Nghiên cứu xây dựng mạng lưới quan trắc tác động của khí thải công nghiệp trên địa bàn thị xã bỉm sơn, thống nhất với mạng lưới quan trắc môi trường quốc gia

đại học THáI NGUYÊN
TRƯờNG ĐạI HọC NÔNG LÂM
--------------

LÊ THANH TùNG

NGHIÊN CứU XÂY DựNG MạNG L-ới quan trắc tác
động của khí thảI công nghiệp trên địa bàn
thị xã bỉm sơn, thống nhất với mạng l-ới
quan trắc môI tr-ờng quốc gia

LUN VN THC S KHOA HC MễI TRNG

Thái Nguyên - Năm 2013
S húa bi Trung tõm Hc liu




đại học THáI NGUYÊN
TRƯờNG ĐạI HọC NÔNG LÂM
--------------

LÊ THANH TùNG

NGHIÊN CứU XÂY DựNG MạNG L-ới quan trắc tác
động của khí thảI công nghiệp trên địa bàn
thị xã bỉm sơn, thống nhất với mạng l-ới
quan trắc môI tr-ờng quốc gia

Chuyên ngành

Mã s

: Khoa học môi tr-ờng
: 60440301

LUN VN THC S KHOA HC MễI TRNG

NGI HNG DN KHOA HC: PGS. TS. Nguyễn Ngọc Nông

Thái Nguyên, Năm 2013
S húa bi Trung tõm Hc liu




LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn
là trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.
Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này
đã được cảm ơn. Các thông tin, tài liệu được trình bày trong luận văn đã được
ghi rõ nguồn gốc./.
Tác giả luận văn

Lê Thanh Tùng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành chương trình đào tạo cao học khóa học 2011–2013 tại
Trường Đại học Nông Lâm – Đại Học Thái Nguyên, Chuyên ngành Khoa học
Môi trường. Được sự nhất trí của Khoa Sau đại học và Khoa Tài nguyên môi
trường. Tôi đã tiến hành thực hiện luận văn tốt nghiệp: “Nghiên cứu xây
dựng mạng lưới quan trắc tác động của khí thải công nghiệp trên địa bàn
thị xã Bỉm Sơn, thống nhất với mạng lưới quan trắc môi trường Quốc gia”.
Trong quá trình thực hiện luận văn, tôi đã nhận được sự giúp đỡ quý báu của
các thầy, cô giáo trong Khoa Sau đại học, Khoa Tài nguyên Môi trường.
Nhân dịp hoàn thành luận văn tốt nghiệp, tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc
tới các cá nhân, tập thể sau:
Thầy giáo, PGS.TS.Nguyễn Ngọc Nông đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ
tôi trong suốt quá trình hoàn thành luận văn này.
Các cán bộ và toàn thể bà con nhân dân tại thị xã Bỉm Sơn đã nhiệt tình
giúp đỡ tôi trong thời gian thực hiện luận văn.
Cuối cùng tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới gia đình và bạn bè thân thiết
đã ủng hộ giúp đỡ tôi cả tinh thần và vật chất để tôi có thể hoàn thành chương
trình học, cũng như hoàn thành luận văn.
Mặc dù bản thân đã rất cố gắng, song do thời gian và năng lực còn hạn
chế nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Qua đây tôi rất
mong nhận được sự đóng góp quý báu của các thầy, cô giáo và các bạn để
luận văn được hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Thái nguyên, ngày 08 tháng 08 năm 2013
Học viên

Lê Thanh Tùng
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

i

MỤC LỤC
Trang
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CẢM ƠN
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC ......................................................................................................... i
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................ v
DANH MỤC BẢNG .......................................................................................... vi
DANH MỤC BIỂU ĐỒ VÀ HÌNH .................................................................. viii
MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................... 1
2. Mục đích của đề tài ....................................................................................... 3
3. Mục tiêu của đề tài ........................................................................................ 3
4. Ý nghĩa của đề tài .......................................................................................... 3
chƣơng 1: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ CÓ LIÊN QUAN ......................... 5
1.1. Tổng quan chung về môi trƣờng và quan trắc môi trƣờng .................. 5
1.1.1. Tổng quan về môi trường và ô nhiễm môi trường ................................ 5
1.1.1.1. Khái niệm chung về môi trường và ô nhiễm môi trường ...................... 5
1.1.1.2. Một số vấn đề môi trường toàn cầu hiện nay ........................................ 7
1.1.2. Tổng quan chung về quan trắc môi trường ........................................... 12
1.2. Cơ sở pháp lý để xây dựng hệ thống quan trắc môi trƣờng .................. 14
1.3. Khái quát mạng lƣới quan trắc tài nguyên và môi trƣờng quốc
gia và tỉnh Thanh Hoá ...................................................................................... 15
1.3.1. Khái quát mạng lưới quan trắc tài nguyên, môi trường quốc gia ......... 15
1.3.1.1. Lịch sử hình thành mạng lưới quan trắc tài nguyên, môi trường ......... 15

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu




ii
1.3.1.2. Mạng lưới quan trắc Môi trường ........................................................... 17
1.3.1.3. Mạng lưới quan trắc Tài nguyên nước .................................................. 18
1.3.1.4. Mạng lưới quan trắc khí tượng thủy văn ............................................... 28
1.3.2. Khái quát mạng lưới quan trắc tài nguyên môi trường tỉnh
Thanh Hoá ......................................................................................................... 19
1.3.2.1. Mạng lưới quan trắc môi trường nước .................................................. 19
1.3.2.2. Mạng lưới quan trắc môi trường đất ..................................................... 21
1.3.2.3. Mạng lưới quan trắc môi trường không khí, tiếng ồn ........................... 23
1.3.2.4. Mạng lưới quan trắc Đa dạng sinh học ................................................. 26
1.3.2.5. Hiện trạng mạng lưới quan trắc môi trường không khí của thị xã
Bỉm Sơn ............................................................................................................... 28
1.4. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nƣớc ............................................. 29
1.4.1. Tình hình nghiên cứu ngoài nước .......................................................... 29
1.4.2. Tình hình nghiên cứu trong nước .......................................................... 30
Chƣơng 2: ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU ................................................................................................... 35
2.1. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ............................................................. 35
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu .............................................................................. 35
2.1.2. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................. 35
2.2. Nội dung nghiên cứu .................................................................................. 35
2.3. Phƣơng pháp nghiên cứu........................................................................... 35
Chƣơng 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ............................ 39
3.1. Điều kiên tự nhiên, kinh tế xã hội thị xã Bỉm Sơn ................................. 39
3.1.1. Điều kiện tự nhiên.................................................................................... 39

3.1.1.1. Vị trí địa lý ............................................................................................. 39
3.1.1.2. Địa hình .................................................................................................. 39
3.1.1.3. Khí hậu .................................................................................................. 39
3.1.1.4. Tài nguyên thiên nhiên ........................................................................... 40
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu




iii
3.1.2. Đặc điểm kinh tế ....................................................................................... 41
3.1.2.1. Sản xuất công nghiệp – xây dựng .......................................................... 42
3.1.2.2. Lĩnh vực Thương mại - Dịch vụ ............................................................. 45
3.1.2.3. Sản xuất nông – lâm nghiệp .................................................................. 45
3.1.3. Đặc điểm văn hóa - xã hội ....................................................................... 46
3.1.3.1. Văn hoá, thể dục thể thao, thông tin, tuyên truyền ................................ 46
3.1.3.2. Giáo dục- Đào tạo.................................................................................. 46
3.1.3.3. Hoạt động y tế ........................................................................................ 47
3.2. Hiện trạng môi trƣờng thị xã Bỉm Sơn .................................................... 47
3.2.1. Hiện trạng môi trường chung của thị xã Bỉm Sơn ............................... 47
3.2.1.1. Hiện trạng chất thải rắn......................................................................... 47
3.2.1.2. Hiện trạng môi trường nước ................................................................. 49
3.2.1.3. Hiện trạng môi trường không khí ........................................................... 50
3.2.2. Hiện trạng khí thải công nghiệp một số nhà máy công nghiệp ............ 55
3.2.2.1. Hiện trạng khí thải công nghiệp Nhà máy xi măng Bỉm Sơn ................ 55
3.2.2.2. Hiện trạng khí thải công nghiệp CTCP gốm xây dựng Viglacera ......... 58
3.2.2.3. Hiện trạng khí thải công nghiệp Công ty cổ phần Vật Liệu Xây
Dựng Bỉm Sơn ..................................................................................................... 59
3.2.2.4. Kết quả điều tra tác động của khí thải công nghiệp trên địa bàn
thị xã Bỉm Sơn. .................................................................................................... 60

3.3. Xây dựng mạng lƣới quan trắc tác động khí thải công nghiệp
của thị xã Bỉm Sơn ............................................................................................ 65
3.3.1. Xác định vị trí điểm quan trắc tác động của khí thải công
nghiệp.................................................................................................................. 65
3.3.1.1. Xác định các khu vực chịu tác động của khí thải công nghiệp .............. 65
3.3.1.2. Cơ sở để xác định vị trí quan trắc.......................................................... 67
3.3.1.3. Xác định các vị trí quan trắc ................................................................. 68
3.3.2. Xác định thông số quan trắc tác động của khí thải công nghiệp .......... 69
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu




iv
3.3.2.1. Cơ sở để xác định thông số quan trắc.................................................... 69
3.3.2.2. Xác định các thông số quan trắc............................................................ 69
3.3.3. Xác định thời gian và tần suất quan trắc tác động của khí thải
công nghiệp......................................................................................................... 70
3.3.3.1. Cơ sở để xác định thời gian và tần suất quan trắc ................................ 70
3.3.3.2. Xác định thời gian và tần xuất quan trắc............................................... 70
3.4. Xây dựng bản đồ mạng lƣới quan trắc tác động khí thải công
nghiệp trên địa bàn thị xã Bỉm Sơn ................................................................. 72
3.4.1. Yêu cầu của bản đồ mạng lưới quan trắc môi trường ........................... 72
3.4.2. Quy trình thành lập bản đồ ..................................................................... 72
3.5. Đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lƣợng hoạt động quan
trắc môi trƣờng trên địa bàn thị xã Bỉm Sơn ................................................ 75
3.5.1. Giải pháp hoàn thiện mạng lưới quan trắc ............................................ 75
3.5.2. Giải pháp đảm bảo chất lượng quan trác môi trường ........................... 75
3.5.3. Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động quan trắc môi trường

........ 75

KẾT LUẬN ....................................................................................................... 77
1. Kết luận .......................................................................................................... 77
2. Kiến nghị ........................................................................................................ 78
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC 1: Vị trí điểm quan trắc nƣớc mặt của tỉnh Thanh Hóa
PHỤ LỤC 2: Vị trí điểm quan trắc nƣớc ngầm của tỉnh Thanh Hóa
PHỤ LỤC 3: Phiếu điều tra tác động của khí thải công nghiệp
PHỤ LỤC 4: Bảng tổng hợp kết quả phiếu điều tra

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu




v

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Diễn giải

BTNMT

Bộ Tài nguyên Môi trường

BVMT

Bảo vệ môi trường

CP

Cổ phần

CT

Công ty

CTR

Chất thải rắn

KCN

Khu công nghiệp

KDC

Khu dân cư

NQ

Nghị quyết

QĐ

Quyết định

QCCP

Quy chuẩn cho phép

QCVN

Quy chuẩn Việt Nam

TNHH

Trách nhiệm hữu hạn

TNMT

Tài nguyên Môi trường

TM

Thương mại

TX

Thị xã

TW

Trung ương

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

vi

DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 2.1. Vị trí quan trắc nước biển ven bờ trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ....... 20
Bảng 2.2. Vị trí quan trắc nước biển xa bờ trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ......... 20
Bảng 2.3. Vị trí quan trắc đất có nguy cơ ô nhiễm tổng hợp ............................ 22
Bảng 2.4. Vị trí quan trắc đất có nguy cơ suy thoái .......................................... 22
Bảng 2.5. Vị trí quan trắc đất ven biển trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ............... 23
Bảng 2.6. Vị trí quan trắc không khí khu dân cư tập trung............................... 24
Bảng 2.7. Vị trí quan trắc không khí do ảnh hưởng của giao thông ................. 24
Bảng 2.8. Vị trí quan trắc không khí khu công nghiệp, làng nghề .................. 25
Bảng 2.9. Vị trí quan trắc hệ sinh thái thủy vực ............................................... 26
Bảng 2.10. Vị trí quan trắc hệ sinh thái rừng trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ...... 27
Bảng 2.11. Vị trí quan trắc không khí trên địa bàn thị xã Bỉm Sơn ................. 28
Bảng 3.1. Một số doanh nghiệp trên địa bàn thị xã Bỉm Sơn ........................... 43
Bảng 3.2. Một số nguồn khí thải công nghiệp trên địa bàn thị xã Bỉm Sơn ......... 44
Bảng 3.3: Hiện trạng phát sinh và thu gom CTR sinh hoạt ở thị xã Bỉm Sơn ...... 48
Bảng 3.4. Tình hình phát sinh và thu gom CTR y tế ........................................ 49
Bảng 3.5: Chất lượng nước mặt thị xã Bỉm Sơn ............................................... 50
Bảng 3.6. Kết quả quan trắc chất lượng không khí tại ngã tư Ngọc Trạo ........ 51
Bảng 3.7. Chất lượng không khí khu dân cư gần CTCP Xi măng Bỉm Sơn ...... 52
Bảng 3.8. Chất lượng không khí khu dân cư cạnh KCN Bỉm Sơn ................... 53
Bảng 3.9. Chất lượng không khí một số vị trí trên địa bàn thị xã Bỉm Sơn ..... 54
Bảng 3.10. Chất lượng không khí xung quanh CTCP xi măng Bỉm Sơn ......... 57
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

vii
Bảng 3.11. Chất lượng không khí tại CTCP gốm xây dựng Viglacera ............ 58
Bảng 3.12. Chất lượng không khí của CTCP vật liệu xây dựng Bỉm Sơn ....... 60
Bảng 3.13. Thành phần người được điều tra..................................................... 61
Bảng 3.14. Ý kiến đánh giá môi trường của thị xã Bỉm Sơn ............................ 62
Bảng 3.15. Đánh giá tác động của khí thải công nghiệp.................................. 63
Bảng 3.16. Tọa độ một số nguồn khí thải công nghiệp thị xã Bỉm Sơn ........... 65
Bảng 3.17. Tần suất, tốc độ và hướng gió tại Bỉm Sơn từ năm 1996 -2010 ........ 66
Bảng 3.18. Vị trí các điểm quan trắc trắc tác động của khí thải công
nghiệp trên địa bàn thị xã Bỉm Sơn............................................................... 68
Bảng 3.19. Chỉ tiêu quan trắc tác động của khí thải công nghiệp ................... 69
Bảng 3.20. Thời gian và tần suất quan trắc tác động của khí thải công nghiệp .......71

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu