XÁC ĐỊNH TỶ LỆ LYSINE ME THÍCH HỢP TRONG THỨC ĂN HỖN HỢP CHO LỢN 5 MÁU NGOẠI GIAI ĐOẠN 18 – 50 KG NUÔI TẠI THÁI NGUYÊN

1

2

Lời cám ơn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

Hoàn thành luận văn thạc sỹ này, tôi đã nhận đƣợc sự quan tâm giúp đỡ

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

rất tận tình và chu đáo của quý thầy cô giáo trong khoa Chăn nuôi Thú y,
Khoa Sau đại học, Phòng thí nghiệm trung tâm Trƣờng đại học Nông Lâm
Thái Nguyên.
HỒ THỊ BÍCH NGỌC

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các thầy giáo hƣớng dẫn: TS.

XÁC ĐỊNH TỶ LỆ LYSINE /ME THÍCH HỢP
TRONG THỨC ĂN HỖN HỢP CHO LỢN 5 MÁU
NGOẠI

Dƣơng Mạnh Hùng và PGS.TS. Trần Văn Phùng đã tận tình hƣớng dẫn, giúp
đỡ tôi trong quá trình triển khai các nội dung nghiên cứu cũng nhƣ đã đóng
góp nhiều ý kiến quý báu cho việc hoàn thành luận văn.
Tôi xin trân trọng cám ơn:

GIAI ĐOẠN 18 – 50 KG NUÔI TẠI THÁI NGUYÊN

- Ban Giám hiệu Nhà trƣờng, Ban chủ nghiệm Khoa Chăn nuôi thú y, Khoa

Sau đại học, Phòng Thí nghiệm trung tâm đã tạo điều kiện cho tôi trong
suốt quá trình nghiên cứu.

LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP

- Các thầy cô giáo bộ môn Di truyền – Giống – Thức ăn đã tạo điều kiện
giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài

Chuyên ngành
Mã số

- Gia đình anh Dƣơng Thành Cƣơng xóm Tung –Xã Tích Lƣơng – Thành

: Chăn nuôi

phố Thái Nguyên đã cung cấp địa điểm, chuồng trại và giúp đỡ tôi trong quá

: 60.62.40

trình nuôi dƣỡng và chăm sóc gia súc thí nghiệm.
Cuối cùng tôi rất biết ơn các bạn bè đồng nghiệp và những ngƣời thân
trong gia đình đã động viên khích lệ, giúp đỡ tận tình về mọi mặt cho tôi

Người hướng dẫn khoa học:
1. TS. Dương Mạnh Hùng
2. PGS. TS. Trần Văn Phùng

trong quá trình thực hiện đề tài và hoàn thành luận văn.
Thái Nguyên, ngày 14 tháng 11 năm 2007
Học viên

Hồ Thị Bích Ngọc

Thái Nguyên, năm 2007

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




3

4

Lời cam đoan

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN

Tôi xin cam đoan các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn

ARC (Agriculture Research Council) Hội đồng nghiên cứu nông nghiệp

là trung thực, khách quan và chƣa có ai công bố trong bất kỳ công trình

(Anh)

nghiên cứu nào.

Cs

Cộng sự

Dr

Duroc

His

Histidine

Ileu

Isoleucine

KL

Khối lƣợng

Leu

Leucine

Lr

Landrace

Lys

Lysine

ME (Metalbolizable Energy) Năng lƣợng trao đổi
Met

Methionine

NRC (National Rearch Council)Hội động nghiên cứu quốc gia (Hoa Kỳ)
Phe

Phenyl

Pie

Pietrain

Pr

Protein

TA

Thức ăn

Thr

Threonine

TL

Tỷ lệ

TN

Thí nghiệm

Tryp

Tryptophan

VCK

Vật chất khô

Yr

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Yorkshire

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




5

6

DANH MỤC CÁC BẢNG SỐ LIỆU KẾT QUẢ THÍ NGHIỆM
Bảng

Nội dung

Trang

Bảng 3.1a Sinh trƣởng tích luỹ của lợn thí nghiệm có tỷ lệ

protein 18%
Bảng 3.5b Tiêu tốn thức ăn và năng lƣợng trao đối/kg tăng khối
lƣợng của lợn thí nghiệm khi cho ăn thức ăn có tỷ lệ

44

protein 17%

lysine/NLTĐ khác nhau trên nền thức ăn có tỷ lệ

Bảng 3.6a Tiêu tốn protein và lysine/kg tăng khối lƣợng của lợn

protein 18%
Bảng 3.1b Sinh trƣởng tích luỹ của lợn thí nghiệm có tỷ lệ

55

thí nghiệm khi cho ăn thức ăn có tỷ lệ protein 18%

45

Bảng 3.6b Tiêu tốn protein và lysine/kg tăng khối lƣợng của lợn

lysine/NLTĐ khác nhau trên nền thức ăn có tỷ lệ

57

58

thí nghiệm khi cho ăn thức ăn có tỷ lệ protein 17%

protein 17%
Bảng 3.2a Sinh trƣởng tuyệt đối của lợn thí nghiệm có tỷ lệ

47

Bảng 3.7a

lysine/NLTĐ khác nhau trên nền thức ăn có tỷ lệ
Bảng 3.7b
47

lysine/NLTĐ khác nhau trên nền thức ăn có tỷ lệ
Bảng 3.8a

protein 17%
Bảng 3.3a Sinh trƣởng tƣơng đối của lợn thí nghiệm có tỷ lệ

49

Bảng 3.8b

lysine/NLTĐ khác nhau trên nền thức ăn có tỷ lệ
protein 18%
Bảng 3.3b Sinh trƣởng tƣơng đối của lợn thí nghiệm có tỷ lệ

49

Bảng 3.9a

lysine/NLTĐ khác nhau trên nền thức ăn có tỷ lệ
protein 17%

Bảng 3.9b

Bảng 3.4a Tiêu thụ thức ăn/ngày của lợn thí nghiệm khi cho ăn

52

thức ăn có tỷ lệ protein 18%
Bảng 3.4b Tiêu thụ thức ăn/ngày của lợn thí nghiệm khi cho ăn

61

khi cho ăn thức ăn có tỷ lệ protein 18%

protein 18%
Bảng 3.2b Sinh trƣởng tuyệt đối của lợn thí nghiệm có tỷ lệ

Chi phí thức ăn/kg tăng khối lƣợng của lợn thí nghiệm

Chi phí thức ăn/kg tăng khối lƣợng của lợn thí nghiệm
khi cho ăn thức ăn có tỷ lệ protein 17%

61

Kết quả mổ khảo sát năng suất thịt lợn thí nghiệm khi
cho ăn thức ăn có tỷ lệ protein 18%

63

Kết quả mổ khảo sát năng suất thịt lợn thí nghiệm khi
cho ăn thức ăn có tỷ lệ protein 17%

64

Kết quả phân tích thành phần hoá học của thịt lợn thí
nghiệm khi cho ăn thức ăn có tỷ lệ protein 18%

68

Kết quả phân tích thành phần hoá học của thịt lợn thí
nghiệm khi cho ăn thức ăn có tỷ lệ protein 17%

68

53

thức ăn có tỷ lệ protein 17%
Bảng 3.5a Tiêu tốn thức ăn và năng lƣợng trao đối/kg tăng khối

54

lƣợng của lợn thí nghiệm khi cho ăn thức ăn có tỷ lệ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




7

8

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

MỞ ĐẦU

Sơ đồ

Nội dung

Trang

1. Đặt vấn đề

Sơ đồ 1.1 Công thức lai tạo lợn thƣơng phẩm lai 3 giống ngoại

5

Chăn nuôi lợn là một nghề truyền thống có từ lâu đời ở nƣớc ta. Trong

Sơ đồ 1.2 Công thức lai tạo lợn thƣơng phẩm lai 4, 5 giống ngoại

6

thời gian qua, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của ngành trồng trọt, đặc biệt là

Sơ đồ 1.3 Sử dụng axit amin trong cơ thể

15

sự tăng trƣởng nhanh về sản xuất lƣơng thực thực phẩm, nghề chăn nuôi lợn ở

Sơ đồ 1.4 Trao đổi lysine trong cơ thể

17

nƣớc ta đã phát triển khá tốt, số lƣợng tổng đàn và chất lƣợng đàn đều tăng

Sơ đồ 2.1 Bố trí thí nghiệm

38

khá. Chăn nuôi lợn ở nƣớc ta đã tăng trƣởng khá về tổng đàn, chất lƣợng đàn
cũng nhƣ quy mô sản xuất, kim ngạch xuất khẩu. Năm 2001 cả nƣớc có 21,8

triệu con nhƣng đến năm 2005 có 27,43 triệu con. Sản lƣợng thịt lợn hơi năm

DANH MỤC CÁC ĐỒ THỊ
Đồ thị

Nội dung

Trang

Đồ thị 3.1 a,b

Tƣơng quan giữa tỷ lệ lysine/NLTĐ với sinh trƣởng

51

tích luỹ của lợn thí nghiệm trên nền thức ăn có tỷ lệ
Tƣơng quan giữa tỷ lệ lysine/NLTĐ và tỷ lệ thịt nạc

giống lợn hiện nay đã đƣợc cải thiện tích cực, hầu hết các giống lợn có năng
suất và chất lƣợng cao trên thế giới đã đƣợc nhập vào nƣớc ta nhƣ Landrace,
Yorkshire, Pietrain, Duroc. Số lƣợng đàn lợn nái ngoại tăng khoảng 372 ngàn

protein 18% và 17%
Đồ thị 3.2 a,b

2001 là 1,51 triệu tấn, năm 2005 là 2,29 triệu tấn tăng 10,12%/năm. Cơ cấu

67

của thịt lợn thí nghiệm khi cho ăn thức ăn có tỷ lệ

protein 18% và 17%

con năm 2005. Từ năm 2001 đến 2005, bình quân mỗi năm xuất khẩu đƣợc từ
18-20 ngàn tấn/năm nhƣng khối lƣợng xuất khẩu chƣa nhiều và không ổn
định [2]. Tuy nhiên, so với yêu cầu và khả năng thì kết quả này còn quá
khiêm tốn. Sản lƣợng thịt xuất khẩu chiếm khoảng 1-3% tổng sản lƣợng thịt
lợn sản xuất trong nƣớc. Sản phẩm thịt lợn xuất khẩu của ta từ trƣớc đến nay
chủ yếu là thịt lợn sữa và thịt lợn choai, một số lƣợng nhỏ thịt lợn mảnh. Bên
cạnh giống và thị trƣờng thì sản xuất và cung ứng thức ăn có vai trò quan
trọng đáp ứng cho từng giống và phƣơng thức sản xuất đặc thù, vì chất lƣợng
thịt phụ thuộc nhiều vào thức ăn chăn nuôi (cùng một loại con giống, nhƣng
chất lƣợng thức ăn khác nhau sẽ cho sản phẩm khác nhau). Thức ăn thƣờng
chiếm 60 – 70% giá thành sản xuất 1 kg thịt hơi. Nhƣng nguồn nguyên liệu để
chế biến thức ăn gia súc ở trong nƣớc còn thiếu, hàng năm vẫn phải nhập
ngoại với giá cao. Đặc biệt trong thời gian gần đây giá thức ăn chăn nuôi leo
thang trong khi giá thịt lợn lại giảm. Thêm vào đó là dịch bệnh nhƣ bệnh lợn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




9

10

tai xanh, hội chứng rối loạn hô hấp và sinh sản, bệnh liên cầu khuẩn ở lợn đã

mối quan hệ giữa tỷ lệ lysine với ME trong khẩu phần ăn của lợn ngoại giai

làm cho chăn nuôi lợn gặp không ít khó khăn. Để nâng cao sức cạnh tranh và

đoạn sinh trƣởng, trong điều kiện chăn nuôi tại Thái Nguyên, chúng tôi tiến

mở rộng thị trƣờng cho sản phẩm thịt lợn trong nƣớc và xuất khẩu thì có

hành nghiên cứu đề tài: "Xác định tỷ lệ Lysine/ME thích hợp trong thức ăn

nhiều vấn đề đang đặt ra đòi hỏi chúng ta cần nhanh chóng giải quyết.

hỗn hợp cho lợn 5 máu ngoại giai đoạn từ 18-50 kg nuôi tại Thái Nguyên”.

Trong những năm gần đây, chúng ta đã nhập nhiều giống lợn ngoại có
năng suất cao và tỷ lệ nạc cao, lai tạo giữa các giống kết hợp với những thành

2. Mục tiêu của đề tài
Nghiên cứu ảnh hƣởng của các khẩu phần thức ăn hỗn hợp có tỷ lệ

công trong nghiên cứu thức ăn nhằm đảm bảo nhu cầu thịt nạc của ngƣời tiêu

lysine/ME khác nhau đến sinh trƣởng, năng suất và thành phần hoá học của

dùng. Chúng ta biết rằng, thức ăn là một trong những yếu tố chính tác động

thịt từ đó xác định tỷ lệ lysine/ME phù hợp cho lợn ngoại giai đoạn 18 - 50 kg

đến năng suất, phẩm chất của thịt lợn mà tác động này lại do protein, mức độ
và các tỷ lệ axit amin có trong thức ăn quyết định. Bên cạnh đó, các chất dinh
dƣỡng trong khẩu phần còn có nhiều mối quan hệ mật thiết với nhau, chỉ khi
đáp ứng không những đầy đủ mà còn cân đối phù hợp thì mới có thể khai thác
tối đa tiềm năng di truyền của vật nuôi. Một trong những mối quan hệ đó là
quan hệ giữa hàm lƣợng lysine và năng lƣợng trao đổi. Theo kết quả nghiên
cứu của nhiều tác giả trong và ngoài nƣớc, tỷ lệ giữa lysine và năng lƣợng
trao đổi, ở mỗi giai đoạn sinh trƣởng của lợn không hoàn toàn giống nhau.
Hầu hết các kết quả nghiên cứu đã chỉ ra rằng, tỷ lệ lysine/ME giảm dần theo
tuổi. Theo NRC (1988), trong điều kiện cho ăn tự do, mức năng lƣợng trao
đổi ổn định (3265 Kcal/kg TĂ) ở các giai đoạn 10 - 20; 20 - 50; 50 - 80; 80 120 kg thì tỷ lệ lysine trong khẩu phần tƣơng ứng là: 1,15; 0,95; 0,75 và
0,6%. Những kết quả nghiên cứu của Kaji và Cs (1987) [45] cho biết: nhu cầu
lysine cần cho 1 kg tăng khối lƣợng ở lợn con và lợn đang sinh trƣởng là 20g
và 17,3g lysine tiêu hoá và nhu cầu này không có sự khác biệt giữa các giai
đoạn sinh trƣởng. Kết quả này đƣợc các nhà dinh dƣỡng gia súc Nhật Bản sử
dụng làm căn cứ để tính toán nhu cầu lysine cho lợn con và lợn sinh trƣởng.
Mỗi nƣớc, trong những điều kiện nghiên cứu và thực tiễn cụ thể đều đƣa ra
những khuyến cáo không hoàn toàn giống nhau. Để góp phần làm sáng tỏ hơn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




11

12

Khi cho lai giữa lợn đực dòng 402 với lợn nái CA sẽ tạo ra con lai

CHƢƠNG 1

hybrid 5 giống để nuôi thịt. Lợn lai hybrid nuôi thịt 4 hoặc 5 giống có năng

TỔNG QUAN TÀI LIỆU

suất cao, phẩm chất tốt (tỷ lệ nạc cao), phù hợp với phƣơng thức nuôi công

1.1. Cơ sở lý luận

nghiệp hiện nay, đƣợc thị trƣờng ƣa chuộng.

1.1.1. Một số vấn đề liên quan đến giống lợn
Trƣớc đây, trong chăn nuôi quảng canh ngƣời ta thƣờng nuôi lợn
hƣớng mỡ, tận dụng thức ăn thừa, phế phụ phẩm nông nghiệp. Khi nhu cầu về

* Đối với giống lợn ngoại, hiện nay đang phổ biến 3 công thức lai sau:
- Lợn lai 3 máu gồm các giống: Yorkshire – Landrace - Duroc, loại này phổ

thịt nạc tăng thì các nhà chăn nuôi chú ý đến việc lai tạo với các giống lợn

biến ở các tỉnh phía Bắc (Đồng bằng Sông Hồng, Đông Bắc, Bắc Trung Bộ).

ngoại cao sản, nuôi thuần các giống lợn ngoại siêu nạc.

+ Công thức lai tạo lợn thƣơng phẩm lai 3 giống ngoại

Những năm gần đây, nhiều giống lợn ngoại có năng suất cao đã đƣợc

ông bà:

nhập nội vào Việt Nam. Đi đôi với việc sử dụng có hiệu quả các chƣơng trình

Lr, Yr

Yr, Lr

giống tối ƣu, việc nâng cao chất lƣợng lợn giống đã và đang đƣợc tiến hành
một cách tích cực. Đàn lợn cụ kỵ nhập nội này đã đƣợc nuôi thích nghi và sử
dụng trong nhiều năm qua và nay đƣợc làm tƣơi máu nhằm nâng cao năng
suất cho đàn lợn này. Lai tạo là biện pháp nhân giống nhằm nâng cao năng
suất và phẩm chất sản phẩm thông qua ƣu thế lai. Hiện nay, ở nhiều nƣớc có

LrYr,
YrLr

Dr

chăn nuôi lợn phát triển 70 – 90% lợn nuôi thịt là lợn lai.
Tại Việt Nam hiện nay, rất nhiều chƣơng trình lai tạo ra lợn nuôi thịt 4
- 5 giống do công ty PIC thực hiện. Với 3 dòng thuần đàn cụ kỵ là dòng L11
(giống Yorkshire chuyên hóa theo tăng khối lƣợng, tỷ lệ nạc). Dòng L06
(giống Landrace chuyên hóa theo khả năng sinh sản) và dòng L64 (giống
Pietran chuyên hóa theo tỷ lệ nạc cao) và 2 dòng tổng hợp là L19 và L95.
Để tạo ra lợn lai nuôi thịt có 4 và 5 giống, ngƣời ta thƣờng cho lợn đực
giống dòng 402 lai với lợn nái CA và C22.

YrLrDr
LrYrDr

Sơ đồ 1.1: Công thức lai tạo lợn thƣơng phẩm lai 3 giống ngoại
- Lợn lai 4 máu gồm các giống: Yorkshire – Landrace – Duroc –
Pietrain, loại này phổ biến ở các tỉnh phía Nam, đặc biệt là Đông Nam Bộ và
Đồng bằng sông Cửu Long.
- Lợn lai 5 máu gồm các dòng: L95 - L11 - L06 - L19 - L64. Trại giống

Lợn đực 402 đƣợc tạo ra từ việc cho lai tạo giữa lợn đực dòng L64 và
lợn nái dòng L11.

cụ kỵ Tam Điệp, Ninh Bình của Viện Chăn nuôi, loại này phổ biến ở một số
tỉnh Đồng bằng sông Hồng (Ninh Bình, Thái Bình, Hƣng Yên, ...).

Lợn nái C22 và CA thuộc cấp giống bố mẹ đƣợc tạo ra bằng cách cho

+ Công thức lai tạo lợn thƣơng phẩm lai 4, 5 giống ngoại

lai giữa lợn đực L19 với lợn nái C1050 và C1230.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

13

14

Một vài axit amin không rõ ràng thuộc loại thiết yếu hay không thiết
L19
Duroc

L06

L95

Lr

Meishan

L11

L64

Yr

Pie

yếu. Ví dụ nhƣ: arginine thƣờng đƣợc coi là một axit amin thiết yếu. Cơ thể
lợn có thể tự tổng hợp đƣợc arginine và sự tổng hợp arginine từ glutamin có
thể thấy ở tế bào thành ruột non trong khoảng 1 giờ trƣớc lúc đẻ (Wu và
Knable, 1995) [6]. Tuy nhiên, sự tổng hợp này không đáp ứng đủ nhu cầu

L19

GP
1230

E,M

dinh dƣỡng trong giai đoạn phát triển đầu tiên của lợn (Souther) [6]. Vì vậy,

GPT
1050

trong khẩu phần của lợn vỗ béo cần cung cấp arginine.
Hạt ngũ cốc nhƣ ngô, lúa mỳ, cám là thành phần chủ yếu của khẩu
phần ăn của lợn, và cung cấp từ 30 – 60% tổng nhu cầu axit amin. Nhƣng
CA
c

L64

C22
z

Pietran

cũng cần phải có nguồn protein khác nhƣ khô đỗ tƣơng để bảo đảm cung cấp
đủ và cân bằng các axit amin thiết yếu. Cũng có thể cung cấp axit amin tinh
thể để tăng cƣờng lƣợng ăn vào các axit amin đặc trƣng trong thức ăn. Lƣợng
protein cần thiết để cung cấp đủ với lƣợng axit amin thiết yếu ăn vào sẽ phụ

5 máu

4 máu

thuộc vào loại thức ăn sẽ đƣợc sử dụng. Loại thức ăn chứa những protein
chứa các axit amin với lƣợng thích ứng nhu cầu của lợn hay thức ăn hỗn hợp

Sơ đồ 1.2: Công thức lai tạo lợn thƣơng phẩm lai 4, 5 giống ngoại
1.1.2. Dinh dưỡng axit amin ở lợn
Mặc dù protein có chứa 20 loại axit amin chính, nhƣng không phải tất cả
số đó đều là thành phần thiết yếu của khẩu phần. Một số axit amin có thể tổng
hợp đƣợc từ nguồn gốc cacbon và các nhóm amin chuyển hoá từ các axit amin
khác dƣ thừa so với nhu cầu. Những axit amin đƣợc tổng hợp theo kiểu này gọi
là axit amin không thiết yếu. Mặc dù cả hai loại axit amin này đều cần thiết cho
hoạt động sinh lý và trao đổi, các khẩu phần thông dụng của lợn đều chứa đủ
lƣợng các axit amin không thiết yếu hay các nhóm axit amin để tổng hợp nên
chúng. Điều này cũng đúng cả với các khẩu phần có lƣợng protein thấp và phải
bổ sung bằng các axit amin kết tinh (Brudboil và Souther, 1994 [6]. Nhƣ vậy,
phần quan trọng trong dinh dƣỡng cho lợn là các axit amin thiết yếu.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



trong đó sự thiếu hụt axit amin ở loại thức ăn này sẽ đƣợc bổ sung ở loại thức
ăn khác, sẽ đáp ứng đủ nhu cầu về axit amin thiết yếu mặc dù mức protein
khẩu phần thấp hơn so với loại thức ăn có một loại axit amin ít thích hợp.
Điều này rất quan trọng đối với mục đích giảm tối thiểu lƣợng nitrogen đào
thải. Một phƣơng pháp khác làm giảm lƣợng protein khẩu phần, nhờ đó làm
giảm lƣợng nitrogen đào thải, là việc bổ sung một lƣợng chính xác các axit

amin tinh thể. Nhu cầu axit amin của lợn choai – lợn vỗ béo trong khẩu phần
sẽ tăng khi năng lƣợng trong khẩu phần tăng
Khi khẩu phần thức ăn mất cân bằng các chất dinh dƣỡng thì sẽ gây
hoạt động căng thẳng của hệ tiêu hóa, từ đó giảm sự tiêu hoá, hấp thu các chất
dinh dƣỡng. Khẩu phần thiếu protein sẽ làm tăng hoạt động của cơ quan tiêu
hóa, làm thải nhiều nitơ theo dịch tiêu hóa để tạo nên nhũ chấp có tỷ lệ thành

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




15

16

phần nhất định. Sự thải nitơ tăng lên này có liên quan đến sự tăng cao tƣơng

đánh giá một cách chính xác giá trị dinh dƣỡng của từng loại thức ăn, trong

đối lƣợng nitơ trao đổi theo phân, kết quả làm cho lợn bị thiếu protein.

đó đặc biệt chú trọng đến thức ăn giàu đạm.

Sự tổng hợp protein đòi hỏi sự có mặt của khoảng 20 axit amin khác

* Phương thức chế biến thức ăn

nhau. Trong số đó, có khoảng 10 axit amin đƣợc gọi là những axit amin thiết

Chế biến thức ăn làm tăng giá trị dinh dƣỡng của một số loại thức ăn

yếu phải đƣợc cung cấp qua thức ăn vì bản thân gia súc không thể tự tổng hợp

trong chăn nuôi gia súc. Các phƣơng pháp chế biến thức ăn thƣờng dùng là

đƣợc hoặc tổng hợp đƣợc với lƣợng rất thấp so với nhu cầu của chúng. Nếu

nghiền, xử lý nhiệt, ủ, tạo viên. Tùy theo loại thức ăn, đối tƣợng gia súc mà có

thiếu một trong 10 axit amin đó thì gia súc, kém ăn, chậm lớn, tỷ lệ sử dụng

phƣơng pháp chế biến thức ăn thích hợp để làm tăng khả năng ăn vào cũng

thức ăn giảm. Ngƣợc lại, nếu thừa một loại axit amin thiết yếu nào đó trong

nhƣ tăng tỷ lệ tiêu hóa của chúng.

khẩu phần so với nhu cầu sẽ làm giảm khả năng sản xuất của lợn đặc biệt khi
hàm lƣợng nitơ trong khẩu phần thấp.

Xử lý nhiệt đối với thức ăn hạt, đặc biệt là hạt họ đậu loại bỏ đƣợc các
chất kháng dinh dƣỡng, nhờ đó làm tăng tỷ lệ tiêu hóa và giá trị sinh vật học

Khi mức protein trong khẩu phần thấp, nhu cầu protein cho việc hình

của protein thức ăn (Vũ Duy Giảng và Cs), 1999 [4].

thành các tế bào mô cơ không đƣợc đáp ứng thì tăng trọng bị sẽ giảm và một

Ngoài các yếu tố nêu trên, trong chăn nuôi lợn ngƣời ta còn chú ý một

phần lớn năng lƣợng sẽ đƣợc sử dụng để tích lũy mỡ nên lợn có tỷ lệ mỡ cao

số yếu tố ảnh hƣởng khác nhƣ cách cho lợn ăn, phòng và trị đƣợc bệnh tiêu

hơn và hiệu quả chuyển hóa thức ăn thấp. Trích dẫn theo Phuc B.H.N (1994)

hóa. Chế độ vệ sinh chuồng trại, thức ăn, nƣớc uống; không sử dụng thức ăn

[52], khẩu phần có quá nhiều protein đối với lợn là có hại, lợn chậm lớn, khả

kém chất lƣợng, định kỳ tẩy giun, tiêu độc chuồng trại là những biện pháp

năng sử dụng thức ăn bị giảm rõ rệt.

hữu hiệu nhằm nâng cao sức khỏe cho con vật, tạo điều kiện tốt cho lợn ăn

Lợn chỉ có thể đạt đƣợc khả năng sản xuất cao khi khẩu phần cân bằng

nhiều, chóng lớn.

dinh dƣỡng hoàn hảo. Khẩu phần có giá trị dinh dƣỡng hoàn hảo là khẩu phần

Động vật không thể hấp thu trực tiếp protein mà phải qua quá trình tiêu

có chứa đầy đủ, cân đối và hoà hợp các yếu tố dinh dƣỡng nhƣ năng lƣợng,

hóa để biến đổi thành axit amin. Từ các axit amin, cơ thể xây dựng thành các

protein, axit amin, lipit, gluxit, vitamin, khoáng. Vì vậy, đối với mỗi nƣớc,

protein trong mô và các chất hoạt động sinh lý khác. Dinh dƣỡng axit amin

mỗi vùng, tùy theo giống lợn và điều kiện thức ăn mà phân tích, tính toán

không chỉ quan tâm đến số lƣợng protein mà phải chú ý đến chất lƣợng

phối hợp khẩu phần để tạo ra lƣợng sản phẩm tối đa với chất lƣợng cao và giá

protein của thức ăn thông qua thành phần các axit amin không thay thế và

thành hạ (Trần Cừ và Nguyễn Khắc Khôi, 1985) [1].

thay thế, cũng nhƣ tỷ lệ giữa chúng với nhau. Chất lƣợng protein càng cao thì

Muốn làm đƣợc điều đó trƣớc hết cần phải xác định chính xác giá trị

thành phần axit amin càng gần với thành phần axit amin của protein cơ thể

dinh dƣỡng của từng loại thức ăn và mức protein thích hợp trong khẩu phần

nhận nó. Trong dinh dƣỡng axit amin, quan trọng phải xác định nhu cầu của

cho từng đối tƣợng lợn khác nhau. Các phƣơng pháp xác định tỷ lệ tiêu hóa

động vật, quá trình tiêu hóa và mức độ tiêu hóa của các chất này, xây dựng

qua phân, qua ruột non, cân bằng nitơ giúp chúng ta có cái nhìn tổng quan và

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




17

18

đƣợc định mức thức ăn sao cho phù hợp với nhu cầu dinh dƣỡng, đảm bảo
cho vật nuôi tăng trọng nhanh, chi phí thức ăn thấp và hiệu quả kinh tế cao.
1.1.2.1. Axit amin giới hạn
Axit amin giới hạn là các axit amin thiết yếu có mặt trong thức ăn hoặc
khẩu phần với hàm lƣợng thấp hơn so với nhu cầu cơ thể động vật. Điều đó
có nghĩa là trong khẩu phần có những axit amin thiết yếu bị thiếu làm giảm
hiệu quả sử dụng protein, những axit amin thiết yếu đó đƣợc gọi là các axit

Khô dầu lạc

Lys

AAS*

Thr

Lys

AAS*

Thr

Khô đỗ tƣơng

AAS*

Thr

Lys

AAS*

Thr

Val

Bột cá

Trp

Thr

AAS*

AAS*

Arg

Thr

Bột máu

Ile

AAS*

Thr

Ile

AAS*

Thr

Bột thịt xƣơng

Trp

AAS*

Ile

AAS*

Trp

Ile

Thr

AAS*

amin giới hạn. Mức độ giới hạn của mỗi axit amin không phải do số lƣợng nó
ít hay nhiều so với các axit amin khác mà là do ít hay nhiều so với nhu cầu
của cơ thể gia súc.

AAS*: Axitn amin có lưu huỳnh ( Met + Cys)
Để đảm bảo sự cân đối của axit amin trong khẩu phần trƣớc hết phải bổ

Axit amin mà thiếu nhiều nhất so với nhu cầu đƣợc gọi là axit amin
giới hạn thứ nhất, axit amin tiếp theo đó là axit amin giới hạn thứ hai...

các axit amin giới hạn tiếp theo. Việc sung axit amin giới hạn thứ hai trong

Công thức tính axit amin giới hạn:

khi khẩu phần vẫn đang thiếu hụt axit amin giới hạn thứ nhất sẽ hạn chế kết

Lƣợng một loại axit amin trong khẩu phần
P (%) =

quả của việc bổ sung. Sau khi bổ sung axit amin giới hạn thứ nhất, tiếp tục bổ

x 100

sung axit amin giới hạn thứ hai sẽ cho kết quả cao hơn so với khi chỉ bổ sung

Nhu cầu loại axit amin đó của gia súc
Các axit amin giới hạn một, hai, ba trong một số thức ăn phổ biến cho
Bảng 1.1: Axit amin giới hạn một, hai, ba axit amin trong một số
nguyên liệu thức ăn phổ biến ở lợn và gà (Lê Đức Ngoan, 2002) [9].
Lợn
Một

Hai

axit amin giới hạn thứ nhất.
1.1.2.2. Protein lý tưởng và tỷ lệ các axit amin trong khẩu phần ăn

lợn và gà đƣợc trình bày ở bảng 2.1

Thức ăn

sung axit amin giới hạn thứ nhất đến mức nhu cầu của gia súc, sau đó bổ sung

*

một vài protein hoặc một hỗn hợp protein cung cấp các axit amin theo một tỷ
lệ chính xác đúng nhƣ đòi hỏi của gia súc ở trạng thái sinh lý và sức sản xuất

Gà
Ba

Khái niệm protein lý tƣởng bắt nguồn từ một giả thiết cho rằng: liệu có

nhất định. Loại protein hay hỗn hợp protein nào đạt đƣợc yêu cầu này đƣợc

Một

Hai

Ba

gọi là protein lý tƣởng. Một đặc điểm nổi bật của việc ƣớc tính nhu cầu

Lys

Arg

Ile

protein của lợn theo hƣớng này là quan tâm đến khả năng cân bằng lý tƣởng

Ngô

Lys

Thr

AAS

Lúa gạo

Lys

AAS*

Thr

Lys

AAS*

Thr

Cám gạo

Lys

AAS*

Thr

Lys

AAS*

Ile

các axit amin. Sự cân bằng này có thể đem lại hiệu quả sử dụng protein khẩu
phần cao nhất và hiệu quả đó đƣợc đo bằng giá trị sinh vật học hoặc những

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



chỉ số liên quan. Theo phƣơng pháp này, việc tính toán nhu cầu axit amin của

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




19

20

lợn dựa trên cơ sở lấy mức lysine làm chuẩn theo đó tính toán tỷ lệ các axit
amin khác (kể các axit amin thay thế và không thay thế).

Để đánh giá chất lƣợng protein của khẩu phần ngƣời ta thƣờng đánh
giá trên các mặt nhƣ sau: protein của thức ăn có chất lƣợng tốt hơn khi lợn

Xác định tỷ lệ các axit amin là khái niệm cơ bản đƣợc nghiên cứu gần

có tốc độ sinh trƣởng nhanh, hệ số chuyển hóa thức ăn thấp hơn, tỷ lệ tích

đây, ở đó ngƣời ta có thể xác định đƣợc tỷ lệ các axit amin thiết yếu cân đối

lũy thịt nạc cao hơn, tỷ lệ thịt nạc/mỡ cao hơn, tích lũy nitơ cao hơn, quá

tƣơng ứng với nhu cầu của động vật, làm cho khẩu phần thỏa mãn tốt nhất.

trình tổng hợp ure thấp hơn, nồng độ ure trong máu thấp hơn, tỷ lệ oxy hóa

Khẩu phần tỷ lệ tối ƣu đó gọi là "protein lý tƣởng".

axit amin thấp hơn…

"Protein lý tƣởng" đƣợc ăn vào và tiêu hóa, sản phẩm của quá trình

Protein của khẩu phần là yếu tố duy nhất tác động đến tích lũy protein

phân giải một phần dùng cho duy trì, một phần dùng cho tích lũy protein hay

và khi protein của khẩu phần là yếu tố duy nhất giới hạn quá trình tích lũy

dùng cho tổng hợp sữa. Đó là 3 xu hƣớng chính trong quá trình hấp thu và

protein cơ thể thì tích lũy nitơ đƣợc xác định bởi nồng độ của axit amin giới

chuyển hóa axit amin từ khẩu phần thức ăn.

hạn thứ nhất trong protein này.

Quá trình tích lũy protein bị ảnh hƣởng bởi sự thiếu hụt của các axit

Chúng ta có thể bổ sung thêm các axit amin cho đến khi không có axit

amin trong khẩu phần. Khi cân bằng tối ƣu axit amin (protein lý tƣởng), tất cả

amin nào bị thiếu hụt trong protein đó hoặc lấy bớt đi các axit amin thừa để

các axit amin đều đạt tới hạn tới ngƣỡng nhƣ nhau. Protein lý tƣởng cung cấp

tất cả các axit amin đều cùng ở mức tới hạn nhƣ nhau.

chính xác số lƣợng axit amin theo nhu cầu của gia súc. Chúng ta biết rằng,
protein của khẩu phần chỉ có thể đƣợc sử dụng cho tích lũy nitơ nếu nhƣ các
axit amin của nó đƣợc hấp thụ trƣớc khi chuyển đến phần cuối của hồi tràng.
Cole và Cs (1980) cho rằng với các giống lợn khác nhau, tính biệt, khối lƣợng

Trong protein lý tƣởng, tỷ lệ các axit amin dựa trên mối quan hệ với
lƣợng protein trong khẩu phần, ở đây lysine đƣợc tính là 100%.
Đối với lợn sinh trƣởng tỷ lệ này nhƣ sau: (Theo ARC 1981 [24],
Wang, Fuller 1989 [61], Cole 1992[38], Chung 1992) [36].

cơ thể hoặc sinh trƣởng khác nhau thì có nhu cầu về khối lƣợng protein khác

Lysine

:

100

nhau nhƣng về mặt chất lƣợng (thành phần của các axit amin) của protein đó

Threonine

:

65

không khác nhau.

Methionine + Cystine

:

55

Trytophan

:

19

quá trình tích lũy protein chỉ đƣợc cải thiện khi bổ sung thêm các axit amin

Arginine

:

42

này. Còn nếu protein của khẩu phần thiếu các axit amin không thiết yếu thì quá

Isoleucine

:

50

trình tích lũy protein sẽ đƣợc cải thiện bằng bởi việc bổ sung bất kỳ axit amin

Leucine

:

100

nào. Do đó, chúng ta có thể hiểu protein lý tƣởng là loại protein sẽ không đƣợc

Histidine

:

33

cải thiện bằng việc bổ sung thêm bất kỳ axit amin nào. Và chỉ khi bổ sung đồng

Phenylalanine + Tyrosine

:

100

thời tất cả các axit amin thì quá trình tích lũy protein mới đƣợc cải thiện.

Valine

:

70

Nếu protein của khẩu phần thiếu một hoặc nhiều axit amin thiết yếu thì

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




21

22

Trong đó, cystine có thể chiếm tới 50% nhu cầu của các axit amin có chứa
lƣu huỳnh và tyrosine có chứa 50% nhu cầu axit amin có chứa mạch vòng.
Methionine và phenylalanine có thể chuyển đổi thành cystine và tyrosine với

Phenylalanine +

121

93

112

103

Threonine

151

60

58

58

Tryptophan

26

18

18

10

Valine

67

68

85

69

Tyrosine

100% hoạt động. Việc chuyển đổi này theo tỷ lệ 1,2 methionine = 1 cystine.

Arginine là axit amin thiết yếu chỉ với gia súc non khi đang có cƣờng
độ sinh trƣởng mạnh, còn khi gia súc đã trƣởng thành trong cơ thể có thể tự
tổng hợp đủ nhu cầu.
Tỷ lệ lý tƣởng về các axit amin kể trên phù hợp với tất cả các loại lợn
sinh trƣởng không tính đến di truyền, tính biệt và khối lƣợng.

Theo Lenis và Cs (1999) [46] nhu cầu về tỷ lệ giữa axit amin thiết yếu
với axit amin không thiết yếu là 50 : 50, tỷ lệ này càng quan trọng hơn đối với

Theo NRC (1998) [51], tỷ lệ lý tƣởng của các axit amin đối với

các khẩu phần có mức protein thấp. Có thể tăng tỷ lệ giữa axit amin thiết yếu

lysine cho duy trì, tích lũy protein, tổng hợp sữa và mô cơ thể lợn đƣợc

và không thiết yếu lên 70 : 30 mà không làm giảm khả năng sử dụng nitơ ở

trình bày ở bảng 2.2

lợn và các axit amin thiết yếu bị khử amin đƣợc sử dụng có hiệu quả cho sự

Bảng 1.2. Tỷ lệ lý tƣởng (%) các axit amin đối với Lysine cho duy trì, tích

tổng hợp các axit amin không thiết yếu.

lũy protein, tổng hợp sữa và mô cơ thể lợn (NRC, 1998)

* Trao đổi axit amin trong cơ thể

Duy trì

Tích lũy Protein

Tổng hợp sữa

Mô cơ thể

Lysine

100

100

100

100

Arginine

- 200

48

66

105

Histidine

32

32

40

45

Isoleucine

75

54

55

50

Leucine

70

102

115

109

Methionine

28

27

26

27

123

55

45

45

50

60

55

60

Axit amin

Methionine

+

Các axit amin khi tiêu hoá và hấp thu sẽ đƣợc sử dụng theo các hƣớng

thể hiện ở sơ đồ:
Axit amin vào máu và tế bào

Tổng
hợp
protein

Tổng hợp
các chất đặc
biệt, chất có
hoạt tính
sinh học
(hormone,
enzim)

Oxi hoá
khử amin

Chuyển hoá
thành sản
phẩm trao
đổi gluxit và
lipit

Thải axit
tự do
theo
nƣớc
tiểu và
phân

Cystine
Phenylalanine

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Sơ đồ 1.3 : Sử dụng axit amin trong cơ thể

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




23

24

Axit amin từ ống tiêu hoá đi vào máu, hệ bạch huyết và cùng với các

axit (- COOH). Khác với axit amin khác, lysine rất trơ trong quá trình trao

axit amin tổng hợp trong gan, trong các cơ quan và các mô khác nhau vận

đổi chất, nhóm α – amin của nó rất ít tham gia phản ứng chuyển hoá với α

chuyển đi khắp cơ thể. Cơ thể động vật sử dụng các axit amin này để tổng

– Xetoglutaric.

hợp protein của các tế bào vừa mới hình thành trong quá trình sinh trƣởng và

Khi phân giải lysine bị khử amin hoá và sau hàng loạt những biến đổi

phát triền, thay thế cho tế bào đã chết, tổng hợp protein huyết tƣơng, tổng hợp

của nó, axit glutaric sẽ đƣợc tạo thành. Axit glutaric vừa hình thành dễ dàng

các enzim, một số hormone; một lƣợng lớn axit amin đáng kể cũng đƣợc

tham gia vào quá trình trao đổi chất, giai đoạn đầu của phản ứng sẽ tạo thành

chuyển hoá để giải phóng năng lƣợng.

các dẫn xuất của Coenzim A.

Trong ống tiêu hoá, axit amin đƣợc hấp thu qua thành ruột vào máu
đƣợc vận chuyển tới các mô có khả năng tổng hợp protein mạnh mẽ. Các
axit amin đƣợc máu phân phát đi khắp các cơ quan và các mô khác nhau, sẽ

Trao đổi Lysine trong cơ thể gia súc
Lysine
Chuyển hoá amin

khuếch tán qua các mao quản của mô bào vào trong dịch gian bào và đƣợc
sử dụng để xây dựng nên các protein đặc trƣng của các mô. Có sự cân bằng

Axit ỏ xêto.  aminocapric

giữa lƣợng protein trong máu với hàm lƣợng các axit amin trong mô. Trong
mô, quá trình tổng hợp và phân giải protein diễn ra liên tục, rất mạnh mẽ,

H2O
Axit 3,4,5,6 Tetrahidropiridin 2 – Cacboxylic
+2H+

đặc biệt là gia súc non.
Buraczewska và Cs (1980) [29], qua quá trình nghiên cứu đã đƣa ra kết

Axit pipecolic
- 2H+

luận tỷ lệ hấp thu các axit amin thiết yếu ở phần trên của ruột lợn theo thứ tự

Axit 2,3,4,5 - Tetrahidropiridin2 – Cacboxylic

là Lys, Met, His, Phe, Leu, Tryp, Ileu, Thr.
Các xêto axit đƣợc tạo thành trong quá trình khử amin: một phần sử
dụng vào tổng hợp các axit amin, phần lớn bị khử cacboxyl tạo thành axit

+ H2O
Xemialdehit của α – Aminoadipic

béo, các axit béo này tiếp tục bị phân giải để cho sản phẩm cuối cùng là H 2O

+ H2O

và CO2. Một số ít xêto axit có thể biến thành gluxit hoặc xêtonic. Sự trao đổi

- 2H+

protein, gluxit, lipit có quan hệ mật thiết với nhau. Các sản phẩm trung gian
của sự phân giải gluxit có thể biến thành axit amin, từ một số axit amin có thể

NH3

+ O2-

Axit α – Xetoadipic

tổng hợp nên axit béo và ngƣợc lại.
Lysine là một axit amin không thay thế quan trọng nhất đối với cơ
thể động vật. Trong phân tử lysine có hai nhóm amin (- NH2) và một nhóm

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

Axit α – Aminoadipic



+ H2O

- 2H+
- CO2

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

25

26

các axit amin, nó còn biểu hiện: thiếu một hay một nhóm axit amin, hoặc thừa

Axit glutaric
Sơ đồ 1.4.: Trao đổi lysine trong cơ thể

một hay một nhóm axit amin. Thừa hay thiếu các axit amin đều ảnh hƣởng

Axit amin không đƣợc dự trữ hoặc không đƣợc cơ thể sử dụng sẽ bị

xấu đến đời sống, cho sản phẩm của lợn. Một vài axit amin đơn lẻ riêng biệt

biến đổi. Sự phân giải các axit amin thƣờng bắt đầu bằng quá trình khử amin

thƣờng thấy thiếu hụt so với nhu cầu của lợn. Biểu hiện đầu tiên thƣờng giảm

hoá, kết quả tạo thành amoniac và axit hữu cơ. Amoniac là chất độc, nếu

lƣợng thức ăn ăn vào thể hiện thức ăn thừa nhiều, điều đó kéo theo tăng hao

trong máu và mô tích luỹ lƣợng lớn sẽ gây nguy hiểm. Cơ thể động vật có hai

phí thức ăn, giảm tăng trọng và không tiết kiệm.

hƣớng giải độc amoniac là tạo thành amit và ure.

Lợn cũng có thể chịu đƣợc lƣợng protein ăn vào cao mà ít có biểu hiện
bệnh tật đáng kể, đôi khi bị ỉa chảy nhẹ. Tuy nhiên, khi lợn ăn lƣợng protein

1.1.3. Cân bằng axit amin
Cân bằng axit amin là sự cân đối axit amin giữa các axit amin, đặc biệt
là các axit amin không thay thế trong khẩu phần sao cho phù hợp với nhu cầu
cơ thể động vật nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng protein một cách tối ƣu.

cao (vƣợt quá 25% đối với lợn choai) là lãng phí, gây ô nhiễm môi trƣờng và
kết quả là làm giảm tăng trọng và hiệu quả sử dụng thức ăn [6].
Lợn ăn quá nhiều một axit amin riêng lẻ có thể gây triệu chứng xấu nhƣ

Giữa các axit amin trong thức ăn, ống tiêu hóa, các tổ chức luôn có cân

tính độc, tính đối kháng hay tính mất cân bằng tùy theo bản chất của ảnh

bằng động. Nếu axit amin dƣ thừa không dự trữ đƣợc trong tế bào sẽ bị sử

hƣởng. Sự đối kháng thƣờng xảy ra giữa các axit amin có quan hệ về cấu trúc.

dụng chuyển hóa thành các chất hoặc làm nguồn cung cấp năng lƣợng nhƣ

Ví dụ sự đối kháng giữa lysine - arginine ở gia cầm, khi lƣợng lysine trong

gluxit dẫn đến hiệu quả sử dụng thức ăn kém.

khẩu phần vƣợt quá nhu cầu sẽ làm tăng nhu cầu về arginine. Tuy nhiên, ở

Cân bằng axit amin có ý nghĩa đặc biệt quan trọng vì sự thiếu hụt hoặc

lợn sự dƣ thừa về lysine quá nhu cầu không làm tăng nhu cầu arginine

vắng một axit amin không thay thế bất kỳ nào trong khẩu phần đều ảnh hƣởng

(Edmond và Baker, 1987b) [6]. Sự mất cân bằng axit amin có thể xảy ra khi

xấu đến việc sử dụng các axit amin khác cho quá trình sinh tổng hợp protein.

khẩu phần đƣợc bổ sung thêm một hoặc nhiều axit amin không phải là axit

1.1.3.1.Sự thiếu hụt và dư thừa axit amin ở lợn

amin giới hạn. Trong hầu hết các trƣờng hợp đó, lƣợng thức ăn ăn vào đều

Trong thực tế chăn nuôi, chúng ta thƣờng gặp các khẩu phần không cân
đối về thành phần axit amin và tỷ lệ giữa chúng với nhau, sự không cân đối

giảm. Lợn trở lại bình thƣờng nhanh chóng khi lƣợng axit amin vƣợt quá
đƣợc rút bớt khỏi khẩu phần.

này thể hiện ở các mức khác nhau do thiếu hụt hoặc thừa hoặc đồng thời thiếu

Sự mất cân bằng axit amin cũng có thể xảy ra khi khẩu phần đƣợc bổ

hoặc thừa một hay một vài axit amin hoặc sự đối kháng giữa chúng và sự có

sung thêm một hay nhiều axit amin không phải là axit amin tới hạn. Trong các

mặt không đồng thời trong khẩu phần.

trƣờng hợp đó lƣợng thức ăn ăn vào đều giảm. Nếu chúng ta rút bớt lƣợng

Ở một số trƣờng hợp, trong khẩu phần ăn, việc thừa hay thiếu axit amin
trong giới hạn nào đó thì cũng đồng nghĩa với việc thiếu hụt hay dƣ thừa

axit amin vƣợt quá khỏi khẩu phần thì lợn sẽ nhanh chóng trở lại bình thƣờng.
1.1.3.2. Các biện pháp cân bằng axit amin

protein. Thiếu hụt hay dƣ thừa ở đây không chỉ bó hẹp là thừa hay thiếu tất cả

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




27

28

Để cân bằng axit amin trong khẩu phần, tùy thuộc vào nguyên nhân gây

Thức ăn nguồn động vật có giá trị dinh dƣỡng và axit amin cao. Chúng

mất cân đối mà ngƣời ta thƣờng sử dụng các biện pháp sau:

có đầy đủ các axit amin với thành phần và tỷ lệ cân đối, độ hòa tan cao tạo

- Nâng cao số lƣợng protein trong khẩu phần

điều kiện cho con vật tiêu hóa tốt. Tất cả những protein động vật đặc biệt là

Biện pháp này nhằm khắc phục sự thiếu hụt một phần các axit amin

sữa và các sản phẩm của sữa rất giàu lysine, tryptophan. Phụ phẩm của công

bằng cách cho vật nuôi ăn nhiều protein có trong thức ăn cơ bản có nghĩa là

nghệ chế biến thịt không có thành phần axit amin ổn định, thƣờng nghèo

tăng lƣợng thức ăn nền trong khẩu phần. Nhƣ vậy, khẩu phần vẫn không cân

lysine, methionine, cystine và tryptophan. Các sản phẩm từ cá có thành phần

đối các axit amin, mà chỉ đáp ứng cho nhu cầu dinh dƣỡng một hoặc vài axit

axit amin khá tốt.

amin giới hạn, nhiều khi lại quá thừa các axit amin khác. Về phƣơng diện

- Bổ sung các axit amin tổng hợp

kinh tế, biện pháp này ít kinh tế, gây lãng phí thức ăn, chi phí cho một đơn vị

Bổ sung các axit amin giới hạn trong khẩu phần bằng các chế phẩm

tăng trọng hoặc sản phẩm rất cao. Biện pháp này thƣờng đƣợc áp dụng trong

tổng hợp hóa học hoặc vi sinh vật học. Đó là các dạng DL - axit amin và L -

chăn nuôi gia đình khi thức ăn địa phƣơng nhiều và giá rẻ. Trong chăn nuôi

axit amin. Về mặt dinh dƣỡng thì các axit amin tổng hợp có thể khác với các

hiện đại biện pháp này thƣờng không đƣợc áp dụng.

axit amin đƣợc giải phóng từ protein thức ăn trong quá trình tiêu hóa, nhƣng

- Sử dụng thức ăn hỗn hợp đã cân đối thành phần và tỷ lệ các axit amin.

các loại axit amin tổng hợp có thể đáp ứng đƣợc nhu cầu rất lớn, tạo điều kiện

Trên cơ sở tính toán các nguồn thức ăn có số lƣợng và chất lƣợng

để dễ dàng cho việc sản xuất một khối lƣợng lớn thức ăn có giá trị cao.

protein khác nhau mà phối hợp làm sao để có thể bổ sung lẫn nhau nhằm có

Theo Marvromichalis và Cs (1998) [47], nếu nuôi lợn bằng khẩu phần

đƣợc sự cân đối các axit amin trong khẩu phần. Chúng ta có thể dùng nguồn

phối trộn dựa vào bột đậu nành và ngô có chứa 13,5% protein thô đồng thời

protein thức vật hoặc phối hợp giữa protein thực vật với protein động vật hoặc

có bổ sung thêm các axit amin gồm lysine, tryptophan, threonine, methionine,

các sinh khối vi sinh vật.

isoleucine và valine thì kết quả về tăng trƣởng của lợn ngang bằng khẩu phần

Đối với lợn, thức ăn là ngũ cốc, các loại khô dầu, cám đều thiếu lysine

phối trộn dựa vào bột đậu nành và ngô chứa 19,2% protein thô.

tới 30 - 50%. Các loại khô dầu, thành phần axit amin dao động lớn vì phụ

Axit amin giới hạn ở vị trí số một là lysine, vì hầu hết các nguồn

thuộc vào nguyên liệu ban đầu và kỹ thuật ép dầu. Đa số các loại bã và khô

protein thực vật đều thiếu lysine. Trƣớc đây, lysine đƣợc sản xuất bằng tổng

dầu đều thiếu lysine nhƣng lại giàu tryptophan. Để khắc phục sự thiếu hụt này

hợp hoá học và sản phẩm ở dạng raxemic nên bị lãng phí mất một nửa sản

chúng ta có thể dùng các nguồn protein động vật, đậu tƣơng, nấm

phẩm do động vật chỉ sử dụng đƣợc dạng L – axit amin. Giữa những năm 50 -

men…Protein của cây xanh giàu lysine, thỏa mãn nhu cầu tryptophan,

60 của thế kỷ XX, ngƣời ta đã tổ chức sản xuất ở quy mô công nghiệp bằng

histidine nhƣng thiếu methionine. Ngô giàu methionine nhƣng ít tryptophan;

phƣơng pháp lên men với sản phẩm dạng L – lysine. Nhƣ vậy, khác với

sắn giàu tinh bột nhƣng nghèo protein và các axit amin…

methionine, lysine hiện nay đƣợc sản xuất chủ yếu bằng phƣơng pháp vi sinh
vật. Các sản phẩm có tế bào vi khuẩn có khả năng thu nhận thức ăn gồm

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




29

30

gluxit, nguồn nitơ, một số khoáng chất và các chất sinh trƣởng để sản sinh ra

các khẩu phần thức ăn tự nhiên. Tuy nhiên, khẩu phần thức ăn tự nhiên

lysine. Chính đặc tính này của vi sinh vật đã đƣợc sử dụng làm cơ sở cho

thƣờng thiếu lysine, methionine và tryptophan.

công nghiệp vi sinh vật sản xuất các hợp chất có hoạt tính sinh học.

- Xác định nhu cầu axit amin theo cân bằng nitơ

Axit amin giới hạn ở vị trí số hai là methionine. Sản phẩm này có dạng

Khi thiếu hụt một hay một số axit amin thì cân bằng nitơ trong cơ thể là

raxemic D, L – methionine. Hiện nay, D – L methionine đƣợc áp dụng rộng

âm. Vì vậy, khi nghiên cứu cân bằng nitơ ở các mức khác nhau của axit amin

rãi trong thực tế nhƣ là một hợp chất của thức ăn tổng hợp chế biến cho gia

nào đó, ngƣời ta bố trí cho gia súc ăn những khẩu phần chứa nhiều loại

súc, gia cầm đạt hiệu quả kinh tế cao (Lƣơng Đức Phẩm, 1982 [10])

protein hoặc hỗn hợp axit amin, trong đó thiếu axit amin cần xác định. Sau đó

.

1.1.4. Nhu cầu protein và Lysine của lợn choai

bổ sung axit amin cần xác định vào khẩu phần với mức độ tăng dần. Theo dõi

Nhu cầu axit amin

tốc độ sinh trƣởng và cân bằng nitơ đến khi đạt mức tối ƣu, đó chính là trị số

Quá trình tổng hợp và phân giải axit amin trong cơ thể xảy ra một cách

liên tục. Có tới 60 – 80% axit amin tổng hợp thành protein cơ thể đƣợc lấy từ
protein nội sinh, 20 – 40% axit amin còn lại đƣợc cung cấp trong khẩu phần.
Các axit amin có tốc độ chuyển hóa thành protein khác nhau (lysine thấp,
methionine cao) và qua quá trình oxy hóa các axit amin bị suy hóa dần (Vũ
Duy Giảng và Cs, 1999 [4]
Xác định nhu cầu axit amin là xác định lƣợng axit amin để bù đắp mất
mát trong quá trình tổng hợp protein và lƣợng để tổng hợp nên các sản phẩm
nhƣ tích lũy trong mô cơ, sữa. Có nhiều phƣơng pháp để xác định nhu cầu của
axit amin của động vật:

về nhu cầu axit amin cần xác định của gia súc.
Bằng phƣơng pháp này, Willsen, 1982 [trích trong 4] đã xác định đƣợc
mức lysine thô thích hợp nhất trong khẩu phần cho lợn từ 5 – 10 kg là 1,15%.
- Xác định nhu cầu axit amin dựa theo phân tích thành phần axit amin
của protein cơ thể con vật.
Cho con vật ăn khẩu phần có protein thích hợp, sau đó phân tích hàm
lƣợng axit amin trong các sản phẩm nhƣ thịt, sữa từ đó tính ra nhu cầu axit
amin của con vật.
Nhu cầu axit amin cho lợn
Để xác định nhu cầu axit amin cho lợn, trƣớc hết ngƣời ta tính nhu cầu
lysine (theo% của VCK), sau đó dựa trên khuôn mẫu “protein lý tƣởng” do

- Xác định nhu cầu axit amin theo tốc độ sinh trƣởng

NRC đƣa ra (1998) [51] để tính toán cho các axit amin còn lại.

Tích lũy protein phụ thuộc vào lƣợng axit amin và protein trong khẩu

Nhu cầu protein và lysine cho lợn con và lợn thịt đƣợc xác định bằng

phần. Sự tăng khối lƣợng của cơ thể con vật liên quan chặt chẽ với sự tăng

phƣơng pháp thừa số và đƣợc xác định trên nhu cầu duy trì và nhu cầu cho

protein trong khẩu phần. Tuy tăng trọng là tiêu chuẩn quan trọng có ý nghĩa

tích lũy protein:

lớn trong sản xuất nhƣng không đặc hiệu về mức độ đầy đủ các axit amin

Nhu cầu protein cho duy trì (Pm) (theo ARC 1981): [24]

trong khẩu phần. Khi đánh giá các nhu cầu axit amin theo tốc độ sinh trƣởng

Pm(g) = 0,938 x W 0,75

có thể sử dụng các thí nghiệm sinh trƣởng đơn giản, các thí nghiệm sử dụng

W: là khối lƣợng cơ thể

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




31

32

Tỷ lệ sử dụng protein trong thức ăn ăn vào bằng 53 - 35% tùy theo khối
lƣợng cơ thể.

Ƣớc tính nhu cầu methionine của lợn choai, ARC (1981) [24] cho biết
bằng 60% so với lysine, ƣớc tính này thấp hơn nghiên cứu gần đây của Wang

Nhu cầu lysine hàng ngày là tổng các nhu cầu cho duy trì và tích luỹ

và Fuller (1990) [62] nhu cầu threonine của lợn choai bằng 64% và 65%
lysine tổng số.

protein.
Nhu cầu cho duy trì: Theo Wang và Fuller (1989) [61], nhu cầu

Đối với nhu cầu tryptophan Wang và Fuller (1990) [62] ƣớc tính bằng

lysine tiêu hoá hồi tràng thực hàng ngày để duy trì là 36 mg/kg khối lƣợng

20% so với lysine

trao đổi cơ thể

* Các nhân tố ảnh hƣởng đến nhu cầu axit amin

Nhu cầu cho tích luỹ protein : qua kết quả nghiên cứu của nhiều tác giả,
NRC khuyến cáo sử dụng phƣơng trình:
Trong đó:

- Tuổi và loài
Nhu cầu về axit amin chứa lƣu huỳnh ở lợn non cao hơn lợn trƣởng

TIDL (g) = 0,12 x PD

thành do diện tích trên khối lƣợng cơ thể lớn hơn và nhu cầu tạo lông, da lớn

TIDL là nhu cầu lysine tiêu hoá hồi tràng thực

hơn. Còn nhu cầu về lysine của lợn cụ thể:

PD là lƣợng protein tích luỹ đƣợc (g/ngày)

+ Lợn có khối lƣợng 20 kg nhu cầu lysine là:6,2 g/kg chất khô

Nhu cầu lysine cho tích luỹ protein đƣợc xác định theo phƣơng trình:

+ Lợn có khối lƣợng 40 kg nhu cầu lysine là:5,9 g/kg chất khô

LR = (0.036 x BW

0,75

+ Lợn có khối lƣợng 60 kg nhu cầu lysine là:5,2 g/kg chất khô

)+ (0,12 x PD)

Trong đó:

- Chức năng sản xuất

LR: Nhu cầu lysine (tính bằng% trong thức ăn khô không khí)

Lợn hƣớng nạc cần nhiều lysine hơn lợn hƣớng mỡ

BW0,75 là khối lƣợng trao đổi cơ thể

- Mức năng lượng trong khẩu phần

PD là lƣợng protein tích luỹ đƣợc (g/ngày)

Yếu tố chính quyết định việc tiêu thụ thức ăn của gia súc khi cho ăn tự

Tất cả các giá trị lysine đều đƣợc tính bằng gram của lysine tiêu hoá hồi
tràng thực. (NRC, 1998 [51]).

do là nhu cầu về năng lƣợng và nhu cầu này lại ảnh hƣởng lớn đến nhu cầu về
axit amin. Vai trò của năng lƣợng và protein đối với sự tích lũy protein của cơ

Nhu cầu về các axit min thiết yếu khác cũng đƣợc coi là tổng nhu cầu
cho duy trì và tích luỹ protein.

thể không độc lập với nhau mà có sự tƣơng quan mật thiết (Campbell et at,
1983) [30]. Khẩu phần có năng lƣợng thấp sẽ đƣợc động vật ăn nhiều hơn

Đối với methionine + cystine theo ARC 1981 [24] là 50% so với lysine.

khẩu phần có năng lƣợng cao. Nếu nồng độ các axit amin là không đổi thì với

Tỷ lệ đó thấp hơn so với khuyến cáo gần đây của Wang và Fuller (1990) [62],

khẩu phần năng lƣợng thấp, động vật sẽ sử dụng đƣợc nhiều axit amin hơn

Batterham, 1992 [25]; Chung và Baker, 1992a [36] các tác giả này cho biết tỷ

trong một ngày. Vì vậy nếu nồng độ năng lƣợng trong khẩu phần tăng thì nhu

lệ giữa methionine + cystein là 60 – 65% so với lysine cho tích luỹ protein

cầu axit amin cũng tăng. Nếu trong 1kg thức ăn có 1900 Kcal thì nhu cầu về

cao đối với lợn đang sinh trƣởng.

lysine là 0,53%, còn 2300 Kcal thì nhu cầu về lysine là 0,71%.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




33

34

Ettle và Cs, 2003 [39], đã nghiên cứu trên 96 lợn để xác định tỷ lệ

từ các thức ăn hoặc chuyển hoá từ các chất khác hoặc do các vi khuẩn tạo ra

lysine tiêu hóa/ME tối ƣu dựa vào mật độ năng lƣợng của khẩu phần. Kết quả

trong đƣờng ruột. Vitamin đƣợc chia thành vitamin tan trong dầu và vitamin

cho thấy, lƣợng ăn vào tăng hơn ở lô có nồng độ năng lƣợng khẩu phần thấp

tan trong nƣớc. Vitamin cần chủ yếu nhƣ là các đồng enzim trong đồng hoá

(13MJ) so với lô năng lƣợng cao (14MJ). Đồng thời, tăng tỷ lệ lysine tiêu

các chất dinh dƣỡng. Trong nguyên liệu thức ăn, vitamin chủ yếu tồn tại nhƣ

hóa/ME tăng trọng cao hơn, mức tối ƣu cho tăng trọng cao nhất ở lợn cái ít

các tiền chất hoặc đồng enzim có thể đƣợc liên kết hoặc phối hợp theo một

nhất 0,58 g/MJDE.

số các. Do đó cần quá trình tiêu hoá để giải phóng hoặc chuyển hoá các tiền

Có sự liên quan mật thiết giữa năng lƣợng với axit amin phối hợp trong

chất của vitamin hoặc hợp chất thành dạng sử dụng và hấp thu đƣợc. Để

khẩu phần. Khi yêu cầu tăng tỷ lệ nạc thì đòi hỏi tăng tỷ lệ lysine/năng lƣợng

tránh sự thiếu vitamin trong khẩu phần ăn ngƣời ta đã sản xuất các premix

trong khẩu phần. Tỷ lệ lysine/năng lƣợng càng cao trong giai đoạn đầu sinh

vitamin và thƣờng cho thêm vào khẩu phần của lợn. Thêm nhiều vitamin A

trƣởng của lợn thì tỷ lệ nạc càng cao. Nhu cầu về mức lysine/năng lƣợng giảm
dần theo từng giai đọan sinh trƣởng vì khả năng tích lũy protein giảm dần.
- Mức protein thô trong khẩu phần
Nhu cầu axit amin tính theo tỷ lệ % protein thô trong khẩu phần tăng
lên khi protein thô của khẩu phần giảm đi. Mối tƣơng quan giữa lysine và
protein thô đƣợc biểu diễn qua phƣơng trình hồi quy:

và D sẽ gây ngộ độc ở lợn. Ngƣợc lại, rất ít triệu chứng ngộ độc đối với
vitamin nhóm B hoặc E, K.
Vitamin cũng có ảnh hƣởng lớn đến nhu cầu axit amin của vật nuôi bởi
vì vitamin tham gia vào hầu hết các quá trình trao đổi chất và quá trình hoạt
động của cơ thể. Vitamin là chất xúc tác sinh học, xúc tiến việc tổng hợp phân
giải các chất dinh dƣỡng (protein, gluxit, lipit). Trong cơ thể mặc dù lƣợng

Y = 7,23 – 0,131X

vitamin vô cùng nhỏ nhƣng lại có tác dụng rất lớn nó giúp cho lợn sinh

Y: % của Lysine

trƣởng, phát dục, sinh sản một cách bình thƣờng nếu cung cấp đầy đủ nhu cầu

X: % protein thô của khẩu phần
Figueroa và Cs, 2003 [40] đã thí nghiệm bổ sung lysine, methionine,
tryptophan và threonine vào 2 khẩu phần chứa 12% và 11% protein thô để bù

lại lƣợng protein có trong khẩu phần chứa 16% protein thô. Việc giảm protein
khẩu phần sẽ có ý nghĩa nếu nhƣ khẩu phần đƣợc bổ sung thêm các axit amin

cho lợn. Nếu thiếu vitamin thì lợn sẽ bị nhiều loại bệnh nguy hiểm. Nếu thiếu
một loại vitamin nào đó thì sẽ làm ngƣng quá trình hoạt động của enzim chứa
vitamin ấy và làm cho quá trình trao đổi chất bị đình trệ. Ngoài ra vitamin còn
có quan hệ với hormone. Ví dụ, thiếu vitamin B6 thì estrogen bị giảm, thiếu
vitamin C thì tuyến yên và tuyến trên thận hoạt động giảm sút. Mặt khác, nếu

tổng hợp.

hormone tăng thì nhu cầu vitamin cũng tăng. Ví dụ, tiroxine của tuyến giáp

- Ảnh hưởng của Vitamin
Vitamin là một hợp chất hữu cơ khác với axit amin, cacbohydrate, lipit

sản sinh ra nhiều thì nhu cầu vitamin B1 cũng tăng.

và nhu cầu cần một lƣợng nhỏ cho sự tăng trƣởng và sinh sản bình thƣờng.

Giữa các loại vitamin còn có mối quan hệ mật thiết với nhau. Ví dụ,

Một số vitamin không cần có trong khẩu phần vì chúng có thể đƣợc tổng hợp

vitamin B12 có tác dụng xúc tiến quá trình tổng hợp, chuyển hóa caroten thành

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




35

36

vitamin A. Trong trƣờng hợp thiếu vitamin B2 nếu cung cấp vitamin C sẽ có
tác dụng làm giảm mức thiếu hụt của B2.

Tầm quan trọng của cung cấp đủ vitamin nhóm B cũng đã đƣợc nhấn
mạnh trong nhiều tài liệu. Theo Stahly (1995) [56], khả năng tăng trọng/ngày

Coelho và Cousins (1997) [37] cho rằng vitamin làm tăng khả năng
chống chọi của lợn đối với tác nhân stress.

và tích luỹ nạc của đàn lợn giai đoạn sinh trƣởng càng cao khi tăng hàm lƣợng
vitamin nhóm B trong khẩu phần, từ đó làm giảm tiêu tốn thức ăn/kg tăng

Vitamin E kết hợp với Selen bảo vệ màng tế bào khỏi bị phá huỷ của

trọng đáng kể.

các peroxit, tham gia phản ứng phosphoryl hoá, tham gia trao đổi axit nucleic,

Vitamin C là một chất chống oxy hoá, tan trong nƣớc, tham dự trong

tham gia tổng hợp ascorbic và tham gia tổng hợp ubiquinon (Lê Đức Ngoan,

quá trình oxy hoá các axit amin có hƣơng vị, tổng hợp norepinephyrine

2002) [9].

Vitamin C cần cho hydroxy hoá proline và lysine, là các yếu tố cấu tạo toàn

Choline nằm trong nhóm vitamin B. Choline cần cho tổng hợp

phần của collagel. Collagen cần cho sinh trƣởng của sụn và xƣơng. Vitamin C

phospholipit (lecithin), tạo acetyl choline và metyl hoá homocysteine thành

tăng cƣờng sự tạo khung xƣơng và ngà răng. Thiếu vitamin C gây huyết lấm

methionine, xảy ra qua betaine, sản phẩm oxy hoá của choline.

tấm toàn cơ thể.

Methionine là một trong những axit amin thiết yếu rất cần cho sự tổng
hợp protein trong cơ thể động vật, nếu trong khẩu phần thiêu choline thì một
lƣợng methionine sẽ đƣợc huy động để cung cấp các nhóm metyl cần thiết
cho tổng hợp choline. Nhƣ vậy, chỉ có thể xác định đƣợc nhu cầu methionine
khi sử dụng khẩu phần có đủ choline.
Niacin hoặc axit nicotinic là một thành phần của đồng enzym
nicotinamide-adenine dinucleotide (NAD) và nicotin – amide – adenine
dinucleotide phosphate (NADP). Các đồng enzym này cần cho quá trình trao
đổi chất của carbohydrate, protein và lipit.
Trong khẩu phần thiếu không đủ axit nicotinic thì nhu cầu về
tryptophan sẽ tăng lên để đáp ứng nhu cầu cơ thể về niaxin. Việc sử dụng các

axit amin, các dẫn xuất protein có nguồn gốc thực vật đƣợc cải thiện khi đƣa
vitamin B12 vào trong khẩu phần (Vũ Duy Giảng và Cs, 1999 [4].
Dấu hiệu thiếu niacin bao gồm giảm tăng trọng, chán ăn, nôn mửa, da

1.1.5. Mối quan hệ giữa Protein và năng lượng trong dinh dưỡng lợn
Năng lƣợng trong thức ăn rất cần cho duy trì và sinh trƣởng của lợn,
nếu dƣ thừa sẽ tích lũy trong cơ thể dƣới dạng mỡ. Protein đƣợc sử dụng để
tích lũy nạc và trao đổi protein, nếu dƣ thừa sẽ bị khử amin và nitơ sẽ đào thải
qua nƣớc tiểu. Khi xây dựng khẩu phần ăn cho lợn thì phải cân bằng giữa
protein và năng lƣợng sao cho có tích lũy protein tối đa và giảm đáng kể tích
lũy mỡ. Vì vậy, cần phải xem xét cả hai trong nghiên cứu, không đƣợc tách
rời vì nếu tách rời dễ dẫn đến bế tắc trong việc ƣớc tính nhu cầu cũng nhƣ
trong nuôi dƣỡng gia súc.
Có nhiều công trình nghiên cứu chứng tỏ rằng, tốc độ tích luỹ protein
của lợn có thể bị kìm hãm do trong quá trình nuôi dƣỡng không cung cấp đủ
năng lƣợng và protein. Tốc độ tích luỹ protein có thể chịu ảnh hƣởng tƣơng
đối độc lập vào hàm lƣợng năng lƣợng hoặc protein mà con vật thu nhận

khô, lông xù xì, rụng lông, tiêu chảy, viêm loét dạ dày, ruột già, thiếu máu tế

đƣợc hàng ngày qua thức ăn. Nghiên cứu của Campbell (1985) [31] trên lợn

bào bình thƣờng.

cho thấy khi lƣợng nitơ tiếp nhận từ thức ăn thấp hơn so với nhu cầu thì sự

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




37

38

tích luỹ protein tăng theo sự tăng của lƣợng nitơ ăn vào hàng ngày mà không

- Tỷ lệ thịt xẻ (%)

phụ thuộc vào mức năng lƣợng nhiều hay ít.

- Tỷ lệ thịt nạc (%)
- Tỷ lệ mỡ (%)

Mối quan hệ giữa protein và năng lƣợng đƣợc Standing Committee
of Agriculture (SCA,1987) [57] mô tả và cho thấy mối quan hệ này bị ảnh

- Tỷ lệ xƣơng, da (%)

hƣởng bởi từng giai đoạn sinh trƣởng, tính biệt, môi trƣờng, giống, cá thể

- Độ dày mỡ lƣng (cm)

và hormone sinh trƣởng. SCA cũng đề xuất tỷ lệ lysine/năng lƣợng tiêu hóa

- Độ dài thân thịt (cm)

đối với lợn con từ sơ sinh đến 5 kg là 0,7 gam; từ 5 – 20 kg là 0,67 gam và

- Diện tích mắt thịt (cm2)

từ 50 – 90 kg là 0,51 gam.

1.1.7. Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và khả năng cho

1.1.6. Các chỉ tiêu đánh giá khả năng cho thịt

thịt

Giá trị dinh dƣỡng của thịt chủ yếu do protein quyết định. Protein thịt
là loại protein hoàn thiện chứa tất cả các axit amin cần thiết cho cơ thể con
ngƣời. Thịt theo nghĩa rộng bao gồm các tổ chức cơ, mỡ, xƣơng, da và các cơ
quan bộ phận khác của con vật. Theo nghĩa hẹp, thịt gồm các cơ và tổ chức,
do đó đánh giá khả năng cho thịt có liên quan đến khả năng sinh trƣởng tích
lũy của các bộ phận này.
Mô cơ là mô có giá trị thực phẩm cao nhất, nó chiếm 35 – 45% khối
lƣợng cơ thể con vật bao gồm 2 loại cơ vân và cơ trơn. Cơ cấu tạo từ các tế
bào đa nhân, co giãn theo chiều dài sợi cơ, sợi cơ có kích thƣớc từ 10 –
100 m , chiều dài 1 cm và đƣợc chia thành 3 phần: màng cơ, cơ chất và nhân.
Thành phần hóa học của mô cơ là:

- Yếu tố di truyền
Giống luôn là yếu tố hàng đầu ảnh hƣởng đến năng suất chăn nuôi. Các
giống gia súc khác nhau có khả năng tăng trọng, tiêu tốn thức ăn khác nhau,
khả năng này phụ thuộc vào quá trình sinh trƣởng của con vật. Quá trình tích
lũy các chất mà chủ yếu là protein, tốc độ và phƣơng thức sinh tổng hợp

protein phụ thuộc vào hoạt động của hệ thống gen điều khiển sự sinh trƣởng
của cơ thể.
Theo nhiều kết quả nghiên cứu cho thấy: mức độ tăng trọng hàng
ngày của lợn nội rất thấp. Đối với lợn Ỉ đực và lợn cái hậu bị từ sơ sinh đến
8 tháng tuổi tăng trọng lần lƣợt là 104 g và 173 g/ngày, lợn Móng Cái là
179 g và 197 g/ngày.
Các giống lợn ngoại thuần và lợn lai có khả năng tăng trọng cao hơn.

Nƣớc

:

73 – 75%

Đối với lợn Landrace bình quân 5 tháng tăng trọng 621,59 g/ngày với lợn lai

Protein

:

18 – 21%

3/4 và 7/8 lần lƣợt là 522,5 – 525,39 g/ngày Phùng Thị Vân và Cs) [22]. Bên

Lipit

:

1 – 3%

cạnh đó phƣơng thức chăn nuôi cũng ảnh hƣởng nhiều đến khả năng tăng

Khoáng

:

1%

trọng mặc dù trong cùng một giống.

Trong chăn nuôi lợn thịt để đánh giá khả năng cho thịt dựa vào các tiêu

- Yếu tố dinh dưỡng
Dinh dƣỡng là yếu tố rất quan trọng quyết định năng suất chăn nuôi.

chí sau:
- Tỷ lệ thịt móc hàm (%)

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

Nó ảnh hƣởng trực tiếp đến khả năng sinh trƣởng của lợn. Vì vậy, bảo đảm



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




39

40

cân đối dinh dƣỡng thì con vật mới phát huy đƣợc tiềm năng di truyền của nó.

Yorkshire x Thuộc Nhiêu là 0,55 – 0,45 g lysine/MJ năng lƣợng tiêu hóa cho

Nếu dinh dƣỡng kém kéo dài thì các yếu tố di truyền không những không phát

2 giai đoạn 20 – 50 và 50 – 85 kg khối lƣợng cơ thể. Đồng thời các tác giả

huy theo hƣớng tích cực mà thậm chí còn ngƣợc lại.

cũng cho biết không nhận thấy sự tƣơng tác giữa lysine và năng lƣợng đối với

- Thời gian nuôi dưỡng

các tính trạng sinh trƣởng và chất lƣợng thịt ở cả hai đối tƣợng đối tƣợng lợn

Sự thay đổi thành phần hóa học mô cơ, mô mỡ của lợn chủ yếu xảy ra
trong giai đoạn trƣớc 4 tháng tuổi trên cơ sở quy luật sinh trƣởng tích lũy các

là Yorkshire và Yorkshire x Thuộc Nhiêu.
Các tác giả Vũ Thị Lan Phƣơng và Đỗ Văn Quang (2001) [11] đã xác

chất dinh dƣỡng trong cơ thể lợn từ đó đƣa ra các phƣơng thức nuôi dƣỡng.

định tỷ lệ lysine/năng lƣợng thích hợp cho lợn sinh trƣởng và lợn vỗ béo

- Yếu tố chăm sóc quản lý

giống Yorkshire cho thấy: với các mức lysine khác nhau có ảnh hƣởng đáng

Các yếu tố: nhiệt độ, ẩm độ, cƣờng độ chiếu sáng, diện tích chuồng

kể đến các chỉ tiêu nhƣ tiêu tốn thức ăn của lợn trong giai đoạn từ sơ sinh – 8

nuôi … đều có tác động nhất định tới khả năng sinh trƣởng tích lũy của lợn

tuần tuổi, khả năng thu nhận thức ăn và tốc độ tăng trọng của lợn giai đoạn

thịt. Khi chăm sóc quản lý tốt sẽ giúp lợn tăng trọng nhanh và giảm giá thành

cuối (8 – 16 tuần). Mức lysine là 0,65 g/MJDE đã làm giảm đáng kể tiêu tốn

trên một đơn vị chăn nuôi.

thức ăn (0,3 kg) so với mức 0,95 g/MJDE. Ở giai đoạn từ 8 – 16 tuần tuổi, với

1.2. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nƣớc

mức lysine là 0,75 g/MJ và mức năng lƣợng là 12,5 MJDE/kg thức ăn cho

1.2.1. Tình hình nghiên cứu trong nước

khả năng thu nhận thức ăn và tăng trọng cao nhất (tƣơng ứng 2,31

Các tác giả Nguyễn Ngọc Hùng và Cs, 2001 [7] đã nghiên cứu ảnh

kg/con/ngày; 680 g/con/ngày). Mức lysine là 0,75 g/MJ và mức năng lƣợng

hƣởng của tỷ lệ lysine/năng lƣợng trong khẩu phần đến các chỉ tiêu sản xuất

12,50 MJ/kg thức ăn cho kết quả thấp nhất về các chỉ tiêu trên (1,96

của lợn thịt giống Yorkshire và con lai Yorkshire x Thuộc Nhiêu. Kết quả

kg/con/ngày; 585 g/con/ngày). Các tỷ lệ lysine/năng lƣợng khác nhau không

nghiên cứu cho thấy, đối với lợn Yorkshire có tiềm năng nạc cao, tỷ lệ lysine/

ảnh hƣởng rõ rệt đến các chỉ tiêu phẩm chất thịt nhƣ tỷ lệ nạc, mỡ, xƣơng, da

năng lƣợng của khẩu phần ảnh hƣởng có ý nghĩa đối với các tính trạng sinh

và tỷ lệ thịt xẻ. Các tác giả cũng xác định đƣợc khẩu phần ăn có năng lƣợng là

trƣởng nhƣ mức độ tăng khối lƣợng, lƣợng thức ăn tiêu thụ và tiêu tốn thức

13,5 – 12,5 MJDE với tỷ lệ lysine/MJDE từ 0,65 – 0,55 g tƣơng ứng với hai

ăn/1kg tăng khối lƣợng. Đối với tính trạng thân thịt mặc dù có ảnh hƣởng

giai đoạn vỗ béo có hiệu quả kinh tế cao nhất.

nhƣng không có sự khác biệt. Ở cả hai đối tƣợng nghiên cứu trên, mức tăng

Lã Văn Kính và Cs, 1999 [8] nghiên cứu ảnh hƣởng của việc bổ sung

trọng và tỷ lệ thịt nạc/thịt xẻ tăng lên đạt giá trị cao nhất ở mức 0,65 – 0,55 g

L – threonine vào khẩu phần cơ sở là tấm – cám hoặc ngô cho lợn thịt thu

lysine/MJ năng lƣợng tiêu hóa và sau đó tăng chậm hoặc có xu hƣớng giảm ở

đƣợc kết quả: mức tăng trọng đƣợc cải thiện đáng kể, hiệu quả sử dụng thức

mức cao hơn là 0,75 – 0,65 lysine/MJ năng lƣợng tiêu hóa. Từ kết quả này

ăn cho lợn ở giai đoạn sinh trƣởng (20 – 50 kg) đƣợc nâng cao nhƣng ít có

các tác giả đề nghị tỷ lệ lysine/năng lƣợng tiêu hóa thích hợp cho lợn

tác dụng đối với lợn ở giai đoạn vỗ béo (50 – 100 kg). Bổ sung L- threonine

Yorkshire là 0,65 – 0,55 gam lysine/MJ năng lƣợng tiêu hóa, của lợn lai

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




41

42

vào khẩu phần đã nâng cao phẩm chất thịt xẻ, giảm độ dày mỡ lƣng, tăng tỷ

15 – 50 kg cần 3,51 g lysine/Mcal DE, tƣơng đƣơng 16 g lysine/ngày để đạt

lệ nạc có giá trị trong thân thịt xẻ.

đƣợc tăng trọng cao nhất.

Hoàng Nghĩa Duyệt và Cs (2002) [3] nghiên cứu tỷ lệ lysine/năng

Các tác giả Van Luen và Cole (1996) [63] khi nghiên cứu về ảnh hƣởng

lƣợng thích hợp cho lợn lai nuôi thịt F1 (Yorkshire x Móng Cái) tại miền

của tỷ lệ lysine/năng lƣợng tiêu hóa đến sinh trƣởng và tích lũy nitơ của lợn

Trung cho biết: ở giai đoạn nhỡ và lớn (31 – 90 kg), ME trung bình 3.000

đực, cái lai hybrid và lợn đực thiến cho thấy: tỷ lệ lysine/năng lƣợng tiêu hóa

Kcal/kg. Tỷ lệ lysine là 0,75 – 0,90% và 0,55 – 0,70% hoặc nuôi với mức

tối ƣu đối với tất cả các loại lợn trên từ 0,95 – 1,0 g/MJ. Lƣợng nitơ tích lũy

năng lƣợng trao đổi thấp (2.750 – 3.000) nhƣng lysine cao 0,9 – 0,7%, lợn có

tối đa cho các loại lợn thí nghiệm từ 28 – 30 g/con/ngày (tƣơng đƣơng với

tốc độ sinh trƣởng cao nhất đạt trung bình 572 – 616 g/ngày, tƣơng đƣơng với

175 – 187g protein/ngày).

tốc độ tăng trọng của lợn ngoại, rút ngắn thời gian nuôi 12 ngày. Khi nuôi lợn

Mối quan hệ tƣơng tác giữa các axit amin trong khẩu phần và năng

với mức năng lƣợng và lysine cao trong khẩu phần đã giảm đƣợc tiêu tốn thức

lƣợng tiêu hóa đối với lợn có khối lƣợng từ 20 – 50 kg đƣợc Chiba và Cs

ăn cho một kg tăng trọng (từ 3,8 – 3,25 kg thức ăn), nâng tỷ lệ nạc trong thân

(1991) [34] nghiên cứu trên hai thí nghiệm. Trong thí nghiệm 1 tác giả sử

thịt (từ 39 lên 45%) và nâng cao hiệu quả kinh tế.

dụng 3 tỷ lệ lysine khác nhau là : 1,50; 2,35; 3,20 g/McalDE, đƣợc điều chỉnh

Mỗi giống lợn hay loại lợn đƣợc nuôi bằng các khẩu phần ăn khác

với 5 mức năng lƣợng tiêu hóa từ 3,0 đến 4,0 Mcal/kg. Trong thí nghiệm 2,

nhau, tại mỗi địa phƣơng khác nhau đều cho kết quả tăng trọng khác nhau,

tiến hành nghiên cứu ảnh hƣởng của mức lysine/năng lƣợng tiêu hóa (từ 1,90

bởi tác động của các yếu tố trong thức ăn đến kiểu gen ở các môi trƣờng nuôi

đến 3,90 g/Mcal) ở hai mức năng lƣợng tiêu hóa là 3,25 và 3,75 Mcal/kg. Thí

dƣỡng khác nhau. Vì vậy, để phát triển chăn nuôi lợn tại nhiều địa phƣơng

nghiệm chỉ ra rằng, khi tăng tỷ lệ các axit amin trong khẩu phần thì cần phải

cần có những nghiên cứu phù hợp với giống lợn đƣợc nuôi phổ biến, nguồn

tăng mức năng lƣợng. Kết quả phân tích cho thấy tăng trọng của lợn thí

thức ăn ở địa phƣơng đó.

nghiệm và hệ số giữa tăng trọng/năng lƣợng tiêu hóa ở mức 3,0 g/Mcal.
Các tác giả Bikker.P (1994) [28] nghiên cứu trên 95 lợn cái có khối

1.2.2. Tình hình nghiên cứu trên thế giới
Kết quả nghiên cứu của nhiều tác giả Batterham và Cs, 1990 [25];

lƣợng từ 20 – 45 kg để xác định ảnh hƣởng của mức năng lƣợng và protein ăn

Bikker.P và Cs, 1994 [27,28] cho biết: tỷ lệ giữa axit amin dùng cho duy trì

vào đến thành phần của các axit amin trong thịt và các cơ quan của lợn sinh

và tích luỹ chịu ảnh hƣởng bởi tuổi, khối lƣợng cơ thể, tính biệt, kiểu gen và

trƣởng. Các tác giả đã sử dụng 2 thí nghiệm với 15 mức protein ăn vào khác

thành phần dinh dƣỡng của khẩu phần.

nhau từ 127 – 350 g/ngày, mức năng lƣợng tiêu hóa ăn vào từ 15,80 – 18,80

Campbell và Cs, 1985 [31] cho rằng lợn từ 20 – 45 kg đạt tích luỹ

MJ/ngày. Thành phần của các axit amin trong toàn bộ cơ thể lợn thu đƣợc nhƣ

protein tối đa khi trong khẩu phần chứa 3,39 g lysine/Mcal DE, tỷ lệ trên cao

sau: lysine: 6,64; methionine: 2,21; threonine: 3,62 và tổng số axit amin thiết

hơn khuyến cáo của NRC, 1988 [49] là: lợn từ 20 – 50 kg cần 2,21 g

yếu là 42,80. Thành phần protein trong các cơ quan nội tạng chiếm 14,8 –

lysine/Mcal DE nhƣng thấp hơn khuyến cáo của ARC, 1981 [24] với lợn từ

15,8% tổng số protein của cơ thể tƣơng ứng với 2 mức năng lƣợng thấp nhất

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên






43

44

và cao nhất. Các tác giả rút ra kết luận rằng: hàm lƣợng các axit amin (trong

CHƢƠNG 2

thịt, các cơ quan nội tạng và toàn bộ cơ thể) và protein tích lũy trong khoảng

ĐỊA ĐIỂM, ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG

từ 20 – 40 kg thể trọng bị ảnh hƣởng bởi lƣợng protein và năng lƣợng ăn vào.

VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Các nghiên cứu đƣợc thực hiện ở những thời điểm khác nhau cho
những kết quả không giống nhau tuỳ thuộc vào tiến bộ di truyền, điều kiện

2.1. Đối tƣợng, địa điểm và thời gian nghiên cứu
Địa điểm: Trại lợn tƣ nhân Hƣờng Cƣơng - Tích Lƣơng – Thành phố

và phƣơng pháp nghiên cứu. Nhƣng các kết quả đó đã đƣợc khuyến cáo sử
dụng ở nhiều nƣớc. Tuy vậy, trong những điều kiện cụ thể ở mỗi nƣớc, bên

Thái Nguyên

cạnh việc áp dụng những tiến bộ đã đƣợc công bố cần thiết phải có những

Đối tƣợng nghiên cứu: Lợn ngoại 5 máu nuôi thịt giai đoạn sinh trƣởng

nghiên cứu nhằm hoàn thiện tiêu chuẩn và khẩu phần phù hợp với điều

Thời gian nghiên cứu: 12/2005 – 10/2007

kiện của mình với mục đích là nâng cao hiệu quả kinh tế và giảm thiểu ô
nhiễm môi trƣờng chăn nuôi.

2.2. Nội dung nghiên cứu
- Nghiên cứu ảnh hƣởng của tỷ lệ lysine/ME đến sinh trƣởng, khả năng sử
dụng thức ăn của lợn ngoại giai đoạn 18 - 50 kg.
- Nghiên cứu ảnh hƣởng của tỷ lệ lysine/ME đến năng suất và thành phần
hoá học của thịt lợn ngoại giai đoạn 18 - 50 kg.
-

Xác định tỷ lệ lysine/ME phù hợp cho lợn ngoại giai đoạn sinh trƣởng

2.3. Phƣơng pháp nghiên cứu
- Các thí nghiệm đƣợc bố trí theo phƣơng pháp phân lô so sánh, đồng
đều về số lƣợng, giống, tuổi, tính biệt, khối lƣợng và điều kiện chăm sóc.
- Mỗi thí nghiệm đƣợc chia thành 3 lô: lô I, lô II, lô III theo nguyên tắc
đồng đều.
- Sơ đồ bố trí thí nghiệm (sơ đồ 2.1) đƣợc trình bày ở trang tiếp theo
- Thức ăn cho mỗi lô đƣợc phối hợp đảm bảo yêu cầu của thí
nghiệm. Thành phần dinh dƣỡng của thức ăn thí nghiệm giữa các lô giống
nhau về năng lƣợng, protein, vitamin, khoáng chỉ khác nhau yếu tố thí
nghiệm là tỷ lệ lysine/ME.
* Nguyên tắc phối trộn thức ăn:
- Cố định thức ăn nguyên liệu trong quá trình thí nghiệm

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

45

46

- Công thức thức ăn thí nghiệm đƣợc xây dựng trên cơ sở thức ăn
nguyên liệu đã đƣợc xác định thành phần hoá học và giá trị dinh dƣỡng

Bố trí các lô thí nghiệm sát nhau, cùng điều kiện chuồng nuôi: nuôi sàn

- Công thức thức ăn đƣợc xây dựng bằng phần mềm (OPTIMIX)

có máng ăn, nƣớc uống tự động…

- Lƣợng thức ăn trộn một lần đủ cho một tuần nuôi
Sơ đồ 2.1:

Thức ăn hỗn hợp cho ăn dạng khô

Thí nghiệm 1
Lô I.1

Tỷ lệ protein

Lô I.2

10

10

Đảm bảo các yếu tố vệ sinh chuồng trại, tiêm phòng.

Thí nghiệm 2
Lô I.3

Lô II.1

18%

Số lƣợng lợn

Cho ăn theo chế độ tự do.

Sơ đồ bố trí thí nghiệm

Diễn giải

Lô II.2

Lô II.3

17%

10

* Chăm sóc nuôi dưỡng:

10

10

* Phương pháp phân tích thành phần hóa học và axit amin
Phân tích thành phần hóa học của thức ăn theo tiêu chuẩn Việt Nam về
thức ăn chăn nuôi trên hệ thống máy phân tích hiện đại của phòng thí nghiệm

10

(con)

Trung tâm, Trƣờng Đại học Nông Lâm Thái Nguyên.
- Lấy mẫu phân tích

Giống, loại lợn

Việc lấy mẫu phân tích các nguyên liệu thức ăn đƣợc thực hiện theo

Lợn lai 5 máu

tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 4325 – 86 về thức ăn chăn nuôi. [13]

Khối lƣợng bắt
18.200,82 17.960,49 18.101,01 18.30,78 17.930,91 18.140.93

đầu TN (kg)
Tuổi

BĐ TN

- Phƣơng pháp xác định vật chất khô
Tiến hành theo phƣơng pháp sấy khô đến khối lƣợng không đổi theo

56

56

56

56

56

56

(ngày)

tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 4326 – 86 [14]
- Phƣơng pháp xác định protein tổng số

Tính

biệt

(♂/♀)
Yếu

6/4

6/4

6/4

5/5

5/5

5/5

Xác định hàm lƣợng protein trong các loại thức ăn đƣợc tiến hành theo
TCVN 4328 – 86 [15] bằng phƣơng pháp Kjeldahl trên hệ thống phân tích

tố

lysine/ME

TN

Gerhardt của Đức.
3,44

3,12

2,81

3,44

3,12

2,81

(g/103 kcal)

- Phƣơng pháp xác định chất xơ tổng số
Xác định hàm lƣợng xơ thô trong thức ăn gia súc theo tiêu chuẩn Việt

P  0,05

Nam TCVN 4327 – 86 trên máy Ankom [16].
- Phƣơng pháp xác định lipit
Xác định hàm lƣợng lipit trong thức ăn gia súc theo tiêu chuẩn Việt Nam
TCVN 4331 – 86[17] trên hệ thống phân tích bán tự động Shoxhlet của Đức.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




47

48

- Phƣơng pháp xác định canxi



Tiêu tốn năng lƣợng trao đổi/kg tăng khối lƣợng (gam).

Xác định hàm lƣợng canxi trong thức ăn gia súc theo tiêu chuẩn Việt Nam



Tiêu tốn protein/kg tăng khối lƣợng (gam).



Tiêu tốn lysine/kg tăng khối lƣợng (gam).



Chi phí thức ăn/kg tăng khối lƣợng (đồng).

TCVN 1526 – 74 [18].
- Phƣơng pháp xác định photpho
Xác định hàm lƣợng photpho trong thức ăn gia súc theo tiêu chuẩn Việt
Nam TCVN 1525 – 74 [19]



Các chỉ tiêu về mổ khảo sát năng suất thịt lợn nhƣ: Khối lƣợng hơi, khối
lƣợng móc hàm, khối lƣợng và tỷ lệ thịt xẻ, tỷ lệ nạc, mỡ, xƣơng da…

- Phƣơng pháp xác định axit amin
Xác định hàm lƣợng axit amin trên máy phân tích axit amin tự động



Tƣơng quan giữa tỷ lệ lysine/ME với tỷ lệ nạc của lợn thí nghiệm



Các chỉ tiêu về thành phần hoá học của thịt lợn thí nghiệm nhƣ vật chất

BIOCHOROM 20. Nguyên lý cơ bản của hoạt động phân tích là các bƣớc của
phép sắc ký lỏng liên tiếp, dựa trên nguyên lý của Spackman, Moore và stein
(1958). Trên hệ thống Biochorom 20, nguyên lý này đƣợc cải tiến thành một
quy trình hoàn toàn tự động, đƣợc điều khiển bằng các phần mềm có tốc độ

khô, protein, lipit, khoáng tổng số…
2.4.2. Phương pháp theo dõi chỉ tiêu

cao và chính xác. Mẫu phân tích đƣợc bơm vào cột trao đổi cation, đồng thời

- Sinh trƣởng tích lũy: cân khối lƣợng lợn tại các thời điểm: bắt đầu thí

với các dung dịch đệm có pH khác nhau, dƣới tác động của nhiệt độ trong cột

nghiệm, 15, 30 và 45 ngày sau khi thí nghiệm bắt đầu. Cân vào buổi sáng sớm

đƣợc điều khiển với các chế độ riêng biệt để tách từng axit amin trong bộ

trƣớc khi cho lợn ăn. Đảm bảo cùng một chiếc cân và một ngƣời cân.

phận quang điện, hỗn hợp màu (do axit amin kết hợp với ninhydrin) đƣợc xác

- Sinh trƣởng tuyệt đối: Xác định theo TCVN 2 – 39 – 77 (1997) [20]

định bằng việc đo độ hấp thụ ánh sáng ở bƣớc sóng 570 nm và 440 nm. Bằng

- Sinh trƣởng tƣơng đối: Xác định theo TCVN 2 – 40 – 77 (1997) [21]

việc so sánh với các phƣơng trình chuẩn, lƣợng axit amin sẽ đƣợc xác định.

+ Khối lƣợng tăng trong kỳ = Khối lƣợng cuối kỳ - Khối lƣợng đầu kỳ

2.4. Các chỉ tiêu và phƣơng pháp theo dõi

Khối lƣợng tăng trong kỳ (kg)
+ Khối lƣợng tăng bình quân/ngày =

2.4.1. Các chỉ tiêu theo dõi gồm:


Sinh trƣởng tích lũy của lợn ngoại giai đoạn 18 - 50 kg (kg/con).



Sinh trƣởng tƣơng đối (%) và tuyệt đối (g/con/ngày) của lợn thí nghiệm.



Tƣơng quan giữa tỷ lệ lysine/ME với sinh trƣởng tích luỹ của lợn
thí nghiệm

nghiệm đƣợc tính bằng phần mềm thống kê toán học.

- Khả năng tiêu thụ thức ăn/ngày của lợn thí nghiệm
Khối lƣợng thức ăn trong kỳ (kg)
TTTA/ngày =



Khả năng tiêu thụ thức ăn/ngày của lợn thí nghiệm (kg/con/ngày).



Tiêu tốn thức ăn/kg tăng khối lƣợng (kg).

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

Số ngày nuôi trong kỳ
- Tƣơng quan giữa tỷ lệ lysine/ME với sinh trƣởng tích lũy của lợn thí



Số ngày nuôi trong kỳ (ngày)

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




49

50

* Tiêu tốn thức ăn cho 1 kg tăng khối lượng
Lƣợng thức ăn tiêu thụ trong kỳ (kg)
Tiêu tốn TĂ/kg tăng KL (kg) =
KL tăng trong kỳ (kg)
* Tiêu tốn năng lượng trao đổi cho 1 kg tăng khối lượng

Khối lƣợng thịt nạc nửa trái x 2 (kg)
+ Tỷ lệ thịt nạc (%) =
Khối lƣợng mỡ nửa trái x 2 (kg)
+Tỷ lệ mỡ (%) =

Mức ME/kgTĂ x Tổng thức ăn tiêu thụ (kg)
+ Tỷ lệ xƣơng (%) =

* Tiêu tốn protein(lysine) cho 1 kg tăng khối lượng
Mức Pr (Lys) (g)/kgTĂ x ∑TĂ tiêu thụ (kg)

Tiêu tốn Pr(Lys)/kg tăng KL (g/kg) =

x 100
Khối lƣợng thịt xẻ (kg)

Tiêu tốn ME/kg tăng KL (Kcal) =
Tổng KL tăng trong kỳ (kg)

x 100
Khối lƣợng thịt xẻ (kg)

Khối lƣợng xƣơng nửa trái x 2 (kg)
x 100

Khối lƣợng thịt xẻ (kg)
Khối lƣợng da nửa trái x 2 (kg)

+ Tỷ lệ da (%) =

x 100
Khối lƣợng thịt xẻ (kg)

Tổng KL tăng trong kỳ (kg)

Sƣờn 1 + Sƣờn 6, 7 + Sƣờn cuối + Thận, khum

* Chi phí thức ăn cho 1 kg tăng khối lượng
Tổng TĂ tiêu thụ (kg) x Giá 1kg thức ăn (đ)
Chi phí TĂ/Kg tăng KL(đ/kg) =
Tổng khối lƣợng tăng trong kỳ (kg)
- Các chỉ tiêu về mổ khảo sát

Độ dày mỡ lƣng (cm) =
4
- Tƣơng quan giữa tỷ lệ lysine/ME với sinh trƣởng tích lũy của lợn thí nghiệm
đƣợc tính bằng phần mềm thống kê toán học.

Sau mỗi lần kết thúc thí nghiệm, mỗi lô chọn 3 con có khối lƣợng
tƣơng đƣơng với khối lƣợng trung bình của lô để mổ khảo sát, tiến hành theo
phƣơng pháp của Nguyễn Thiện và cộng sự (1998) với các chỉ tiêu sau [12]:
Khối lƣợng thịt móc hàm (kg)
+ Tỷ lệ thịt móc hàm (%) =
x 100
Khối lƣợng sống trƣớc khi mổ (kg)

- Các chỉ tiêu về thành phần hóa học của thịt lợn đƣợc phân tích trên hệ thống
máy phân tích của Trƣờng Đại học Nông Lâm Thái Nguyên
2.5. Phương pháp xử lý số liệu
Số liệu thu đƣợc xử lý thống kê bằng phần mềm MINITAB, Statgrap
Version 4.0 và Excel.

Trong đó: Khối lƣợng móc hàm là khối lƣợng lợn sau khi đã chọc tiết,
cạo lông, mổ lấy hết cơ quan nội tạng (trừ 2 lá mỡ và 2 quả thận).
Khối lƣợng sống là khối lƣợng lợn nhịn đói ít nhất 12 giờ
Khối lƣợng thịt xẻ (kg)
+ Tỷ lệ thịt xẻ (%) =
x 100
Khối lƣợng thịt móc hàm (kg)
Trong đó: khối lƣợng thịt xẻ là khối lƣợng móc hàm đã cắt trừ đầu + 4
chân + đuôi + 2 lá mỡ và 2 quả thận

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên