Bố cục trong văn bản

TIẾT 7 BỐ CỤC TRONG VĂN BẢN
I. BỐ CỤC VÀ NHỮNG YÊU CẦU VỀ BỐ CỤC
TRONG VĂN BẢN
1. Bố cục của văn bản:
a. Bài tập
* Đọc văn bản sau và nhận xét về bố cục của nó?


Có 1 học sinh viết 1 lá đơn xin gia nhập Đội TNTPHCM như sau:
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
ĐƠN XIN GIA NHẬP Đội TNTPHCM
Kính gửi:...........
Tên em là.........HS lớp........trường.....
Em xin hứa là sẽ học tập thật tốt, phấn đấu trở thành người đội
viên gương mẫu.
Thời gian qua em đã hiểu được Đội TNTPHCM là tổ chức hoạt
động của thiếu niên rất bổ ích và lí thú. Vì vậy, em có nguyện vọng được
đứng trong đội ngũ của Đội, được góp phần nhỏ bé xây dựng đội vững
mạnh...
Em xin chân thành cảm ơn.
HN ngày....
Kí tên.


* Muốn viết một lá đơn xin gia nhập Đội thì
nội dung của nó phải được sắp xếp thành
một trật tự nhất định.
- Trước hết phải khai họ tên, tuổi, địa chỉ,
học ở đâu?

- Tiếp theo là lí do xin vào Đội.
- Sau đó là lời hứa, kí tên.
Không thể đảo lộn thứ tự, các điều kiện trên.
Bởi như vậy sẽ là việc làm tuỳ tiện, lộn xộn,
ý tứ không trật tự, không thành hệ thống.


1. Bố cục của văn bản:
a. Bài tập
b. Ghi nhớ (SGK trang 30)

* Văn bản không thể được viết một cách tuỳ
tiện mà phải có bố cục rõ ràng.
* Bố cục là sự bố trí, sắp xếp các phần, các
đoạn theo một trình tự, một hệ thống rành
mạch và hợp lí.


2. Những yêu cầu về bố cục

Hai câu chuyện trên đã có bố cục chưa? Vì sao?


Cách kể chuyện như trên bất hợp lí ở chỗ nào?
VD: SGK 29
- Bố cục: 2 phần
- Các ý lộn xộn. Câu
"Từ đấy trâu..." ->
không ăn nhập với ý
nghĩa của truyện.

Nguyên bản:
- Bố cục: 3Ph
- MB: 1 đoạn
- TB: 1đoạn
- KB: 1 đoạn

- Có 1 con ếch sống
lâu ở 1 giếng.
- Thấy: Trời = 1
chiếc vung.
- Nghĩ: Mình là
chúa tể.
Khi tình cờ ra khỏi
giếng bị trâu giẫm
bẹp.-> Hoạt động
theo 1 thói quen, bị
trả giá


2. Những yêu cầu về bố cục của văn bản:
a. Bài tập
b. Ghi nhớ (SGK trang 30)
Vậy ta có thể kết luận như thế nào về bố cục
*của
Bốvăn
cụcbản?
có hợp lí thì văn bản mới đạt được
mục đích giao tiếp cao nhất.

3. Các phần của bố cục:
•Một
Bố văn
cục bản
thường
gặpthường
của văngặp
bảngồm
gồmcócómấy
ba phần
mà em
phần?
Hãy nêu nhiệm vụ từng phần trong văn bản
tự sự, miêu tả?


Văn bản tự sự:
- Mở bài: Giới thiệu chung về người, vật,
sự việc.
- Thân bài: Kể lại diễn biến của sự việc.
- Kết bài: Kể kết cục của sự việc.


Văn bản miêu tả
- Mở bài: Giới thiệu cảnh được miêu tả.
- Thân bài: Tập trung tả cảnh vật chi tiết
theo một trật tự nhất định.
- Kết bài: Thường nêu cảm nghĩ của người
viết về cảnh vật đó.

Có cần phân biệt nhiệm vụ của mỗi phần không?
Vì sao?


II. LUYỆN TẬP:
BÀI 1:
(1) Hai câu chuyện trong phần tìm hiểu bài:
So với văn bản gốc ta thấy cách sắp đặt các
ý đã thay đổi. Vì vậy truyện không có
những yếu tố bất ngờ khiến tiếng cười
không bật lên mạnh mẽ. Vì thế ý nghĩa phê
phán bị giảm theo.


BÀI 2:
(2) Có thể chọn bố cục như sau:
- Mẹ bắt hai con phải chia đồ chơi.
- Hai anh em Thành và Thuỷ rất yêu
thương nhau.
- Chuyện về hai con búp bê.
-Thành đưa em đến lớp chào cô giáo và
các bạn.
- Hai anh em phải chia tay.
- Thuỷ để cả hai con búp bê lại cho anh.


* Bố cục ấy hợp lí vì:
a.Ngay từ đầu chúng ta không biết hai anh
em Thành và Thuỷ có chia tay không?

b. Sau đó là cuộc chia tay của hai anh em
và không chia tay của hai con búp bê.
* Luôn luôn có sự diễn biến mới mẻ qua
mỗi phần, mỗi đoạn.


BÀI 3:
3) Bố cục này có chỗ chưa rành mạch và hợp lí
-Mở bài: Sau lời chào mừng thì giới thiệu họ tên;
cần giới hạn đề tài báo cáo.
- Thân bài: Bỏ đi phần 4
- Kết bài: Trước lúc hội nghị thành công
cần tóm tắt những điều trình bày; gơi mở
hướng mới đang có ý định.


- Mở bài: Chào mừng các đại biểu, các thầy
cô và các bạn tham dự nhội nghị; giới
thiệu họ tên của người báo cáo.
- Thân bài:
+ Nêu rõ bản thân đã học như thế nào ở trên
lớp.
+ Nêu rõ bản thân đã học như thế nào ở nhà.
+ Nêu rõ bản thân đã học như thế nào trong
cuộc sống.
- Kết bài:
+ Tóm tắt những điều đã trình bày.
+ Gợi mở ra hướng học mới.
+ Chúc hội nghị thành công.

CỦNG CỐ VÀ DẶN DÒ:
* Học thuộc các ghi nhớ trong SGK.
* Xem lại các bài tập đã hướng dẫn.
* Soạn bài “Mạch lạc trong văn bản”.