LV thạc sĩ

Bộ giáo dục và đào tạo
Trường đại học sư phạm hà nội 2
-----oOo------
Nguyễn thị hương lan
đề tài
Đặc sắc nghệ thuật của tập thơ Những ngư
ời bạn im lặng của Phạm Hổ
Chuyên ngành : Giáo dục học ( Bậc Tiểu học)
Mã số : 60 14 10
đề cương luận văn thạc sĩ giáo dục học
Người hướng dẫn khoa học:
TS: nguyễn thị mai liên

Hà nội - 2008

Nhµ th¬ Ph¹m Hæ

I. Mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
Trong nền Văn học thiếu nhi Việt Nam hiếm có cây bút nào lại dành
toàn bộ cuộc đời và tâm huyết của mình cho thiếu nhi như nhà văn, nhà thơ
Phạm Hổ. Ông là một trong những người có công đầu trong việc hình thành
nền móng cho văn học viết thiếu nhi Việt Nam.
Nhà văn Nguyên Ngọc trong hội thảo về ba nhà văn chuyên viết cho
thiếu nhi: Nguyễn Huy Tưởng, Tô Hoài, Phạm Hổ đã trân trọng dành cho nhà
thơ đất võ Bình Định những lời sau Tôi thường nghĩ: Viết cho các cháu thật
khó, chắc viết khó hơn cho người lớn rất nhiều. Và viết được hay cho các
cháu thì đúng là những nhà văn rất có tài . Trong số những người bạn đư
ờng của ông, những người cùng ông mở đường, lớp người cùng ông có công
khai sơn phá thạch. Họ đều là những người rất có tài những nhà văn, nhà thơ lớn

có tên tuổi được người đọc biết đến. Nhưng nhìn cho kỹ, lại thấy tất cả họ, đều
không ai chuyên tâm như ông. Họ còn làm những công việc khác còn ông gần
nửa thế kỷ cầm bút ông chỉ viết cho thiếu nhi.

Phạm Hổ viết văn, vẽ tranh và làm thơ. ở lĩnh vực nào, ông cũng có nhiều
tác phẩm được thiếu nhi yêu thích. Riêng về thơ, Phạm Hổ là một nguồn thơ dồi
dào với hơn 10 tập thơ xuất hiện đều đặn từ : Lúa non (1951), Những ngày xưa
thân ái (1957), Ra khơi (1960), Mỗi ngày đêm đất nước (1965), Chú bò tìm bạn
(1970), Những ô cửa những ngả đường (1976), Bạn trong vườn, Những người bạn
im lặng, Những người bạn nhỏ, Ai kêu đấy, Bạn nào thích nhảy.
Thơ Phạm Hổ thấm đẫm chất trữ tình, nhẹ nhàng và thân mật như mạch nư
ớc ngầm tươi mát nuôi dưỡng tâm hồn ngây thơ của các em, mở ra cho các
em cả một chân trời nhận thức về thế giới xung quanh, khơi dậy những tình cảm
tốt đẹp.

Thơ ông ít nói những gì cao xa, to tát, trừu tượng. Ông chỉ nói
những gì nhỏ nhẹ, bình thường với giọng khiêm nhường, nhiều khi hóm
hỉnh.Vườn thơ Phạm Hổ là thế giới của con trẻ và thế giới của hoa cỏ, loài
vật qua cách nhìn con trẻ. Đó là một thế giới đầy màu sắc và âm thanh vui
nhộn, hấp dẫn như mời, như gọi trẻ vào chơi. Và trong khi tham gia những
trò chơi đầy bổ ích đó, các em đã học được nhiều điều, hiểu ra được nhiều
thứ, được giáo dục những phẩm chất tốt đẹp của con người: cần mẫn, siêng
năng, nhân hậu, chăm học, chăm làm Thơ Phạm Hổ được thiếu nhi yêu
thích chính vì nét tươi vui của nó. Trẻ em gối đầu giường, thuộc lòng những
bài thơ ấy, đón nhận nó như món quà của tình yêu thương, của cuộc sống
ngọt ngào lúc chập chững bước vào cánh cửa nhận thức đầu đời. Bao trùm
lên những trang viết của ông là tình yêu con trẻ, yêu hết mình và trọn đời.


Phạm Hổ đến với thiếu nhi bằng thơ, truyện, tranh vẽ, kịch bản phim

hoạt hình nhưng có lẽ lắng đọng sâu nhất trong tâm hồn các em chính là những
bài thơ của ông. Thơ ông ngoài một số nội dung như tình yêu đất nước, tình cảm
gia đình, tình nghĩa thầy trò còn đề cập đến tình bạn. Đó là những niềm vui của
tình bạn với nhiều lời trò chuyện thân ái, tinh nghịch đồng thời giới thiệu cho
các em làm quen với những người bạn nhỏ hàng ngày sống quanh ta. Nếu chỉ
dùng chữ phong cách như đặc trưng cơ bản của nội dung tác phẩm và nét nổi
bật về sự sáng tạo nghệ thuật của tác giả, thì có thể coi phong cách thơ Phạm Hổ
là phong cách của tình bạn. Hay nói cách khác Phạm Hổ là nhà thơ của tình bạn.
Thơ ông được thiếu nhi yêu thích, được dịch ra nhiều thư tiếng trên thế giới như
Nga, Pháp, Đức, Trung Quốc, Hungari
Đọc thơ của ông Nguyễn Xuân Nam đã nhận xét: Mỗi bài thơ cho các
em không chỉ là một bài học mở rộng dần con mắt nhìn đời mà còn là điều thú
vị hình thành thị hiếu tốt bởi Phạm Hổ biết làm cho các em nhìn vào thế giới
thân quen bao giờ cũng có những điều kỳ lạ và các em luôn cảm thấy háo hức
muốn khám phá.

Nhà văn Đoàn Giỏi lại cho rằng: Phạm Hổ viết cho các em thật dịu
dàng, đằm thắm sâu xa mà tươi vui duyên dáng, từ cái nhìn bằng chính mắt ta
trông thấy toát lên ý vị nồng nàn như mùi hương không trông thấy của những
bông hoa đẹp, khiến ta bâng khuâng nhớ mãi
Phạm Hổ thường khám phá ra nhiều điều bất ngờ từ những sự vật rất
bình thường. Nhờ đó, ngòi bút Phạm Hổ đã tạo được một cá tính riêng qua những
trang viết dành cho thiếu nhi. Bởi vậy đọc thơ Phạm Hổ thấy không giống một tác
giả nào khác.
Sự thành công của thơ Phạm Hổ, bên cạnh nét hồn nhiên, mới mẻ của
nội dung, có sự góp mặt không nhỏ của những nét đặc sắc nghệ thuật. Viết cho
lứa tuổi nhỏ, Phạm Hổ rất quan tâm đến việc lựa chọn hình thức nghệ thuật để
truyền tải nội dung sao cho phù hợp với đối tượng thiếu nhi. Ông thường quan
tâm đến nhịp điệu thơ, bởi đó là thứ tác động trực tiếp nhất tới giác quan của trẻ
nhỏ. Qua nhịp điệu, các em có thể nghe thấy rất nhiều tiếng động, tiếng kêu,

hình dung được nhiều động tác, hành động đang được miêu tả trong bài.

Phạm Hổ sáng tác nhiều thơ. Với các tập thơ: Những ngày xưa thân ái, Bạn trong
vườn, Chú bò tìm bạn ra đời đã gây được nhiều tiếng vang. Tập thơ Những người
bạn im lặng tuy ra đời muộn hơn những tập thơ khác nhưng lại là tập thơ tuyển chọn
được nhiều bài thơ đặc sắc mang đậm phong cách thơ Phạm Hổ. Trên báo văn nghệ
số 47 (17/11/1984) tác giả Đỗ Bạch Mai đã nhận định Những người bạn im lặng chỉ
là một tập thơ rất mỏng. Nhưng tôi nghĩ rằng nó có một vị trí đáng kể trên con đường
làm thơ cho thiếu nhi của nhà thơ Phạm Hổ .
Sau hơn nửa thế kỷ sáng tác miệt mài như con ong làm mật, bằng tài năng Phạm
Hổ đã tạo được cho mình một sự nghiệp văn chương phong phú đóng góp cho nền văn
học thiếu nhi Việt Nam nhiều tác phẩm có giá trị. Với nhiều bài thơ được đưa vào
giảng dạy trong chương trình Tiểu học hiện nay.
Là một người giáo viên tiểu học, tôi mong muốn sẽ được trau dồi thêm về kiến
thức chuyên môn nghiệp vụ cũng như năng lực cảm thụ thơ văn để trong giảng dạy sẽ
giúp học sinh tìm hiểu, cảm nhận giá trị nghệ thuật của các bài thơ, có hiểu biết về tác
giả Phạm Hổ, đặc biệt giúp tôi thuận lợi hơn trong việc bồi dưỡng học sinh giỏi môn
Tiếng Việt. Từ đó hình thành ở các em niềm say mê thơ, biết thưởng thức và vận dụng
cái đẹp của thơ vào cuộc sống. Đó chính là lý do tôi quyết định chọn đề tài Đặc sắc
nghệ thuật của tập thơ Những người bạn im lặng của Phạm Hổ .