Phân tích đoạn trích hai cây phong trong tác phẩm người thầy đầu tiên của ai ma tốp

Đề bài: Phân tích đo ạn trích Hai cây phong
trong tác ph ẩm Ng ười th ầy đầu tiên c ủa Aima-t ốp.
Ai-ma-t ốp sinh n ăm 1928, trong m ột gia đì nh viên ch ứ
c ở n ướ
c c ộng hoà c ư
-r ư
-g ư
- xtan (hay còn g ọi là
Kir-ghi-zi) ở vùng Trung Á (thu ộc Liên Xô c ũ). N ăm 1953, Ai-ma-t ốp t ốt nghi ệp Đại h ọc nông nghi ệp, tr ở
thành k ĩ s ưch ăn nuôi. M ấy n ăm sau, ông h ọc sáng tác r ồi chuy ển sang ho ạt độn g báo chí và vi ết v ăn.
T ập Núi đồi và th ảo nguyên c ủa Ai-ma-t ốp đã được trao t ặng Gi ải th ưở
n g Lê-nin, m ột gi ải th ưở
n g cao
quý c ủa Liên bang Xô vi ết. Tác ph ẩm này g ồm ba truy ện v ừ
a: Ng ườ
i th ầy đầu tiên, Cây phong non trùm
kh ăn đỏ, M ắt l ạc đà . Ngoài ra, Ai-ma-t ốp còn có nhi ều tác ph ẩm n ổi ti ếng khác nh ưV ĩnh bi ệt Gun-xa-r ư
(1966). Con tàu tr ắng (1970), M ột ngày dài h ơ
n th ế(1980)… Tên tu ổi nhà v ăn Ai-ma-t ốp đã tr ởnên quen
thu ộc v ới b ạn đọc trên toàn th ốgi ới.
Hai cây phong là đo ạn trích t ừm ấy trang đầu c ủa truy ện Ng ườ
i th ầy đầu tiên.
B ối c ảnh c ủa truy ện là làng Ku-ku-rêu ở m ột vùng núi h ẻo lánh, nghèo nàn, l ạc h ậu vào th ờ
i kì đầu th ếk ỉ
hai m ươ
i . Th ời đó , t ưt ưở
n g phong ki ến, gia tr ưở
n g còn n ặng n ề, ph ụn ữb ị coi th ườ
n g và tr ẻm ồcôi b ị r ẻ
rúng. Cô bé An-t ư
- nai đã m ất c ảcha l ẫn m ẹ, ph ải s ống nh ờgia đì nh chú thím. Cô ph ải làm vi ệc qu ần

qu ật su ốt ngày và ch ịu s ựgiám sát hà kh ắc c ủa bà thím dâu đá o để, độc ác. Th ầy giáo tr ẻĐu y-sen được
Đo àn thanh niên C ộng s ản c ửv ềlàng để m ởtr ườn g xoá mù ch ữđã h ết lòng giúp đỡ để An-t ư
- nai được
đi h ọc. Bà thím tham ti ền ép g ảcô bé làm v ợl ẽm ột gã đà n ông khá gi ảtrong vùng. M ột l ần n ữ
a, cô bé
l ại được th ầy Đu y-sen gi ải thoát và g ử
i lên t ỉnh h ọc, r ồi ti ếp t ục h ọc đại h ọc ở Mát-xc ơ
- va. Sau này, cô
tr ởthành n ữvi ện s ĩ An-t ư
- nai Xu-lai-ma-nô-va. C ồn th ầy Đu y-sen lúc v ềgià làm ngh ềđưa th ư
.
Đoạn trích Hai cây phong là bức tranh thiên nhiên tuyệt mĩ và là kí ức sâu sắc của tuổi thơ hiện lên qua
dòng hồi tưởng tràn đầy cảm xúc yêu thương. Thông qua việc miêu tả vẻ đẹp của hai cây phong, tác giả
ca ngợi quê hương yêu dấu, nơi đã khắc sâu bao kỉ niệm buồn vui và hun đúc trong tâm hồn thơ dại
những ước mơ, khát khao cháy bỏng.
Đây là câu chuyện của một người xa quê kể về nơi chôn nhau cắt rốn của mình bằng tình cảm gắn bó
tha thiết, thiêng liêng. Mở đầu đoạn văn, tác giả giới thiệu vị trí của làng mình trên thảo nguyên bao
la:Làng Ku-ku-rêu chúng tôi nằm ven chân núi, trên một cao nguyên rộng có những khe nước ào ào từ
nhiều ngách đá đổ xuống. Phía dưới làng tôi là thung lũng Đất vàng, là cánh thảo nguyên Ca-dắc-xtan
mênh mông nằm giữa các nhánh của rặng núi Đen và con đường sắt làm thành một dải thẫm màu băng
qua đồng bằng chạy tít đến tận chân trời phía Tây.
Khung cảnh trữ tình này vừa là phông nền làm nổi bật hình ảnh hai cây phong, v ừa là ngu ồn c ảm h ứng
bất tận của tác giả:
Phía trên làng tôi, giữa một ngọn đồi, có hai cây phong lớn. Tôi bi ết chúng t ừ thu ở b ắt đầu bi ết mình. Dù
ai đi từ phía nào đến làng Ku-ku-rêu chúng tôi cũng đều trông thấy hai cây phong đó tr ước tiên, chúng
luôn hiện ra trước mắt hệt như những ngọn hải đăng đặt trên núi… Cứ mỗi lần về quê, khi xuống xe l ửa
đi qua thảo nguyên về làng, tôi đều coi bổn phận đầu tiên là từ xa đưa mắt tìm hai cây phong thân thu ộc
ấy. Tâm trạng này của tác giả giống như tâm trạng của người đi xa, nóng lòng muốn gặp l ại ng ười thân
sau bao ngày cách biệt. Dẫu chưa nhìn thấy cây nhưng hình ảnh thân thuộc c ủa chúng đã hi ện rõ trong
tâm tưởng: Dù chúng có cao đến đâu chăng nữa, đứng xa thế cũng khó lòng trông thấy ngay được,

nhưng tôi thì bao giờ cũng cảm biết được chúng, lức nào cũng nhìn rõ.


Hình ảnh của hai cây phong được coi là dấu ấn của làng đã in sâu trong trái tim, kh ối óc và tr ở thành m ột
phần máu thịt của người đi xa :
Đã bao lần tôi từ những chốn xa xôi trở về Ku-ku-rêu, và lần nào tôi c ũng ngh ĩ thầm v ới m ột n ỗi bu ồn da
diết: “Ta sắp được thấy chúng chưa, hai cây phong sinh đôi ấy? Mong sao chóng v ề t ới làng, chóng lên
đồi mà đến với hai cây phong! Rồi sau đó cứ đứng dưới gốc cây để nghe mãi tiếng lá reo cho đến khi
say sưa ngây ngất”.
Tình yêu tha thiết dành cho hai cây phong tuôn ch ảy không ng ừng d ưới ngòi bút tinh t ế c ủa nhà v ăn đã
mang lại cho hai cây phong đời sống tâm hồn phong phú như con ng ười. Đây là b ức tranh được v ẽ b ằng
thứ ngôn ngữ đầy tính tạo hình của hội họa và tính trữ tình của th ơ, c ủa nhạc:
Trong làng tôi không thiếu gì các loại cây, nhưng hai cây phong này khác h ẳn – chúng có ti ếng nói riêng
và hẳn phải có một tâm hồn riêng, chan chứa những lời ca êm d ịu. Dù ta t ởi đây vào lúc nào, ban ngày
hay ban đêm, chúng cũng vẫn nghiêng ngả thân cây, lay động lá cành, không ng ớt ti ếng rì rào theo nhi ều
cung bậc khác nhau. Có khi tưởng chừng như một làn sóng thủy triều dâng lên vỗ vào bãi cát, có khi l ại
nghe như một tiếng thì thầm thiết tha nồng thắm truyền qua lá cành như m ột đốm l ửa vô hình, có khi hai
cây phong bỗng im bặt một thoảng, rồi khắp lá cành lại cất tiếng th ở dài m ột l ượt nh ư th ương ti ếc ng ười
nào. Và khi mây đen kéo đến cùng với bão dông, xô gãy cành, tia tr ụi lá, hai cây phong nghiêng ng ả t ấm
thân dẻo dai và reo vù vù như một ngọn lửa bốc cháy rừng rực.
Hai cây phong được quan sát, miêu tả tỉ mỉ, sinh động bằng đôi mắt họa sĩ, đôi tai nhạc s ĩ và trái tim c ủa
nhà thơ. Bên cạnh bức tranh bằng ngôn từ là một bản giao h ưởng c ủa âm thanh v ới đủ cung b ậc bu ồn
vui. Người viết đã phát huy cao độ trí tưởng tượng bay bổng và cảm xúc say mê, nồng nhiệt c ủa mình
vào việc thể hiện vẻ đẹp lạ thường của hai cây phong. Có khi chúng thì th ầm thiết tha n ồng nàn, có khi
chúng bỗng im bặt một thoáng, rồi khấp lá cành lại cất tiếng th ở dài một l ượt nh ư th ương ti ếc ng ười nào.
Được nhân cách hóa cao độ nên hai cây phong có tiếng nói và tâm hồn đa d ạng, phong phú, cu ốn hút
lòng người.
Âm thanh huyền ảo phát ra từ hai cây phong làm say đắm tuổi th ơ sau này đã được nhà v ăn khám phá
ra nhờ những hiểu biết khoa học:
Về sau, khi nhiều năm đã trôi qua, tôi mới hiểu được điều bí ẩn của hai cây phong. Chẳng qua chúng

đứng trên đồi cao lộng gió nên đáp tại bất kì chuyển động khe khẽ nào của không khí m ỗi chi ếc lá nh ỏ
đều nhạy bén đón tấy mọi làn gió nhẹ thoảng qua.
Dấu ấn và kỉ niệm về hai cây phong vẫn còn nguyên vẹn sau ngần ấy th ời gian b ởi vì hai cây phong g ắn
bó thân thiết với tuổi học trò. Tác giả kể rằng : Việc khám phá ra chân lí gi ản đơn ấy v ẫn không làm t ồi v ỡ
mộng xưa, không làm tôi bỏ mất cách cảm thụ của tuổi th ơ mà tôi còn gi ữ đến t ận ngày nay. Và cho đến
tận ngày nay tôi vẫn thấy hai cây phong trên đồi có một vẻ sinh động khác th ường. Tu ổi tr ẻ c ủa tôi đã để
lại nơi ấy, bên cạnh chúng như một mảnh vỡ của chiếc gương thân xanh…
Hai cây phong đẹp như những cây thần trong cổ tích, vẻ đẹp kì diệu của chúng s ẽ mãi mãi in sâu trong
tâm khảm nhà văn, bất chấp quy luật thay đổi của thiên nhiên, của lòng ng ười b ởi vì nó được nhìn qua
đôi mắt trẻ thơ chan chứa tình yêu nồng nàn, sâu đậm đối với những gì thân thuộc nhất c ủa quê h ương.
Theo dòng hồi tưởng miên man, kỉ niệm gắn liền với hai cây phong dần d ần hiện lên rõ ràng, t ươi m ới
như vừa xảy ra hôm qua. Những lúc được vui chơi cùng cây là những khoảnh khắc vui s ướng, hạnh
phúc của tuổi thơ:
Vào năm học cuối cùng, trước khi bắt đầu nghỉ hè, bọn con trai chúng tôi chạy ào lên đấy phá t ổ chim.
Cứ mỗi lần chúng tôi reo hò, huýt còi ầm ĩ chạy lên đồi là hai cây phong kh ổng lồ l ại nghiêng ng ả đung
đưa như muốn chào mời chúng tôi đến với bóng râm mát rượi và tiếng lá xào xạc d ịu hi ền. Và chúng tôi,
lũ nhóc con đi chân đất, cõng kênh nhau bám vào các mắt mấu và cành cây trèo lên cao làm ch ấn động
cả vương quốc loài chim. Hàng đàn chim hoảng hốt kêu lên, chao đi chao lại trên đầu. Nh ưng chúng tôi
vẫn chưa coi vào đâu, đến đây đã thấm gì! Chúng tôi cứ leo lên cao nữa, cao nữa – nào xem ai can đảm


và khéo léo hơn ai! Và từ trên những cành cao ngất, cao đến ngang tầm cánh chim bay, bỗng nh ư có
một phép thần thông nào vụt mở ra trước mắt chúng tôi cả một th ế giới đẹp đẽ vô ng ần c ủa không gian
bao la và ánh sáng.
Tưởng chừng như cảm giác háo hức, hiếu kì của cậu bé mười mấy tuổi năm nào khi trèo lên ng ọn cây,
phóng tầm mắt về phía chân trời và lắng tai nghe tiếng gió ảo huy ền thì thầm trò chuy ện v ới lá phong gi ờ
đây vẫn còn nóng hổi trong tâm hồn người họa sĩ:
Đất rộng bao la làm chúng tôi sửng sốt. Mỗi đứa chúng tôi đều nín th ở ngồi l ặng đi trên m ột cành cây và
quên mất cả chim lẫn tổ chim. Chuồng ngựa của nông trang mà chúng tôi v ẫn coi là tòa nhà r ộng l ớn
nhất trên thế gian, ngồi đây chúng tôi thấy chỉ như một căn nhà xép bình th ường. Phía sau làng là d ải

thảo nguyên hoang vu mất hút trong làn sương m ờ đục. Chúng tôi cố gi ương hết t ầm m ắt nhìn vào n ơi
xa thẳm biêng biếc của thảo nguyên và nhìn thấy không biết bao nhiêu, bao nhiêu là vùng đất mà tr ước
đây chúng tôi chưa từng biết đến, thấy những con sông mà trước đây chúng tôi ch ưa t ừng nghe nói.
Những dòng sông lấp lánh tận chân trời như những sợi chỉ bạc mỏng manh. Chúng tôi nép mình ng ồi
trên các cành cây suy nghĩ: đã phải đấy là nơi tận cùng thế giới chưa, hay phía sau vẫn còn có b ầu tr ời
như thế này, những đám mây, những đồng cỏ và sông ngòi như thế này? Hình ảnh hai cây phong g ợi l ại
những ki niệm khó quên về thời niên thiếu tinh nghịch, hồn nhiên, trong sáng. Nó nâng cao và m ở r ộng
tầm mắt, đồng thời thổi bùng lên ngọn lửa khát khao hiểu biết trong lòng nhà v ăn v ề nh ững mi ền đất bí
ẩn đầy sức quyến rũ lẩn sau chân trời xa thẳm biêng biếc kia…
Kết thúc đoạn văn, tác giả đặt ra câu hỏi ai đã trồng hai cây phong và đặt tên cho qu ả đồi: Thu ở ấy, ch ỉ
có một điều tồi chưa hề nghĩ đến ai là người đã trồng hai cây phong trên đồi này ? Người vô danh ấy đã
ước mơ gì, đã nói, những gì khi vùi hai gốc cây xuống đất, người ấy đã ấp ủ những niềm hi v ọng gì khi
vun xới chúng nơi đây, trên đỉnh đồi cao này?
Quả đồi có hai cây phong ấy, không biết vì sao ở làng tôi họ gọi là “Trường Đuy-sen”.
Cuối tác phẩm, tác giả đã giải thích nguồn gốc của hai cây phong b ằng một câu chuy ện c ảm động g ắn
liền với tình thầy trò thắm thiết. Cách đây bốn mươi năm, chính thầy Đuy-sen đã đem hai cây phong v ề
trồng trên đồi này và thầy đã gửi gắm ở hai cây phong non hi vọng của mình vào những đứa tr ẻ nghèo
khổ, thất học như An-tư-nai sau này sẽ trở thành những người hữu ích. Th ầy Đuy-sen đã gieo những h ạt
giống ước mơ vào tâm hồn non trẻ. Hai cây phong đầu làng qua bao n ăm tháng đã th ầm l ặng góp ph ần
cùng người thầy đầu tiên biến ước mơ thành hiện thực.
Chuyện về hai cây phong giống như lời tâm sự tự nhiên và chân thành. Tác giả đã truy ền tình yêu tha
thiết từ trái tim mình sang trái tim bạn đọc, dẫn dắt bạn đọc đến v ới nhân vật Đuy-sen – ng ười th ầy đầu
tiên của ngôi làng Ku-ku-rêu nghèo nàn, nhỏ bé bằng đoạn văn miêu t ả vẻ đẹp khó quên c ủa hai cây
phong nhân chứng của câu chuyện hết sức xúc động về tình thầy trò, về lương tâm và trách nhi ệm cao
cả của thầy giáo Đuy-sen.