Tổn Thương Mạch Máu Do Thủ Thuật Và Xử Trí Cấp Cứu Ngoại Khoa

TỔN THƯƠNG MẠCH MÁU
DO THỦ THUẬT VÀ
XỬ TRÍ CẤP CỨU NGOẠI KHOA.
• Nguyễn Duy Thắng


Đặt vấn đề
•
•
•
•

Tiêm truyền trên bệnh nhân
Can thiệp mạch qua da
Tổn thương thành mạch nặng
Sử dụng thuốc chống đông

Số lượng tổn thương mạch máu do thầy thuốc
(iatrogenic) ngày càng tăng


Phân nhóm tổn thương
• Tổn thương do tiêm thuốc vào lòng ĐM
• Tổn thương do thiết bị theo dõi huyết động ở
trẻ em
• Tổn thương tại vị trí chọc mạch máu
• Tổn thương tại mạch máu can thiệp


Tiêm thuốc vào lòng động mạch
• Hiếm gặp

• Ít được báo cáo
• Hậu quả rất nghiêm trọng, phụ thuộc bản chất
của thuốc được tiêm – truyền





Tiêm thuốc vào lòng động mạch
Can thiệp ngoại khoa:
• Mở cân
• Vá da
• Cắt cụt
Vai trò
• Kiểm soát tiêm truyền, đặc biệt là tiêm bắp
• Tiêm TM (IV): sử dụng TM sâu?


Theo dõi huyết động ở trẻ em
• Mạch trẻ em có khẩu kính rất nhỏ
• Hiện tượng co thắt mạch (Vasospasm)
• Hậu quả: Thiếu máu chi cấp tính, tắc mạch
ngoại vi (distal embolism) và hoại tử ngón.
• Lin và cộng sự(2001) báo cáo can thiệp vào
ĐM đùi ở 1674 trẻ em, 2% tai biến cần can
thiệp với tỷ lệ tử vong 3%, cắt cụt 12%
Lin PH, Dodson TF, Bush RL, et al. Surgical intervention for complications caused by
femoral artery catheterization in pediatric patients. J Vasc Surg. 2001 Dec. 34(6):1071-8.

Theo dõi huyết động ở trẻ em
Sinh bệnh học
• Lòng mạch bị choán chỗ
• Mạch co thắt
• Hình thành tơ fibrin tại đầu catheter
• Huyết khối tắc mạch ngoại vi
• Vasospasm


Theo dõi huyết động ở trẻ em
Hậu quả
• Thiếu máu cấp tính chi
• Thiếu máu ngọn chi (fingertip)
• Hoại tử




Theo dõi huyết động ở trẻ em
Điều trị
• Phẫu thuật
• Thuốc chống co thắt mạch
• Điều trị chống đông và tiêu sợi huyết
• Cắt cụt
Sử dụng catheter/kim luồn nhỏ, theo dõi phát
hiện kịp thời


Tổn thương tại vị trí chọc ĐM
Can thiệp mạch vành và mạch chi dưới: ĐM

quay và ĐM đùi chung
• Chảy máu, máu tụ sau phúc mạc
• Tắc mạch
• Giả phồng mạch
• Thông ĐM-TM


Tổn thương tại vị trí chọc ĐM
• Chảy máu


Tổn thương tại vị trí chọc ĐM
• Máu tụ sau phúc mạc


Tổn thương tại vị trí chọc ĐM
• Tắc mạch tại vị trí chọc
Hậu quả:
H/c thiếu máu
chi cấp tính


Tổn thương tại vị trí chọc ĐM
• Giả phồng động mạch


Tổn thương tại vị trí chọc ĐM
• Thông động mạch – tĩnh mạch

Tổn thương tại vị trí chọc ĐM
Vai trò của can thiệp ngoại khoa:
• Phẫu thuật đơn giản, hiệu quả cao
• Hạn chế các biến chứng trên bằng:
– Chọc mạch dưới hướng dẫn siêu âm
– Sử dụng thiết bị cầm máu
– Băng ép sau can thiệp ít nhất 6h
– CHọn đường vào can thiệp



Tổn thương tại mạch máu can thiệp
• Gồm có: lóc tách và vỡ mạch máu
• Các biến chứng đều nặng, có thể gây hậu quả
nghiêm trọng: Thiếu máu chi cấp tính, máu tụ
lớn, shock mất máu
• PCI: Tamponade


Tổn thương tại mạch máu can thiệp
• Lóc tách thành mạch


Tổn thương tại mạch máu can thiệp
• Vỡ mạch máu (rupture)