng bước cải
cách theo hướng tiền tệ hóa.
2, Những tồn tại yếu kém trên do nhiều nguyên nhân:
Trước hết nhận thức của cán bộ công chức về vai trò và chức năng quản
lý của nhà nước, về xây dựng Bộ máy nhà nước nói chung và Bộ máy hành
chính nhà nước nói riêng trong tình hình mới, điều kiện mới chưa thật rõ ràng và
chưa thống nhất, còn nhiều vấn đề về lý luận và thực tiển chưa được làm sáng
tỏ, còn nhiều chủ trương chính sách, quy định của pháp luật ra đời trong cơ chế
tập trung quan liêu bao cấp chưa được kịp thời sửa đổi, thay thế.
Thứ hai, việc triển khai các nhiệm vụ về cải cách hành chính chưa được
tiến hành đồng bộ với đổi mới tổ chức và họat động của hệ thống chính trị do
Đảng lãnh đạo, cải cách hành chính chưa gắn bó chặt chẽ với đổi mới họat động
lập pháp và cải cách tư pháp.
Thứ ba, cải cách hành chính gặp trở ngại lớn do đụng chạm đến lợi ích
cục bộ của nhiều cơ quan hành chính, nhiều cán bộ, công chức trong bộ máy nhà


nước ở trung ương và địa phương; ảnh hưởng của cơ chế tập trung quan liêu bao
cấp còn đè năng lên nếp nghĩ cách làm của không ít cán bộ, công chức; cuộc cải
cách không được chuẩn bị tốt về mặt tư tưởng.
Thú tư, các chế độ chính sách về tổ chức và cán bộ, về tiền lương còn

nhiều điều chưa phù hợp, chưa tạo ra động lực thúc đẩy công cuộc cải cách.
Thứ năm, trong công tác chỉ đạo của chính phủ, các bộ ngành trung
ương và UBND các địa phương còn những thiếu sót trong việc tiến hành cải
cách hành chính, sự chỉ đạo thực hiện các chủ trương đã đưa ra thiếu cương
quyết và chưa thống nhất .
3. Một số giải pháp
- Điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ của Chính phủ, các Bộ, cơ quan ngang
Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và chính quyền địa phương các cấp cho phù hợp
với yêu cầu quản lý nhà nước trong tình hình mới. Chính phủ, các Bộ, cơ quan
ngang Bộ tập trung thực hiện chức năng xây dựng, ban hành thể chế, kế họach,
sách quản lý vĩ mô đối với sự phát triển kinh tế - xã hội, chỉ đạo và kiểm tra thực
hiện; phân định rõ thẩm quyền và trách nhiệm của Chính phủ, Thủ tướng Chính
phủ và các Bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang Bộ , cơ quan thuộc Chính phủ,
trách nhiệm của tập thể, trách nhiệm của cá nhân trong cơ quan hành chính các
cấp; Định rõ vai trò chức năng và trách nhiệm của chính quyền địa phương các
cấp phù hợp với yêu cầu đổi mới sự phân cấp quản lý hành chính giữa trung
ương và địa phương, gắn với các bước của phát triển của cải cách kinh tế .
- Từng bước điều chỉnh những công việc mà Chính phủ, các Bộ, cơ quan
ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và chính quyền địa phương đảm nhiệm. Để
khắc phục những trùng chéo và trùng lắp về chức năng, nhiệm vụ. Chuyển cho
các tổ chức xã hội, tổ chức phi Chính phủ hoặc doanh nghiệp làm các dịch vụ
không cần thiết phải do cơ quan hành chính nhà nước trực tiếp thực hiện .
- Thực hiện việc phân cấp quản lý giữa trung ương và chính quyền địa
phương theo hướng nâng cao trách nhiệm và thẩm quyền của chính quyền địa
phương, tăng cường mối liên hệ và trách nhiệm của chính quyền trước nhân dân
địa phương. Gắn phân cấp trách nhiệm với phân cấp về tài chính, tổ chức và cán


bộ. Định rõ những việc mà cquyền địa phương tòan quyền quyết định, những
việc phải có ý kiến của trung ương và những việc phải thực hiện theo quyết định

của trung ưong.
- Bố trí lại cơ cấu tổ chức của Chính phủ gồm các bộ, cơ quan ngang Bộ
làm chức năng quản lý nhà nước. Trên cơ sở xác định điều chỉnh chức năng của
Chính phủ, các Bộ, cơ quan ngang Bộ phù hợp với yêu cầu quản lý nhà nước về
Chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội quốc phòng, an ninh và đối ngoại, về mối
quan hệ giữa các ngành các lĩnh vực trong tình hình mới. Điều chỉnh tổ chức các
cơ quan có chức năng quản lý nhà nước cho phù hợp với cơ cấu của Chính phủ;
giảm mạnh các cơ quan thuộc Chính phủ và tổ chức trực thuộc Thủ tướng Chính
phủ, chỉ duy trì một số cơ quan thuộc Chính phủ có tính chất chuyên môn,
nghiệp vụ phục vụ cho công tác quản lý vĩ mô của chính phủ. Định rõ tính chất
và phương thức họat động của các tổ chức tư vấn do Thủ tướng Chính phủ thành
lập, chỉ thành lập các tổ chức này khi có yêu cầu chỉ đạo tập trung những vụ việc
quan trọng liên quan đến nhiều ngành nhiều lĩnh vực, các tổ chức này không có
bộ máy chuyên trách và biên chế riêng, bộ phận thường trực đặt tại Bộ hoặc cơ
quan ngang Bộ có liên quan nhiều nhất. Trên cơ sở xác định đúng chức năng
quản lý nhà nước và phạm vi quản lý của mỗi Bộ, cơ quan ngang Bộ, tách chức
năng quản lý nhà nước của Bộ, cơ quan ngang Bộ đối với tòan ngành, lĩnh vực
trong phạm vi cả nước với việc chỉ đạo điều hành các tổ chức sự nghiệp có tính
chất dịch vụ công trực thuộc Bộ, cơ quan ngang Bộ .
- Điều chỉnh tổ chức bộ máy bên trong của Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ
quan thuộc Chính phủ. Tách chức năng quản lý nhà nước của Bộ, cơ quan ngang
Bộ đối với ngành trong phạm vi cả nước với chức năng điều hành các tổ chức sự
nghiệp công trực thuộc Bộ, cơ quan ngang Bộ; theo đó tách tổ chức hành chính
với tổ chức sự nghiệp công để họat động theo cơ chế riêng, có hiệu quả và phù
hợp, làm cho bộ máy tinh gọn, hợp lý tương xứng với chức năng nhiệm vụ quản
lý nhà nước của mổi cơ quan, định rõ tính chất và các lọai hình, tổ chức trực
thuộc để tham mưu và thực thi pluật .
-Về tổ chức bộ máy chính quyền địa phương: Xác định rõ chức năng

nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của chính quyền địa phương trên cơ sở
phân cấp rõ ràng và hợp lý giữa trung ương và địa phương, phân biệt chức năng
nhiệm vụ của chính quyền đô thị với chính quyền ở nông thôn; tổ chức hợp lý
HĐND và UBND các cấp căn cứ vào Hiến pháp ( sửa đổi ) và Luật Tổ chức
HĐND và UBND (sửa đổi ). Sắp xếp tổ chức lại các cơ quan chuyên môn thuộc
UBND các cấp theo hướng trách nhiệm rõ ràng, phân công rành mạch, bộ máy
gọn nhẹ, tăng cường tính chuyên nghiệp ,gỉai quyết nhanh công việc của cá nhân
và tổ chức .
- Cải tiến phương thức và lề lối làm việc của cơ quan hành chính các cấp:
Xác định rõ nguyên tắc làm việc và cơ chế phối hợp trong sự vận hành bộ máy
hành chính. Định rõ phận sự, thẩm quyền và trách nhiệm của người đứng đầu
cơ quan, đơn vị về kết quả họat động của bộ máy do mình phụ trách, loại bỏ
những việc làm hình thức không có hiệu quả thiết thực, giảm hội họp, giảm các
giấy tờ hành chính. Tăng cường trách nhiệm và năng lực của cơ quan hành chính
trong giải quyết công việc của cá nhân và tổ chức .