Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện bố trạch, tỉnh quảng bình

Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch

ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
KHOA KINH TẾ VÀ PHÁT TRIỂN

TÊ

́H

U

Ế

-----  -----

K

IN

H

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Đ
A

̣I H

O

̣C

CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN CÂY CAO SU
VÙNG GÒ ĐỒI HUYỆN BỐ TRẠCH,
TỈNH QUẢNG BÌNH

PHAN THỊ HIẾU

Huế, tháng 5 năm 2013

GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu

i


Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
KHOA KINH TẾ VÀ PHÁT TRIỂN

TÊ

́H

U

Ế

-----  -----

IN

H

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

̣I H

O

̣C

K

CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN CÂY CAO SU
VÙNG GÒ ĐỒI HUYỆN BỐ TRẠCH,
TỈNH QUẢNG BÌNH

Giáo viên hướng dẫn:

Phan Thị Hiếu

TS. Trương Tấn Quân

Đ
A

Sinh viên thực hiện:

Lớp: K43B KHĐT

Niên khóa: 2009 – 2013

\

Huế, tháng 5 năm 2013

GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu

ii


Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch

LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành được đề tài luận văn tốt nghiệp này, ngoài nỗ lực của bản thân, tôi
đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ và ủng hộ của các thầy cô, bạn bè và các anh chị
cán bộ tại Phòng Tài chính – Kế hoạch thuộc Ủy ban nhân dân huyện Bố Trạch, tỉnh
Quảng Bình.

Ế

Trước hết, tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn tới cán bộ giảng viên Trường Đại học Kinh

U

tế, Đại học Huế đã nhiệt tình giúp đỡ, đóng góp ý kiến cho tôi trong quá trình hoàn

́H

thành đề tài này. Thực sự, đó là những ý kiến đóng góp hết sức quý báu. Đặc biệt tôi

TÊ

xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc đến TS. Trương Tấn Quân, người thầy đã tận
tình hướng dẫn, chia sẻ những kinh nghiệm quý báu giúp tôi có thể hoàn thành đề tài

H

một cách tốt nhất.

IN

Tiếp theo, tôi xin chân thành cảm ơn ban lãnh đạo cùng toàn thể các anh, các chị
trong Phòng Tài chính – kế hoạch huyện Bố Trạch đã tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất

K

trong thời gian thực tập tại phòng để tôi hoàn thành kỳ thực tập và hoàn thành luận

̣C

văn này.

O

Bên cạnh đó, tôi cũng xin cảm ơn bạn bè, người thân - những người luôn đứng

̣I H

đằng sau tôi để cổ vũ, động viên cho tôi.

Cuối cùng, mặc dù đã cố gắng nỗ lực hết mình của bản thân trong việc thực hiện

Đ
A

luận văn này, bài luận văn chắc chắn không thể tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế.
Kính mong sự góp ý và giúp đỡ của các thầy giáo, cô giáo và các bạn để luận văn
được hoàn thiện hơn.
Một lần nữa, tôi xin ghi nhận tất cả những sự giúp đỡ quý báu đó!
Huế, tháng 5 năm 2013
Sinh viên thực hiện

Phan Thị Hiếu

GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu

i


Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch
MỤC LỤC
-----  -----

LỜI CẢM ƠN .................................................................................................................i
MỤC LỤC ....................................................................................................................ii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................vii
DANH MỤC SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ ................................................................................. viii
DANH MỤC BẢNG BIỂU ..........................................................................................ix

Ế

TÓM TẮT NGHIÊN CỨU ...........................................................................................x

U

ĐƠN VỊ QUY ĐỔI .......................................................................................................xi

́H

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ.................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài .........................................................................................................1

TÊ

2. Mục tiêu nghiên cứu ....................................................................................................2
2.1. Mục tiêu tổng quát....................................................................................................2

H

2.2. Mục tiêu cụ thể .........................................................................................................2

IN

3. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................................2

K

3.1. Phương pháp luận duy vật biện chứng .....................................................................2
3.2. Phương pháp thu thập số liệu: ..................................................................................3

̣C

3.3. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu: ..................................................................4

O

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...............................................................................4

̣I H

4.1. Đối tượng nghiên cứu:..............................................................................................4
4.2. Phạm vi nghiên cứu: .................................................................................................5

Đ
A

5. Cấu trúc của khóa luận.................................................................................................5
PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.............................................6
CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHIẾN LƯỢC
VÀ HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯỢC.............................................................................6
1.1. Những vấn đề lý luận chung chiến lược phát triển...................................................6
1.1.1. Khái niệm về chiến lược........................................................................................6
1.1.2. Đặc trưng và vai trò của chiến lược ......................................................................9
1.1.2.1. Đặc trưng của chiến lược....................................................................................9
1.1.2.2. Vai trò của chiến lược ......................................................................................10
GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu

ii

Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch
1.1.3. Nội dung của chiến lược phát triển .....................................................................12
1.1.4. Các loại chiến lược phát triển của ngành ............................................................14
1.1.5. Đặc trưng của ngành sản xuất cao su và sự cần thiết phải hoạch địch chiến lược
phát triển ngành ở địa phương.......................................................................................15
1.1.6. Quy trình hoạch định chiến lược ngành ..............................................................17
1.1.6.1. Phân tích chiến lược .........................................................................................17
1.1.6.2. Xác định hệ thống mục tiêu của chiến lược phát triển ngành ..........................17

Ế

1.1.6.3. Xây dựng phương án và lựa chọn phương án chiến lược tối ưu ......................18

U

1.2. Một số bài học kinh nghiệm trong hoạch định chiến lược phát triển ....................20

́H

1.2.1. Bài học hoạch định chiến lược phát triển ngành ở trong nước ...........................20
1.2.2. Bài học hoạch định chiến lược phát triển ngành ở địa phương...........................21

TÊ

1.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu ...........................................................................22
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CÂY CAO SU VÙNG GÒ ĐỒI

H

TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH .............................26

IN

2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội huyện Bố Trạch......................................................26

K

2.1.1. Điều kiện tự nhiên ...............................................................................................26
2.1.1.1. Vị trí địa lý.......................................................................................................26

O

̣C

2.1.1.2. Địa hình ............................................................................................................27

̣I H

2.1.1.3. Khí hậu .............................................................................................................27
2.1.2. Nguồn tài nguyên ................................................................................................28

Đ
A

2.1.2.1. Tài nguyên đất..................................................................................................28
2.1.2.2. Tài nguyên nước...............................................................................................30
2.1.2.3. Tài nguyên rừng ...............................................................................................31
2.1.3. Điều kiện kinh tế - xã hội ...................................................................................31
2.1.3.1. Tình hình sử dụng đất đai của huyện Bố Trạch ...............................................31
2.1.3.2. Dân số và lao động ...........................................................................................32

2.1.3.3. Tình hình kinh tế ..............................................................................................34
2.1.3.4. Hiện trạng cơ sở vật chất hạ tầng .....................................................................38
2.1.3.4.1. Giao thông .....................................................................................................38
2.1.3.4.2. Thủy lợi .........................................................................................................40
GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu

iii


Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch
2.2. Thực trạng phát triển cao su trên địa bàn huyện Bố Trạch trong thời gian qua.....40
2.2.1. Tình hình phát triển cây cao su trên địa bàn huyện Bố Trạch trong thời gian qua ....... 40
2.2.1.1. Qui mô và cơ cấu diện tích cây cao su ở huyên ở huyện Bố trạch...................40
2.2.1.2. Giống và cơ cấu giống......................................................................................43
2.2.1.3. Năng suất và sản lượng ....................................................................................43
2.2.2. Thực trạng phát triển cây cao su ở các hộ điều tra ..............................................44
2.2.2.1. Năng lực sản xuất của các hộ điều tra ..............................................................44

Ế

2.2.2.2. Kết quả và hiệu quả sản xuất của các hộ điều tra.............................................47

U

2.2.2.2.1. Cao su đại điền ..............................................................................................47

́H

2.2.2.2.2. Cao su tiểu điền .............................................................................................51
2.2.2.2.3. So sánh hiệu quả trồng cao su của cao su đại điền và cao su tiểu điền ...............56

TÊ

2.2.2.2.4. Kết quả và hiệu quả trồng cao su chung cho các hộ điều tra ở huyện Bố Trạch ..... 59

2.2.3. Thực trạng tổ chức sản xuất ...................................................................... 62

H

2.2.3.1. Tổ chức sản xuất theo mô hình hộ gia đình .....................................................62

IN

2.2.3.2. Tổ chức sản xuất theo các Công ty, doanh nghiệp ...........................................63

K

2.2.3.3. Hoạt động liên doanh, liên kết..........................................................................63

̣C

2.2.4. Thực trạng hoạt động chế biến cao su ở địa phương...........................................64

O

2.2.5. Thị trường và kênh phân phối cao su ở địa phương ................................. 66

̣I H

2.3. Đánh giá chung về thực trạng phát triển cao su ở huyện Bố Trạch .......................68

2.3.1. Thuận lợi..............................................................................................................68

Đ
A

2.3.2. Khó khăn .............................................................................................................69
CHƯƠNG 3: HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN CÂY CAO SU
VÙNG GÒ ĐỒI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH
THỜI KỲ 2013 – 2020.................................................................................................70
3.1. Phân tích môi trường chiến lược phát triển cây cao su trên địa bàn huyện Bố
Trạch

.......................................................................................................................70

3.1.1. Đánh giá môi trường nội bộ ................................................................................70
3.1.2. Đánh giá môi trường bên ngoài...........................................................................71
3.2. Dự báo các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất cao su huyện Bố Trạch và
xu hướng biến đổi trong thời gian tới............................................................................72
GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu

iv


Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch
3.2.1. Dự báo các nhân tố ảnh hưởng............................................................................72
3.2.2. Dự báo nhu cầu sản phẩm ...................................................................................73
3.3. Những quan điểm và mục tiêu chủ yếu của việc hoạch định chiến lược phát triển
cây cao su vùng gò đồi trên địa bàn huyện Bố Trạch thời kỳ 2013- 2020....................73
3.3.1. Quan điểm xây dựng chiến lược..........................................................................73
3.3.2. Một số định hướng và mục tiêu chủ yếu của chiến lược phát triển cây cao su

vùng gò đồi trên địa bàn huyện Bố Trạch .....................................................................74

Ế

3.3.2.1. Định hướng......................................................................................................74

U

3.3.2.2. Mục tiêu phát triển ..........................................................................................74

́H

3.4. Lựa chọn mô hình chiến lược phát triển cao su vùng gò đồi trên địa bàn huyện Bố
Trạch thời kỳ 2013- 2020 ..............................................................................................75

TÊ

3.4.1. Mô hình chiến lược phát triển kinh tế- xã hội .....................................................75
3.4.2. Lựa chọn mô hình chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi trên địa bàn

H

huyện Bố Trạch .............................................................................................................75

IN

3.4.2.1. Phát triển gắn với quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công

K

nghiệp hóa, hiện đại hóa ................................................................................................75
3.4.2.2. Phát triển cao su trên cơ sở kết hợp yếu tố truyền thống với yếu tố hiện đại ..76

O

̣C

3.4.2.3. Phát triển theo hướng tập trung sản xuất và chế biến cao su ...........................77

̣I H

3.5. Một số giải pháp và cơ chế chính sách thực hiện chiến lược................................79
3.5.1. Giải pháp chủ yếu................................................................................................79

Đ
A

3.5.1.1. Chuyển đổi đất lâm nghiệp sang trồng cao su, lập dự án đầu tư và khai thác
tận dụng lâm sản trên đất chuyển đổi. ...........................................................................79
3.5.1.2. Giải pháp quản lý, sử dụng quỹ đất trong vùng thực hiện chiến lược .............80
3.5.1.3. Tổ chức sản xuất ..............................................................................................80
3.5.1.4. Giải pháp về lao động và phát triển nguồn nhân lực .......................................81
3.5.1.5.Khoa học kỹ thuật, khuyến nông – khuyến lâm ................................................82
3.5.1.5.1. Khai hoang ....................................................................................................82
3.5.1.5.2. Trồng và chăm sóc cao su .............................................................................82
3.5.1.5.3. Khuyến nông – khuyến lâm............................................................................84
3.5.1.6. Về bảo vệ môi trường.......................................................................................84
GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu

v

Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch
3.5.1.7. Về nguồn vốn đầu tư ........................................................................................84
3.5.1.8. Tìm kiếm và mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm ........................................85
3.5.2. Xây dựng chính sách thực hiện chiến lược .........................................................85
3.5.2.1. Chính sách về đất đai .......................................................................................85
3.5.2.2. Chính sách về đầu tư và tín dụng .....................................................................86
3.5.2.3. Chính sách về nghiên cứu ứng dụng khoa học và sản xuất .............................86
PHẦN 3: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ....................................................................87

Ế

3.1. Kết luận...................................................................................................................87

U

3.2. Kiến nghị ................................................................................................................88

Đ
A

̣I H

O

̣C

K

IN

H

TÊ

́H

TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu

vi


Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU
-----  -----

Bình quân

CNH:

Công nghiệp hóa

DT:

Diện tích

ĐVT:

Đơn vị tính

HĐH:

Hiện đại hóa

KTCB:

Kiến thiết cơ bản

QT:

Quan trọng

H

Tài sản cố định

IN

TSCĐ:

TÊ

́H

U

Ế

BQ:

Ủy ban nhân dân

Đ
A

̣I H

O

̣C

K

UBNN:

GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu

vii


Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ
-----  -----

Đ
A

̣I H

O

̣C

K

IN

H

TÊ

́H

U

Ế

Sơ đồ 1: Chuỗi cung cấp sản phẩm cao su trên địa bàn huyện Bố Trạch .....................67

GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu

viii

Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 1.1: Phương pháp cho điểm chọn phương án tối ưu ............................................19
Bảng 2.1: Dân số, diện tích, mật độ dân số Bố Trạch năm 2012. .................................33
Bảng 2.2 : Tình hình phát triển diện tích rừng của huyện Bố Trạch.............................38
Bảng 2.3: Diện tích cao su hiện trạng qua các năm của huyện Bố Trạch .....................41

Ế

Bảng 2.4: Diện tích cao su theo đơn vị xã đến năm 2012 ............................................42

U

Bảng 2.5: Năng suất, sản lượng cao su huyện Bố Trạch hiện trạng qua các năm ...............44

́H

Bảng 2.6: Năng lực sản xuất của các hộ điều tra...........................................................45

TÊ

Bảng 2.7: Diện tích, năng suất, sản lượng cao su bình quân của các hộ điều tra trong 1 năm.......46
Bảng 2.8: Chi phí bình quân 1 ha giai đoạn KTCB (ĐVT: 1000đ) ..............................48

H

Bảng 2.9: Chi phí bình quân 1 ha giai đoạn kinh doanh (1000đ)..................................49

IN

Bảng 2.10. Doanh thu và chi phí hàng năm của 1 ha cao su.........................................50
Bảng 2.11: Kết quả sản xuất cao su đại điền bình quân 1 ha trong 25 năm..................51

K

Bảng 2.12: Chi phí bình quân 1 ha giai đoạn KTCB (1000đ).......................................52

̣C

Bảng 2.13: Chi phí bình quân 1 ha giai đoạn kinh doanh (1000đ)................................53

O

Bảng 2.14: Doanh thu và chi phí hàng năm của 1 ha cao su.........................................55

̣I H

Bảng 2.15: Kết quả sản xuất cao su đại điền bình quân 1 ha trong 25 năm..................56
Bảng 2.16: So sánh kết quả sản xuất cao su bình quân 1 ha trong 25 năm...................57

Đ
A

Bảng 2.17: Doanh thu và chi phí của 1 ha cao su ở Bố Trạch ......................................60
Bảng 2.18: Kết quả sản xuất cao su bình quân 1 ha trong 25 năm của các hộ điều tra ........61
Bảng 2.19: Giá thành bình quân 1 tấn mủ sơ chế..........................................................65
Bảng 2.20: Hiệu quả kinh tế 1 tấn sản phẩm mủ sơ chế ...............................................66
Bảng 3.1: Đánh giá lựa chọn phương án chiến lược .....................................................79

GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu

ix


Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch
TÓM TẮT NGHIÊN CỨU
-----  -----

Trong những năm qua, phát triển cây cao su trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh
Quảng Bình bước đầu đã đạt được những thắng lợi quan trọng, bên cạnh đó vẫn còn
bộc lộ nhiều hạn chế nhất định làm ảnh hưởng đến việc phát triển cây cao su không đạt
hiệu quả kinh tế cao nhất như mong muốn. Vì vậy, để khai thác tối đa lợi thế và tiềm
năng nhằm phát triển hiệu quả và bền vững cây cao su thì huyện cần có một chiến
lược phát triển cây cao su đúng hướng. Chiến lược phát triển cây cao su là một

U

Ế

chương trình hành động tổng quát, là kế hoạch triển khai và phân bổ các nguồn lực
quan trọng để đạt được các mục tiêu cơ bản, toàn diện và lâu dài về phát triển cây

́H

cao su trong thời gian tới của toàn huyện nói chung. Từ tình hình đó, tôi chọn đề tài

TÊ

“Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình”
làm đề tài nghiên cứu của mình.

H

Mục tiêu nghiên cứu
Quảng Bình trong thời gian tới.

IN

Nhằm phát triển hiệu quả và bền vững cây cao su ở huyện Bố Trạch, tỉnh

K

Phương pháp nghiên cứu

̣C

Phương pháp luận duy vật biện chứng

O

Phương pháp thu thập số liệu
Phương pháp phân tích và xử lý số liệu

̣I H

Dữ liệu phục vụ cho nghiên cứu
Các nguồn số liệu thu thập từ các giáo trình, sách báo, tạp chí có liên quan. Các

Đ
A

báo cáo tổng kết từ phòng Thống kê, phòng Nông nghiệp, phòng Tài chính - kế hoạch,
Cục Thống kê thuộc UBND huyện Bố Trạch. Số liệu thu thập qua điều tra phỏng vấn
các hộ trồng cao su huyện Bố Trạch.
Kết quả đạt được
Khóa luận đã nghiên cứu được thực trạng phát triển cao su vùng gò đồi trên địa
bàn huyện Bố Trạch trong thời gian qua.
Dựa trên những cơ sở lý luận và thực tiễn tại địa phương, khóa luận đã hoạch
định chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch, trong đó đề xuất
một số giải pháp và cơ chế chính sách thực hiện nhằm phát triển cây cao su một cách
hiệu quả và bền vững tương xứng với tiềm năng và thế mạnh của huyện Bố Trạch.
GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu

x


Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch

ĐƠN VỊ QUY ĐỔI
1 Ha = 10.000m2

Đ
A

̣I H

O

̣C

K

IN

H

TÊ

́H

U

Ế

1 Sào = 500m2

GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu

xi


Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài
Sau hơn hai thập kỷ đối mới, nông nghiệp Việt Nam đã có sự thay đổi nhanh
chóng. Từ một nền nông nghiệp tự cung, tự cấp, sản xuất không đủ tiêu dùng, nông
nghiệp Việt Nam đã và đang trở thành một trong những nước xuất khẩu nông sản

chính ở trên thế giới. Đó là một trong những kết quả quan trọng của quá trình đổi mới
nền kinh tế, đặc biệt là quá trình thương mại hóa nền nông nghiệp. Tuy nhiên, kinh tế

Ế

thị trường và thương mại hóa cũng đặt sự phát triển các hoạt động sản xuất nông

U

nghiệp dưới những thách thức lớn, như sự thiếu ổn định trong phát triển, trong cung

́H

cầu và trong giá cả.

TÊ

Cây cao su ở Việt Nam đã và đang trở thành cây công nghiệp có giá trị kinh tế cao,
khả năng thích ứng rộng, tính chống chịu với điều kiện bất lợi cao và là cây bảo vệ môi

H

trường. Vì vậy, cây cao su đang được phát triển với quy mô diện tích tương đối lớn ở

IN

nước ta. Tuy nhiên, do chu kỳ kinh doanh dài, yêu cầu vốn đầu tư ban đầu lớn nên sự
phát triển của cây cao su đang đối diện với những rũi ro và thách thức lớn. Cùng với

K

những rũi ro trên, cây cao su đứng trước sự canh tranh khốc liệt của các cây trồng khác.

̣C

Vì vậy, làm sao để có thể phát triển hiệu quả và bền vững cây cao su luôn là yêu cầu bức

O

thiết của hộ, ngành và nền kinh tế.

̣I H

Huyện Bố Trạch là một trong những huyện có hoạt động sản xuất và chế biến cao
su khá phát triển ở tỉnh Quảng Bình. Hiện nay, nhiều địa phương của huyện Bố Trạch

Đ
A

phát triển trồng cây cao su một cách mạnh mẽ, bao gồm cao su đại điền và cao su tiểu
điền. Tuy nhiên, dù quy mô được mở rộng nhưng hiệu quả chưa cao. Hoạt động trồng
cây cao su còn tự phát, manh mún, nhỏ lẻ khó kiểm soát; giá cao su lên xuống thất
thường; diện tích cao su tăng nhanh tuy nhiên năng suất và chất lượng chưa cao mà
nguyên nhân chủ yếu do kỹ thuật canh tác và cơ cấu giống còn chậm đổi mới, một
số nơi khâu thu hoạch và chế biến hiệu quả chưa cao; tiềm năng đất đai một số
vùng chưa được nghiên cứu, khai thác sử dụng tốt cho phát triển cây cao su,… đó
là những trở ngại lớn cho sự phát triển bền vững của ngành. Ngoài ra, nguyên nhân
đặc biệt quan trọng do nhiều địa phương trong huyện chưa thực sự chú trọng đến

GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu

1


Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch
việc xây dựng được một chiến lược phát triển cây cao su mang tính tổng thể, rõ
ràng, có căn cứ khoa học.
Trong xu thế hội nhập hiện nay, để có thể tận dụng các cơ hội, tránh các nguy cơ,
vận dụng điểm mạnh, khắc phục điểm yếu, nâng cao việc phát triển và mang lại hiệu
quả kinh tế của cây cao su đòi hỏi huyện Bố Trạch phải đưa ra một chiến lược phát
triển cây cao su trên địa bàn là một vấn đề vô cùng cấp bách đảm bảo sự phát triển
ngành nông nghiệp nói chung và cây cao su nói riêng, đồng thời thúc đẩy các ngành

Ế

khác cùng phát triển.

U

Xuất phát từ những lý do đó, tôi quyết định chọn đề tài “Chiến lược phát triển

́H

cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình” làm đề tài tốt nghiệp nhằm
cung cấp những luận cứ khoa học cho các địa phương, nó có ý nghĩa hết sức quan

TÊ

trọng và được xem như điều kiện đảm bảo sự phát triển cây cao su của huyện nói riêng
và thúc đẩy nền nông nghiệp của huyện nói chung phát triển.

IN

2.1. Mục tiêu tổng quát

H

2. Mục tiêu nghiên cứu

K

Mục tiêu tổng quát của đề tài là nhằm phát triển hiệu quả và bền vững cây cao su
ở huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình trong thời gian tới.

O

̣C

2.2. Mục tiêu cụ thể

̣I H

Để đạt được mục tiêu trên, đề tài có các mục tiêu cụ thể sau:
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về chiến lược phát triển cây cao su trên

Đ
A

cở sở lý luận chung về chiến lược phát triển cây công nghiệp.
- Đánh giá thực trạng và xu thế phát triển cây cao su trên địa bàn huyện Bố Trạch

trong thời gian qua.
- Xác định các yếu tố ảnh hưởng có tính quyết định đến khả năng phát triển sản
xuất, cũng như trong việc cạnh tranh của sản phẩm cao su và tiêu thụ sản phẩm này.
- Hoạch định chiến lược phát triển cây cao su gắn với các giải pháp nhằm đảm
bảo sự phát triển của cây công nghiệp trên địa bàn huyện Bố Trạch trong giai đoạn tới.
3. Phương pháp nghiên cứu
3.1. Phương pháp luận duy vật biện chứng
Trong quá trình vận động và phát triển của một hiện tượng kinh tế - xã hội nói
GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu

2


Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch
chung và quá trình phát triển cao su nói riêng luôn chịu tác động bởi nhiều yếu tố như
điều kiện tự nhiên, nguồn tài nguyên, các phong tục tập quán,… Bên cạnh đó còn chịu
ảnh hưởng mạnh mẽ của các chủ trương, chính sách, luật pháp. Vì vậy, hoạt động phát
triển cao su được đặt trong mối quan hệ tác động qua lại, hỗ trợ và thúc đẩy lẫn nhau
của các ngành trong một cơ cấu kinh tế thống nhất của địa phương.
3.2. Phương pháp thu thập số liệu:
Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp:

Ế

- Thu thập số liệu tại Cục Thống kê, Phòng Thống kê, Phòng Nông nghiệp huyện

U

Bố Trạch và các cơ quan liên quan.

́H

- Ngoài ra, luận văn cũng đã sử dụng số liệu từ các luận văn và các công trình
nghiên cứu của nhiều tác giả về lĩnh vực mà đề tài liên quan.

TÊ

Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp: luận văn nghiên cứu thu thập dữ liệu sơ cấp
qua phương pháp điều tra hộ:

H

- Phương pháp điều tra hộ: tác giả thực hiện điều tra 60 mẫu điều tra phỏng vấn

IN

trực tiếp hộ dân xã Phú Định, xã Tây Trạch thuộc huyện Bố Trạch là hai xã có diện tích

K

cây cao su tiểu điền tương đối lớn ở huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình và các hộ dân được
Công ty cao su Việt Trung giao khoán có trồng cao su trên địa bàn nghiên cứu theo phiếu

O

̣C

điều tra đã chuẩn bị sẵn kết hợp với quá trình quan sát, theo dõi, khảo sát thực tế về

̣I H

các vấn đề liên quan tới nội dung và mục đích nghiên cứu.
- Phương pháp chọn mẫu: với số lượng mẫu như trên, tác giả nghiên cứu xin

Đ
A

danh sách tổng thể ở các xã trồng cao su điển hình ở huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình
bao gồm xã Phú Định, xã Tây Trạch và các hộ dân được Công ty cao su Việt Trung giao
khoán để điều tra phỏng vấn trực tiếp các hộ gia đình trồng cao su ở đây.
Nội dung phỏng vấn: được thiết kế bằng bảng hỏi với các nội dung liên quan
đến đề tài nghiên cứu.
Bảng hỏi được thiết kế 8 phần chính bao gồm :
o Thông tin cá nhân của đối tượng điều tra.
o Đặc điểm và cách sử dụng đất đai.
o Sản xuất và thu nhập từu cây cao su.
o Tình hình vay vốn của hộ.
GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu

3


Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch
o Những khó khăn trong sản xuất kinh doanh.
o Tình hình tập huấn chuyên môn kỹ thuật.
o Khả năng tiếp thu và phát huy kỹ thuật mới nhằm phục vụ cho sản xuất thương
mại ở trong hộ.
o Câu hỏi nhằm giúp đối tượng điều tra chia sẽ những dự định và đề xuất những
ý kiến để nâng cao hơn nữa việc tiêu thụ sản phẩm và chất lượng sản phẩm cao su trên

địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình.

Ế

3.3. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu:

U

Phương pháp thống kê mô tả, thống kê so sánh: được sử dụng để nghiên cứu,

́H

phát hiện ra tính quy luật của hiện tượng. Các phương pháp phân tích kinh tế và thống
kê mô tả sẽ được áp dụng để phân tích nguồn số liệu này nhằm trả lời các câu hỏi và

TÊ

mục đích nghiên cứu.

Phương pháp xử lý tổng hợp: tổng hợp, phân tích, đánh giá các thông tin có liên

IN

triển cao su vùng gò đồi của huyện.

H

quan của phần hiện trạng và rút ra các kết luận phục vụ cho việc lập chiến lược phát

K

Phương pháp chuyên gia: là phương pháp nghiên cứu dựa trên cơ sở thu thập ý
kiến của các chuyên gia, các nhà quản lý, các cán bộ huyện, xã, thôn và những hộ gia

O

̣C

đình sản xuất cao su lâu năm, có nhiều kinh nghiệm để rút ra những kết luận có căn cứ

̣I H

khoa học và thực tiễn để từ đó đưa ra các định hướng có tính khả thi cao và phù hợp
với thực tế của địa phương.

Đ
A

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu:
Đối tượng nghiên cứu bao gồm các yếu tố về điều kiện tự nhiên và điều kiện kinh

tế - xã hội huyện Bố Trạch:
- Điều kiện tự nhiên: bao gồm các yếu tố về vị trí địa lý, địa hình, khí hậu, thủy
văn, đất đai, tài nguyên rừng liên quan đến cây cao su và chiến lược phát triển cao su
trên địa bàn huyện Bố Trạch.
- Điều kiện kinh tế - xã hội: bao gồm các đối tượng liên quan đến sản xuất và
phát triển cao su; các thông tin dự báo có liên quan; định hướng phát triển kinh tế - xã
hội của huyện, của ngành; các thông tin về khoa học, kỹ thuật, công nghệ làm cơ sở để
GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu

4


Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch
nghiên cứu tổng thể chiến lược phát triển cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch. Hệ
thống cơ sở hạ tầng và vật chất kỹ thuật phục vụ trồng cây cao su và các hoạt động
kinh tế liên quan tới phát triển cao su. Các đối tượng về xã hội như: dân số, lao động
và việc làm; quan hệ sản xuất và tổ chức sản xuất trong trồng, khai thác, chế biến và
các hoạt động khác liên quan đến phát triển cao su.
4.2. Phạm vi nghiên cứu:
Nghiên cứu các công việc chủ yếu của giai đoạn hoạch định chiến lược phát triển

Ế

cao su và xác định những điều kiện chủ yếu để lựa chọn chiến lược.

U

- Địa bàn điều tra: các hộ gia đình trồng cao su trên địa bàn huyện Bố Trạch.

́H

- Thời gian điều tra: đề tài được nghiên cứu trong thời gian từ tháng 1 đến tháng
4 năm 2013.

TÊ

5. Cấu trúc của khóa luận

Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, luận văn bao gồm 3 chương.

H

Chương 1: Những vấn đề lý luận và thực tiễn về chiến lược và hoạch định chiến lược

IN

Chương 2: Thực trạng phát triển cây cao su vùng gò đồi trên địa bàn huyện Bố Trạch

K

Chương 3: Hoạch định chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi trên địa bàn

Đ
A

̣I H

O

̣C

huyện Bố Trạch thời kỳ 2013 – 2020

GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu

5

Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch

PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
VỀ CHIẾN LƯỢC VÀ HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯỢC
1.1. Những vấn đề lý luận chung chiến lược phát triển
1.1.1. Khái niệm về chiến lược

Ế

Khái niệm về “chiến lược” đã xuất hiện từ rất lâu và có ý nghĩa “khoa học về

U

hoạch định và điều khiển các hoạt động”. Tuy nhiên, lúc đầu khái niệm này được gắn

́H

liền với lĩnh vực quân sự, sau đó trong lĩnh vực chính trị. Từ những năm 50 – 60 của thế kỷ
XX khái niệm chiến lược được sử dụng trong lĩnh vực kinh tế, xã hội. Nếu theo quan điểm

TÊ

quân sự hay chính trị, “chiến lược” thường được hiểu là hướng và cách giải quyết nhiệm vụ
đặt ra mang tính toàn cục, tổng thể và trong thời gian dài. Quan điểm nói trên có điểm nhấn

H

là khẳng định bản chất của chiến lược (so với sách lược), đó là sự lựa chọn hướng và cách

IN

đi tối ưu mang tính tổng thể và dài hạn. Theo góc độ đó thì khái niệm trên không chỉ đúng

K

cho lĩnh vực quân sự, chính trị mà cả cho lĩnh vực kinh tế, xã hội.
Riêng trong lĩnh vực kinh tế, cũng có khá nhiều quan niệm đề cập về chiến lược

̣C

phát triển kinh tế - xã hội (gọi tắt là chiến lược phát triển). Tổ chức phát triển công

O

nghiệp của Liên Hợp quốc (UNIDO) cho rằng: “ Thông thường chiến lược phát triển

̣I H

có thể mô tả như một bản phác thảo quá trình phát triển nhằm đạt được mục tiêu đã
định cho một thời kỳ dài. Chiến lược cung cấp một “tầm nhìn” của một quá trình phát

Đ
A

triển mong muốn và giải pháp tổng thể tiến hành; chiến lược hướng dẫn các nhà
hoạch đinh chính sách trong việc huy động và phân bổ các nguồn lực”. Khái niệm của
UNIDO cũng có phần giống quan điểm của các nhà quân sự, chính trị, tuy vậy có
muốn gắn kết chiến lược với hoạch định các chính sách và các văn bản hoạch định khác.
Theo cách hiểu của Trung tâm kinh tế Quốc tế của Úc (CIE), thì chiến lược thể hiện ở việc

mô tả điểm xuất phát, và mục tiêu cuối cùng của quá trình phát triển, phải xây dựng thể chế
và tận dụng yếu tố thị trường để đạt được các mục tiêu phát triển. Quan điểm này chú trọng
đến nội dung cấu thành chiến lược và gắn chiến lược với môi trường kinh tế thị trường.
Về sau có nhiều định nghĩa khác nhau về chiến lược do xuất phát từ nhiều cách
GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu

6


Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch
tiếp cận nghiên cứu khác nhau, cho đến nay vẫn chưa có một khái niệm chung, thống
nhất về phạm trù này.
Có thể nêu có một số quan niệm như sau:
-Theo Michael E. Porter: “Chiến lược là nghệ thuật xây dựng lợi thế cạnh tranh
vững chắc để phòng thủ”.
- Một xuất bản của từ điển Larous coi: “Chiến lược là nghệ thuật chỉ huy các
phương tiện để dành chiến thắng”.

Ế

Ngày nay, thuật ngữ chiến lược đã được sử dụng khá phổ biến trong đời sống

U

kinh tế - xã hội ở phạm vi vĩ mô cũng như vi mô.

́H

-Theo William J. Glueck: “Chiến lược là một kế hoạch mang tính thống nhất,
tính toàn diện và tính phối hợp, được thiết kế đảm bảo rằng các mục tiêu cơ bản của tổ

TÊ

chức sẽ được thực hiện”.

-Theo FredR. David: “Chiến lược là những phương tiện đạt tới những mục tiêu

H

dài hạn”.

IN

Các nhà khoa học của Viện Chiến lược phát triển thuộc Bộ Kế hoạch - đầu tư

K

nước Việt Nam cho rằng, những mưu tính có tính toàn cục, lâu dài, cơ bản được xem
là chiến lược.

O

̣C

Từ những quan niệm trên ta hiểu chiến lược phát triển là tinh thần cơ bản của

̣I H

đường lối phát triển do con người định ra, nó thể hiện chủ đề tư tưởng và gắn liền với
chủ đề tư tưởng ấy là phạm vi bao quát và nội dung chủ yếu của chiến lược được thể

Đ
A

hiện thông qua mục tiêu, hệ thống các quan điểm, biện pháp cơ bản có tính chiến lược
về phát triển ở tầm cao, tầm tổng thể, tầm dài hạn đối với sự phát triển của một đối
tượng (hay của một hệ thống) mà các nhà lãnh đạo đề ra; nó chỉ đạo hành động thống
nhất của một cộng đồng hay một quốc gia hoặc một nhóm quốc gia nhằm đạt tới mục
tiêu cao nhất, lớn nhất, tổng quát nhất đã xác định.
Như vậy, có thể hiểu chiến lược phát triển là thể hiện tinh thần cơ bản của đường
lối phát triển của một quốc gia; nó chính là ý tưởng mang tính hệ thống về các quan
điểm chỉ đạo phát triển đối với một đối tượng cụ thể hay đối với một hệ thống nào đó
và phương cách biến những ý tưởng, quan điểm, mục tiêu ấy thành hiện thực; nó là
một chương trình hành động tổng quát, xác định các mục tiêu dài hạn của một vùng
GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu

7


Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch
lãnh thổ, lựa chọn các đường lối hoạt động và các chính sách điều hành việc thu thập,
sử dụng và bố trí nguồn lực để tạo hợp lực đạt các mục tiêu cụ thể, làm tăng sức mạnh
một cách hiệu quả nhất và giành được lợi thế bền vững tạo giá trị gia tăng cao. Chiến
lược phát triển là sản phẩm do con người tạo ra, phản ánh các vấn đề mang tính quy
luật được dự báo và được “chủ quan hóa” một cách khoa học để chỉ đạo quá trình phát
triển của đời sống xã hội. Tóm lại:
Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội chủ yếu ở tầm quốc gia, và được hiểu đầy

Ế

đủ là một hệ thống các phân tích, đánh giá và lựa chọn thể hiện quan điểm, tầm nhìn,

U

mục tiêu của một quá trình phát triển mong muốn, sự nhất quán về con đường và các

́H

giải pháp cơ bản để thực hiện. Các bộ phận chiến lược thuộc phạm vi chiến lược phát
triển kinh tế - xã hội xét trên phạm vi tổng thể quốc gia, bao gồm: chiến lược phát triển

TÊ

kinh tế - xã hội của cả nước; chiến lược phát triển ngành, lĩnh vực của nền kinh tế
quốc dân; chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của vùng, tỉnh, thành phố trực thuộc

H

trung ương. Các chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp hay chiến lược sản phẩm của

IN

doanh nghiệp không thuộc phạm vi của chiến lược phát triển kinh tế - xã hội trên phạm

K

vi tổng thể quốc gia.

Từ định nghĩa trên, để xây dựng một chiến lược của ngành đòi hỏi:

O

̣C

- Phải xác định tính chính xác của mục tiêu dài hạn và dự báo xu thế phát triển

̣I H

ngành và môi trường một cách khoa học. Mục tiêu đề ra trong chiến lược phải hiện
thực, cụ thể, khả năng đạt tới được, đo lường được và tính phù hợp giữa các mục tiêu.

Đ
A

- Phải phân tích có chọn lựa tính tối ưu hợp lý các đường lối hoạt động xây dựng
chính xác hệ thống các chính sách và tìm kiếm những phương pháp kích thích tốt nhất
để sử dụng và bố trí nguồn lực nhằm tạo ra hợp lực từ hệ thống các hoạt động, tăng lợi
thế cạnh tranh.
- Phải nhạy bén nắm lấy mọi lợi thế trong tình huống kinh doanh trên thương
trường và theo dõi hoạt động kinh doanh nhằm đảm bảo ưu thế bền vững đối với các
đối thủ cạnh tranh hiện nay và các đối thủ cạnh tranh tiềm năng.
- Chiến lược phát triển ngành phải được xây dựng cho thời gian 5 năm, 10 năm,
20 năm. Vì vậy, các chính sách điều hành phải nhất quán, song phương pháp kích
thích phải linh hoạt.
GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu

8


Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch

1.1.2. Đặc trưng và vai trò của chiến lược
1.1.2.1. Đặc trưng của chiến lược
Từ những quan niệm về chiến lược, có thể nhận thấy những đặc trưng cơ bản thể
hiện chức năng của chiến lược khác với các văn bản hoạch định khác, bao gồm:
- Tính dài hạn và sự tương đối trong phân đoạn thời gian
Chiến lược như trên đã nói là sự mô tả mong muốn về viễn cảnh tương lai phát
triển, vì vậy là tốt nhất thường không bị chặn bởi thời gian. Khoảng thời gian chiến

Ế

lược chỉ được tính sau khi đã hình dung ra bức tranh viễn cảnh của đất nước và nó phụ

U

thuộc vào khả năng nhìn xa trông rộng của các nhà hoạch định chiến lược về tương lai.

́H

Thời gian chiến lược có thể 5 năm, 10 năm, 20 năm; thậm chí, có những nước hiện nay
đã xây dựng chiến lược phát triển đất nước đến thập niên 50 của thế kỷ XXI. Khoảng

TÊ

thời gian của chiến lược được xác định một cách tương đối chứ không đòi hỏi chính
xác như các văn bản kế hoạch. Tính chất nêu trên của chiến lược đã tạo điều kiện phát

IN

hướng đi dài hạn cho đất nước.

H

huy khả năng nhìn xa trông rộng và sức sang tạo của toàn dân trong quá trình tìm đến

K

- Tính chất định tính là chủ yếu

Chiến lược là một lựa chọn về “con đường” mà quốc gia sẽ đi theo để hướng đến

O

̣C

một “mục đích tổng thể” trong dài hạn. Chức năng chủ yếu của chiến lược là định

̣I H

hướng, là vạch ra các đường nét chủ yếu cho sự phát triển của đất nước trong thời gian
dài, vì vậy chiến lược sẽ mang tính chất định tính là chủ yếu, một bức tranh cụ thể sẽ

Đ
A

làm hạn chế nhiều hơn mức độ sáng tạo của các nhà hoạch định. Tính định lượng trong
chiến lược chỉ thể hiện ở một mức độ cần thiết, trong đó bao gồm một số tính toán, các
dự báo, các luận chứng cần thiết. Một bản chiến lược bao gồm quá nhiều chỉ tiêu định
lượng sẽ làm cho nó trở thành một bản kế hoạch dài hạn hay là những kế hoạch trung
gian nối tiếp.
- Tính kết quả, thành quả và thể hiện sự đột phá, ưu tiên

Nội dung chính của chiến lược là phản ánh đích, điểm đến cuối cùng trong lộ
trình của một giai đoạn phát triển, bức tranh vẽ ra phải rõ ràng, hoàn chỉnh, tổng thể
trong đó hiện diện tất cả những thành quả của quá trình phấn đấu. Trong chiến lược

GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu

9


Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch
phải thể hiện được quan điểm ưu tiên, những điểm nhấn mang tính đột phá để thể hiện
quá trình phát triển dài hạn.
1.1.2.2. Vai trò của chiến lược
Chiến lược đóng vai trò quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của đối tượng
nghiên cứu tại địa phương. Chiến lược có vai trò như sau:
- Đối với nền kinh tế:
Chiến lược phát triển thể hiện tinh thần cơ bản của đường lối phát triển của nền

Ế

kinh tế một quốc gia; nó chính là ý tưởng mang tính hệ thống về các quan điểm chỉ

U

đạo phát triển đối với một đối tượng cụ thể hay đối với một hệ thống nào đó và

́H

phương cách biến những ý tưởng, quan điểm, mục tiêu ấy thành hiện thực. Chiến lược
phát triển là sản phẩm do con người tạo ra, phản ánh các vấn đề mang tính quy luật

TÊ

được dự báo và được “chủ quan hóa” một cách khoa học để chỉ đạo quá trình phát
triển của đời sống xã hội.

H

Chiến lược phát triển nhằm phát huy vai trò của các vùng kinh tế trọng điểm có

IN

mức tăng trưởng cao, tích luỹ lớn; đồng thời tạo điều kiện phát triển các vùng khác

K

trên cơ sở phát huy thế mạnh của từng vùng, liên kết với vùng trọng điểm tạo mức
tăng trưởng khá; quan tâm phát triển kinh tế - xã hội gắn với tăng cường quốc phòng -

O

̣C

an ninh ở các vùng miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, biên giới, hải đảo; có

̣I H

chính sách hỗ trợ nhiều hơn cho các vùng khó khăn để phát triển kết cấu hạ tầng,
nguồn nhân lực, nâng cao dân trí, xoá đói giảm nghèo, đưa các vùng này vượt qua tình

Đ
A

trạng kém phát triển; có chiến lược phát triển các vùng biên giới.
Chiến lược giúp nền kinh tế có định hướng và bước đi đúng đắn, chiến lược

đảm bảo sự phát triển của nền kinh tế liên tục và hệ thống trên cơ sở kế thừa và kết
hợp giữa quá khứ - hiện tại - tương lai.
Do đó, nền kinh tế của mỗi quốc gia trong quá trình phát triển đều phải có chiến
lược phát triển dù dưới hình thức này hay một hình thức khác.
- Đối với ngành:
Ngành cần có chiến lược bởi vì chiến lược cho phép:
Xác lập định hướng dài hạn cho ngành, đồng thời thực hiện các kế hoạch để đạt
vượt trội hơn so với các ngành khác. Trong trường hợp xấu thì ngành cũng cần phải có
GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu

10


Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch
chiến lược để có thể tồn tại và vượt qua những trở ngại của môi trường kinh doanh.
Như vậy vai trò cơ bản của chiến lược là xác định một hướng đi, một con đường để
hướng tới các mục tiêu đã định.
Tập trung các nỗ lực của ngành vào việc thực hiện các nhiệm vụ để đạt được
mục tiêu mong muốn và tăng cường sự liên kết các hoạt động.
Xác định phương thức tổ chức và hành động định hướng các mục tiêu đặt ra.
Hoạt động của ngành là hoạt động mang tính tập thể, do vậy chiến lược là cần thiết để

Ế

xác định cách thức tổ chức liên kết các hoạt động. Hơn thế nữa, chiến lược không chỉ

U

nhằm định hướng sự hoạt động của các tổ chức trong ngành vào các mục tiêu đã định

́H

mà cần phải tạo cho ngành một giá trị cá biệt, một ý nghĩa riêng về sự hiện diện của
ngành đối với các thành viên bên trong cũng như các nhân tố bên ngoài. Với tính chất

TÊ

là một kế hoạch hay một mô hình, và đặc biệt là một vị trí hay một triển vọng, chiến
lược là cần thiết để xác định đặc điểm, chỉ rõ tính chất về sự tồn tại cũng như tiền đồ

H

của ngành; giúp các thành viên hiểu rõ vai trò, ý nghĩa của ngành và sự khác biệt với

IN

các ngành khác.

K

Xây dựng tính vững chắc và hài hòa của ngành.
- Đối với hộ gia đình hay doanh nghiệp:

O

̣C

Giúp cho hộ gia đình, doanh nghiệp thấy được mục đích và hướng đi của mình

̣I H

để lựa chọn phương hướng nhằm đạt được mục tiêu của mình và cho biết vị trí của họ
trong quá trình thực hiện mục tiêu đó.

Đ
A

Giúp hộ gia đình, doanh nghiệp nhận diện được cơ hội và nguy cơ từ môi trường bên
ngoài, các điểm yếu và điểm mạnh của nội bộ để từ đó phát huy điểm mạnh, giảm thiểu
điểm yếu, nắm bắt lấy cơ hội và có các biện pháp đề phòng các đe dọa từ bên ngoài.
Tạo cơ sở cho sự tập hợp và thống nhất tất cả các lực lượng và nguồn lực của
ngành tại địa phương.
Giúp hộ gia đình, doanh nghiệp đưa ra các quyết định sản xuất và phát triển phù hợp
với môi trường kinh doanh nhằm nâng cao hiệu quả và năng suất trong sản xuất kinh doanh.
Giúp hộ gia đình, doanh nghiệp lựa chọn lợi thế cạnh tranh thích hợp trong môi
trường kinh doanh luôn thay đổi, tìm ra cách tồn tại và tăng trưởng để nâng cao vị thế
cạnh tranh của hộ gia đình, các cơ sở sản xuất kinh doanh.
GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu

11


Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch
Đồng thời, chiến lược đảm bảo sự phát triển liên tục và hệ thống trên cơ sở kế

thừa và kết hợp giữa quá khứ - hiện tại - tương lai.
1.1.3. Nội dung của chiến lược phát triển
Có ba vấn đề cần đặc biệt quan tâm khi bàn đến chiến lược phát triển.
- Thứ nhất, đường lối cơ bản phát triển đất nước phải được phản ánh ở chủ đề tư
tưởng chiến lược và hệ thống các quan điểm chỉ đạo chiến lược, mà chúng được thông
qua các mục tiêu, phạm vi bao quát của chiến lược và những nhiệm vụ cơ bản phải

Ế

thực hiện để đạt mục tiêu đó. Mục tiêu chiến lược cần phải được xác định đúng và các

U

nhiệm vụ cơ bản hay phương thức thực thi phải được xác định chính xác. Một khi đã

́H

xác định sai mục tiêu sẽ dẫn đến xác định sai nhiệm vụ, tập trung sai nguồn lực, làm
sai hướng phát triển và đó là một quyết định mang tính chiến lược sai.

TÊ

- Thứ hai, phải đảm bảo đầy đủ, kịp thời các phương tiện vật chất và tinh thần để
biến các mục tiêu và nhiệm vụ chiến lược thành hiện thực. Mỗi nhiệm vụ cần được

H

hoàn thành trong một khoảng thời gian nhất định, bằng phương cách nhất định và bằng

IN

một lực lượng vật chất nhất định nhưng chúng không tách rời các nhiệm vụ khác. Hệ

K

thống các nhiệm vụ cần được sắp xếp theo một trật tự ưu tiên, tuy nhiên có thể điều
chỉnh cho phù hợp với bối cảnh.

̣C

- Thứ ba, việc điều hành và tổ chức thực hiện chiến lược có ý nghĩa cực kỳ to

O

lớn, nó có tính quyết định tới việc biến các ý tưởng, quan điểm và mục tiêu chiến lược

̣I H

trở thành hiện thực. Trong quá trình tổ chức thực hiện chiến lược sẽ bị ảnh hưởng của
rất nhiều yếu tố, mà những yếu tố này về nguyên tắc chúng luôn vận động và tương tác

Đ
A

lẫn nhau nên đòi hỏi sự linh hoạt, nhạy bén, kiên quyết, dứt điểm của người chỉ đạo và
tổ chức thực thi chiến lược. Đồng thời, việc kiểm tra, rà soát để kịp thời điều chỉnh
chiến lược là việc làm cần thiết nhằm làm cho sự phát triển của đất nước trở nên đúng
đắn, liên tục và thiết thực.
Như vậy, chiến lược phát triển là chiến lược về sự phát triển của một hệ thống,
chiến lược dẫn dắt hệ thống đó phát triển đúng hướng và có kết quả theo mong muốn.

Muốn hệ thống vận động theo hướng có lợi thì phải điều khiển nó theo quy luật vận
động của nó. Việc nắm bắt quy luật vận động và cụ thể hóa các quy luật thành chiến
lược phát triển cho hệ thống là vấn đề quan trọng và có tính bắt buộc đối với sự phát
triển của hệ thống.
GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu

12