Bài 12: Di truyền liên kết với giới tính....

Tiết 12:
Tiết 12:


di truyền liên kết với giới tính
di truyền liên kết với giới tính
và di truyền ngoài nhân
và di truyền ngoài nhân
I.
I.
Di truyền liên kết với giới tính
Di truyền liên kết với giới tính
1.
1.
NST giới tính và cơ chế tế bào học xác định giới
NST giới tính và cơ chế tế bào học xác định giới
tính bằng NST
tính bằng NST
a.
a.
NST giới tính.
NST giới tính.
Là loại NST có chứa gen qui định giới tính và cũng có
Là loại NST có chứa gen qui định giới tính và cũng có
thể chứa gen qui định các tính trạng thường.
thể chứa gen qui định các tính trạng thường.
* Có 2 loại NST giới tính là: X và Y

* Có 2 loại NST giới tính là: X và Y
Nghiên cứu SGK, em
hãy cho biết nhiễm
sắc thể giới tính là
gì?
-
Trong cặp NST giới
tính gồm mấy loại?

X
Y
-
Quan sát hình, em hãy
cho biết đặc điểm của
các gen nằm trên vùng
tương đồng và không tư
ơng đồng của cặp XY?
Vùng tương đồng: chứa các lô cút gen giống nhau
Vùng không tương đồng: chứa các gen đặc
trưng đặc trưng cho từng NST

b, Một số cơ chế tế bào học xác định giới tính bằng NST
b, Một số cơ chế tế bào học xác định giới tính bằng NST
* Cơ chế xác định giới tính bằng NST X và Y: (người, RG, thú, cây gai, cây chua me)
- Con cái; cặp NST gtính XX (giới đồng giao tử cái)
- Con đực: cặp NST gtính XY (giới dị giao tử đực)
Cơ chế:
(XX chỉ 1 trong 2 X có các gen hoạt động, còn NST X bị bất hoạt.
XY: gen trên NST X luôn hoạt động, Y chứa ít gen nhưng đóng vai trò quan trọng quan
trọng trong việc quyết định giới tính.)

Đối tượng: bướm, chim, ếch, cá
- Con cái: XY, Y gần như không mang gen và nó không có vai trò trong việc xác
- Con đực XX. định giới tính.
* Cơ chế xác định giới tính bằng NST X
Đối tượng: rệp, bọ xít, châu chấu
- Con đực: XO
- Con cái: XX
Đôí tượng: bọ nhậy
- Con đực: XX
- Con cái: XO


Bổ sung: cơ chế xác định giới tính NST X, Y có sự
khác nhau, ví dụ; ở Người và Thú trong 2 NST X chỉ
có 1 NST hoạt động, còn NST kia bất hoạt về mặt di
truyền (RG X luôn ở trạng thái hoạt động).

Giải thích về thuyết "bù trừ lượng gen": của Lyon.
Gen trên NST X của người và ĐV có vú ngoài gen
qđịnh gtính còn rất nhiều nhiều gen không tham gia
vào qđịnh gtính. Vì vậy để đảm bảo cho các gen ko
than gia vào qđịnh gtính nằm trên NST X ở nữ giới
cũng có được 1 lượng sản phẩm của gen như ở nam
giới thì 1 trong 2 X ở nữ giới phải bất hoạt. Thực tế
người ta đã chứng minh được trên cơ sở phụ nữ có
những vùng chỉ có NST từ bố hđộng, những vùng
khác lại chỉ có NST từ mẹ hoạt động mà không có
vùng nào mà có cả 2 NST của bố và mẹ cùng hđộng

2. Di truyÒn liªn kÕt víi giíi tÝnh

2. Di truyÒn liªn kÕt víi giíi tÝnh
a. Gen trªn nhiÔm s¾c thÓ X
a. Gen trªn nhiÔm s¾c thÓ X
Em h·y cho biÕt ®èi t­
îng, tÝnh tr¹ng nghiªn
cøu?
Thomas Morgan
(1866-1845)

H×nh ¶nh liªn hÖ m¾t cña ruåi giÊm

* ThÝ nghiÖm
* ThÝ nghiÖm
PhÐp lai thuËn
PhÐp lai nghÞch
P
t/c
: M¾t ®á♀ x ♂M¾t tr¾ng
F
1
: 100% ♂, m¾t ®á♀
F
2
:
100% ♀ m¾t ®á,
50% m¾t ®á♂
50% ♂ m¾t tr¾ng
P
t/c
: M¾t tr¾ng x ♀ M¾t ®á♂

F
1
:

100% m¾t ®á ♀
100% ♂ m¾t tr¾ng
F
2
:
♀:50% m¾t ®á vµ 50% m¾t tr¾ng
♂:50% m¾t ®á vµ 50% m¾t
tr¾ng

Xác định tính trạng Trội, lặn?
Xác định tính trạng Trội, lặn?
Kết quả của phép lai thuận, nghịch?
Kết quả của phép lai thuận, nghịch?
Kết quả thí nghiệm của MoocGan có gì khác so với
Kết quả thí nghiệm của MoocGan có gì khác so với
kết quả thí nghiệm lai 1 tính trạng của Men Đen?
kết quả thí nghiệm lai 1 tính trạng của Men Đen?
Xét phép lai thuận. Từ đó đa ra kết luận?
Xét phép lai thuận. Từ đó đa ra kết luận?

Tính trạng mắt đỏ trội so với mắt trắng

Kết quả của phép lai thuận và nghịch: khác nhau.
Cụ thể tỉ lệ phân li KH ở 2 giới là khác nhau.

Xét phép lai thuận: tính trạng phân bố không đều

ở 2 giới (mắt trắng chỉ xuất hiện ở con đực F
2
với
số lượng nhỏ)
gen qui định tính trạng liên kết với giới tính (nằm
trên NST X và ko có alen tương ứng trên Y)

Các em thảo luận theo
các câu hỏi sau:

Cơ sở tế
bào học
của hiện
tượng di
truyền
liên kết
giới tính
PhÐp lai thuËn