Thực trạng và một số giải pháp góp phần cải thiện hoạt động khám chữa bệnh tại bệnh viện chăm pa sắc nam lào

1

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI


BỘ Y TẾ

Xaly SATHATHONE

THùC TR¹NG Vµ MéT Sè GI¶I PH¸P GãP PHÇN C¶I THIÖN
HO¹T §éNG KH¸M CH÷A BÖNH T¹I BÖNH VIÖN §A KHOA
TØNH CH¡M PA S¾C - NAM LµO

Chuyên ngành

: Y tế công cộng

Mã số

: 62720301

TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC

HÀ NỘI - 2014


2

CÔNG TRÌNH ĐƢỢC HOÀN THÀNH
TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:

1. PGS.TS. NGUYỄN VĂN HIẾN
2. TS. VŨ DIỄN

Phản biện 1: GS.TS. Phạm Huy Dũng
Phản biện 2: PGS. TS. Phạm Ngọc Đính
Phản biện 3: PGS. TS. Bùi Thanh Tâm
Luận án sẽ đƣợc bảo vệ trƣớc Hội đồng chấm luận án cấp Trƣờng họp tại Trƣờng Đại học Y Hà
Nội.
Vào hồi......giờ......ngày.......tháng......năm............

Có thể tìm hiểu luận án tại:


3

NHỮNG CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ CÔNG BỐ
CÓ LIÊN QUAN ĐẾN NỘI DUNG LUẬN ÁN

1.

Xaly Sathathone, Nguyễn Văn Hiến, Vũ Diễn (2011), "
",
N0

2.

2/2011.

Xaly Sathathone, Nguyễn Văn Hiến, Vũ Diễn (2012), "Thực trạng hoạt động lập kế hoạch,
giám sát và đánh giá của các khoa, phòng bệnh viện tỉnh Chăm Pa Sắc Nam Lào năm 2008",
Tạp chí Nghiên cứu Y học,

0

3C

7/2012.


4

ĐẶT VẤN ĐỀ
Cùng với sự phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, trong đó có các dịch vụ y
tế, mô hình sức khỏe, bệnh tật của nhân dân cũng đã có những thay đổi theo
thời gian. Sự tiến bộ không ngừng của khoa học, kỹ thuật đã tạo cơ hội cho y
học ngày càng phát triển. Trên thực tế các tiến bộ khoa học kỹ thuật đã đƣợc
ứng dụng vào nhiều lĩnh vực của y học và y tế. Nhờ những đổi mới của nền
kinh tế, xã hội, chính sách của Đảng, Nhà nƣớc và sự quan tâm của toàn xã
hội, trong những năm gần đây việc chăm sóc sức khoẻ cho nhân dân Lào đã
có những cải thiện rõ rệt trên phạm vi toàn quốc [1], [2], [3].
Qua hơn 10 năm thực hiện công cuộc đổi mới, Lào đã và đang đạt đƣợc
nhiều thành tựu to lớn trên mọi mặt kinh tế, văn hóa, xã hội trong đó có y tế.
Đời sống của ngƣời dân đang dần đƣợc cải thiện và mức sống từng bƣớc nâng
cao. Trong thời kỳ này, ngành y tế Lào đã có những bƣớc chuyển biến quan
trọng. Mặc dù phải đứng trƣớc những thử thách to lớn, nhất là khi chuyển
sang nền kinh tế thị trƣờng, nhƣng ngành y tế đã từng bƣớc phát triển với cơ
chế mới, nhằm nâng cao chất lƣợng chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ nhân dân.
Tuy nhiên, so với nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng cao, các cơ sở y tế

của Lào hiện nay vẫn đứng trƣớc các thử thách cần đƣợc cải tiến, nâng cấp
nhiều mặt, đặc biệt là chất lƣợng khám chữa bệnh rất cần đƣợc nâng cao.
Chăm Pa sắc là một tỉnh ở Nam Lào, tỉnh có đƣờng biên giới với Căm
Pu chia và Thái Lan. Kinh tế xã hội của Chăm Pa sắc có tốc độ phát triển
nhanh trong những năm gần đây. Tình hình sức khỏe, bệnh tật của nhân dân
tỉnh Chăm Pa Sắc cũng có những thay đổi đáng kể. Nhu cầu của ngƣời dân về
chăm sóc sức khoẻ tăng lên, đòi hỏi hoạt động chăm sóc sức khỏe nói chung
và khám chữa bệnh của các bệnh viện nói riêng tại tỉnh Chăm Pa Sắc cần
đƣợc quan tâm, đổi mới để đáp ứng nhu cầu thực tế.


5

Đến nay cũng đã có một số báo cáo và nghiên cứu về hoạt động khám
chữa bệnh tại một số khu vực của Lào, tuy nhiên vẫn chƣa có một nghiên cứu
nào phân tích một cách chi tiết về thực trạng hoạt động khám chữa bệnh ở
bệnh viện tỉnh Chăm Pa Sắc và đề xuất các giải pháp nâng cao chất lƣợng
hoạt động khám chữa bệnh của bệnh viện một cách hợp lý, góp phần nâng cao
sức khoẻ cho nhân dân tỉnh Chăm Pa Sắc.
Bệnh viện Chăm Pa Sắc là một bệnh viện của một tỉnh lớn ở Nam Lào.
Để đáp ứng tốt hơn nhu cầu khám chữa bệnh cho nhân dân thì cần có các
nghiên cứu góp phần nâng cao chất lƣợng hoạt động của bệnh viện, nhất là
công tác khám chữa bệnh. Năm 2004 khi thấy bệnh viện hoạt động hiệu quả
không cao, đặc biệt công tác quản lý của bệnh viện không đƣợc tốt, sở y tế
tỉnh đã quyết định thu gọn bệnh viện, giảm số giƣờng để tập trung nâng cấp
chất lƣợng bệnh viện. Hiện nay bệnh viện vẫn đang tập trung vào thực hiện
nhiệm vụ trọng tâm là nâng cao chất lƣợng khám chữa bệnh cho nhân dân
trong tỉnh.
Vấn đề đặt ra là có thể can thiệp các biện pháp quản lý để nâng cao chất
lƣợng bệnh viện đƣợc không và bằng cách nào? để đáp ứng nhu cầu khám,

chữa bệnh ngày càng tăng và phù hợp với mô hình bệnh tật mới của bệnh
nhân đến khám chữa bệnh tại bệnh viện?. Góp phần giải quyết vấn đề trên,
chúng tôi tiến hành đề tài nghiên cứu: “Thực trạng và một số giải pháp góp
phần cải thiện hoạt động khám chữa bệnh tại bệnh viện Chăm Pa Sắc Nam Lào”.
Mục tiêu nghiên cứu:
1. Mô tả thực trạng hoạt động khám chữa bệnh tại bệnh viện tỉnh
Chăm Pa Sắc - Nam Lào từ năm 1995 đến 2012.
2. Đánh giá một số giải pháp can thiệp quản lý góp phần cải thiện công
tác khám chữa bệnh ở bệnh viện tỉnh Chăm Pa Sắc.


6

Chƣơng 1
TỔNG QUAN TÀI LIỆU

1.1. Tổng quan về bệnh viện và hoạt động của bệnh viện
1.1.1. Định nghĩa và vai trò của bệnh viện
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) bệnh viện là một bộ phận của một tổ
chức mang tính chất y học và xã hội, có chức năng đảm bảo cho nhân dân
đƣợc săn sóc toàn diện về y tế cả chữa bệnh và phòng bệnh. Công tác ngoại
trú của bệnh viện toả tới tận gia đình đặt trong môi trƣờng của nó. Bệnh viện
còn là trung tâm giảng dạy y học và nghiên cứu sinh học xã hội [4].
Bệnh viện đóng một vai trò quan trọng trong công tác khám, chữa bệnh
cho nhân dân vì bệnh viện có thày thuốc giỏi lâm sàng, có trang thiết bị, máy
móc hiện đại nên có thể thực hiện đƣợc công tác khám bệnh, chẩn đoán và
điều trị tốt nhất. Bệnh viện không chỉ đơn thuần làm công tác khám chữa
bệnh mà còn thực hiện các chức năng khác trong chăm sóc và bảo vệ sức
khoẻ nhân dân nhƣ giáo dục sức khoẻ, phòng chống dịch bệnh, chăm sóc sức
khoẻ tại nhà, đồng thời còn là trung tâm đào tạo cán bộ y tế và tiến hành các

nghiên cứu y học, y tế, về các hoạt động khám chữa bệnh và phòng bệnh.
1.1.2. Những bộ phận tổ chức chính của bệnh viện đa khoa
- Bộ phận hành chính lãnh đạo gồm: Ban giám đốc và các phòng quản
lý chức năng nhƣ phòng Tổ chức cán bộ, phòng Kế hoạch tổng hợp, phòng
Hành chính quản trị, phòng Tài chính kế toán, Y tá trƣởng bệnh viện.
- Bộ phận chuyên môn gồm có các khoa lâm sàng và cận lâm sàng. Tùy
theo quy mô của mỗi bệnh viện mà các khoa lâm sàng và cận lâm sàng đƣợc
tổ chức để đáp ứng yêu cầu khám, chữa bệnh.


7

- Bộ phận phục vụ gồm: các kho, bộ phận sửa chữa, bảo vệ, nhà giặt…
Các bộ phận này có thể nằm trong phòng vật tƣ trang thiết bị y tế.
- Biên chế cán bộ và số giƣờng bệnh của bệnh viện do Bộ y tế, Uỷ ban
kế hoạch Nhà nƣớc, Uỷ ban nhân dân các cấp, các bộ, các ngành liên quan ấn
định và căn cứ vào:
+ Nhiệm vụ của bệnh viện.
+ Dân số trong khu vực phụ trách của bệnh viện.
+ Tình hình bệnh tật ở địa phƣơng.
+ Khả năng điều trị ở các cơ sở tuyến trƣớc.
- Các khoa của bệnh viện đƣợc tổ chức căn cứ vào:
+ Nhiệm vụ và số giƣờng của bệnh viện.
+ Nhu cầu điều trị của bệnh tật.
+ Nguyên tắc phân công trong bậc thang điều trị.
+ Tình hình cán bộ, trang thiết bị.
- Cơ cấu giƣờng của các khoa đƣợc ấn định và thay đổi căn cứ vào:
+ Cơ cấu bệnh tật của địa phƣơng.
+ Nhu cầu điều trị nội trú và thời gian điều trị trung bình của các bệnh.
+ Nhiệm vụ đặc biệt của bệnh viện.

+ Khả năng kỹ thuật của cán bộ chuyên môn.
+ Tuyến của bệnh viện.
1.1.3. Nhiệm vụ của bệnh viện
Hiện nay bệnh viện không chỉ là nơi khám và điều trị bệnh nhân mà
còn làm các nhiệm vụ khác nhau của một cơ quan quản lý chăm sóc sức khỏe
tích cực. Bệnh viện có những nhiệm vụ sau:
- Cấp cứu, khám bệnh, chữa bệnh.
- Đào tạo cán bộ y tế.
- Nghiên cứu khoa học về y học và y tế.


8

- Chỉ đạo tuyến dƣới về chuyên môn kỹ thuật.
- Phòng bệnh.
- Hợp tác quốc tế.
- Quản lý kinh tế trong bệnh viện.
Có thể thấy với quan niệm hiện nay thì bệnh viện đảm nhiệm rất nhiều
nhiệm vụ chứ không chỉ nhƣ quan niệm trƣớc đây là bệnh viện chỉ tập trung
vào nhiệm vụ khám chữa bệnh đơn thuần.
1.1.4. Các nội dung quản lý chính trong bệnh viện
Với nhiều chức năng, nhiệm vụ quan trọng nên bệnh viện cần quan tâm
đặc biệt đến công tác quản lý để đảm bảo bệnh viện hoàn thành nhiệm vụ và
không ngừng nâng cao chất lƣợng hoạt động. Hoạt động quản lý bệnh viện
phức tạp, tuy nhiên các lĩnh vực quản lý sau đây có vai trò quan trọng trong
công tác bệnh viện:
- Quản lý kế hoạch: thu thập thông tin bệnh viện phục vụ lập kế hoạch
chung của bệnh viện, lập kế hoạch khám, chữa bệnh và các hoạt động bệnh
viện khả thi, thực hiện kế hoạch, đánh giá việc thực hiện kế hoạch.
- Quản lý nhân lực và chuyên môn: xây dựng và thực hiện quy hoạch

tuyển cán bộ, phân công nhiệm vụ, đề bạt, đào tạo và thực hiện chính sách
cán bộ. Quản lý thực hiện tốt các chế độ và nguyên tắc, quy định chuyên môn
trong công tác bệnh viện.
- Quản lý tài chính: Đảm bảo hệ thống quản lý, theo dõi các nguồn thu,
chi rõ ràng, sử dụng hợp lý và hiệu quả tất cả các nguồn tài chính của bệnh
viện để thực hiện các nhiệm vụ của bệnh viện.
- Quản lý hệ thống thông tin báo cáo: Đảm bảo cung cấp đầy đủ, kịp
thời, chính xác các thông tin theo yêu cầu chung và các yêu cầu thông tin cho
quản lý bệnh viện. Cần ứng dụng công nghệ thông tin trong trong công tác
quản lý, thống kê, báo cáo của bệnh viện.


9

- Quản lý cơ sở vật chất - trang thiết bị - thuốc: lập kế hoạch, dự trù,
mua sắm trang thiết bị thuốc men theo quy định. Thƣờng xuyên theo dõi, bảo
dƣỡng, thay thế các loại máy máy móc, trang thiết bị để đáp ứng nhu cầu
khám, chữa bệnh và đảm bảo thực hiện mọi nhiệm vụ bệnh viện.
1.2. Tổng quan về công tác lập kế hoạch khám chữa bệnh
1.2.1. Khái niệm về lập kế hoạch
Lập kế hoạch là một trong các chức năng cơ bản của quản lý và thƣờng
luôn đƣợc thực hiện trƣớc các chức năng quản lý khác. Trình độ quản lý đƣợc
thể hiện trong lập và thực hiện kế hoạch. Trong một bệnh viện, lập kế hoạch
là lựa chọn một trong những phƣơng án hành động trong một giai đoạn thời
gian nhất định của bệnh viện. Lập kế hoạch khám chữa bệnh là lựa chọn một
trong những phƣơng án thực hiện các hoạt động khám, chữa bệnh cho bệnh
nhân đến bệnh viện trong một giai đoạn thời gian cụ thể [5].
Lập kế hoạch là dựa trên các cơ sở thông tin, thực tế, nguồn lực để các
nhà quản lý xác định đƣợc những việc cần làm và làm việc đó bằng cách nào,
ai làm, khi nào làm, làm ở đâu, sử dụng nguồn lực, chi phí bao nhiêu là hợp

lý… để có thể đạt đƣợc hiệu quả cao và phù hợp với khả năng sẵn có về các
nguồn lực. Lập kế hoạch phải đảm bảo cơ sở khoa học và có tính khả thi,
nghĩa là khi lập kế hoạch phải tuân thủ theo các nguyên tắc, nguyên lý, các
bằng chứng, trình tự các bƣớc và cần phải phù hợp với thực tiễn về nhu cầu
ƣu tiên chăm sóc sức khỏe [5], [6].
Lập kế hoạch hoạt động khám chữa bệnh của bệnh viện là một quá
trình hệ thống hoá và hợp lý hoá toàn bộ các giải pháp, hoạt động hỗ trợ, cũng
nhƣ hoạt động khám chữa bệnh, lựa chọn các hoạt động ƣu tiên và dự kiến
các bƣớc triển khai hoạt động này tại bệnh viện. Việc lập kế hoạch gồm xác
định, lựa chọn vấn đề, xây dựng mục tiêu, lựa chọn các hoạt động, giải pháp,
xắp xếp bố trí lịch trình, phân công nhiệm vụ, trách nhiệm, tổ chức thực hiện,
theo dõi giám sát và cuối cùng là đánh giá kết quả đạt đƣợc so với các mục
tiêu đề ra [5].


10

1.2.2. Các loại kế hoạch
Trên thực tế mỗi cơ sở y tế hay mỗi bệnh viện có thể có nhiều loại kế
hoạch và có các cách phân loại kế hoạch khác nhau.
* Phân loại kế hoạch theo thời gian:
- Kế hoạch dài hạn hay kế hoạch chiến lƣợc: thƣờng từ 3 đến 5 năm, có
thể 10 năm hoặc dài hơn.
- Kế hoạch trung hạn thƣờng là kế hoạch cho 1 đến 2 năm.
- Kế hoạch ngắn hạn thƣờng là kế hoạch 6 tháng (đầu và cuối năm), kế
hoạch quý, tháng.
* Phân loại kế hoạch theo nội dung công việc:
- Kế hoạch tài chính.
- Kế hoạch hoạt động khám chữa bệnh.
- Kế hoạch nhân lực: trong đó có kế hoạch đào tạo, tiếp nhận, đề bạt

cán bộ…
- Kế hoạch xây dựng cơ sở hạ tầng, mua sắm vật tƣ trang thiết bị, duy
tu bảo dƣỡng máy móc…
* Phân loại kế hoạch theo cách lập kế hoạch:
- Lập kế hoạch theo chỉ tiêu: đó là cách lập kế hoạch từ trên đƣa xuống,
nghĩa là cấp trên đƣa chỉ tiêu thực hiện kế hoạch cho cho cấp dƣới và cấp
dƣới lấy đó là mục tiêu xây dựng kế hoạch của mình. Cách làm kế hoạch này,
cấp dƣới thƣờng bị động thực hiện và có mổ số trƣờng hợp chỉ tiêu cấp trên
đƣa xuống có thể không phù hợp với thực tế của tuyến dƣới.
- Lập kế hoạch từ dƣới lên: còn đƣợc gọi là lập kế hoạch theo định
hƣớng vấn đề hay lập kế hoạch theo nhu cầu. Lập kế hoạch từ dƣới lên ngƣợc


11

với kiểu lập kế hoạch theo chỉ tiêu trên giao. Cấp dƣới (hay tuyến dƣới) lập kế
hoạch trƣớc, cấp trên (hay tuyến trên) lập kế hoạch tổng hợp sau và căn cứ
vào các kế hoạch của cấp dƣới (tuyến dƣới) để xây dựng kế hoạch của mình
và phê chuẩn kế hoạch của tuyến dƣới [5], [7].
Phƣơng pháp lập kế hoạch từ dƣới lên có rất nhiều ƣu điểm. Trƣớc hết
nó gắn chặt với trách nhiệm của cấp dƣới (tuyến dƣới) vào việc lập kế hoạch
và thực hiện kế hoạch. Cấp dƣới luôn chủ động trong soạn thảo và thực hiện
kế hoạch và đặc biệt là kế hoạch rất sát thực với điều kiện thực tế của cấp
dƣới, tuyến dƣới. Với phƣơng pháp này bản kế hoạch của các cấp từ dƣới cơ
sở tới trung ƣơng luôn đảm bảo tốt về nhiều phƣơng diện, đặc biệt là đáp ứng
đƣợc nhu cầu giải quyết các vấn đề ƣu tiên phù hợp với địa phƣơng.
1.2.3. Nội dung chính của bản kế hoạch
* Phân tích đánh giá tình hình y tế đại phương:
Để biết đƣợc tình hình y tế và các yếu tố ảnh hƣởng đến hoạt động y tế
cần phân tích, đánh giá:

- Các chỉ số kinh tế xã hội: đặc biệt các chỉ số về mật độ dân số, đặc
điểm kinh tế, xã hội, môi trƣờng, nghề nghiệp. Các chỉ số này liên quan mật
thiết tới sức khoẻ, tới nhu cầu chăm sóc sức khoẻ của ngƣời dân. Đồng thời
nó cũng liên quan đến nguyên nhân, yếu tố thuận lợi của các bệnh tật.
Điều kiện kinh tế, xã hội kém sẽ là nguyên nhân, yếu tố thuận lợi cho các
bệnh nhiễm trùng, suy dinh dƣỡng... Ngƣợc lại điều kiện công nghiệp hoá,
chuyên môn hoá cao lại là yếu tố thuận lợi cho các bệnh tật không nhiễm
trùng, các bệnh tim mạch, tâm thần và bệnh chuyển hoá. Phát triển công
nghiệp, giao thông mà không kèm theo các biện pháp phòng tai nạn thƣơng
tích thì tai nạn sẽ tăng. Vì vậy để có đƣợc một kế hoạch phù hợp cần phải
phân tích các đặc điểm kinh tế xã hội.