Soi Nieu

SỎI NIỆU

Ths. Lê Quang Trung
Phân môn Ngoại Niệu – Bộ môn Ngoại TQ

 Sỏi thận
 Sỏi niệu quản
 Sỏi bàng quang
 Sỏi niệu đạo
 Sỏi tuyến tiền liệt


SỎI THẬN
 Là sỏi nằm trên thận
 Tuổi mắc bệnh từ 25 – 60 tuổi
 Tần suất mắc bệnh phụ thuộc : tập quán ăn uống
và sinh hoạt, khí hậu và thời tiết …
 Tỷ lệ tái phát khá cao : với Nam khoảng 50% và
với Nữ khoảng 30%.
 Có 4 loại sỏi thường gặp
 Sỏi Canxi
 Sỏi Amoni – Magnesi – Phosphat ( Sỏi Struvit )
 Sỏi Acid Uric
 Sỏi Cystin

SỎI THẬN
 Triệu chứng lâm sàng :
- Bệnh cảnh đa dạng, có khi diễn biến âm thầm, có
khi đau âm ỉ hơng lưng, nhưng điển hình nhất là
cơn đau quặn thận.
- Tiểu máu vi thể hay đại thể

- Tiểu đục nếu có nhiễm khuẩn kèm theo, sốt cao +
đau lưng  viêm thận bể thận
- Phù, ăn uống kém gặp trong Suy Thận
- Vô niệu nếu gây bế tắc đường tiết niệu.
 Khám lâm sàng : nghiệm pháp chạm thận – rung
thận, bập bềnh thận.


SỎI THẬN
 Cận lâm sàng chẩn đoán
- Ure, Creatinin, Nước tiểu toàn phần, cặn lắng …
- Chụp KUB : khảo sát 90% sỏi thận.
- Siêu âm Thận : Khảo sát hình ảnh ứ nước thận, kt
thận, kt sỏi và sỏi không cản quang.
- Chụp Niệu đồ tĩnh mạch (UIV) : khảo sát chức
năng thận bệnh lý và không bệnh lý, dị tật bẩm sinh
kèm theo.
- Chụp CT Scanner : phân biệt sỏi niệu, u đường
niệu và sỏi không cản quang.

SỎI THẬN
 Điều trị Nội khoa
- Sỏi nhỏ ≤ 5mm : uống nhiều nước để sỏi tự ra và
theo dõi, nếu sỏi to thì điều trị ngoại khoa.
- Dự phịng sỏi tái phát :
+ Uống nhiều nước trên 2 lít / ngày
+ Điều trị nhiễm khuẩn đường tiết niệu.
+ Vận động và tập thể dục
+ Tuỳ theo thành phần sỏi mà có dự phịng phù
hợp.

SỎI THẬN
 Điều trị Ngoại Khoa
- Mục tiêu :
+ Lấy hay phá hoàn toàn viên sỏi
+ Phục hồi chức năng thận
+ Giải quyết các biến chứng do sỏi gây ra.
- Các phương pháp
+ Tán sỏi ngoài cơ thể ( ESWL )
+ Tán sỏi qua da ( PCNL )
+ Phẫu thuận nội soi
+ Phẫu thuật mổ hở truyền thống

SỎI NIỆU QUẢN
 Thường là sỏi từ thận di chuyển xuống.
 Nằm ở bất kỳ vị trí nào của niệu quản theo tỷ lệ
trên – giữa – dưới : 10% - 20% - 70%

 SL thường 1 viên, đôi khi nhiều viên hay thành
chuỗi sỏi.
 Đoạn NQ có sỏi thường viêm dính dày lên, đoạn
NQ trên dãn to, đoạn NQ dưới teo nhỏ, chít hẹp..
 Sỏi niệu quản khơng được chẩn đốn sớm và điều
trị kịp thời dễ gây biến chứng nặng nề và ảnh
hưởng nhanh đến chức năng thận.


SỎI NIỆU QUẢN
 Triệu chứng lâm sàng :

- Đau là tr.ch chính, dựa vào sự xuất hiện cơn đau,
tính chất và hướng lan  xác định vị trí sỏi.
- Cơn đau quặn thận, đau nhiều khi sỏi di chuyển.
- Trong cơn đau : buồn nơn, bụng chướng, bí trung
đại tiện, tiểu buốt , tiểu gắt.
- Có thể gây nhiễm khuẩn tiết niệu đi kèm.
- Tiểu máu vi thể hay đại thể.
- Vô niệu hoặc biến chứng suy thận nhanh,
- Đôi khi diễn biến âm thầm, phát hiện tình cờ.

SỎI NIỆU QUẢN
 Khám lâm sàng
- Khám thận và các điểm đau niệu quản.
 Cận lâm sàng
- Ure, Creatinin, Nước tiểu toàn phần, cặn lắng
- Chụp KUB : khảo sát 90% sỏi NQ.
- Siêu âm Thận :
- Chụp Niệu đồ tĩnh mạch (UIV) :
- Chụp CT Scanner
- Chụp Niệu quản ngược dòng (UPR) : phân biệt sỏi
không cản quang – hẹp niệu quản.


SỎI NIỆU QUẢN
 Điều trị nội khoa
- Sỏi nhỏ ≤ 5mm : uống nhiều nước > 2 lit/ngày để
sỏi tự ra và theo dõi, nếu sỏi to hoặc thận ứ nước
độ II trở lên thì điều trị ngoại khoa.
- Điều trị cơn đau quặn thận : thuốc giảm co thắt,
thuốc kháng viêm non-steroid.

- Nếu có sốt thì dùng thêm kháng sinh.
 Điều trị ngoại khoa
- Tán sỏi ngoài cơ thể
- Tán sỏi ngược dòng
- Phẫu thuật nội soi – mổ hở

SỎI BÀNG QUANG
 Là sỏi di chuyển từ thận – NQ xuống, hoặc hình
thành tại chỗ :
- Sỏi địa phương : do chế độ ăn uống
- Sỏi thứ phát : do bế tắc hay nhiễm khuẩn, dị vật.
 Thường gặp ở nam > nữ
 Dựa vào hình dạng sỏi ta có thể đốn :
- Sỏi xù xì, góc cạnh thường trên thận xuống.
- Sỏi tròn, trơn láng thường do hẹp cổ bàng quang.
 Sỏi nằm trong bàng thường gây tổn thương bàng
quang, viêm bàng quang.


SỎI BÀNG QUANG
 Triệu chứng lâm sàng
- Đau buốt vùng hạ vị : đau sau khi tiểu xong hay di
chuyển mạnh, lan xuống tầng sinh môn, dương vật
- Tiểu gắt, buốt nhiều, tiểu nhiều lần
- Tiểu máu cuối bãi : thường xảy ra sau di chuyển.
- Nếu có nhiễm khuẩn thì dễ gây viêm bàng quang.
- Bí tiểu là triệu chứng nặng nề nhất, thường làm
bệnh nhân phải nhập viện.
 Khám lâm sàng
- Khám trực tràng âm đạo có thể sờ thấy sỏi

- Dùng sonde sắt thăm niệu đạo  chạm sỏi

SỎI BÀNG QUANG
 Cận lâm sàng chẩn đoán
- Nước tiểu toàn phần, cặn lắng …
- Chụp KUB : khảo sát sỏi bàng quang trong khung
chậu (90%).
- Siêu âm Thận : Khảo sát tình trạng bàng quang :
viêm bàng quang, sỏi bàng quang.
- Soi bàng quang : là phương pháp chắc chắn xác
định sỏi bàng quang, ngoài ra đánh giá TTL, niệu
đạo.


SỎI BÀNG QUANG
 Điều trị
- Điều trị dễ dàng và đơn giản nếu phát hiện sớm.
- Có 2 phương pháp điều trị
+ Bóp và gắp sỏi qua nội soi : sỏi khơng q to,
q rắn, niệu đạo khơng chít hẹp.
+ Mổ bàng quang lấy sỏi : sỏi to, nhiễm khuẩn.

ĐIỀU TRỊ SỎI NIỆU
 Tán sỏi ngoài cơ thể
 Tán sỏi qua da
 Tán sỏi ngược dòng
 Phẫu thuật nội soi
 Mổ hở

TÁN SỎI NGOÀI CƠ THỂ

TÁN SỎI NGOÀI CƠ THỂ
 Chỉ định
- Sỏi đài thận, sỏi bể thận, sỏi niệu quản trên có
đường kính < 2cm.
- Khơng nhiễm khuẩn niệu, nếu có phải điều trị triệt
để trước khi phẫu thuật.
- Khơng có bệnh lý rối loạn đơng máu.
- Niệu quản phải rộng, khơng hẹp để các mảnh sỏi
có thể ra ngồi sau khi được tán nhỏ.


TÁN SỎI NGỒI CƠ THỂ
 Chống Chỉ định
- Sỏi có đk quá lớn > 2cm, sỏi san hô.
- Sỏi quá cứng rắn như sỏi cystin, sỏi acid uric.
- Nhiễm khuẩn niệu nặng.
- Bệnh lý có rối loạn đơng máu, hẹp niệu quản, hẹp
bể thận.
- Có bệnh lý tim mạch.
- Có bệnh lý về thận : u thận, lao thận, viêm thận ..
- BN có thành bụng hoặc thành lưng quá dày.

TÁN SỎI NGOÀI CƠ THỂ
 Biến chứng
- Nhiễm khuẩn huyết
- Tắc nghẽn sỏi niệu quản hoặc tạo thành chuỗi sỏi
- Cơn đau quặn thận
- Máu tụ ở thận – chấn thương thận.

- Xơ hố như mơ, giảm chức năng ( đang nghiên
cứu )


TÁN SỎI QUA DA

TÁN SỎI QUA DA
 Chỉ định
- Các loại sỏi cang thiệp lần đầu
+ Sỏi đơn giản, sỏi bể thận (90%).
+ Sỏi to, sỏi san hơ.
- Sỏi sót hay tái phát sau phẫu thuật.
- Sỏi ở bệnh nhân mổ nhiều lần.
- Sỏi khúc nối – bể thận niệu quản.
 Chống Chỉ định
- Nhiễm khuẩn niệu, bệnh lý rối loạn đông
máu
- Dị dạng về thận, bể thận


TÁN SỎI QUA DA
 Biến chứng
- Chảy máu : do phá huỷ nhu mô thận, chọc vào
mạch máu cổ đài thận …
- Nhiễm khuẩn huyết do nhiễm khuẩn niệu hay thủ
thuật gây ra.
- Sai đường
+ Tràn khí màng phổi
+ Tổn thương đại tràng
+ Chảy máu do ĐM cuống thận.

- Tắc nghẽn niệu quản do sỏi.

TÁN SỎI NGƯỢC DÒNG


TÁN SỎI NGƯỢC DÒNG
 Chỉ định
- Sỏi niệu quản 1/3 giữa và dưới, nội thành bàng
quang
- Ngoài ra ống soi niệu quản còn sử dụng
+ Nong và xẻ niệu quản qua chỗ hẹp
+ Cắt đốt u niệu quản
+ Đặt thông JJ

TÁN SỎI NGƯỢC DÒNG
 Chống Chỉ định
- Nhiễm khuẩn niệu
- Đường tiết niệu bất thường
+ Hẹp niệu quản
+ Hẹp niệu đạo, bướu TTL.
- Một số bệnh lý
+ U niệu quản, u bàng quang, u niệu đạo
+ Lao bàng quang, lao niệu quản.
+ Viêm bàng quang, niệu quản, niệu đạo.


TÁN SỎI NGOÀI CƠ THỂ
 Biến chứng
- Thủng niệu quản
- Chảy máu niệu quản

- Nhiễm khuẩn huyết