PHƯƠNG PHÁP ĐỊNH LƯỢNG TRONG NGHIÊN CỨU XÃ HỘI HỌC

Phạm Võ Xuân Diệu

MSSV: 11090005

Trường Đại Học Bình Dương
Phân hiệu KHXH&NV
MÔN LÝ THUYẾT PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU XÃ HỘI HỌC 1
Thực hiện: Phạm Võ Xuân Diệu
Yêu cầu: Khi được giao nhiệm vụ nghiên cứu một vấn đề xã hội nào đó dưới
cách tiếp cận nghiên cứu định lượng, cần phải thực hiện các bước như thế nào?
Hãy trình bày về qui trình nghiên cứu đó và cho ví dụ cụ thể.

Có nhiều ý kiến của các nhà xã hội học tiền bối về các bước khi tiến hành một
cuộc nghiên cứu. Nhưng nhìn chung phải trải qua các bước cơ bản sau:
Bước 1: Xác định đề tài nghiên cứu
Bước 2: Thu thập thông tin
Bước 3: Thao tác hóa các khái niệm
Bước 4: Lập đề cương nghiên cứu
Bước 5: Chọn mẫu
Bước 6: Xây dựng bảng hỏi
Bước 7: Các công việc trên thực địa nghiên cứu
Bước 8: Thu thập số liệu
Bước 9: Xử lý số liệu
Bước 10: Phân tích số liệu
Bước 11: Trình bày kết quả nghiên cứu.
Ví dụ:
Bước 1: Xác định đề tài nghiên cứu

1

Phạm Võ Xuân Diệu

MSSV: 11090005

Nghiên cứu đời sống của người dân xã Khánh Hòa (huyện U Minh, tỉnh Cà
mau)
Bước 2: Thu thập thông tin
Tiến hành thu thập thông tin sơ cấp, thứ cấp có liên quan tới đề tài nghiên cứu
qua sách, tạp chí xã hội học, tạp chí khoa học, báo cá khoa học, báo,…
Bước 3: Thao tác hóa các khái niệm
Xác định các biến số, biến số cho cách tiếp cận định lượng là biến số số. Che
nhỏ các vấn đề đến mức có thể thao tác được. Giải thích các khái niệm như
“Đời sống là gì?”. Sau đó xác định thang đo thích hợp. Có 4 loại thang đo:
1.
2.
3.
4.

Thang đo danh nghĩa
Thang đo thứ tự
Thang đo khoảng cách
Thang đo tỷ lệ

Và sử dụng cho nghiên cứu định lượng là thang đo khoảng cách và thang đo tỷ
lệ.
Bước 4: Lập đề cương nghiên cứu
Phần lập đề cương nghiên cứu là không thể thiếu. Bao gồm:
-

Tên đề tài “Đời sống của người dân xã Khánh Hòa (huyện U Minh, tỉnh

-

Cà mau)”
Lý do chọn đề tài
Đối tượng: đời sống người dân
Khách thể: người dân xã Khánh Hòa
Phạm vi nghiên cứu
Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
Khó khăn và thuận lợi
Cách tiếp cận
Phương pháp nghiên cứu: sử dụng phương pháp định lượng, phương pháp

-

phân tích tài liệu.
Lý thuyết áp dụng
Giả thuyết nghiên cứu
Câu hỏi nghiên cứu
Nội dung nghiên cứu
2


Phạm Võ Xuân Diệu
-

MSSV: 11090005

Sơ đồ khung phân tích: vẽ sơ đồ khung các yếu tố có liên quan tới đời
sống người dân như lao động sản xuất, phúc lợi, văn hóa tinh thần, sức

khỏe, hoạt động chính trị xã hội. Căn cứ vào phần thao tác hóa khái niệm
ở bước trên để thể hiện khung phân tích.

Bước 5: Chọn mẫu
Đối với nghiên cứu bằng phương pháp định lượng sử dụng mẫu xác suất để đảm
bảo khả năng rơi vào các thành tố là như nhau, được chia làm bốn loại:
1.
2.
3.
4.

Mẫu ngẫu nhiên đơn giản
Mẫu hệ thống
Mẫu phân tầng
Mẫu cụm nhiều giai đoạn

Chủ yếu sử dụng mẫu hệ thống cho đề tài nghiên cứu này.
Sau đó xác định dung lượng mẫu. Tổng số hộ ở xã Khánh Hòa là 1011, sai số
giả định khoảng 5%, vậy dung lượng mẫu sẽ là 300 mẫu. Việc chọn mẫu phải
cẩn thận và kỹ hơn nhiều.
Bước 6: Xây dựng bảng hỏi
Bảng hỏi là phần quan trọng trong quá trình làm nghiên cứu. Căn cứ vào câu hỏi
nghiên cứu, giả thuyết nghiên cứu, nội dung nghiên cứu để xây dựng bảng hỏi
định lượng. Bố cục của bảng hỏi (bảng hỏi hộ trong chuyến nghiên cứu tại xã
Khánh Hòa) bao gồm :
Phần giải thích (thư giới thiệu).
Phần A: Thông tin chung về hộ.
Phần B: Thông tin về giáo dục.
Phần C: Thông tin về sức khỏe.
Phần D: Thông tin về tài sản.

Phần E: Hoạt động sản xuất.
3


Phạm Võ Xuân Diệu

MSSV: 11090005

Phần F: Vay nợ.
Phần G: Thu nhập và mức sống.
Phần H: Hoạt động xã hội.
Phần I: Sử dụng thời gian tự do.
Phần K: Quan hệ giới.
Phần L: Vệ sinh môi trường.
Phần M: Phong tục tập quán.
Phần O: Sinh hoạt cộng đồng.
Phần P: Thông tin nhân khẩu xã hội.
Lời cảm ơn.
Một bảng hỏi có những nguyên tắc bắt buộc như tính khuyết danh, và chỉ hỏi
những câu hỏi trong phạm vi chủ đề nghiên cứu, cần sắp xếp logic và không nên
quá dài. Cần chú ý ngôn ngữ trong bảng hỏi sao cho dễ hiểu nhất. Đối với
nghiên cứu định lượng nên hạn chế dùng câu hỏi mở, câu hỏi có không. Những
phần cần chú ý thì nên làm nổi bật để người đi hỏi được thuận tiện và làm đúng
yêu cầu của bảng hỏi. Bảng hỏi cần có phần hướng dẫn cụ thể để việc nhập liệu
dễ dàng hơn.
Bước 7: Các công việc trên thực địa nghiên cứu
Hỏi bảng hỏi
Bước 8: Thu thập số liệu
Lấy tài liệu tại địa phương như báo cáo kết quả hàng năm của Ủy Ban xã…
Bước 9: Xử lý số liệu

Từ những thông tin thu được đem nhập liệu SPSS. Trước đó cần tiến hành soát
bảng hỏi nhiều lần để sửa sai hay loại ra các bảng không đúng yêu cầu để tiến
hành bổ sung mẫu kịp thời.
4


Phạm Võ Xuân Diệu

MSSV: 11090005

Bước 10: Phân tích số liệu
Bước 11: Trình bày kết quả nghiên cứu.
Sau khi làm xong các bước trên, công việc còn lại là trình bài kết quả nghiên
cứu. Khi làm phần này cần chú ý đến mục đích và ý nghĩa lúc đầu đặt ra. Tránh
gian lận trong kết quả nghiên cứu.
Trên đây là các bước thực hiện một đề tài nghiên cứu theo cách tiếp cận định
lượng.

5