Sáng kiến kinh nghiệm nâng cao chất lượng đổi mới phương pháp dạy môn đạo đức lớp 3

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
''Nâng cao chất lượng đổi mới phương pháp dạy
môn Đạo Đức lớp 3''

PHÂN A: MỞ ĐẦU
I. LÍ DO CHỌN CHUYÊN ĐỀ.
Đạo đức là một hình thái ý thức xã hội đặc bịêt phản ánh theo các nguyên tắc,
yêu cầu, chuẩn mực, chi phối hành vi của con người trong các mối quan hệ giữa con
người và với tự nhiên. con người với xã hội và giữa con người với nhau. Do đó môn
đạo đức là một trong những môn học bắt buộc ở bậc tiểu học.
Nó là môn học cở bản trang bị cho học sinh các chuẩn mực đạo đức, lối sống
lành mạnh và cách sống có lý tưởng. Ngoài ra nó còn giúp cho học sinh giải quyết các
sự việc vừa có lí vừa có tình. Từ đó các em biết cách vận dụng hành vi đạo đức, chuẩn
mực đó vào cuộc sống để cư sử với cha mẹ thầy cô và bạn bè .
Tóm lại mục tiêu của môn Đạo Đức ở tiểu học nói chung là ở lớp 3 nói riêng là
giúp cho học sinh có những hiểu biết ban đầu hình thành chuẩn mực đạo đức phù hợp
với lứa tuổi và pháp luật, đồng thời nắm được ý nghĩa của việc thực hiện những chuẩn
mực hành vi đạo đức đó. Nó từng bước hình thành cho học sinh kĩ năng nhận xét đánh
giá hành vi của bản thân và những người xung quanh, lựa chọn và thực hiện các chuẩn
mực hành vi đạo đức trong các tình huống cụ thể của cuộc sống. Không những thế nó
còn hình thành thái độ tự trong tự tin, yêu thương quý trọng con người, yêu cái tốt
không đồng tình với cái xấu cái ác.

1


Trong nền kinh tế thị trường hiện nay, việc giáo dục và đạo đức cho học sinh
không phải là vấn đề đơn giản. Nó đòi hỏi người thầy phải có những phương pháp giáo
dục phù hợp, giúp học sinh phát triển nhân cách một cách hoàn thiện, tránh cho học
sinh tiếp súc với những hành vi tiêu cực, làm sao để cho các em có được lối thích nghi
với thời đại. Song cũng cần phải cho học sinh thấy được những nét đẹp, những phẩm

chất cao quý, những truyền thống quý báu của dân tộc. Tóm lại hình thành cho học
sinh một phong cách sống lành mạnh.
Vấn đề đặt ra là làm cách nào để học sinh nắm bắt được kiến thức của môn Đạo
Đức một cách tích cực, chủ động mà không bị áp đặt gò bó. Do đó việc dạy học theo
tính tích cực, tự lực sáng tạo của học sinh trở thành vấn đề cần thiết đối với giáo viên
tiểu học nói chung và giáo viên lớp 3 nói riêng, để thực hiện tốt điểm 2 Điều 24 luật
giáo dục ''Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực chủ đạo của
học sinh, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn''
Để nâng cao hiệu quả dậy tốt giờ đạo đức lớp 3 đòi hỏi người thầy phải có phải
biết lựa chọn, sử dụng các phương pháp trong một tiết dạy nmói chung và một tiết đạo
đức nói riêng là rất cần thiết. Sự kết hợp hài hoà các phương pháp dạy học, lấy phương
pháp này bổ trợ cho phương pháp kia trong giảng dạy được coi như một nghệ thuật
mà người thầy cần đạt tới.
Là một trong những khối hoà nhịp nhanh chóng với cuộc đổi mới trong phương
pháp dạy học các môn ở tiểu học trong đó có môn Đạo Đức, chúng tôi những thành
viên của khối 3 chọn nghiên cứu chuyên đề: ''Nâng cao chất lượng đổi mới phương
pháp dạy môn Đạo Đức lớp 3''.

2


II. ĐỐI TƯỢNG CỦA CHUYÊN ĐỀ
- Các phương pháp dạy môn lớp 3.
III.PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA CHUYÊN ĐỀ
- Các bài lớp 3.
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CỦA CHUYÊN ĐỀ:
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.
- Phương pháp thực nghiệm.
- Phương pháp nghiên cứu văn bản tài liệu.

PHẦN B: NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN:
1: Cơ sở lí luận.
Ở tiểu học nói chung và ở lớp 3 nói riêng, mỗi môn học đặc biệt là môn Đạo
Đức đều góp phần vào việc hình thành và phát triển những cơ sở ban đầu rất quan
trọng của nhân cách trẻ nhỏ. Bác Hồ đã từng nói:
''Hiền dữ đâu phải là tính sẵn
Phần lớn do giáo dục mà nên''
Và;'' cần đổi mới mạnh mẽ phương pháp Giáo dục - Đào tạo khắc phục lối
truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học, từng bước áp
dụng phương pháp tiên tiến, phương pháp hiện đại vào qúa trình dạy học'' (NQ Hội
nghị lần thứ II - Ban chấp hành TW Đảng khoá VIII). Ngoài ra các nhà nghiên cứu
còn cho rằng: Con người vốn sinh ra chưa có nhân cách mà nhân chách là cấu tạo mới
do từng người tự hình thành nên và phát triển trong quá trình sống giao tiếp và học tập.
Lê - Nin đã từng nói: ''Cùng với dòng sữa mẹ con người hấp thụ tâm lí đạo đức của

3


xã hội mà nó là thành viên. Nhân cách của con người sinh thành và phát triển theo
con đường từ bên ngoài vào nội tâm.'' Vì thế ta có thể nói: Đối với học sinh lớp 3 thì
môn Đạo Đức là một trong những con đường hình thành nhân cách trẻ một cách gần
gũi nhất. Do đó cần phải biết sử dụng các phương pháp dạy học một cách thích hợp
linh hoạt coi nó như con đường hình thành nhân cách học sinh.
2. Cơ sở thực tiễn.
Qua quá trình dạy môn Đạo Đức ở lớp 3 chúng tôi thấy có những thuận lợi và
khó khăn sau:
*Thuận lợi:
- Đã có sự quan tâm, đầu tư của ngành dọc của nhà trường về mặt chỉ đạo
chuyên môn, về đồ dùng môn Đạo Đức lớp 3.

- Học sinh yêu thích môn học này.
- Đây là môn học gắn với thực tế, có thể sử dụng nhiều ví dụ ở thực tế để liên
hệ trong giảng daỵ.
*Khó khăn:
- Hiện nay đã đưa chín môn học bắt buộc vào tiểu học nhưng thời gian dành
cho môn Đạo Đức còn hạn chế dẫn đến học sinh chưa chú tâm vào môn học này
- Khi dạy môn Đạo Đức lớp 3, một số giáo viên chưa sử dụng các phương pháp
dạy học có hiệu quả, chưa linh hoạt kết hợp chặt chẽ bổ sung giữa các phương pháp
dạy học, dẫn đến học sinh chỉ nắm vững lí thuyết mà không làm theo những điều các
em đã học.
- Thiếu sót cơ bản trong việc dạy môn Đạo Đức hiện nay ở lớp 3 là giáo viên
còn tách rời hệ thống tri thức, khái niệm về đạo đức và việc áp dụng chúng vào thực
hành giao tiếp, ứng sử trong cuộc sống dẫn đến hiện tượng học sinh chỉ nắm bài hờn
hợt mà không hiểu rõ bài đạo đức đó là giúp cho em điều gì trong cuộc sống ...

4


- Ngoài ra trong công cuộc đổi mới phương pháp dạy học, nhiều giáo viên vẫn
giữ kiểu làm việc: thầy hỏi - trò trả lời, dẫn đến tình trạng học sinh ỉ lại không tự động
não.
- Đồ dùng thiết bị dạy học còn chưa dáp ứng đủ nhu cầu dạy - học môn Đạo
Đức.
Vẫn còn một số giáo viên coi nhẹ môn này, giảng còn qua loa.
- Kiến thức thực tế để xây dựng chuẩn mực đạo đức cho học sinh còn hạn chế.
Do đó vấn đề đặt ra là việc sử dụng một cách linh hoạt các phương pháp dạy
học môn đạo đức lớp 3 hiện nay là rất cần thiết.
II/ NỘI DUNG CHƯƠNG TRÌNH VÀ CẤU TRÚC MỘT BÀI ĐẠO ĐỨC
LỚP3
1/ Nội dung chương trình môn đạo đức ở tiểu học:

* Đối với lớp 1,2: Nội dung chương trình bao gồm các bài học với mục đích
hình thành cho học sinh các chuẩn mực đạo đức như: Thật thà, dũng cảm, khiêm tốn,
thói quen giúp đỡ người khác.
Từ khi thay sách lớp 1,2 thì nôị dung chương trình môn Đạo Đức vẫn bao gồm
các bài nhằm hình thành cho học sinh những thói quen có hành vi tốt, cần ứng sử trong
cuộc sống nhưng nội dung các bài học phong phú hơn thông qua hệ thống các bài tập
nêu lên các tình huống giúp học sinh nhận xét xem sự việc nào đúng, sự việc nào sai
và ruút ra các bài học cho bản thân.
* Lớp 3 nội dung chương trình bao gồm các bài:
- Chăm đọc sách và giữ gìn sách.
- Không nản lòng khi gặp bài khó.
- Chăm làm việc nhà.

5


- Chăm làm việc trường, lớp.
- Học điều tốt của bạn.
- Giúp bạn tiến bộ.
- Quan tâm giúp đỡ anh chị em trong gia đình.
- Nêu gương tốt cho em.
- Kính trọng và biết ơn các cô các bác nhân viên trong trường.
- Biết ơn các gia đình thương binh, liệt sĩ.
- Kính trọng và biết ơn người lao động.
- Giúp đỡ phụ nữ, cụ già, em nhỏ.
- Giúp đỡ người tàn tật.
- Tôn trọng thư từ và đồ đạc của người khác.
Các bài học này cũng nhằm xây dựng cho học sinh những chuẩn mực về đạo
đức như: Tính kiên trì, bền bỉ trong học tập, giúp đỡ và chăm sóc những người thân,
những người có hoàn cảnh khó khăn ... Đó là những điều rất cần thiết cho việc hình

thành phát triển nhân cách cho học sinh.
* Lớp 4,5:
Nội dung chương trình vẫn đảm bảo tính đồng tâm với trương trình môn Đạo
Đức lớp 1,2,3. Nhưng có cung cấp thêm một số hành vi, chuẩn mực cho học sunh như:
Thói quen đúng giờ và không chỉ giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn mà
giúp đỡ những ngườigần gũi xung quanh mình như thầy cô, bạn bè, hàng xóm.
Chương trình môn Đạo Đức lớp 4,5 còn cung cấp cho học sinh những điều cần
thiết trong cuộc sống : bảo vệ các công trình công cộng, các di tích lịch sử văn hoá,
cây trồng, vật nuôi...

6


Có thể nói: nội dung chương trình môn Đạo Đức lớp 4,5 cũng dựa trên co sở
các lớp 1,2,3 nhưng yêu cầu hành vi, chuẩn mực đạo đức cần cung cấp cho các em có
phần mở rộng hơn, sâu hơn, phù hợp với khả năng nhận thức của từng lứa tuổi.
Do đó toàn bộ nội dung chương trình môn Đạo Đức ở tiểu học đều mang tính
kế thừa, đồng tâm dựa trên nền tảng của 5 Điều Bác Hồ dạy thiếu niên và nhi đồng.
So sánh với các lớp 1,2 thì nội dung chương trình môn Đạo Đức ở lóp 3 được
phát triển hơn. các chuẩn mực hành vi mang tính chất khái quát hơn, phức tạp hơn, đòi
hỏi một trình độ nhận thức và thể hiện tinh tế hơn. Chẳng hạn trong quan hệ với ông
bà: ở lớp 1 chỉ yêu cầu các em phải : ''Đi xin phép về chào hỏi''; ''Giữ yên lặng khi ông
bà, cha mẹ nghỉ ngơi''; ở lớp 2 các em phải: ''Vâng lời ông bà cha mẹ''; Đến lớp 3 thì
yêu cầu được nâng lên các em phải biết ''Chăm sóc ông bà, cha mẹ''.
2/ Cấu trúc một bài Đạo Đức ở lớp 3.
Một bài đạo đức lớp 3 đựơc dạy trong hai tiết, một tiết lý thuyết rút ra bài học,
một tiết thực hành luyện tập.
- Mỗi bài học được hình thành trên cơ sở từ một truyện kể mề một việc làm,
một hành vi chuẩn mực nào đó sau đó rút ra bài học. từ bài học các em liên hệ thực tế
xung quanh, bản thân, gia đìnhvà xã hội.

III/ CÁC PHƯƠNG PHÁP VÀ QUY TRÌNH DẠY MỘT TIẾT ĐẠO ĐỨC
LỚP 3
1, Các phương pháp dạy môn Đạo Đức lớp 3.
Dựa trên cơ sở các nhóm phương pháp chính mà các phương pháp cụ thể được
hình thành.
* Nhóm phương pháp hình thành ý thức bao gồm :


Kể truyện



Trình bày trực quan.

7




Giảng giải.



Đàm thoại.



Trao đổi theo nhóm.

* Nhóm phương pháp luyện tập, rèn luyện hành vi thói quen và cách ứng

sử. Bao gồm:


Tập luyện theo mẫu hành vi.



ứng sử tình huống, động não.



Tổ chức trò chơi.



Dựng hoạt cảnh.



Giao việc cá nhân theo nhóm.



Điều tra tìm hiểu đạo đức.

* Nhóm phương pháp điều chỉnh hành vi ứng sử: bao gồm:
 Đánh giá tự đánh giá
 Nêu gương và gương mẫu.
 Khuyến khích khen thưởng.
 Phê bình trchs phạt.

 Kích thích lòng tự tin, tự trọng.

2/ Quy trình một tiết dạy Đạo Đức.
* Tiết 1
1. Kiểm tra bài cũ. (3-5').
2. Bài mới: (25-27')

8


Hoạt động 1: Giới thiệu bài.
Hoạt động 2: Ruút ra bài học.
- Kể chuyện
- Tóm tắt theo tranh.
- Đàm thoại.
- Rút ra bài học.
- Liên hệ.
Hoạt động 3: Củng cố dặn dò (3-5')
* Tiết 2:
1. Kiểm tra bài cũ : Kiểm tra phần bài học của tiết 1 (3-5')
2. Bài mới: (25-27')
Hoạt động 1 : Giới htiệu bài.
Hoạt động 2 : Luyện tập, học sinh tự liên hệ ...
Hoạt động 3 : Củng cố dặn dò: chốt lại bài học (3-5')
IV/ THỰC TRẠNG DẠY MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 3
Chúng tôi đã tiến hành dạy môn Đạo Đức ở lớp 4 lớp 3: 3A, 3B, 3C, 3D, với
các quy trình và phương pháp trên với bài : Chăm làm việc trường việc lớp (tiết 1).
- Kiểm tra bài cũ.
- Giới thiệu bài mới.
- Kể chuyện : Chiếc dẻ lau.

9


- Kể tóm tắt theo tranh.
- Đàm thoại để rút ra bài học với một chuỗi các câu hỏi như sau:
+ Lớp 3E vừa vào lớp thì có chuyện gì xảy ra ?
+ Vì sao cảc lớp lại đang lo lắng khi Lan chưa đến?
+ Tuy bị ốm nhưng Lan có quên nhiệm vụ của mình không?
+ Vì sao cô giáo lại khen cảc lớp và tuyên dương một mình Lan?
+ Em học tập đựơc gì ở Lan?
+ Qua câu chuyện này em rút ra được bài học gì?
+ Vì sao phải chăm làm việc trường việc lớp?
Kết quả của tiết dạy như sau:

TỔNG SỐ
HỌC

Điểm

SINH

KHỐI 3

9-10

7-8

5-6

3-4

111

10

50

40

11

Tỉ lệ (%)

9

45

36

10

Từ kết quả trên chúng tôi rút ra 1 điều: không phải cứ truyền thụ kiến thức theo
kiểu một chiều là học sinh nắm chắc kiến thức mà cần phải thay đổi lại hình thức
truyền đạt, cần có những biện pháp sử dụng các phương pháp dạy học trong môn Đạo
Đức ở lớp 3 sao cho phù hợp với tiết dạy để đạt hiệu quả tối ưu. Do đó chúng tôi xin
đề xuất một số biện pháp sử dụng các phương pháp dạy học trong nôn Đạo Đức lớp 3
như sau:

10