Một nhà đầu tư Việt Nam dự định triển khai một dự án xây dựng bến phà nằm trên địa bàn 2 tỉnh A và B nhằm đáp ứng nhu cầu vận chuyển hàng hóa và hành khách qua sông giữa hai địa bàn tỉnh với kinh phí 1000 tỷ VNĐ. Anh (chị) hãy tư vấn về hình thức và thủ t

Ketnooi.com vì sự nghiệp giáo dục

I.
1.

Mở đầu
Đầu tư là nhân tố không thể thiếu để xây dựng và phát
triển kinh tế, là chìa khoá của sự tăng trưởng kinh tế. Trong
điều kiện kinh tế thị trường, hình thức đầu tư kinh doanh
ngày càng phong phú, đa dạng; mỗi hình thức đầu tư co
những đặc điểm riêng nhất định về cách thức đầu tư vốn,
tính chất liên kết và phân chia kết quả kinh doanh giữa các
nhà đầu tư (NĐT). Căn cứ vào nhu cầu và điều kiện cụ thể
của mình, các NĐT co quyền lựa chọn các hình thức đầu tư
thích hợp theo quy định của pháp luật hiện hành. Dưới đây là
một tình huống cụ thể mà NĐT đang đứng giữa các lựa
chọn, băn khoăn không biết nên chọn hình thức đầu tư nào
cho phù hợp và thủ tục triển khai dự án đầu tư ra sao? Nhom
em xin đưa ra ý kiến của mình về vấn đề này, mong thầy cô
và các bạn gop ý bổ sung để kiến thức của nhom được hoàn
thiện hơn.
Nội dung
Cơ sở lý luận
Các hình thức đầu tư.
Hình thức đầu tư là cách tiến hành hoạt động đầu tư của
nhà đầu tư (NĐT) theo quy định của pháp luật. Luật Đầu tư
2005 (LĐT) phân chia các hình thức đầu tư thành hai nhom
là đầu tư trực tiếp và đầu tư gián tiếp:
Hình thức đầu tư trực tiếp là hình thức mà ở đo NĐT
nắm quyền quản trị kinh doanh; NĐT vốn đồng thời là người
sử dụng vốn. Co 7 hình thức đầu tư trực tiếp quy định tại

Điều 21 LĐT: “1. Thành lập tổ chức kinh tế 100% vốn của
nhà đầu tư trong nước hoặc 100% vốn của nhà đầu tư nước
ngoài. 2. Thành lập tổ chức kinh tế liên doanh giữa các nhà
đầu tư trong nước và nhà đầu tư nước ngoài. 3. Đầu tư theo
1


Ketnooi.com vì sự nghiệp giáo dục

hình thức hợp đồng BCC, hợp đồng BOT, hợp đồng BTO,
hợp đồng BT. 4. Đầu tư phát triển kinh doanh. 5. Mua cổ
phần hoặc góp vốn để tham gia quản lý hoạt động đầu tư. 6.
Đầu tư thực hiện việc sáp nhập và mua lại doanh nghiệp. 7.
Các hình thức đầu tư trực tiếp khác.”
Hình thức đầu tư gián tiếp là hình thức NĐT không trực
tiếp tham gia quản lý, điều hành quá trình thực hiện và sử
dụng các nguồn lực đầu tư. Các hình thức đầu tư gián tiếp
quy định tại Điều 26 LĐT, theo đo, các hình thức đầu gián
tiếp bao gồm những hình thức phổ biến như đầu tư thông
qua mua chứng khoán; đầu tư thông qua quỹ đầu tư chứng
khoán; đầu tư thông qua ngân hàng, doanh nghiệp bảo
hiểm…
2.

-

Thủ tục triển khai dự án đầu tư.
Sau khi hoàn thành tất cả các thủ tục đầu tư, chủ đầu tư sẽ
tiến hành các công việc cần thiết cũng như các thủ tục pháp
lý khác để triển khai dự án đầu tư. Thủ tục triển khai dự án

đầu tư được quy định trong Chương VI, mục 2 Luật đầu tư
năm 2005. Trong giai đoạn này việc triển khai thực hiện dự
án đầu tư của nhà đầu tư phải tuân theo đúng mục tiêu tiến
độ đã cam kết và các quy định tại giấy chứng nhận đầu tư
đồng thời phải tuân thủ các quy định của pháp luật chuyên
ngành co liên quan như pháp luật về đất đai, môi trường, xây
dựng, lao động, thuế… Theo đo co thể bao gồm những thủ
tục sau đây:
Xin giao đất hoặc cho thuê đất thực hiện dự án đối với các
dự án co sử dụng đất.
Xin giấy phép xây dựng (đối với các dự án công trình phải
xin phép)
2


Ketnooi.com vì sự nghiệp giáo dục
-

II.

1.

Chuẩn bị mặt bằng xây dựng như thực hiện việc thu hồi đất,
đền bù giải phong mặt bằng, thực hiện kế hoạch tái định cư
và phục hồi
Thực hiện việc khảo sát, thiết kế xây dựng
Thẩm định, phê duyệt thiết kế xây dựng, dự toán và tổng dự
toán công trình
Tiến hành thi công xây lắp
Kiểm tra và thực hiện các hợp đồng

Quản lí kĩ thuật, chất lượng thiết bị và chất lượng xây dựng
Vận hành thử, nghiệm thu, quyết toán vốn đầu tư, bàn giao
và thực hiện bảo hành sản phẩm
Mua sắm, giám định thiết bị máy moc và công nghệ
Thuê tổ chức, cá nhân quản lí dự án đầu tư
Chuyển nhượng vốn, dự án đầu tư
Tạm ngừng, giãn tiến độ thực hiện dự án đầu tư
Bảo lãnh của nhà nước cho một số công trình và dự án quan
trọng.
Giải quyết tình huống cụ thể.
Tình huống: “Một nhà đầu tư Việt Nam dự định triển khai
1 dự án xây dựng bến phà nằm trên địa bàn 2 tỉnh A và B,
nhằm đáp ứng nhu cầu vận chuyển hàng hóa và hành khách
qua dòng sông nằm giữa địa bàn 2 tỉnh, kinh phí khoảng
1.000 tỷ đồng. Hãy tư vấn cho nhà đầu tư về hình thức đầu
tư và thủ tục triển khai dự án đầu tư.”
Hình thức đầu tư phù hợp nhất cho NĐT Việt Nam trong
tình huống.
Hình thức đầu tư liên quan đến cơ chế pháp lý điều chỉnh
toàn bộ quá trình triển khai dự án, đến quyền và lợi ích hợp
pháp của nhà đầu tư và hiệu quả đầu tư. Do đo, để dự án co
thể triển khai một cách nhanh chong, thuận lợi, đạt hiệu quả
3


Ketnooi.com vì sự nghiệp giáo dục

cao thì cần lựa chọn hình thức đầu tư phù hợp. Trong tình
huống trên, số lượng NĐT chỉ là một NĐT Việt Nam, kinh
phí thực hiện dự kiến khoảng 1000 tỷ đồng, dự án không

thuộc lĩnh vực đầu tư co điều kiện hoặc cấm đầu tư, việc lựa
chọn hình thức đầu tư gián tiếp là không khả thi, do nếu lựa
chọn hình thức này thì NĐT sẽ không được tham gia vào
quản lí quá trình đầu tư mà cụ thể là không được tham gia
quản lí quá trình xây dựng bến phà. Do đo, NĐT có thể lựa
chọn một trong các hình thức đầu tư là:
• Đầu tư thành lập tổ chức kinh tế 100% vốn NĐT
trong nước.
• Đầu tư theo hình thức hợp đồng BOT, BTO, BT.
* Đối với hình thức đầu tư vào tổ chức kinh tế:
Đặc trưng cơ bản của hình thức đầu tư này chính là: sau
khi thành lập tổ chức kinh tế thì NĐT sở hữu vốn ban đầu
chỉ đong vai trò là người hình thành tổ chức kinh tế. Mọi
hoạt động đầu tư được nhân danh chính tổ chức kinh tế mới
được thành lập. Căn cứ vào tình huống thì tổ chức kinh tế co
thể được thành lập dưới hình thức là: Tổ chức kinh tế 100%
vốn của nhà đầu tư (100% vốn trong nước). Cụ thể, NĐT sẽ
lựa chọn việc hình thành một trong số các loại hình doanh
nghiệp như: Doanh nghiệp tư nhân; công ty trách nhiệm hữu
hạn 1 thành viên.
* Đối với hình thức đầu tư theo hợp đồng:
Việc đầu tư vốn để kinh doanh của NĐT được tiến hành
trên cơ sở hợp đồng được giao kết giữa NĐT với Nhà nước
(các cơ quan nhà nước co thẩm quyền). Nhà đầu tư trực tiếp
tiến hành hoạt động kinh doanh với tư cách pháp lý của mình
phù hợp với nội dung thỏa thuận trong hợp đồng. Khi NĐT
lựa chọn đầu tư theo hợp đồng, ngoài việc phải tuân thủ
4

Ketnooi.com vì sự nghiệp giáo dục

LĐT, việc giao kết, thực hiện hợp đồng còn phải phù hợp
với các quy định chung về hợp đồng trong kinh doanh,
thương mại. Đầu tư thông qua hợp đồng được kí giữa CQNN
co thẩm quyền và NĐT gồm các hình thức như: đầu tư theo
hình thức hợp đồng xây dựng – kinh doanh – chuyển giao
(BOT), hợp đồng xây dựng – chuyển giao – kinh doanh
(BTO), hợp đồng xây dựng – chuyển giao (BT). Theo các
hợp đồng này NĐT bỏ vốn để xây dựng, kinh doanh các
công trình kết cấu hạ tầng và chuyển giao cho Nhà nước theo
những phương thức thanh toán, đền bù khác nhau.
Về mặt pháp lí, sự khác nhau chủ yếu giữa các hình thức
đầu tư BOT, BTO và BT thể hiện ở thời điểm chuyển giao
quyền sở hữu công trình gắn với quyền quản lí, vận hành,
khai thác công trình của nhà đầu tư cho Nhà nước và phương
thức thanh toán đền bù của Nhà nước cho nhà đầu tư. Trong
hình thức BOT, sau khi xây dựng xong công trình, nhà đầu
tư quản lý và kinh doanh công trình trong một thời hạn nhất
định để thu hồi vốn đầu tư và co lợi nhuận hợp lý, hết thời
hạn kinh doanh, nhà đầu tư chuyển giao không bồi hoàn
công trình cho Nhà nước. Với hình thức BTO, sau khi xây
dựng xong công trình, nhà đầu tư chuyển giao quyền sở hữu
công trình cho Nhà nước, nhà đầu tư được Nhà nước dành
cho quyền kinh doanh công trình trong thời hạn nhất định để
thu hồi vốn đầu tư và co lợi nhuận hợp lý . Ở hình thức BT,
sau khi xây dựng xong công trình, nhà đầu tư chuyển giao
quyền sở hữu công trình cho Nhà nước, nhà đầu tư được Nhà
nước tạo điều kiện thực hiện dự án khác để thu hồi vốn đầu
tư và co lợi nhuận hợp lý.

 Hình thức đầu tư phù hợp nhất cho nhà đầu tư Việt
Nam trong tình huống trên là hình thức đầu tư trực tiếp,
5


Ketnooi.com vì sự nghiệp giáo dục

mà cụ thể là hình thức đầu tư theo hợp đồng BT, bởi
các lý do:
Thứ nhất, đầu tư theo hình thức BT, để thu hồi vốn NĐT
thu hồi bằng nhiều hình thức như: Thu hồi vốn bằng tiền,
bằng đất, bằng dự án khác (co thể hiểu như một khoản lợi
khi NĐT đầu tư và thu hồi từ một hay nhiều dự án khác)
hoặc cũng co thể kết hợp nhiều hình thức thu hồi vốn.
Ở hình thức BT khi NĐT thu hồi vốn bằng tiền, theo quy
định hiện hành, NĐT phải bỏ số vốn tự co tối thiểu là 15%
trong tổng đầu tư của dự án, còn lại 85% là vốn vay. Sau khi
công trình hoàn thành (tùy theo điều khoản của hợp đồng
BT), sau khi quyết toán được phê duyệt Nhà nước phải trả
tiền cho NĐT(cả vốn lẫn lãi phát sinh). Co thể noi về bản
chất của nguồn vốn thì Nhà nước về cơ bản vẫn là người đi
vay hoặc co trường hợp NN là người bảo lãnh cho NĐT vay
tiền. Nếu nguồn tiền từ một ngân hàng Nhà nước mà không
phải là một ngân hàng thương mại hoặc cổ phần thì về cơ
bản vẫn là đầu tư bằng nguồn tiền của Nhà nước.
Ở hình thức đầu tư BT khi thỏa thuận hợp đồng thanh
toán bằng dự án khác (ở đây đa số các dự án khác là bằng giá
trị quyền sử dụng đất tại một dự án khác). Sau khi đầu tư dự
án xong, Nhà nước trả cho NĐT bằng dự án khác (quyền sử
dụng đất co giá trị tương đương tính cả vốn lẫn lãi phát sinh

khi đầu tư). Theo quy định thì Nhà nước vẫn là bên đứng ra
chịu mọi trách nhiệm về GPMB để bàn giao quỹ đất sạch
cho NĐT.
Trong các hình thức thanh toán, phần giải phong
mặt bằng theo quy định toàn bộ đều do Nhà nước đảm nhận
thực hiện. Đây là một phần co thể noi là kho nhất của các dự
6


Ketnooi.com vì sự nghiệp giáo dục

án. Nếu việc bồi thường GPMB bị ách tắc, tiến độ dự án bị
kéo dài, hiệu quả dự án thấp, chi phí phát sinh do lãi xuất bị
đội lên thì toàn bộ việc chi phí đo đều tính vào giá thành dự
án và Nhà nước đều phải gánh chịu, kể cả khi tổng mức đầu
tư bị đội lên cao.
Với bất kỳ hình thức đầu tư nào, một NĐT muốn thu được
lợi nhuận thì đều đi kèm với no là nguy cơ rủi ro, lợi nhuận
càng cao thì nguy co rủi ro càng lớn và NĐT co nguy cơ phá
sản nếu gặp rủi ro trong kinh doanh. Tuy nhiên với hình thức
đầu tư BT thì khẳng định chắc chắn là NĐT luôn co lợi,
không bao giờ gặp rủi ro.
Thứ hai, về chất lượng của công trình, theo Luật hiện
hành, Nghị định 209/NĐ-CP về quản lý chất lượng công
trình, các Thông tư .v.v.các dự án do Nhà nước đầu tư đều
tuân thủ nguyên tắc chung và chịu sự giám sát chặt chẽ của
nhiều cơ quan. Tuy nhiên, theo các quy định về quản lý chất
lượng các dự án BT hiện nay, NĐT được toàn quyền trong
các công việc: Lựa chọn nhà thầu tư vấn, xây lắp, giám sát
và quản lý chất lượng. Cơ quan quản lý nhà nước chuyên

ngành chỉ giữ vai trò rất mờ nhạt là tiếp nhận các thông báo
về tiến độ, chất lượng công trình theo hợp đồng từ nhà đầu
tư. Đây cũng là một điều kiện để NĐT linh hoạt và “dễ thở”
hơn.
Thứ ba, hình thức đầu tư theo hợp đồng BT co thể giúp
NĐT tiết kiệm rất nhiều thời gian, công sức cũng như tài
chính trong việc thành lập pháp nhân mới cũng như chi phí
vận hành doanh nghiệp sau khi no được thành lập, khi dự án
đầu tư kết thúc, NĐT cũng không phải tiến hành thủ tục giải
7


Ketnooi.com vì sự nghiệp giáo dục

2.

thể doanh nghiệp nếu như nhà đầu tư lựa chọn hình thức đầu
tư khác.
Thứ tư, với hình thức đầu tư này, NĐT còn co thể được
tận dụng được các chính sách ưu đãi của Nhà nước vì xây
dựng bến phà là một trong những lĩnh vực được nhà nước ưu
đãi đầu tư (theo phụ lục 1 ban hành kèm theo nghị định
108/2006).
Thủ tục triển khai dự án xây dựng bến phà trong tình
huống.
Thứ nhất là phải tiến hành đàm phán và kí kết hợp đồng
đầu tư: Đây là thủ tục đầu tiên để triển khai dự án đầu tư. Để
thực hiện dự án trên thì trong trường hợp này nhà đầu tư cần
phải tiến hành kí kết hợp đồng đầu tư với CQNN co thẩm
quyền. Vì dự án xây dựng bên phá noi trên co tổng giá trị là

1000 tỷ đồng và nằm trên địa bàn hai tỉnh là tỉnh A và tỉnh B
nên theo quy định tại Điều 3, nghị định 108/NĐ-CP/2009
hướng dẫn về việc thực hiện dự án theo hình thực hợp đồng
BOT, BT, BTO thì cơ quan co thẩm quyền kí kết ở đây là Bộ
kế hoạch và đầu tư.
Thứ hai, Thẩm định và phê duyệt báo cáo đánh giá tác
động môi trường, hoặc lập bản cam kết bảo vệ môi trường.
Hồ sơ đề nghị thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi
trường theo quy định tại mục 3 phần III Thông tư số
08/2006/TT-BTNMT ngày 8/9/2006 của Bộ Tài nguyên và
Môi trường hướng dẫn về đánh giá môi trường chiến lược,
đánh giá tác động môi trường và cam kết bảo vệ môi trường.
Thứ ba là thủ tục thẩm tra dự án đầu tư: Cụ thể, theo
quy định tại điều 48 Luật đầu tư năm 2005 và các quy định
hướng dẫn củaNghị định 108 NĐ-CP/2006 thì khi thực hiện
dự án đầu tư co giá trị từ 300 tỷ đồng trở lên và lĩnh vực đầu
8


Ketnooi.com vì sự nghiệp giáo dục

tư không phải là lĩnh vực co điều kiện thì phải làm nhà đầu
tư phải làm thủ tục thẩm tra dự án đầu tư. Như vậy, vì dự án
trên co tổng giá trị đầu tư là 1000 tỷ đồng và lĩnh vực đầu tư
là xây dựng cơ sở hạ tầng đường thủy (đây là lĩnh vực đầu tư
không co điều kiện) nên trong trường hợp này nhà đầu tư
cần phải tiến hành các thủ tục thẩm tra đối với dự án đầu tư.
Thứ tư, đối với việc thẩm tra dự án đầu tư thì nhà đầu
tư cần phải tiến hành các bước sau đây:
1.Chuẩn bị hồ sơ thẩm tra: Để thực hiện dự án được thẩm

tra nhà đầu tư cần tiến hành chuẩn bị hồ sơ thẩm tra. Theo
quy định tại điều 45, Nghị định 108 thì hồ sơ thẩm tra bao
gồm những tài liệu sau đây: văn bản đề nghị cấp giấy chứng
nhận đầu tư đối với dự án xây dựng bến phá trên địa bàn hai
tỉnh A và B, văn bản xác nhận tư cách pháp lí của nhà đầu
tư, báo cáo năng lực tài chính, giải trình kinh tế kĩ thuật liên
quan đến địa điểm đầu tư, quy mô đầu tư, tiến độ thực hiện
dự án.
2.Rà soát lại các vấn đề thuộc nội dung thẩm tra: Theo quy
định tại khoản 3, điều 45, Luật đầu tư thì nội dung thẩm tra
sẽ bao gồm các nội dung cơ bản sau đây:
Một là sự phù hợp với quy hoạch và kết cấu hạ tầng-kĩ
thuật, quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng…nếu
trong trường hợp này, dự án đầu tư thuộc bến phá thuộc hai
tỉnh A và B noi trên thuộc lĩnh vực chưa co quy hoạch thì cơ
quan nhà nước quản lí đầu tư cấp tỉnh thuộc tỉnh A và tỉnh B
phải lấy ý kiến các bộ, ngành; mà cụ thể ở đây là Bộ kế
hoạch và đầu tư; Bộ xây dựng.
Hai là về nhu cầu sử dụng đất: diện tích đất, loại đất, tiến
độ sử dụng đất. trong trường hợp này nhà đầu tư cần phải
xác định xem đối với dự án bến phà nằm trên địa bàn hai
9


Ketnooi.com vì sự nghiệp giáo dục

tỉnh A và B noi trên thì nhu cầu sử dụng của nhà đầu tư là
bao nhiêu, loại đất cần sử dụng là gì và tiến độ của quá trình
sự dụng đất ra sao.
Ba là tiến độ thực hiện dự án: Trong nội dung này nhà đầu

tư cần xác định rõ về thời điểm thực hiện dự án xây dựng
bến phá; thời điểm hoàn thành và quá trình thực hiện đối với
từng công việc cụ thể đối với dự án xây dựng bến phà noi
trên. Cuối cùng là các giải pháp liên quan đến vấn đề bảo vệ
môi trường.
Cuối cùng là quy trình về thời gian nộp hồ sơ dự án và
địa điểm nộp hồ sơ.Trong bước này nhà đầu tư cần lưu ý
đến các vấn đề sau:
Một là về cơ quan cấp giấy chứng nhận đầu tư: Trường
hợp này, do dự án diện ra trên hại tỉnh thành là A và B nên
theo quy định tại khoản 1, điều 24, nghị định 108/NĐCP/2009: “1. Bộ Kế hoạch và Đầu tư cấp Giấy chứng nhận
đầu tư cho các Dự án sau:
a) Các Dự án quan trọng quốc gia;
b) Các Dự án mà Bộ, ngành hoặc cơ quan được ủy quyền
của Bộ, ngành là Cơ quan nhà nước có thẩm quyền ký kết
Hợp đồng dự án;
c) Các Dự án thực hiện trên địa bàn nhiều tỉnh, thành phố
trực thuộc Trung ương.”
Hai là thời hạn và địa điểm nộp:Theo quy định tại điều 25
của Nghị định 108/2009/NĐ-CP thì: “ Nhà đầu tư nộp 10 bộ
hồ sơ, trong đó có ít nhất 01 bộ gốc cho Cơ quan cấp Giấy
chứng nhận đầu tư nêu tại Điều 24 Nghị định này để tổ chức
thẩm tra, cấp Giấy chứng nhận đầu tư.”
10


Ketnooi.com vì sự nghiệp giáo dục

Trong đo hồ sơ bao gồm: Văn bản đề nghị cấp giấy chứng
nhận đầu tư, Hợp đồng dự án, Báo cáo nghiên cứu khả thi và

hợp đồng liên doanh (nếu co). Hồ sơ này sẽ được nộp tại cơ
quan co thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đầu tư, tức tại Bộ
kế hoạch và đầu tư. Và sẽ được giải quyết trong vòng 45
ngày.
Kết luận
Trong một số lĩnh vực quan trọng phục vụ lợi ích công
cộng, Nhà nước co các chính sách ưu đãi, khuyến khích đầu
tư, ví dụ như xây dựng, cải tạo cầu, đường bộ, cảng hàng
không, sân bay, bến cảng, nhà ga, bến xe, nơi đỗ xe; mở
thêm các tuyến đường sắt…xây dựng bến phà phục vụ vận
chuyển hàng hoá và hành khác cũng là một trong các lĩnh
vực được nhà nước quan tâm, tạo điều kiện ưu đãi đầu tư. Và
trong tình huống này, nhom chúng em lựa chọn hình thức
đầu tư BT cho NĐT bởi những ưu thế mà hình thức đầu tư
BT mang lại cho NĐT. Hình thức BT trong tương lai sẽ là
hình thức mà các NĐT chuyển hướng tới.

11