12 di truyen lien ket voi gioi tinh TLBG

Khóa h c LT H KIT-1: Môn Sinh h c (Th y Nguy n Quang Anh)

Di truy n liên k t v i gi i tính

DI TRUY N LIÊN K T V I GI I TÍNH
(TÀI LI U BÀI GI NG)

Giáo viên: NGUY N QUANG ANH
ây là tài li u tóm l c các ki n th c đi kèm v i bài gi ng Di truy n liên k t v i gi i tính thu c khóa h c LT H KIT1: Môn Sinh h c (Th y Nguy n Quang Anh) t i website Hocmai.vn.
có th n m v ng ki n th c ph n Di truy n
liên k t v i gi i tính, B n c n k t h p xem tài li u cùng v i bài gi ng này.

I.

i c ng v NST gi i tính
NST gi i tính là lo i NST có ch a gen qui đ nh gi i tính và c ng có th ch a gen qui đ nh các tính
tr ng th ng.
* Có 2 lo i NST gi i tính là: X và Y

X

Y

Ph n l n X và Y ch a các đo n không t ng đ ng. Do v y 1 gen nào đó n m trên X thì th ng
không có alen t ng ng trên Y.
Kí hi u: Gen trên NST gi i tính: A và a là 2 alen trên NST gi i tính X, có th có các ki u gen nh
sau:
XAXA, XAXa, XaXa, XAY, XaY.
T ng t , n u A và B cùng n m trên NST gi i tính ta c ng d dàng vi t đ c các ki u gen có th có.
II. C ch xác đ nh gi i tính
C ch xác đ nh gi i tính b ng NST X và Y: ( ng i, thú, cây gai, cây chua me)

- Con cái: c p NST gi i tính XX (gi i đ ng giao t cái)
- Con đ c: c p NST gi i tính XY (gi i d giao t đ c)
C ch :
(XX ch 1 trong 2 X có các gen ho t đ ng, còn NST X b b t ho t)
XY: gen trên NST X luôn ho t đ ng, Y ch a ít gen nh ng đóng vai trò quan tr ng quan tr ng trong
vi c quy t đ nh gi i tính.)
S đ lai minh h a:
P: m : XX x b : XY
GP:
X
X, Y
F1: KG: 1XX : 1XY
KH: 1 trai : 1 gái
Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 1 -


Khóa h c LT H KIT-1: Môn Sinh h c (Th y Nguy n Quang Anh)

Di truy n liên k t v i gi i tính

i t ng: b m, chim, ch, cá
- Con cái: XY, Y g n nh không mang gen và nó không có vai trò trong vi c xác đ nh gi i tính.
- Con đ c XX.
* C ch xác đ nh gi i tính b ng NST X

i t ng: r p, b xít, châu ch u
- Con đ c: XO
- Con cái: XX
ôí t ng: b nh y
- Con đ c: XX
- Con cái: XO
B sung: c ch xác đ nh gi i tính NST X, Y có s khác nhau, ví d ; Ng i và Thú trong 2 NST X ch
có 1 NST ho t đ ng, còn NST kia b t ho t v m t di truy n (RG X luôn tr ng thái ho t đ ng).
Gi i thích v thuy t "bù tr l ng gen": c a Lyon. Gen trên NST X c a ng i và đ ng v t có vú ngoài
gen quy đ nh gi i tính còn r t nhi u nhi u gen không tham gia vào xác đ nh gi i tính. Vì v y đ đ m b o
cho các gen ko than gia vào qđ nh gtính n m trên NST X n gi i c ng có đ c 1 l ng s n ph m c a
gen nh
nam gi i thì 1 trong 2 X n gi i ph i b t ho t. Th c t ng i ta đã ch ng minh đ c trên c
s ph n có nh ng vùng ch có NST t b ho t đ ng, nh ng vùng khác l i ch có NST t m ho t đ ng
mà không có vùng nào mà có c 2 NST c a b và m cùng ho t đ ng
III. Di truy n liên k t v i gi i tính
1. Gen trên X (Y không alen)
Các gen n m trên các nhi m s c th gi i tính đ c g i là liên k t v i gi i tính. Gen n m trên nhi m s c
th X đ c g i là liên k t v i X và gen trên nhi m s c th Y đ c g i là gen liên k t v i Y. T.H.Moocgan
là ng i đ u tiên phát hi n ra s di truy n c a gen liên k t v i X ru i gi m. Ông đã may m n phát hi n
ra đ t bi n m t tr ng ru i gi m và b ng cách lai ru i đ t bi n này v i dòng bình th ng có m t đ
Moocgan đã đi đ n k t lu n gen quy đ nh màu m t ru i gi m ph i n m trên nhi m s c th X. Ví d :
Phép lai thu n: P thu n ch ng: Cái m t đ x đ c m t tr ng => F1: 100% m t đ => F2: 50% cái m t
đ : 25% đ c m t tr ng : 25% đ c m t đ
Phép lai ngh ch: P thu n ch ng: cái m t tr ng x đ c m t đ => F1: 50% cái m t đ : 50% đ c m t tr ng
=> F2: 25% cái m t đ : 25 cái m t tr ng : 25 đ c m t đ : 25 đ c m t tr ng
K t qu thí nghi m lai hoàn toàn khác bi t v i thí nghi m lai c a Meden. S khác bi t đó th hi n qua các
đ c đi m sau:
- K t qu lai thu n và lai ngh ch không gi ng nhau
- T l phân li ki u hình đ i F2 có s khác bi t hai gi i

- Có s di truy n chéo đ i v i tính tr ng màu m t ru i gi m
gi i thích k t qu lai này Moocgan đã cho r ng gen quy đ nh màu m t ru i gi m ph i n m trên
nhi m s c th X và trên nhi m s c th Y không có gen t ng ng.
S di truy n c a các tính tr ng liên k t v i nhi m s c th X có nhi u đi m khác bi t v i s di truy n c a
các tính tr ng do gen trên nhi m s c th th ng quy đ nh là do gi i đ c ch có m t nhi m s c th X nên
cá th đ c v i m t alen l n c ng đã bi u hi n ki u hình l n thay vì ph i có hai alen nh
các cá th cái.
c đi m di truy n c a gen trên nhi m s c th X (Y không alen):
Di truy n chéo; tính tr ng t con đ c P truy n sang con cái F1 và đ c bi u hi n con đ c F2 (B
truy n cho con gái và đ c bi n hi n cháu trai)
Ví d : ng i có b nh mù màu, máu khó đông.
2. Gen trên Y (X không alen)
Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 2 -


Khóa h c LT H KIT-1: Môn Sinh h c (Th y Nguy n Quang Anh)

Di truy n liên k t v i gi i tính

Ví d : Ng i B có trùm lông trên vành tai (t t dính ngón tay th 2 và 3) s truy n tr c ti p tính tr ng
này cho t t c các con trai mà con gái thì không b t t này.
* Gi i thích: gen qui đ nh tính tr ng n m trên NST Y, không có alen t ng ng trên NST X Di truy n cho
t t c c th mang ki u gen XY trong dòng h .
* c đi m di truy n c a gen trên NST Y

Di truy n th ng: tính tr ng t con đ c P truy n tr c ti p cho các con đ c đ i sau (B truy n tr c ti p cho
con trai)

3. Gen trên c X và Y
Thí nghi m: Ru i gi m
P: ru i cái lông ng n x ru i đ c lông dài
F1:
100% lông dài x F1
F2: 3 lông dài : 1 lông ng n (lông ng n ch con cái)
Gi i thích: Lông dài là tr i so v i lông ng n, tính tr ng lông ng n ch xu t hi n con cái, ch ng t có hi n
t ng gen tính tr ng phân b không đ ng đ u 2 gi i  gen trên X và Y alen.
4. Di truy n liên k t v i gi i tính
Di truy n liên k t v i gi i tính: là hi n t ng di truy n các tính tr ng mà các gen xác đ nh chúng n m trên
nhi m s c th gi i tính.
Ý ngh a c a di truy n liên k t v i gi i tính:
- S m phát hi n đ c gi i đ c, cái t nh đi u khi n t l đ c cái theo ý mu n trong ch n nuôi (t o ra
nhi u t m đ c vì t m đ c cho nhi u t )
- Phát hi n đ c b nh do r i lo n c ch phân li, t h p c a các c p NST gi i tính. (b nh XXX, XXY,
XYY, XO).
Giáo viên : NGUY N QUANG ANH
Ngu n :

Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

Hocmai.vn

- Trang | 3 -