CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG PPT

CHƯƠNG I: CHỦ NGHĨA MÁC – LÊNIN
II. NHỮNG NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA
CHỦ NGHĨA MÁC – LÊNIN


1. CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG VÀ CHỦ NGHĨA DU VẬT
LỊCH SỬ - NHỮNG NỘI DUNG LÝ LUẬN TRIẾT HỌC CƠ BẢN
CỦA CHỦ NGHĨA MÁC - LÊNIN
a. Chủ nghĩa duy vật biện chứng
Chủ nghĩa duy vật biện chứng do Mác và Ăngghen sáng lập vào
những năm 40 của thế kỷ XIX.
- Là hạt nhân lý luận triết học của thế
giới quan khoa học Mác – Lênin
- Là hình thức phát triển cao nhất
của chủ nghĩa duy vật
- Là hệ thống lý luận phương pháp
luận được xác lập trên cơ sở giải
quyết theo quan điểm duy vật biện
chứng đối với các vấn đề cơ bản của
triết học
Do đó, nắm vững những nội dung cơ bản của chủ nghĩa duy
vật biện chứng là điều kiện tiên quyết để nghiên cứu toàn bộ
hệ thống quan điểm khoa học của chủ nghĩa Mác - Lênin


1. CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG VÀ CHỦ NGHĨA DU VẬT
LỊCH SỬ - NHỮNG NỘI DUNG LÝ LUẬN CỦA TRIẾT HỌC CƠ
BẢN CỦA CHỦ NGHĨA MÁC - LÊNIN

a. Chủ nghĩa duy vật biện chứng

Những nội
dung cơ
bản của chủ
nghĩa duy
vật biện
chứng


1. CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG VÀ CHỦ NGHĨA DU VẬT
LỊCH SỬ - NHỮNG NỘI DUNG LÝ LUẬN CỦA TRIẾT HỌC CƠ
BẢN CỦA CHỦ NGHĨA MÁC - LÊNIN

a. Chủ nghĩa duy vật biện chứng

- Vấn đề cơ bản của triết học
MQH
VẬT CHẤT– Ý THỨC

Thứ nhất, giữa vật
chất và ý thức thì cái
nào có trước, cái nào
có sau, cái nào quyết
định cái nào?

Thứ hai, con người
có khả năng nhận
thức thế giới hay
không?

a. Chủ nghĩa duy vật biện chứng
- Vấn đề cơ bản của triết học
CHỦ
NGHĨA
DUY
VẬT

Quyết định
1

2

VẬT CHẤT

Ý THỨC

Quyết định
CHỦ
NGHĨA
DUY
TÂM

1

2
VẬT CHẤT

Ý THỨC
5

a. Chủ nghĩa duy vật biện chứng
- Vấn đề cơ bản của triết học
CHỦ
NGHĨA
DUY
VẬT

Chủ nghĩa
duy vật
chất phác,
ngây thơ
thời cổ đại

Chủ nghĩa
duy vật
siêu hình
thế kỷ
XVII XVIII

Chủ nghĩa
duy vật
biện
chứng


a. Chủ nghĩa duy vật biện chứng
- Vấn đề cơ bản của triết học
* Chủ nghĩa duy vật chất phác
 Phương Đông:

KIM
THỔ

HỎA

VẬT CHẤT LÀ "NGŨ HÀNH

THỦY

MỘC


a. Chủ nghĩa duy vật biện chứng
- Vấn đề cơ bản của triết học
* Chủ nghĩa duy vật chất phác
 Phương Tây:

Heraclit (520 – 460 Tr.CN)
8


a. Chủ nghĩa duy vật biện chứng
- Vấn đề cơ bản của triết học
* Chủ nghĩa duy vật siêu hình thế kỷ XVII - XVIII
Thế kỷ XVII – XVIII những nhà triết học siêu hình như Ph. Bê
cơn, R. Đề Các Tơ, T. Hốp xơ, Điđrô… xem xét thế giới như một
cổ máy khổng lồ mà mỗi bộ phận của nó luôn ở trạng thái biệt lập
và tĩnh tại.

Ph. Bê cơn

T. Hốp xơ


a. Chủ nghĩa duy vật biện chứng
- Vấn đề cơ bản của triết học

HEGEL

PLATON

Chủ
duy nghĩa
khá tâm
ch q
uan

ĩa
h
g
ủ n chủ
h
C tâ m
duy quan

BERKELEY

HI UM

a. Chủ nghĩa duy vật biện chứng
- Vấn đề cơ bản của triết học

Con người có khả năng nhận
thức được thế giới hay không?

Khả tri luận triết học

Bất khả tri luận
triết học
11


a. Chủ nghĩa duy vật biện chứng
- Vấn đề cơ bản của triết học
MQH
VẬT CHẤT– Ý THỨC
THỨ NHẤT, GIỮA VC VÀ YT
THÌ CÁI NÀO CÓ TRƯỚC,
CÁI NÀO CÓ SAU, CÁI NÀO
QUYẾT ĐỊNH CÁI NÀO?

THỨ HAI, CON NGƯỜI CÓ
KHẢ NĂNG NHẬN THỨC
THẾ GIỚI HAY KHÔNG?

CÓ
Y THøC

KHÔNG

VẬT CHẤT
KHẢ TRI

CHỦ NGHĨA DUY VẬT

CHỦ NGHĨA DUY TÂM

12

BẤT KHẢ
TRI


a. Chủ nghĩa duy vật biện chứng
- Quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng về vật chất,
ý thức và mối quan hệ giữa vật chất và ý thức.
+ Quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng về vật chất
“Vật chất là phạm trù triết học dùng để chỉ thực tại khách
quan được đem lại cho con người trong cảm giác, được cảm
giác của chúng ta chép lại, chụp lại, phản ánh và tồn tại
không lệ thuộc vào cảm giác”
Những nội dung cơ bản của định nghĩa:

13

Lê nin

13

a. Chủ nghĩa duy vật biện chứng
- Quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng về vật chất,
ý thức và mối quan hệ giữa vật chất và ý thức.
+ Quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng về vật chất

Ý
nghĩa
của
định
nghĩa
vật
chất
của
Lênin

Đã giải quyết vấn đề cơ bản của triết học
theo lập trường duy vật biện chứng

Định nghĩa đã xem xét vật chất cả dưới
dạng tự nhiên và xã hội

Định nghĩa này đã trang bị thế giới quan
duy vật, phương pháp luận khoa học


a. Chủ nghĩa duy vật biện chứng
- Quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng về vật chất,
ý thức và mối quan hệ giữa vật chất và ý thức.
+ Quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng về ý thức

* Nguồn gốc của ý thức
Triết học Mác – Lênin khẳng định: Ý thức ra đời từ hai nguồn
gốc tự nhiên và xã hội.
Nguồn gốc tự nhiên

Sự tương tác giữa
bộ óc con người
với thế giới khách
quan


a. Chủ nghĩa duy vật biện chứng
- Quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng về vật chất,
ý thức và mối quan hệ giữa vật chất và ý thức.
+ Quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng về ý thức
* Nguồn gốc của ý thức
Nguồn gốc xã hội
Lao
động
&
ngôn
ngữ
Trước hết là lao động và sau lao động là ngôn ngữ, tạo ra ý thức


SƠ ĐỒ TÓM TẮT NGUỒN GỐC CỦA Ý THỨC
NGUỒN GỐC TN

VẬT ĐƯỢC P.A

HIỆN THỰC
Ý THỨC

VẬT P.A

CƠ SỞ CỦA
TRI THỨC
LAO ĐỘNG

NGUỒN GỐC XH

NGÔN NGỮ

TG KQ

ND YT

ĐIỀU KIỆN
P.TRIỂN YT

BỘ NÃO
CƠ SỞ SINH
LÝ CỦA YT

“Trước hết là lao động, sau lao động và đồng thời với
KHẢ NĂNG
Ý THỨC

lao động là ngôn ngữ. Đó là hai sức kích thích chủ yếu
để biến bộ não vượn thành bộ não con người.”

(Ph. Ăngghen)


* Bản chất của ý thức
Ý thức là sự phản ánh năng hiện thực khách quan vào trong
đầu óc con người một cách năng động, sáng tạo, là hình ảnh
chủ quan của thế giới khách quan, là thế giới khách quan được
di chuyển vào não người và cải biến trong đó.
.Tính chất năng động, sáng tạo của ý thức thể hiện ở chỗ:
Ý thức có khả năng phản ánh bản chất, quy luật của sự vật,
hiện tượng; khả năng tiếp nhận và chọn lọc thông tin, xử lý và
lưu giữ thông tin.
Ý thức của con người còn có khả năng sáng tạo ra những ý
tưởng , giá thuyết…
.Ý thức là hình ảnh của thế giới khách quan, nhưng nó không
còn y nguyên như thế giới khách quan mà đã được cải biến
thông qua lăng kính chủ quan (tâm tư, tình cảm, nguyện vọng,
kinh nghiệm, tri thức, nhu cầu…) của con người.


N CHẤT PHẢN ÁNH NĂNG ĐỘNG SÁNG TẠ

t khách quan đến sáng tạo ra "thế giới kh

Từ nghiên cứu khám phá bản chất di truyền, biến dị
của sự sống, các nhà khoa học công nghệ Sinh học
có thế sáng tạo ra các giống mới ...


a. Chủ nghĩa duy vật biện chứng

+ Quan điểm chủ nghĩa duy vật biện chứng về mối quan hệ giữa

vật chất và ý thức

QUYẾT ĐỊNH
1

2

VẬT CHẤT

Ý THỨC
THÔNG QUA THỰC TIỄN
TÁC ĐỘNG TRỞ LẠI


a. Chủ nghĩa duy vật biện chứng
+ Quan điểm chủ nghĩa duy vật biện chứng về mối quan hệ giữa

vật chất và ý thức
Vật chất là tiền đề, cơ sở,
nguồn gốc cho sự ra đời, tồn
tại và phát triển của ý thức.
Vật chất quyết định ý
thức được thể hiện ở
những mặt sau:

Vật chất quyết định ý thức còn
được thể hiện ở việc điều kiện
vật chất như thế nào thì ý thức

như thế đó.
Cơ sở vật chất, điều kiện vật chất
còn là nơi hình thành các công
cụ phương tiện, nối dài các giác
quan của con người để nhận thức
thế giới.


a. Chủ nghĩa duy vật biện chứng
+ Quan điểm chủ nghĩa duy vật biện chứng về mối quan hệ giữa

vật chất và ý thức

Ý thức tác động trở lại đối với vật chất được thể hiện:
Vai trò tác động trở lại to lớn của ý thức đối với vật chất

Ý thức phản ánh
hiện thực khách
quan vào óc con
người

Trong hoạt động
thực tiễn của con
người ý thức mang
tính chỉ đạo


a. Chủ nghĩa duy vật biện chứng
+ Quan điểm chủ nghĩa duy vật biện chứng về mối quan hệ giữa

vật chất và ý thức
* Ý nghĩa phương pháp luận

Từ vai trò vật chất
quyết định ý thức,

Tôn trọng khách quan là
phải xuất phát từ tính khách
quan của vật chất

phải luôn luôn tôn
trọng

hiện

thực

khách quan trong
hoạt
thức

động

nhận

Chủ quan duy ý chí, nôn
nóng, vội vàng tất yếu dẫn
đến sai lầm

Bệnh chủ quan duy ý chí và hậu quả
TRƯỚC THỜI KỲ ĐỔI MỚI

Bệnh chủ quan duy ý chí trong việc thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế (1976 – 1980)

Tốc độ Tăng trưởng hàng năm GDP giai đoạn 1977 - 1980


Bệnh chủ quan duy ý chí và hậu quả
TRƯỚC THỜI KỲ ĐỔI MỚI

Tem phiếu

THỰC
HIỆN
CHẾ
ĐỘ
BAO
CẤP
TRÀN
LAN

Cửa hàng lương thực

Cửa hàng thịt