Phân tích bài ôn dịch, thuốc lá trong tác phẩm từ thuốc lá đến ma túy – bệnh nghiện – nguyễn khắc viện

Đề bài: Phân tích bài Ôn d ịch, thu ốc lá trong
tác ph ẩm T ừthu ốc lá đến ma túy – B ệnh
nghi ện – Nguy ễn Kh ắc Vi ện.
Là m ột bác s ĩ lâu n ăm giàu kinh nghi ệm, tác gi ảNguy ễ
n Kh ắc Vi ệ
n đã vi ế
t bài T ừthu ố
c lá đến ma túy để
phân tích tác h ại to l ớn c ủa thu ốc lá đối v ới đời s ống cá nhân và c ộ
ng đồn g, thông qua đó nêu lên quy ế
t
tâm ch ống thu ốc lá c ủa Nhà n ướ
c ta. Đo ạn ôn d ịch, thu ốc lá được trích t ừv ă
n b ản này.
Tr ướ
c h ết, ta nên hi ểu t ựa để trên nh ưth ếnào cho đú ng?
Thu ốc lá là cách nói t ắt c ủ
a t ệnghi ện thu ốc lá. Ôn d ịch là t ừdân gian dùng để ch ỉ ch ủ
ng các lo ạ
i bệ
nh
nguy hi ểm, d ễlây lan và làm ch ết ng ườ
i hàng lo ại. Ví d ụd ịch t ả, d ịch HIV, SARS… Tác gi ảso sánh tác
h ại đá ng s ợc ủa thu ốc lá v ới h ậu qu ảghê g ớm c ủ
a ôn d ịch là r ấ
t chính xác. T ừôn d ịch còn được dân
gian dùng làm ti ếng ch ửi r ủa v ới hàm ý ghê t ởm. Có th ểdi ễ
n gi ải m ột cách c ụth ểý ngh ĩa c ủ
a tự
a đề bài
v ăn nh ưsau: Thu ốc lá là m ột th ứôn d ịch.

C ấu trúc v ăn b ản này chia thành b ốn ph ần :
Ph ần 1: T ừđầu … đến n ặng h ơn c ảAIDS : Nh ận xét khái quát v ềtác h ại c ủ
a thu ố
c lá.
Ph ần 2: Ti ếp theo… đến t ổn hao s ức kh ỏe: Ch ứng minh tác h ại c ụth ểc ủ
a thu ố
c lá đối v ới s ức kh ỏ
e
ng ười hút.
Ph ần 3: Ti ếp theo… đến con đườn g ph ạm pháp: Nêu tác h ại c ủ
a khói thu ốc lá đối v ới nh ững ng ườ
i
không hút.
Ph ần còn Ịại: C ảm ngh ĩ và l ời bình c ủ
a tác gi ả.
M ởđầu đo ạn trích, tác gi ảnêu nh ận xét chung v ềh ậu qu ảghê g ớm c ủ
a nh ững n ạn d ịch t ừtr ướ
c đến
nay và l ấy đó làm c ơs ởđể kh ẳng định tác h ại nghiêm tr ọng c ủ
a thu ốc lá: D ịch h ạ
ch, th ổt ả
, hàng v ạ
n
hàng tri ệu ng ườ
i ch ết, nh ờti ến b ộy h ọc, loài ng ườ
i h ầu nh ưđã di ệt tr ừđược nh ững d ịch kh ủ
ng khi ế
p
ấy . Nh ưng vào cu ối th ếk ỉ này l ại xu ất hi ện nh ững ôn d ịch khác.
C ảth ếgi ới đa ng lo âu v ền ạn AIDS, ch ưa tìm ra gi ải pháp, thì nhi ều nhà bác h ọ

c, sau m ấ
y ch ụ
c nă
m và
h ơn n ăm v ạn công trình nghiên c ứu đã l ớn ti ếng báo độn g:
Ôn d ịch thu ốc lá đa ng đe d ọa s ức kh ỏe và tính m ạng loài ng ườ
i còn n ặng h ơn c ảAIDS.
Câu cuối này chính là luận đề của văn bản. Phần sau giải thích và chứng minh cho luận đề. Cách đặt vấn
đề nhự vậy thật độc đáo. Tác giả dùng phương pháp tăng cấp để thu hút sự chú ý của người đọc và
nhấn mạnh tầm quan trọng của vấn đề được đặt ra trong bài viết của mình.
Ở phần 2, tác giả khẳng định rằng thuốc lá đã và đang đe dọa sức khỏe và tính mạng loài người.


Tác giả đã mượn câu nói nổi tiếng của nhà quân sự thiên tài Trần Hưng Đạo: Nếu giặc đánh như vũ bão
thì không đáng sợ, đáng sợ là giặc gặm nhấm như tằm ăn dâu để so sánh những khó khăn trong việc
chống thuốc lá không kém gì việc chống giặc ngoại xâm. Khói thuốc lá được ví như thứ giặc vô hình, rất
khó đối phó. Các chất độc trong khói thuốc không tàn phá ngay một lúc sức khỏe con người mà nó gặm
nhấm từng chút một theo kiểu tằm ăn lá dâu, rốt cuộc là không còn gì cả. Người hút không thấy ngay tác
hại của thuốc lá và càng không hể biết rằng hơn bốn ngàn chất độc trong khói thuốc lá cố khả năng gây
ra những bệnh hiểm nghèo. Ngược lại, họ còn thấy sảng khoái, thư giãn khi ngậm điếu thuốc phì phèo
nhả khói, thậm chí còn coi đó là một biểu tượng quý trọng (!) Nhiều thiếu niên còn lấy thuốc lá để chứng
tỏ là mình “sành điệu” và khẳng định rằng mình đã lớn. Tại sao mọi người lại có thái độ chủ quan, coi nhẹ
tác hại của thuốc lá như vậy? Bởi vì, người hút thuốc lá không lăn đùng ra chết, không say bê bết như
người uống rượu nên không sợ.
Ở phần 2, tác giả đã phân tích cặn kẽ và nêu ra hàng loạt d ẫn ch ứng cụ th ể để ch ứng minh m ức độ nguy
hại của khói thuốc:
Khói thuốc lá chứa nhiều chất độc, thấm vào c ơ thể. Nạn nhân đầu tiên là nh ững lông rung của nh ững tế
bào niêm mạc ở vòm họng, ở phế quản, ở nang phổi bị chất hắc ín trong khói thuốc lá làm tê liệt Các
lông mao này có chức năng quét dọn bụi bặm và các vi khuẩn theo luồng không khi tràn vào phế quản và
phổi; khi các lông mao ngừng hoạt động, bụi và vi khuẩn không được đẩy ra ngoài n ữa, tích tụ lại gây ho

hen và sau nhiều năm gây viêm phế quản.
Trong khói thuốc lá lại có chất ô-xít các-bon, chất này thấm vào máu, bám chặt các hồng cầu không cho
chúng tiếp cận ôxi nữa. Không lạ gì s ức khỏe của ng ười nghiện thuốc ngày càng sút kém.
Thấm vào các tế bào, chất hắc ín lại thường gây ra ung th ư. Ta đến bệnh viện K sẽ thấy rõ: Bác s ĩ viện
trưở ng cho biết trên 80% ung th ư vòm họng và ung th ư phổi là do thuốc lá.
Ta đến Viện Nghiên cứu các bệnh tim mạch, bác sĩ viện trưở ng cho biết: Chất ni-cô-tin của thuốc lá làm
các động mạch co thắt lại, gây những bệnh nghiêm trọng nh ư huyết áp cao, tắc động mạch, nhồi máu c ơ
tim. Có thấy một bệnh nhân bị tắc động mạch chân lên nh ững c ơn đau nh ư thế nào, rồi phải cắt dần t ừng


ngón chân đến cả bàn chân; có thấy những ng ườ i 40 – 50 tuổi đã chết đột xuất vì nhồi máu c ơ tim; có
thấy những khối ung th ư ghê t ởm m ới nhận ra tác hại ghê g ớm của thuốc lá.
Cuối cùng, tác giả kết luận về tác hại ghê gớm của khói thuốc lá không chỉ đối v ới s ức khỏe con ng ười
mà cồn đối với các lĩnh vực khác trong xã hội, cao h ơn n ữa là cả nền kinh tế quốc dân:
Không cần nhắc đến những việc nghiêm trọng như vậy, chỉ riêng bệnh viêm phế quản của hàng triệu
ngườ i cũng đã làm mất bao nhiêu ngày công lao động và làm tổn hao s ức khỏe cộng đồng.
Vậy thì những bệnh nặng hơn do thuốc lá gây ra nh ư ung th ư, tim mạch… sẽ làm tổn hao bao nhiêu tiền
của cho ngườ i bệnh và công sức của những ng ười phải bỏ việc để phục vụ bệnh nhân? Rõ ràng, thuốc
lá gây thiệt hại rất lớn cho bản thân, gia đình và xã hội.
Bên cạnh việc nêu lên tác hại của khói thuốc lá đối v ới bản thân ng ười hút, tác giả còn nêu ra tác hại đối
với cả những ngườ i không hút thuốc. Để làm nổi bật điều này, tác giả nhắc lại nh ững l ời chống chế
thườ ng gặp ở những ngườ i nghiện hút: Tôi hút, tôi bị bệnh, mặc tôi! Bằng nh ững lập luận chặt chẽ, dẫn
chứng sinh động và cả sự bức xúc, tác giả đã bác bỏ luận điệu sai lầm ấy:
Xin đáp lại: Hút thuốc là quyền của anh, nh ưng anh không có quyền đầu độc nh ững ng ười ở gần anh.
Anh uống rượ u say mềm, anh làm anh chịu. Nh ưng hút thuốc thì ng ười gần anh cũng hít phải luồng khói
độc. Điều này hàng nghìn công trình nghiên c ứu đã ch ứng minh rất rõ.
Vợ con, những ngườ i làm việc cùng phòng với nh ững ng ười nghiện thuốc cũng bị nhiễm độc, cũng đau
tim mạch, viêm phế quản, cũng bị ung thư. Anh có quyền hút, nh ưng có mặt ng ười khác, xin m ời anh ra
ngoài sân, ngoài hành lang mà hút.
Tội nghiệp thay những cái thai còn nằm trong bụng mẹ, chỉ vì có ng ười hút thuốc ngồi cạnh mẹ mà thai bị

nhiễm độc, rồi mẹ đẻ non, con sinh ra đã suy yếu. Hút thuốc cạnh một ng ười đàn bà có thai quả là một
tội ác.
Bố và anh hút, chú bác hút không nh ững đầu độc con em mình mà còn nêu g ương xấu…
Tác giả đã cụ thể hoá hai khái niệm được các nhà nghiên c ứu y học s ử dụng là hút thuốc lá chủ động và
hút thuốc lá bị động. Ngườ i không hút nhưng th ườ ng xuyên phải hít khói thuốc cũng bị ảnh h ưởng xấu
đến sức khỏe. Bản thân người hút tự làm hại mình đồng th ời cũng làm hại bao nhiêu ng ười khác. Đây là
điều mà mọi người cán biết và lên án.
Để chứng minh thuốc lá gây thiệt hại như thế nào về mặt kinh tế, tác giả đã lấy dẫn ch ứng t ừ xã hội Âu –
Mĩ xa xôi để so sánh với n ướ c ta:
Tỉ lệ thanh thiếu niên hút thuốc ở các thành phố l ớn n ước ta ngang v ới tỉ lệ các thành phố Âu – M ĩ. Chi
có khác là với một thanh niên Mĩ 1 đô la mua một bao thuốc lá là một khoản tiền nhỏ, còn đối v ới một
thiếu niên Việt Nam, muốn có 15.000 đồng mua một bao 555 – (giá hiện nay là sáu m ươi ngàn đồng) vì
đã hút là phải hút thuốc sang – chỉ có một cách là trộm cắp. Trộm một lần, quen tay. T ừ điếu thuốc sang
cốc bia rồi đến ma túy, con đường phạm pháp thực ra đã m ở đầu với điếu thuốc.
Cứ tưở ng điếu thuốc lá là chuyện nhỏ không đáng kể nhưng th ực ra nó không nhỏ chút nào. Trung bình
mỗi năm có bao nhiêu tỉ đồng bị đốt thành khói, trong khi đó đời sống vật chất của nhiều ng ười vẫn ở
mức nghèo khổ?! Ngườ i nghiện hút có tiền mua thuốc đã đành, còn không thì khi thấy ng ười khác hút là
lên cơn thèm, đành chìa tay xin hoặc nhặt nhạnh từng mẩu thuốc lá th ừa ng ười khác v ứt đi. T ư cách lúc
ấy thật thảm hại. Tệ hơn nữa là lấy trộm tiền của gia đình để mua thuốc hút và sau đó thì chuyện nhúng
tay vào những việc xấu xa và sa chân vào vòng tù tội chi còn trong gang tấc.
Từ góc độ của một nhà giáo dục, tác giả chỉ ra rằng: Bố và anh hút thuốc, chú bác hút không nh ững đầu
độc con em mình mà còn nêu gương xấu…
Ngườ i lớn hút thuốc trướ c mặt trẻ em, lấy điếu thuốc làm một c ử chỉ cho biểu t ượng quý trọng, chính là
đã đẩy con em vào con đường phạm pháp.
Đúng như vậy! Ngày nay, không ít học sinh Trung học c ơ sở và Trung học phổ thông đã tập tành phì
phèo điếu thuốc trên môi. Không chỉ nam mà cả n ữ.


Đó là những hình ảnh không đẹp về tuổi học trò trong trắng, hồn nhiên. Nhà tr ường và gia đình cần l ưu
tâm khuyên nhủ và ngăn chặn kịp th ời.

Trướ c những tác hại ghê g ớm của thuốc lá, tác già đã bày tỏ s ự b ức xúc của mình và đưa ra một số giải
pháp tích cực để khống chế và dần dần đi đến việc cấm sản xuất và sử dụng thuốc lá trên phạm vi toàn
thế giới:
Ngày nay, đi các nướ c phát triển, đâu đâu cũng nổi lên chiến dịch chống thuốc lá. Ng ười ta cấm hút
thuốc ở tất cả nh ững n ơi công cộng, phạt nặng nh ững ng ườ i vi ph ạm ( Ở Bỉ, t ừ n ăm 1987, vi ph ạm l ần
thứ nhất phạt 40 đô la, tái phạm 500 đồ la). Khắp n ơi, nh ững tài liệu, khẩu hiệu chống thuốc lá dần dần
lấn át những quảng cáo của các hảng thuốc lá. Và nhiều n ước đã cấm quảng cáo thuốc lá trên báo chí,
vô tuyến truyền hình. Chỉ trong vài năm, chiến dịch chống thuốc lá này đã làm giảm hẳn số ngườ i hút, và
ngườ i ta đã thấy triển vọng có thể nêu lên khẩu hiệu cho nh ững năm cuối thế kỉ XX: “Một châu Âu không
còn thuốc lá”. Nướ c ta khác v ới các nướ c châu Âu, đang còn trong tình trạng có nhiều bệnh tật do vi
trùng, kí sinh trùng gây ra, nay lại theo đòi các n ước phát triển, nhiễm thêm các bệnh do thuốc lá; sốt rét,
bệnh phong, lao, ỉa chảy chưa thanh toán được, lại ôm thêm ôn dịch thuốc lá này. Ngh ĩ đến mà kinh. Đã
đến lúc mọi người phải đứng lên chống lại, ngăn ngừa nạn ôn dịch này.
Trong những năm gần đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đưa chủ đề tác hại của thuốc lá vào ch ương trình
Ngữ văn ở trung học cơ sở để giúp học sinh nhận thức được tác hại ghê g ớm của thuốc lá và hạn chế
dần tệ hút thuốc lá trong cán bộ, công nhân viên, đặc biệt là đội ngũ giáo viên, nh ững ng ười mà hai lá
phổi của họ là “công cụ” quan trọng nhất của nghề dạy học. Riêng đối v ới học sinh, khi đã nhận th ức đầy
đủ về tác hại của thuốc lá, các em sẽ lánh xa tệ nghiện hút và góp phần đẩy lùi tệ nghiện thuốc lá trong
gia đình cũng như ngoài xã hội.
Giống như ôn dịch, nạn nghiện thuốc lá rất dễ lây lan và gây nh ững tổn thất nghiêm trọng cho s ức khoẻ
và tính mạng con ng ườ i. Nạn nghiện thuốc lá còn nguy hiểm h ơn cả ôn dịch b ởi nó gặm nhấm s ức khỏe
nên ngườ i ta khó nhận biết. Bên cạnh đó nó còn gây ra tác hại nhiều mặt đối v ới cuộc sống gia đình và
xã hội. Bởi vậy, muốn tiêu diệt thuốc lá, mọi ng ườ i cần phải có quyết tâm cao và biện pháp triệt để h ơn
cả việc phòng chống những nạn ôn dịch khác.