Đánh giá hiện trạng công tác thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải sinh hoạt tại huyện đồng hỷ tỉnh thái nguyên

i

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

NGUYỄN THỊ HÒA
Tên đề tài :

“ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG CÔNG TÁC THU GOM, VẬN CHUYỂN
VÀ XỬ LÝ RÁC THẢI SINH HOẠT TẠI HUYỆN ĐỒNG HỶ – TỈNH
THÁI NGUYÊN”

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Hệ đào tạo
Chuyên ngành
Khoa
Lớp
Khóa học

: CHÍNH QUY
: KHOA HỌC MÔI TRƢỜNG
: MÔI TRƢỜNG
: K43 – KHMT – N03
: 2011 - 2015

Thái nguyên, 2015


ii

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

NGUYỄN THỊ HÒA
Tên đề tài :

“ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG CÔNG TÁC THU GOM, VẬN CHUYỂN
VÀ XỬ LÝ RÁC THẢI SINH HOẠT TẠI HUYỆN ĐỒNG HỶ – TỈNH
THÁI NGUYÊN”

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Hệ đào tạo
Chuyên ngành
Khoa
Lớp
Khóa học
Giảng viên hƣớng dẫn

: CHÍNH QUY
: KHOA HỌC MÔI TRƢỜNG
: MÔI TRƢỜNG
: K43 – KHMT – N03
: 2011 - 2015
: PGS.TS LƢƠNG VĂN HINH

Thái nguyên, 2015


iii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoành thành đề tài tốt nghiệp, tôi
đã được sự quan tâm giúp đỡ tận tình của nhiều tập thể và cá nhân. Nhân đây,
tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc đến: Tập thể thầy cô giáo trong Khoa Môi
trường trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên đã tận tình giúp đỡ tôi trong
quá trình học tập và nghiên cứu đề tài.
Tôi xin chân thành cảm ơn tới thầy giáo PGS.TS Lương Văn Hinh đã tận
tình hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và tạo điều kiện thuận lợi
cho tôi hoàn thành đề tài tốt nghiệp. Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện
Đồng Hỷ đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi trong quá trình thực tập và
nghiên cứu tại cơ sở. Người dân trong khu vực được chọn làm địa bàn nghiên
cứu, đã giúp tôi trong quá trình thu thập thông tin nghiên cứu để hoàn thành
đề tài này.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới gia đình và bạn bè đã chia sẻ, giúp
đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu để hoàn thành đề tài tốt nghiệp
của mình.
Tuy nhiên, do thời gian có hạn, năng lực và kinh nghiệm của bản thân
còn nhiều hạn chế nên đề tài không tránh khỏi còn nhiều thiếu sót. Rất mong
nhận được những ý kiến đóng góp của các thầy cô giáo để đề tài này được
hoàn thiện hơn.
Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn tất cả sự giúp đỡ quý báu của các
tập thể và cá nhân đã dành cho tôi.
Thái Nguyên, ngày 18 tháng 5 năm 2015
Sinh viên
Nguyễn Thị Hòa


iv

DANH MỤC BẢNG
Bảng 4.1 : Tình hình sử dụng đất huyện Đồng Hỷ ......................................... 29

Bảng 4.2: Cơ cấu kinh tế huyện Đông Hỷ ...................................................... 32
Bảng 4.3: Khối lượng rác thải sinh hoạt từ khu dân cư .................................. 34
Bảng 4.4: Khối lượng rác thải sinh hoạt trong y tế của huyện Đồng Hỷ........ 36
Bảng 4.5: Nguồn gốc phát sinh rác thải sinh hoạt tại huyện Đồng Hỷ........... 38
Bảng 4.6: Tỷ lệ phần trăm các loại rác sinh hoạt huyện Đồng Hỷ ................. 39
Bảng 4.7: Lượng rác phát sinh và thu gom được của Công ty quản lý đô thị và
vệ sinh môi trường Đồng Hỷ 2 quý đầu năm 2014 ......................................... 40
Bảng 4.8: Dự báo lượng phát sinh và tỷ lệ thu gom CTR sinh hoạt huyện
Đồng Hỷ .......................................................................................................... 41
Bảng 4.9: Các tổ chức thu gom rác thải huyện Đồng Hỷ ............................... 42
Bảng 4.10: Phương tiện thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải sinh hoạt trên
địa bàn huyện Đồng Hỷ................................................................................... 44
Bảng 4.11: Mức phí thu gom rác ở huyện Đồng Hỷ....................................... 45
Bảng 4.12: Mức lương thu nhập của công nhân ............................................. 46
Bảng 4.13: Hiện trạng các bãi rác tại huyện Đồng Hỷ ................................... 47
Bảng 4.14: Hiện trạng thu gom rác thải trên địa bàn huyện Đồng Hỷ ........... 50
Bảng 4.15: Ý kiến của người dân về chất lượng dịch vụ thu gom rác thải sinh
hoạt trên địa bàn huyện Đồng Hỷ ................................................................... 51
Bảng 4.16: Kết quả điều tra nhận thức và khả năng phân loại rác ................. 52


v

DANH MỤC HÌNH

Hình 2.1: Sơ đồ nguồn gốc phát sinh chất thải rắn [5] ..................................... 6
Hình 4.1: Bản đồ hành chính huyện Đồng Hỷ - tỉnh Thái Nguyên. ............... 26
Hình 4.2: Biểu đồ chuyển dịch cơ cấu các thành phần kinh tế qua các năm. . 32
Hình 4.3: Biểu đồ nguồn gốc phát sinh rác thải tại huyện Đồng Hỷ .............. 38
Hình 4.4: Bãi rác Phúc Thành (xóm Phúc Thành – xã Hóa Trung – huyện

Đồng Hỷ) ......................................................................................................... 48


vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
BVĐK

Bệnh viện đa khoa

BVMT

Bảo vệ môi trường

CBNV

Cán bộ nhân viên

CT

Công ty

CTR

Chất thải rắn

DN

Doanh nghiệp

KLN

Kim loại nặng

KT – XH

Kinh tế - xã hội

LBVMT

Luật bảo vệ môi trường

QCVN

Quy chuẩn Việt Nam

QL

Quản lý

RTSH

Rác thải sinh hoạt

TCVN

Tiêu chuẩn Việt Nam

UBND

Uỷ ban nhân dân


vii

MỤC LỤC
PHẦN 1: MỞ ĐẦU.......................................................................................... 1
1.1. Đặt vấn đề................................................................................................... 1
1.2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................. 2
1.3. Yêu cầu của đề tài ...................................................................................... 2
1.4 Ý nghĩa của đề tài ....................................................................................... 3
1.4.1 Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học ....................................... 3
1.4.2 Ý nghĩa thực tiễn ...................................................................................... 3
PHẦN 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU............................................................... 4
2.1 Cơ sở khoa học của đề tài ........................................................................... 4
2.1.1 Các khái niệm liên quan ........................................................................... 4
2.1.2. Nguồn phát sinh, thành phần và phân loại chất thải rắn............................ 5
2.2. Cơ sở pháp lý.............................................................................................. 9
2.2.1. Các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến quản lý chất thải rắn. ....... 9
2.2.2. Các quy định của tỉnh Thái Nguyên trong quản lý chất thải rắn .............. 10
2.3. Cơ sở thực tiễn của đề tài........................................................................... 11
2.3.1. Hiện trạng quản lý, xử lý rác thải sinh hoạt trên thế giới ......................... 11
2.3.2. Tình hình phát sinh và quản lý rác thải sinh hoạt tại Việt Nam. ............. 15
2.3.3. Tình hình quản lý, xử lý rác thải sinh hoạt tại tỉnh Thái Nguyên. ............ 18
PHẦN 3: ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
......................................................................................................................... 22
3.1. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................ 22
3.2. Địa điểm và thời gian tiến hành ................................................................. 22
3.3. Nội dung nghiên cứu ................................................................................. 22
3.3.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế- xã hội của huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên . 22

3.3.2 Điều tra tình trạng rác thải huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên ................ 22


viii

3.3.3. Đánh giá hiện trạng công tác thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải sinh
hoạt tại huyện Đồng Hỷ- tỉnh Thái Nguyên ...................................................... 23
3.3.4. Đề xuất các giải pháp xử lý và quản lý rác thải sinh hoạt trên địa bàn
huyện Đồng Hỷ ................................................................................................ 23
3.4. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................... 23
3.4.1. Phương pháp kế thừa .............................................................................. 23
3.4.2. Phương pháp thu thập số liệu, tài liệu ................................................... 23
3.4.3. Tổng hợp và xử lý số liệu...................................................................... 24
3.4.4. Phương pháp tham khảo ý kiến chuyên gia .......................................... 24
PHẦN 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN .......................... 25
4.1. Điều kiện tự nhiên, đặc điểm kinh tế - xã hội của huyện Đồng Hỷ, tỉnh
Thái Nguyên .................................................................................................... 25
4.1.1. Điều kiện tự nhiên ................................................................................. 25
4.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội huyện Đồng Hỷ ............................................. 30
4.1.3. Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội huyện Đồng Hỷ. .... 33
4.2. Đánh giá hiện trạng quản lý chất thải rắn sinh hoạt tại huyện Đồng Hỷ ......... 34
4.2.1. Nguồn gốc và khối lượng phát sinh CTR sinh hoạt tại huyện Đồng Hỷ ...... 34
4.2.2. Tình hình thu gom rác thải sinh hoạt .................................................... 40
4.2.3. Các tổ chức, dịch vụ thu gom rác thải tại huyện Đồng Hỷ ................... 42
4.2.4. Các vấn đề còn tồn tại trong hệ thống quản lý chất thải rắn sinh hoạt . 53
PHẦN 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..................................................... 61
5.1. Kết luận .................................................................................................... 61
5.2. Kiến nghị .................................................................................................. 62
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. 1

1

Phần 1
MỞ ĐẦU
1.1. Đặt vấn đề
Rác thải là sản phẩm tất yếu của cuộc sống và nó được tạo ra từ mọi hoạt
động sống của con người như sinh hoạt, sản xuất công nghiệp, nông nghiệp,
khám chữa bệnh… Hiện nay, dân số gia tăng, nhu cầu tiêu dùng của con
người ngày càng tăng cao đồng nghĩa với việc sẽ có một lượng rác thải sinh
hoạt khổng lồ được tạo ra với thành phần đa dạng phức tạp, đặc biệt lại chứa
nhiều chất nguy hại, điều đó đã gây ảnh hưởng không nhỏ tới sức khỏe và
chất lượng môi trường sống của chúng ta. Vì vậy, vấn đề rác thải đã và đang
trở thành một vấn đề nóng bỏng của tất cả các quốc gia trên Thế giới nói
chung và Việt Nam nói riêng.
Theo số liệu thống kê của Tổng cục Môi trường – Bộ TN&MT, hiện nay,
tổng lượng chất thải rắn (CTR) sinh hoạt tại Việt Nam năm 2013 ước tính
khoảng 12,8 triệu tấn/năm [15]. Bên cạnh đó việc phát triển mạnh mẽ của các
nhà máy, khu công nghiệp, việc sản xuất nông nghiệp và sự xuất hiện nhiều
đô thị đã thải ra một lượng lớn rác thải. Tuy nhiên, công nghệ xử lý rác thải
hiện có của cả nước phần lớn chưa thật sự hiện đại, sử dụng các công nghệ đa
dụng cho nhiều loại chất thải và thường ở quy mô nhỏ, rác thải chưa được xử
lý triệt để đã thải vào môi trường, gây ô nhiễm nghiêm trọng.
Trong những năm gần đây, vấn về rác thải sinh hoạt cũng trở thành thách
thức lớn với tỉnh Thái Nguyên. Trong đó, huyện Đồng Hỷ được coi là một
trong những điểm nóng phải đối mặt với vấn đề này.
Đồng Hỷ là huyện miền núi của tỉnh Thái Nguyên, cách thành phố tỉnh
lỵ khoảng 3 km về phía Đông Bắc. Những năm gần đây, kinh tế huyện đã có
nhiều chuyển biến tích cực, quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa diễn ra

2

mạnh mẽ. Tuy nhiên vẫn còn nhiều vấn đề bất cập, cơ sở hạ tầng, kỹ thuật còn
yếu, sự phát triển không đồng đều, và tỷ lệ dân số vùng cao lớn, công tác
quản lý, bảo vệ môi trường vẫn chưa được chú trọng, bên cạnh đó ý thức giữ
gìn vệ sinh môi trường của người dân còn chưa cao, dẫn đến phát sinh nhiều
vấn đề môi trường, đặc biệt là vấn đề rác thải. Rác thải sinh hoạt chưa được
thu gom, xử lý tốt đã làm thay đổi cảnh quan của huyện cũng như tác động
xấu đến chất lượng môi trường sống của cộng đồng dân cư sống trên địa bàn
huyện Đồng Hỷ.
Xuất phát từ thực trạng trên và được sự đồng ý của của Ban Giám hiệu
Nhà trường, Ban chủ nhiệm Khoa Môi Trường Trường Đại học Nông Lâm
Thái Nguyên, cùng với sự giúp đỡ của Phòng Tài nguyên và Môi trường
huyện Đồng Hỷ- tỉnh Thái Nguyên, em tiến hành đề tài “Đánh giá hiện
trạng công tác thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải sinh hoạt tại huyện
Đồng Hỷ- tỉnh Thái Nguyên” dưới sự hướng dẫn của thầy giáo PGS.TS
Lương Văn Hinh – giảng viên trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên.
1.2. Mục đích nghiên cứu
- Tìm hiểu công tác thu gom và xử lý rác thải sinh hoạt trên địa bàn
huyện Đồng Hỷ.
- Đánh giá nhận thức của cộng đồng về công tác quản lý rác thải sinh
hoạt trên địa bàn huyện.
- Đề xuất một số biện pháp cải thiện nhằm nâng cao hiệu quả công
tác quản lý thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt phù hợp với điều kiện của huyện
Đồng Hỷ.
1.3. Yêu cầu của đề tài
- Số liệu phải trung thực, chính xác, khách quan.
- Tìm ra những thuận lợi và khó khăn trong công tác thu gom, vận
chuyển, xử lý rác thải sinh hoạt.

3

- Các giải pháp, kiến nghị đưa ra phải hiệu quả, phù hợp với thực tế
của địa phương.
1.4 Ý nghĩa của đề tài
1.4.1 Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học
- Vận dụng kiến thức đã học làm quen với thực tế.
- Tích lũy được kinh nghiệm cho công việc khi đi làm.
- Nâng cao kiến thức thực tế cho bản thân.
1.4.2 Ý nghĩa thực tiễn
- Đánh giá được lượng rác thải phát sinh, hiện trạng thu gom, phân
loại, vận chuyển và xử lý rác trên địa bàn của huyện.
- Phát hiện những khó khăn bất cập và những thiếu sót trong công tác
thu gom, quản lý và xử lý rác thải sinh hoạt trên địa bàn huyện Đồng Hỷ.
- Đưa ra một số biện pháp quản lý và xử lý rác thải sinh hoạt phù hợp
với điều kiện của huyện Đồng Hỷ.


4

Phần 2
TỔNG QUAN TÀI LIỆU
2.1 Cơ sở khoa học của đề tài
2.1.1 Các khái niệm liên quan
2.1.1.1 Các khái niệm liên quan đến chất thải
Theo nghị định 59/2007/NĐ-CP ngày 09 tháng 04 năm 2007 của chính
phủ về quản lý chất thải rắn quy định [7]:
- Chất thải rắn là chất thải ở thể rắn, được thải ra từ quá trình sản xuất,

kinh doanh, dịch vụ, sinh hoạt hoặc các hoạt động khác. Chất thải rắn bao
gồm chất thải rắn thông thường và chất thải rắn nguy hại.
- Chất thải rắn phát thải trong sinh hoạt cá nhân, hộ gia đình, nơi công
cộng được gọi chung là chất thải rắn sinh hoạt. Chất thải rắn phát thải từ hoạt
động sản xuất công nghiệp, làng nghề, kinh doanh, dịch vụ hoặc các hoạt
động khác được gọi chung là chất thải rắn công nghiệp.
- Chất thải rắn nguy hại là chất thải rắn chứa các chất hoặc hợp chất có
một trong những đặc tính: phóng xạ, dễ cháy, dễ nổ, dễ ăn mòn, dễ lây nhiễm,
gây ngộ độc hoặc các đặc tính nguy hại khác.
- Phế liệu là sản phẩm, vật liệu bị loại ra từ quá trình sản xuất hoặc tiêu
dùng, được thu hồi để tái chế, tái sử dụng làm nguyên liệu cho quá trình sản
xuất sản phẩm khác.
- Thu gom chất thải rắn là hoạt động tập hợp, phân loại, đóng gói và lưu
giữ tạm thời chất thải rắn tại nhiều điểm thu gom tới địa điểm hoặc cơ sở
được cơ quan nhà nước có thẩm quyền chấp thuận.
- Lưu giữ chất thải rắn là việc giữ chất thải rắn trong một khoảng thời
gian nhất định ở nơi được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận trước khi vận
chuyển đến cơ sở xử lý.


5

- Vận chuyển chất thải rắn là quá trình chuyên chở chất thải rắn từ nơi
phát sinh, thu gom, lưu giữ, trung chuyển đến nơi xử lý, tái chế, tái sử dụng
hoặc bãi chôn lấp cuối cùng.
- Địa điểm, cơ sở được cấp có thẩm quyền chấp thuận là nơi lưu giữ, xử
lý, chôn lấp các loại chất thải rắn được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm
quyền phê duyệt.
- Xử lý chất thải rắn là quá trình sử dụng các giải pháp công nghệ, kỹ
thuật làm giảm, loại bỏ, tiêu hủy các thành phần có hại hoặc không có ích

trong chất thải rắn; thu hồi, tái chế, tái sử dụng lại các thành phần có ích trong
chất thải rắn.
- Chôn lấp chất thải rắn hợp vệ sinh là hoạt động chôn lấp phù hợp với các
yêu cầu của tiêu chuẩn kỹ thuật về bãi chôn lấp chất thải rắn hợp vệ sinh.
2.1.1.2 Khái niệm về chất thải rắn sinh hoạt.
Rác là thuật ngữ dùng để chỉ chất thải rắn hình dạng tương đối cố định,
vứt bỏ từ hoạt động của cong người. Rác sinh hoạt hay chất thải rắn sinh hoạt là
một bộ phận của chất thải rắn, được hiểu là chất thải rắn phát sinh từ các hoạt
động hằng ngày của con người ( Trần Quang Ninh, 2007) [6].
2.1.2. Nguồn phát sinh, thành phần và phân loại chất thải rắn
2.1.2.1 Nguồn gốc phát sinh chất thải rắn
Chất thải rắn phát sinh chủ yếu từ các nguồn sau:
- Từ khu dân cư (chất thải sinh hoạt).
- Các công sở, Trường học, công trình công cộng.
- Từ dịch vụ đô thị.
- Từ hoạt động công nghiệp.
- Từ các hoạt động sản xuất công nghiệp.
- Từ hoạt động xây dựng đô thị.


6

- Từ trạm xử lý nước thải và từ đường ống thoát nước của thành phố.
(Vấn đề về quản lý chất thải rắn ở Việt Nam) [17].
Nhà dân,
khu dân cư

Cơ quan, trường
học

giải trí

Chợ, bến xe,

Bệnh viện,

nhà ga

Giao thông,
xây dựng

Khu vui chơi,

Chất thải rắn

Nông nghiệp,
hoạt động xử lý
rác thải

cơ sở y tế
Khu công nghiệp,
nhà máy, xí
nghiệp

Hình 2.1: Sơ đồ nguồn gốc phát sinh chất thải rắn [5]
2.1.2.2. Thành phần chất thải rắn
Chất thải rắn nói chung là một hỗn hợp đồng nhất và phức tạp của nhiều vật
chất khác nhau. Tùy theo cách phân loại, mỗi một loại chất thải rắn có một số
thành phần đặc trưng nhất định.
Xác định thành phần của chất thải rắn có ảnh hưởng rất lớn đến đánh giá,

lựa chọn những thiết bị và phương pháp xử lý, thu hồi và tái chế, hệ thống,
phương pháp và quy trình thu gom.
Các đặc trưng điển hình của chất thải rắn như sau:
- Hợp phần có nguồn gốc hữu cơ cao ( 50,27% - 62,22%).
- Chứa nhiều đất và cát, sỏi, vụn, gạch vỡ
- Độ ẩm cao, nhiệt trị thấp (900cal/kg) (Trần Hiếu Nhuệ và cs,2001)[5].


7

2.1.2.3. Phân loại chất thải rắn.
 Theo vị trí hình thành: người ta phân biệt rác hay chất thải rắn trong nhà
ngoài nhà, trên đường phố, chợ ...
 Theo thành phần hóa học và vật lý: người ta phân biệt theo các thành
phần hữu cơ, vô cơ, cháy được ,không cháy được, kim loại, phi kim loại da, giẻ
vụn, cao su, chất dẻo...
 Theo bản chất nguồn tạo thành:
+ Chất thải rắn sinh hoạt: kim loại, sành sứ, thủy tinh, gạch ngói vỡ, đất,
đá, cao su, chất dẻo, thực phẩm dư thừa, xương động vật, tre, gỗ, lông gà vịt, vải,
giấy, rơm, rạ, xác động vật, vỏ rau quả…
+ Chất thải rắn công nghiệp: Các phế thải vật liệu trong quá trình sản
xuất công nghiệp, tro, xỉ trong các nhà máy nhiệt điện; các phế thải nhiên liệu
phục vụ cho sản xuất; bao bì đóng gói sản phẩm.
+ Chất thải xây dựng: đất, đá, vụn kim loại, chất dẻo, gạch ngói, bê tông
vỡ do các hoạt động phá vỡ, xây dựng công trình...
+ Chất thải nông nghiệp: những mẩu bùn thừa thải ra từ các hoạt động
nông nghiệp như: trồng trọt, thu hoạch các loại cây trồng, các sản phẩm thải ra từ
chế biến sữa, các lò giết mổ...
 Theo mức độ nguy hại, chất thải rắn được chia thành các loại:
+ Chất thải nguy hại: các loại hóa chất dễ gây phản ứng, độc hại, chất

sinh học dễ thối rữa, các chất dễ cháy, nổ hoặc các chất phóng xạ, các chất thải
nhiễm khuẩn, lây lan..có nguy cơ đe dọa tới sức khỏe con người, động – thực vật.
+ Chất thải y tế nguy hại: chất thải sinh hoạt ở phòng bệnh, mô hay bộ
phận cơ thể cắt bỏ, các loại bông băng, gạc, nẹp, kim tiêm dùng trong khám
bệnh, điều trị, phẫu thuật và các chất thải trong bệnh viện
 Chất thải không nguy hại: Là những loại chất thải không chứa các chất
có một trong các đặc tính nguy hại trực tiếp hoặc tương tác thành phần. [13]


8

2.1.2.4. Tác hại của chất thải rắn
a, Tác hại của chất thải rắn đối với sức khỏe của cộng đồng
Tác động của chất thải rắn lên sức khỏe con người thông qua ảnh hưởng
của chúng lên các thành phần môi trường. Môi trường bị ô nhiễm tất yếu sẽ tác
động đến sức khỏe con người thông qua chuỗi thức ăn.
Theo nghiên cứu của tổ chức y tế thế giới (WHO), tỷ lệ người mắc bệnh
ung thư ở các khu vực gần bãi chôn lấp rác thải chiếm tới 15,25% dân số. Ngoài
ra, tỷ lệ mắc bệnh ngoại khoa, bệnh viêm nhiễm ở phụ nữa do nguồn nước bị ô
nhiễm chiếm tới 25% (Sở Tài nguyên Môi trường Ninh Bình, 2007) [10] , ô
nhiễm không khí do quá trình phân hủy của rác thải cũng ảnh hưởng không nhỏ
đến sức khỏe cộng đồng.
b, Chất thải rắn làm giảm mỹ quan đô thị
Chất thải rắn, đặc biệt là rác thải sinh hoạt nếu không được thu gom, vận
chuyển đến nơi xử lý thì sẽ làm giảm mỹ quan đô thị. Nguyên nhân của hiện
tượng này là do ý thức của người dân chưa cao. Tình trạng người dân đổ rác bừa
bãi ra lòng lề được và mương rãnh hở vẫn còn phổ biến gây ô nhiễm nguồn nước
và ngập úng khi mưa.
c, Chất thải rắn làm ô nhiễm môi trường
 Đối với môi trường không khí:

Quá trình phân hủy sinh học của rác thải tạo ra mùi hôi thối khó chịu tại các
điểm trung chuyển rác thải trong khu dân cư đã gây ô nhiễm môi trường không
khí. Đặc biệt, tại các bãi chôn lấp rác thái lộ thiên mùi hôi thối còn ảnh hưởng
đến kinh tế và sức khoải của người dân.
 Đối với môi trường đất:
Chất thải rắn đặc biệt là chất thải nguy hại chưa nhiều độc tố như hóa chất,
KLN, chất phóng xạ… nếu không được xử lý đúng cách mà được chôn lấp như
rác thải thông thường thì nguy cơ gây ô nhiễm môi trường là rất cao


9

 Đối với môi trường nước:
Rác thải và các chất ô nhiễm làm biến đổi màu của nước mặt thành màu
đen, từ không mùi đến có mùi khó chịu. Tải lượng của các chất bẩn hữu cơ đã
làm cho thủy sinh vật trong nguồn nước mặt bị xáo trộn (Cục bảo vệ Môi trường,
2004) [2].
Đối với môi trường nước dưới đất, vấn đề nhiễm bẩn Nitơ ở tầng nông
cũng là hậu quả của nước rỉ rác và việc vứt bừa bãi rác thải lộ thiên không có các
biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt.
2.2. Cơ sở pháp lý
2.2.1. Các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến quản lý chất thải rắn.
- Luật Bảo vệ môi trường(2014) được Quốc hội Nước CHXHCN Việt
Nam khóa XIII, kì họp thứ 7 thông qua ngày 23/6/2014 và có hiệu lực thi
hành từ ngày 01/01/2014;
- Nghị định số 19/2015/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều
của luật bảo vệ môi trường 2015;
- Nghị định số 59/2007/NĐ-CP ngày 09 tháng 04 năm 2007 của Chính
phủ về việc quản lý chất thải rắn;
- Nghị định số 174/2007/NĐ-CP ngày 29/11/2007 của Chính phủ về phí

bảo vệ môi trường đối với chất thải rắn;
- Thông tư liên tịch số 01/2001/TTLB-BKHCN-BXD ngày 18/01/2011
của bộ Khoa học và Công nghệ và Môi trường và Bộ Xây dựng hướng dẫn
các quy định về bảo vệ môi trường đối với việc lựa chọn điểm xây dựng và
vận hành bãi chôn lấp chất thải rắn;
- Thông tư số 13/2007/TT-BXD hướng dẫn một số điều của nghị định số
59/2007/NĐ-CP, trong đó chủ yếu hướng dẫn các quy hoạch quản lý chất thải
vùng liên tỉnh và vùng áp tỉnh đối với đô thị và khu công nghiệp, khu kinh tế
trọng điểm;


10

- Quyết định số 104/2000/QĐ-TTg ngày 25/08/2000 của thủ tướng chính
phủ phê duyệt chiến lược quốc gia về cung cấp nước sạch và vệ sinh môi
trường nông thôn đến năm 2020;
- Quyết định số 58/2007/QĐ-TTg ngày 04/05/2007 của Thủ tướng Chính
phủ về phê duyệt quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội tỉnh Thái
Nguyên đến năm 2020;
- Chỉ thị số 36/2008/CT-BNN về tăng cường các hoạt động động bảo vệ
môi trường nông thôn, trong đó đề cập đến nhiệm vụ quản lý chất thải rắn
nông thôn;
- Chỉ thị 81/2007/CT-BNN về chương trình quốc gia nước sạch và vệ
sinh môi trường nông thôn, trong đó đề cập đến hai vấn đề chính là cấp nước
sạch và nhà tiêu;
2.2.2. Các quy định của tỉnh Thái Nguyên trong quản lý chất thải rắn
- Quyết định số 2284/QĐ-UB ngày 09 tháng 09 năm 1997 của ủy ban nhân
dân tỉnh Thái Nguyên về việc ban hành quy định quản lý môi trường trên địa bàn
tỉnh Thái Nguyên;
- Quyết định số 2278/QĐ-UB ngày 04 tháng 08 năm 2000 của UBND tỉnh

Thái Nguyên về việc quy định mức giá phí dịch vụ thu gom rác trên địa bàn
thành phố Thái Nguyên;
- Quyết định số 1188/QĐ-UBND ngày 14/6/2006 của UBND tỉnh Thái
Nguyên về việc phê duyệt Định hướng chiến lược Phát triển bền vững tỉnh
Thái Nguyên;
- Nghị quyết số 32/2011/NQ-HĐND ngày 12/12/2011 của HĐND tỉnh
Thái Nguyên Khoá XII về việc thông qua “Đề án bảo vệ môi trường tỉnh Thái
Nguyên giai đoạn 2011 - 2015”;


11

- Công văn số 902/TCVG ngày 30 tháng 10 năm 2000 của sở Tài chính
Vật giá Thái Nguyên về việc hướng dẫn thực hiện quyết định số
2278/2000/QĐ-UB ngày 04 tháng 08 năm 2000 của UBND tỉnh Thái Nguyên.
- Chỉ thị số 16/CT-UBND ngày 16/9/2009 của UBND tỉnh Thái
Nguyên về một số giải pháp cấp bách tăng cường công tác bảo vệ môi trường
trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá hiện đại hoá trên địa bàn tỉnh
2.3. Cơ sở thực tiễn của đề tài
2.3.1. Hiện trạng quản lý, xử lý rác thải sinh hoạt trên thế giới
Tình hình phát sinh chất thải sinh hoạt ở một số nước khác nhau trên thế
giới là rất khác nhau, tùy thuộc vào nhiều yếu tố kinh tế - xã hội và hệ thống
quản lý của mỗi nước. Nói chung mức sống càng cao, lượng chất thải phát
sinh càng nhiều. Nếu tính trung bình mỗi ngày một người thải ra môi trường
0,5 kg rác thải sinh hoạt thì trên toàn thế giới sẽ có trên 3 triệu tấn rác thải
mỗi ngày, một năm xấp xỉ khoảng 6 tỷ tấn rác.
 Đối với nước phát triển
Ở các nước phát triển, dân số thường có đời sống cao và tỷ lệ dân số
sống ở các đô thị lớn, trung bình tiêu chuẩn rác thải của mỗi người dân là
2,8kg/người/ngày (Tổ chức y tế thế giới, 1992) (Lê Văn Khoa, 2009) [3]. Tại

các nước này, chất thải được phân loại trực tiếp ngay tại nguồn thải, người
trực tiếp thực hiện việc phân loại rác này chính là những người dân. Nhìn
chung các nước này thường áp dụng phương thức phân loại rác thải theo 4
nhóm thành phần: Chất thải hữu cơ, chất thải tái chế, chất thải độc hại và các
chất thải khác 3 loại trên. Với các phân loại này tài nguyên rác sẽ được sử
dụng một cách có hiệu quả nhất, đồng thời lượng rác chất thải độc hại và chất
thải khác được sử dụng hợp lý, triệt để, bảo vệ môi trường và tiết kiệm.
Tại các nước này đã và đang áp dụng chương trình giáo dục kiến thức
môi trường tại các trường học, các khu công cộng, đặc biệt là vấn đề phân loại


12

rác tại nguồn. Nghiên cứu phân loại rác tại nguồn ở Paksitan, Philippine, Ấn
Độ, Brazil, Angentina và Hà Lan, Lardinois và Furedy (1999) đã nhận định:
Giáo dục môi trường là vấn đề không thể thiếu trong bất cứ chương trình phân
loại rác tại nguồn nào, đặc biệt là khi phân loại rác hữu cơ chưa được thực
hiện (Trần Thanh Lâm, 2004) [4].
Rác thải sinh hoạt sau khi được phân loại tại nguồn sẽ trở thành các
nguồn tài nguyên quý giá, nguồn tài nguyên này sẽ được các nhân viên thu
gom, tỷ lệ thu gom ở các nước này thường rất cao, nhiều nơi là 100%. Rác thu
gom sẽ được vận chuyển tới các trạm trung chuyển đến các nhà máy để chế
biến, thành phần hữu cơ sẽ được vận chuyển đến các nhà máy để chế biến,
thành phần hữu cơ sẽ được chế biến thành phân compost phục vụ cho sản
xuất nông nghiệp, cá nhà làm vườn, cây xanh... thành phần rác có thể tái chế
chế biến thành các sản phẩm khác, điều này góp phần làm giảm chi phí sản
xuất, đồng thời làm giảm đáng kể lượng và chi phí xử lý rác thải. Phần rác
còn lại sẽ được xử lý theo các quy trình phù hợp, chôn lấp hợp vệ sinh, đốt,
hoặc bê tông hóa dùng trong xây dựng...
Điển hình trong công tác quản lý rác thải sinh hoạt đem lại hiệu quả phải

đến Singapore, Nhật Bản:
Ở Nhật Bản: mỗi năm Nhật Bản thải ra khoảng 55-60 triệu tấn rác nhưng
chỉ khoảng 5% trong số đó phải đưa đi chôn lấp (khoảng 2,25 triệu tấn rác),
còn phần lớn được đưa đến các nhà máy để tái chế.
Tại đây, khung pháp lý quốc gia hướng tới giảm thiểu chất thải nhằm
xây dựng một xã hội tái chế bao gồm hệ thống luật và quy định của nhà nước.
Theo đó, Nhật chuyển từ hệ thống quản lý chất thải truyền thông với dòng
nguyên liệu xử lý theo một hướng sang xã hội có chu trình xử lý nguyên liệu
theo mô hình 3R (giảm thiểu, tái sử dụng và tái chế), (Nguyễn Song Tùng,
2007) [12]. Các hộ gia đình đã phân loại chất thải thành 3 loại riêng biệt và


13

cho vào 3 túi với màu sách theo quy định: Rác hữu cơ, rác vô cơ và giấy vải,
thủy tinh, rác kim loại. Rác hữu cơ được đưa đến nhà máy xử lý rác thải để
sản xuất phân vi sinh còn các loại ra còn lại đều được đưa đến các cơ sở tái
chế hàng hóa (Cục bảo vệ Môi trường, 2004) [2].
Qua số liệu thống kê về tình hình quản lý rác thải của một số nước trên
thế giới cho thấy rằng, Nhật Bản là nước áp dụng phương pháp thu hồi CTR
cao nhất (38%), trong khi các nước khác chỉ sử dụng phương pháp đốt và xử
lý vi sinh vật là chủ yếu.
Ở Singapore: Một đất nước chỉ có diện tích khoảng 500 km² nhưng có
nền kinh tế rất phát triển. Tại Singapore, lượng rác thải phát sinh hàng năm rất
lớn nhưng lại không đủ diện tích đất để chôn lấp như các quốc gia khác nên
họ rất quan tâm đến các phương pháp quản lý chất thải nhằm giảm thiểu
lượng phát sinh, kết hợp xử lý rác bằng phương pháp đốt và chôn lấp.
Tại Singapore, nhiều năm qua đã hình thành một cơ chế thu gom rác rất
hiệu quả. Việc thu gom rác được tổ chức đấu thầu công khai cho các nhà thầu,
công ty trúng thầu sẽ thực hiện công việc thu gom tác trên một địa bàn khu

dân cụ thể nào đó trong thời hạn là 7 năm.
Cả nước Singapore có 3 nhà máy đốt rác. Những thành phần CTR không
tái chế được chôn lấp ngoài biển. Đảo – đồng thời là bãi rác Semakau với diện
tích 350ha, có sức chứa 63 triệu mét khối rác, được xây dựng với kinh phí
370 triệu USD và hoạt động từ năm 1999, tất cả rác thải của Singapore được
chất tại bãi rác này. Mỗi ngày, hơn 2.000 tấn rác được đưa ra đảo dự kiến
chứa được rác đến năm 2040 bãi rác này được bao quanh bởi con đập xây
bằng đá dài 7km, nhằm ngăn chặn sự ô nhiễm ra xung quanh. Đây là bãi rác
nhân tạo đầu tiên trên thế giới ở ngoài khơi và cũng đồng thời là khu du lịch
sinh thái hấp dẫn của Singapore. Hiện nay, các bãi rác đã đi vào hoạt động,


14

rừng đước, động thực vật trên đảo vẫn phát triển tốt, chất lượng không khí và
nước ở đây vẫn rất tốt.
Rác thải được phân loại sơ bộ tại nguồn, sau đó thu gom và vận chuyển
đến trung tâm phân lại rác. Rác ở đây được phân loại thành các thành phần:
có thể tái chế (kim loại, nhựa, vải giấy...), các chất hữu cơ, các thành phần
cháy được và thành phần không cháy được. Những chất tái chế được đưa đến
các nhà máy để tái chế, những chất không cháy được chở đến cảng trung
chuyển, đổ lên xà lan và chở ra các khu chôn lấp rác Semakau ngoài biển
(Nguyễn Trung Việt, Trần Thị Mỹ Diệu, 2004) [13].
Ở Đài Loan: hiện nay để tăng cường công tác giải quyết vấn đề thải bỏ
và xử lý chất thải, chính phủ đã đẩy mạnh công tác giảm thiểu và tái tái chế
chất chất thải. Kết quả thu được là tỷ lệ tái chế chất thải tăng mạnh trong khi
lượng chất thải phát sinh ra tăng chậm. Đặc biệt với chính sách “Trả tiền cho
những gì bạn thải bỏ” đã thu được những thành công lớn trong việc quản lý
và kiểm soát chất thải ở Đài Bắc của Đài Loan [13].
 Đối với các nước đang và kém phát triển:

Các nước đang phát triển và kém phát triển có dân số đông, tỷ lệ gia tăng
dân số cao và tỷ lệ dân số sống ở các đô thị thấp, quá trình đô thị hóa tăng
nhanh. Mặt khác, ý thức bảo vệ môi trường của chính quyền địa phương và
người dân không cao, chưa có sự quan tâm và đầu tư đúng mức cho rác thải
sinh hoạt. Do đó, rác thải đã và đang là vấn đề gây ô nhiễm môi trường, suy
giảm chất lượng sống ở các quốc gia này.
Trung bình, mỗi người dân ở các khu đô thị trên địa bàn các nước có tiêu
chuẩn cả thải là 0,7kg/người/ngày ( Tổ chức Y tế thế giới, 1992 ). Tại những
thành phố này thông thường rác thải sinh hoạt được phân làm 2 loại là thành
phần hữu cơ và thành phần còn lại, một số thành phố áp dụng cách phân loại
rác thành 3 thành phần là rác hữu cơ, rác thải có thể tái chế và rác thải khác 2


15

loại trên. Đặc điểm ở các đô thị này, người dân, nhân viên thu gom rác, những
người nhặt rác thường giữ lại các thành phần như kim loại, nhựa, chai lọ... để
bán cho các cơ sở thu mua
Rác thải sinh hoạt ở các đô thị này phần lớn chưa được phân loại do:
Thiếu vốn đầu tư, trang thiết bị thu gom, thiếu cơ sở hạ tầng, thiếu các nhà
máy chế biến nguồn tài nguyên rác, hơn nữa chính quyền địa phương và
người dân chưa hiểu được tác dụng và tầm quan trọng to lớn của phân loại rác
tại nguồn, các biện pháp tuyên truyền, nâng cao ý thức môi trường chưa đạt
hiệu quả như mong muốn.
Tỷ lệ thu gom rác thải sinh hoạt ở các đô thị này thấp từ 30 – 70%.
Lượng rác tồn đọng gây mất mỹ quan môi trường, tạo mùi hôi thối, là nới
chứa đựng các mầm bệnh gây ô nhiễm môi trường, suy giảm chất lượng cuộc
sống, ảnh hưởng tới sức khỏe người dân [13].
2.3.2. Tình hình phát sinh và quản lý rác thải sinh hoạt tại Việt Nam.
2.3.2.1. Hiện trạng phát sinh rác thải sinh hoạt ở Việt Nam

Năm 1990, Việt Nam có khoảng 500 thành phố lớn nhỏ, tháng 11/2011,
Việt Nam hiện có khoảng 755 đô thị, tốc độ đô thị hóa diễn ra rất nhanh đã trở
thành nhân tố tích cực đối với nền kinh tế - xã hội của đất nước. Tuy nhiên, bên
cạnh những lợi ích về mặt kinh tế xã hội, tốc độ đô thị hóa quá nhanh đã tạo nên
sức ép về nhiều mặt, dẫn đến suy giảm chất lượng môi trường và phát triển
không bền vững. Lượng rác thải sinh hoạt phát sinh tại các đô thị và khu công
nghiệp ngày càng gia tăng với nhiều thành phần phức tạp (Hàng ngàn tấn rác
thải mỗi ngày: Vẫn chỉ chôn lấp, 2011) [14].
Chất thải rắn sinh hoạt ở các vùng đô thị thường có tỷ lệ các thành phần
nguy hại lớn hơn như các loại pin, các loại dung môi sử dụng trong gia đình và
các loại chất thải không phân hủy như nhựa, kim loại và thủy tinh. Ngược lại
lượng phát sinh chất thải sinh hoạt của người dân ở các vùng nông thôn chỉ bằng


16

một nửa mức phát sinh chất thải của dân đô thị (0,3 kg/ người/ ngày so với 0,7
kg/ người/ ngày) và phần lớn đều là chất thải hữu cơ dễ phân hủy (tỷ lệ các thành
phần dễ phân hủy chiếm 99% trong phế thải nông nghiệp và 65% trong chất thải
sinh hoạt gia đình ở nông thôn, trong khi chỉ chiếm cỡ 50% trong chất thải sinh
hoạt ở các khu đô thị (Vấn đề về quản lý chất thải rắn ở Việt Nam) [17].
Lượng chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) tại các đô thị ở nước ta đang có xu
thế phát sinh ngày càng tăng, tính trung bình mỗi năm tăng khoảng 10%. Lượng
chất thải rắn sinh hoạt đô thị phát sinh chủ yếu tập trung ở 2 đô thị đặc biệt là Hà
Nội và TP. Hồ Chí Minh. Tuy chỉ có 2 đô thị nhưng tổng lượng chất thải rắn
sinh hoạt phát sinh tới 8.000 tấn/ngày (2.920.000 tấn/năm) chiếm 45,24% tổng
lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh từ tất cả các đô thị (Phân loại chất thải rắn
sinh hoạt tại nguồn, 2010) [18].
2.3.2.2. Hệ thống quản lý chất thải rắn sinh hoạt ở Việt Nam
Việc quản lý chất thải rắn sinh hoạt ở nước ta do các cơ quan sau chịu

trách nhiệm:
 Cơ quan Bộ chịu trách nhiệm chính trong lĩnh vực môi trường là Bộ Tài
nguyên và Môi trường. Bộ này có 3 Cục/Vụ liên quan đóng vai trò chủ chốt
trong quản lý chất thải:
- Vụ Môi trường: Hoạch định các chính sách, chiến lược và pháp luật ở các
cấp trung ương và địa phương. Hướng dẫn áp dụng các tiêu chuẩn Việt Nam.
- Vụ Thẩm định và Đánh giá tác động môi trường: Thẩm định báo cáo đánh
giá tác động môi trường của ác dự án, xây dựng các hệ thống quản lý chất thải
rắn, các khu chôn lấp, xử lý.
- Cục bảo vệ môi trường: Phối hợp thực hiện thanh tra môi trường đối với
các bãi chôn lấp. Thực hiện giám sát và phối hợp, cưỡng chế về mặt môi trường
đối với các khu đô thị. Nâng cao nhận thức cộng đồng, thẩm định công nghệ xử
lý và phối hợp quy hoạch các khu chôn lấp.


17

 Bộ Xây dựng: Hoạch định các chính sách, kế hoạch, quy hoạch và xây
dựng các cơ sở quản lý chất thải rắn. Xây dựng và quản lý các kế hoạch xây
dựng hệ thống cơ sở hạ tầng liên quan đến chất thải rắn ở cả cấp trung ương và
địa phương.
 Bộ Y tế: Đánh giá tác động của chất thải rắn đến sức khỏe con người.
 Bộ Giao thông vận tải: Bao gồm sở GTVT có trách nhiệm giám sát các
hoạt động của các công ty Môi trường đô thị.
 Bộ Kế hoạch và đầu tư: Quy hoạch tổng thể các dự án dầu tư và điều phối
các nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) liên quan đến quản lý chất thải.
 Ủy ban nhân các Tỉnh/thành phố: Giám sát công tác quản lý môi trường
trong phạm vi quyền hạn cho phép. Quy hoạch, quản lý các khu đô thị và việc
thu các loại phí.
 Các công ty Môi trường đô thị trực thuộc UBND các tỉnh, thành phố:

có nhiệm vụ thu gom và tiêu hủy chất thải (Vấn đề về quản lý chất thải rắn ở
Việt Nam) [17].
2.3.2.3. Các phương pháp xử lý rác thải sinh hoạt tại Việt Nam
Cho mãi tới gần dây chất thải rắn vấn được đổ đống ngoài bãi rác, chôn, đốt
và một số loại rác từ nhà bếp, nhà hàng được sử dụng làm thức ăn cho động vật.
Cộng đồng vẫn chưa nhận thức được mối liên hệ giữa chất thải rắn với chuột,
gián, ruồi, muỗi, rận và ô nhiễm đất, nước. Người ta không thể biết được rằng,
chất thải rắn trong bãi rác là môi trường sống của các loại vi khuẩn gây bệnh: sốt,
thương hàn, số vang, sốt rét, tả... Do vậy, các phương pháp xử lý chất thải rắn rẻ
nhất, nhanh nhất và thuận tiện nhất đã được sử dụng. Các khu vực nông thôn và
các thị trấn nhỏ sử dụng bãi rác ngoài trời. Các thị xã và các thành phố lớn hơn
sử dụng các lò đốt nhỏ. Mãi sau này, chôn lấp rác hợp vệ sinh mới trở thành biện
pháp xử lý chất thải rắn được nhiều nơi lựa chọn. Trên thế giới và ở Việt Nam đã
và đang áp dụng 4 phương pháp xử lý rác thải sinh hoạt: Chôn lấp,sản xuất khí