Cytokinin – chất kích thích sinh trưởng cytokinin

Cytokinin –
Chất kích thích sinh trưởng

Cytokinin.
Việc phát hiện ra xytokinin gắn liền
với kỹ thuật nuôi cây mô tế bào
thực vật. Năm 1955 Miller và
Skoog phát hiện và chiết xuất từ
tinh dịch cá thu một hợp chất có
khả năng kích thích sự phân chia tế
bào rất mạnh mẽ trong nuôi cấy mô
gọi là kinetin (6- furfuryl aminopurin - C10H9N 5O). Letham


và Miller (1963) lần đầu tiên đã
tách được xytokinin tự nhiên ở
dạng kết tinh từ hạt ngô gọi là
zeatin và có hoạt tính tương tự
kinetin. Sau đó người ta đã phát
hiện xytokinin có ở trong tất cả các
loại thực vật khác nhau và là một
nhóm phytohormone quan trọng ở
trong cây. Trong các loại xytokinin
thì 3 loại sau đây là phổ biến nhất:
Kinetin (6- furfuryl- aminopurin),
6-benzin- aminopurin và Hiện nay
người ta đã phát hiện ra nhiều loại
xytokinin trong các bộ phận đang
sinh trưởng của cây. Nhiều nghiên
cứu khẳng định rằng xytokinin
được hình thành chủ yếu trong hệ

thống rễ. Ngoài ra một số cơ quan


còn non đang sinh trưởng mạnh
cũng có khả năng tổng hợp
xytokinin như chồi, lá non, quả
non, tầng phát sinh.... Người ta
cũng đã phát hiện ra kinetin là loại
xytokinin có nhiều ở trong nước
dừa. Xytokinin được vận chuyển
trong cây không phân cực như
auxin, có thể vận chuyển theo
hướng ngọn và hướng gốc.
Xytokinin có thể ở dạng tự do và
dạng liên kết tương tự như các
phytohormone khác. Ở trong cây
chúng bị phân giải dưới tác dụng
của enzyme, tạo nên sản phẩm cuối
cùng là urê. Các xytokinin tổng hợp
được sử dụng trong kỹ thuật nuôi
cấy mô là kinetin và benzyladenin.


+ Vai trò sinh lý của xytokinin:
Vai trò đặc trưng của xytokinin là
kích thích sự phân chia tế bào mạnh
mẽ. Vì vậy người ta xem chúng
như là các chất hoạt hóa sự phân
chia tế bào, nguyên nhân là do
xytokinin hoạt hóa mạnh mẽ quá

trình tổng hợp axit nucleic và
protein dẫn đến kích sự phân chia
tế
bào.
Xytokinin ảnh hưởng rõ rệt lên sự
hình thành và phân hóa cơ quan của
thực vật, đặc biệt là sự phân hóa
chồi. Người ta đã chứng minh rằng
sự cân bằng giữa tỷ lệ auxin (phân
hóa rễ) và xytokinin (phân hóa


chồi) có ý nghĩa rất quyết định
trong quá trình phát sinh hình thái
của mô nuôi cấy in vitro cũng như
trên cây nguyên vẹn. Nếu tỷ lệ
auxin cao hơn xytokinin thì kích
thích sự ra rễ, còn tỷ lệ xytokinin
cao hơn auxin thì kích thích ra
chồi. Ðể tăng hệ số nhân giống,
người ta thường tăng nồng độ
xytokinin trong môi trường nuôi
cấy ở giai đoạn tạo chồi. Ở trong
cây rễ là cơ quan tổng hợp
xytokinin chủ yếu nên rễ phát triển
mạnh thì hình thành nhiều
xytokinin và kích thích chồi trên
mặt đất cũng hình thành nhiều.
Xytokinin kìm hãm quá trình già
hóa của các cơ quan và của cây

nguyên vẹn. Nếu như lá tách rời
được xử lý xytokinin thì duy trì
được hàm lượng protein và
chlorophin trong thời gian lâu hơn
và lá tồn tại màu xanh lâu hơn.
Hiệu quả kìm hãm sự già hóa, kéo
dài tuổi thọ của các cơ quan có thể
chứng minh khi cành dâm ra rễ thì
rễ tổng hợp xytokinin nội sinh và
kéo dài thời gian sống của lá lâu
hơn. Hàm lượng xytokinin nhiều
làm cho lá xanh lâu do nó tăng quá
trình vận chuyển chất dinh dưỡng
về nuôi lá. Trên cây nguyên vẹn khi
bộ rễ sinh trưởng tốt thì làm cho
cây trẻ và sinh trưởng mạnh, nếu
bộ rễ bị tổn thương thì cơ quan trên
mặt đất chóng già. Xytokinin trong


một số trường hợp ảnh hưởng lên
sự nảy mầm của hạt và của củ. Vì
vậy nếu xử lý xytokinin có thể phá
bỏ trạng thái ngủ nghỉ của hạt, củ
và
chồi
ngủ.
Ngoài ra xytokinin còn có mối

quan hệ tương tác với auxin,
xytokinin làm yếu hiện tượng ưu
thế ngọn, làm phân cành nhiều.
Xytokinin còn ảnh hưởng lên các
quá trình trao đổi chấtnhư quá trình
tổng hợp axit nucleic, protein,
chlorophin và vì vậy ảnh hưởng
đến các quá trình sinh lý của cây.
+ Cơ chế tác dụng của xytokinin: