Hợp lực của các lực song song – ngẫu lực cân bằng của vật rắn dưới tác dụng của ba lực song song

BÀI 9 : HỢP LỰC CỦA CÁC LỰC SONG SONG – NGẪU
LỰC CÂN BẰNG CỦA VẬT RẮN DƯỚI TÁC DỤNG CỦA
BA LỰC SONG SONG

I / MỤC TIÊU :
Hiểu và vận dụng được quy tắc hợp hai lực song song cùng chiều và ngược
chiều.
Hiểu định nghĩa ngẫu lực, mặt phẳng ngẫu lực và momen của ngẫu lực.
Biết cách áp dụng điều kiện cân bằng tổng quát cho trường hợp vật rắn chịu
tác dụng của ba lực song song.
II / CHUẨN BỊ :
1 / Giáo viên :
 Chuẩn bị TN về hợp hai lực song song gồm một giá đỡ, một thanh,
nhiều quả nặng (xem hình 9.1 SGK)
 Chuẩn bị các dụng cụ sau (nếu có thể) : cái mở nút chai, các cân
cầm tay (hình 9.5 SGK)
2 / Học sinh :
Học sinh đọc lại quy tắc tổng hợp và phân tích lực trong sách giáo
khoa vật lý lớp 10.
III / GỢI Ý VỀ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC :


Hoạt động của học sinh

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động 1 :
GV : Tiến hành làm thí nghiệm hình 9.1
HS : Song song

GV : Hợp lực F có phương như thế nào

so với phương các lực thành phần ?

HS : Cùng chiều

GV : Hợp lực F có chiều như thế nào so
với chiều các lực thành phần ?

HS : Tổng độ lớn của hai lực

GV : Hợp lực F có độ lớn như thế nào
so với độ lớn các lực thành phần ?

HS : Đường tác dụng của hợp lực chia

GV : Đường tác dụng của hợp lực có

khoảng cách giữa hai đường tác dụng

đặc điểm gì ?

của hai lực thành những đoạn tỉ lệ
nghịch với độ lớn của hai lực đó.

HS : Hoàn chỉnh nội dung quy tắc hợp

GV : Phát biểu quy tắc hợp lực của hai

lực của hai lực song song cùng chiều ?

lực song song cùng chiều ?

Hoạt động 2 :

GV : Tiến hành làm thí nghiệm hình 9.3

HS : Song song

GV : Hợp lực F có phương như thế nào
so với phương các lực thành phần ?

HS : Cùng chiều với lực lớn

GV : Hợp lực F có chiều như thế nào so


với chiều các lực thành phần ?
HS : Hiệu độ lớn của hai lực

GV : Hợp lực F có độ lớn như thế nào
so với độ lớn các lực thành phần ?

HS : Đường tác dụng của hợp lực chia

GV : Đường tác dụng của hợp lực có

ngoài khoảng cách giữa hai đường tác

đặc điểm gì ?

dụng của hai lực thành những đoạn tỉ lệ

nghịch với độ lớn của hai lực đó.

HS : Hoàn chỉnh nội dung quy tắc hợp

GV : Phát biểu quy tắc hợp lưc của hai

lực của hai lực song song cùng chiều ?

lực song song ngược chiều ?

Hoạt động 3 :
HS : Ngẫu lực là hệ hai lực, tác dụng GV : Giáo viên mô tả tài xế cầm
lên một vật, có độ lớn bằng nhau, song vôlăng, tay cầm cái mở nút chai. Đó là
song, ngược chiều nhưng không cùng ngẫu lực.
đường tác dụng.

GV : Ngẫu lực là gì ?

HS : Momen ngẫu lực bằng tích số của
một lực với khoảng cách giữa hai GV : Moment của ngẫu lực là gì ?
đường tác dụng của các lực.

GV : Lưu ý học sinh : Ngẫu lực là hệ
hai lực song song duy nhát khong có
hợp lực mà chỉ cómoment lực ?

Hoạt động 4 :