Điều tra thành phần sâu hại và ảnh hưởng của một số yếu tố ngoại cảnh đến tỷ lệ và mức độ hại của rệp sáp trên cây cà phê chè tại xã phổng lái, huyện thuận châu sơn la

TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƠN LA
KHOA NÔNG LÂM
-----******-----

ĐỀ CƯƠNG
ĐIỀU TRA THÀNH PHẦN SÂU HẠI VÀ ẢNH HƯỞNG CỦA
MỘT SỐ YẾU TỐ NGOẠI CẢNH ĐẾN TỶ LỆ VÀ MỨC ĐỘ HẠI CỦA
RỆP SÁP TRÊN CÂY CÀ PHÊ CHÈ TẠI XÃ PHỎNG LÁI,
HUYỆN THUẬN CHÂU, TỈNH SƠN LA
Người thực hiện: Cà Văn Thưởng
Lớp CĐ Nông lâm K46
Người hướng dẫn: Kỹ sư Quàng Thị Vân Thảo
Giảng viên bộ môn Khoa học cây trồng
Khoa Nông lâm – Trường CĐ Sơn La

PHẦN 1


ĐẶT VẤN ĐỀ
Cà phê là cây công nghiệp cho sản phẩm có giá trị xu ất kh ẩu mang l ại hi ệu qu ả
kinh tế cao cho nước trồng cà phê. Nó trở thành loại th ức u ống có tác d ụng kích
thích hệ thần kinh ,hệ tiêu hóa, hệ bài tiết, hệ cơ làm cho tinh th ần minh mẫn,
sảng khoái; Ngoài ra cà phê còn được sử dụng trong y h ọc sản xu ất các lo ại
thuốc trợ tim, kích thích tim mạch. Sản phẩm cà phê h ạt đ ược ch ế bi ến t ạo
thành các dạng khác nhau như: cà phê hòa tan, cà phê sữa, cà phê chần…phục vụ
cho nhu cầu sử dụng ở nhiều nước trên thế giới.
Hiện nay cà phê được trông ở trên 80 nước với tổng diện tích hơn 10 triệu ha và
giá trị xuất khẩu hàng năm lên tới 10 tỷ đôla. Những nước trồng nhiều cà phê là:
Brair, Colombia, Indonexia, Lostorica… Ở các nước đang phát triển cà phê là
mặt hàng buôn bán lớn thứ 2 sau dầu lửa.
Cây cà phê còn là cây phủ xanh đất trống đồi núi trọc và gi ải quy ết vi ệc làm

tăng thu nhập xóa đói giảm nghèo.
Ở Việt Nam cây cà phê là mặt hàng xuất khẩu có giá trị kinh t ế cao, hàng
năm thu về cho đất nước 350-560 triệu đôla, là mặt hàng nông sản có kim ngạch
xuất khẩu chỉ sau lúa gạo. Cây cà phê ở nước ta chủ yếu trồng ở các tỉnh Tây
Nguyên như: Đắc Lắc, Gia Lai, Lâm Đồng hay ở tỉnh Đồng Nai thu ộc Đông
Nam Bộ. Các tỉnh này có điều kiện đất đai, khí hậu, địa hình phù hợp với các
cây cà phê vối. Những cây cà phê vối có đặc điểm hương vị kém th ơm ngon, giá
thành thấp hơn cà phê chè. Vì vậy khi xuất kh ẩu h ỗn h ợp v ới l ượng cà phê chè
(25-30%) để nâng cao chất lượng và giá trị cà phê .Vì vậy Bộ Nông Nghiệp và
Phát Triển Nông Thôn có chủ trương phát triển cà phê chè ở các tỉnh miền núi
phía Bắc trong đó có Sơn La. Ở Sơn La cây cà phê chè được tr ồng t ừ tr ước năm
1945 nhưng ít và rải rác ở các vườn gia đình, sản phẩm ít ,chủ yếu cung cấp cho
nhu cầu người dân địa phương, nhưng đến năm 1993 cây cà phê đ ược trồng
nhiều và tạo thành cây chủ lực của tỉnh và được phát triển m ạnh m ẽ và th ực s ự


trở thành cây xóa đói giảm nghèo và là mặt hàng xuất kh ẩu. Di ện tích tr ồng cây
cà phê chè năm 1996 ở Sơn La đạt 2640 ha, năm 1998 là 3555 ha, nay là 4000
ha.Diện tích trồng cà phê chè ở Việt Nam là 390000 ha.
Cây cà phê chè đòi hỏi thâm canh và quản lí dịch h ại và qu ản lí d ịch h ại m ới cho
năng suất cao, chất lượng tốt. Vì vậy ngoài các yếu tố ảnh h ưởng đ ến năng
suất, chất lượng cà phê như: điều kiện khí hậu, kỹ thuật canh tác, giống, công
nghệ sau thu hoạch…Thì sâu bệnh là một yếu tố ảnh hưởng rất lớn:nó làm
giảm năng suất, chất lượng cà phê, nếu gây hại nặng còn không cho thu ho ạch.
Theo các chuyên gia nghiên cứu và bảo vệ thực vật: sâu h ại cà phê làm gi ảm
năng suất từ 10-50%.
Hiên nay do trồng đồng loạt giống cà phê m ới Catinao (Catimo) trên 1 di ện
tích rộng nên tạo điều kiện thuận lợi cho sâu hại bùng phát và gây hại nặng .
Cho đến nay ở vùng núi phía Bắc nói chung và ở Sơn La nói riêng ch ưa có
nhiều nghiên cứu nào có tính hệ thống hoặc toàn diện về các loài sâu hại cà phê

chè.
Hậu quả của sâu hại đến năng suất, sản lượng và ch ất lượng của cây cà
phê là rất lớn, mà các biện pháp phòng trừ ch ưa thật s ự hiệu qu ả. Vì v ậy tôi
tiến hành nghiên cứu đề tài:
“Điều tra thành phần sâu hại và ảnh hưởng của một số y ếu t ố ngo ại c ảnh
đến tỷ lệ và mức độ hại của rệp sáp trên cây cà phê chè tại xã Phổng Lái,
huyên Thuận Châu-Sơn La”.

PHẦN 2
TỔNG QUAN TÀI LIỆU
2.1. Những nghiên cứu ở ngoài nước
2.1.1. Thành phần sâu hại trên cây cà phê


Cà phê được trồng ở 80 nước trên thế giới: ở Châu Phi, Nam Mỹ, Châu Á… ở
các vùng nhiệt đới và Á nhiệt đới là những vùng có điều kiện t ự nhiên thu ận l ợi
cho sâu bệnh hại phát triển, mà cà phê là loại sản ph ẩm có giá tr ị kinh t ế cao vì
vậy việc nghiên cứu về thành phần sâu hại cà phê đã được nghiên cứu từ lâu,
khá kỹ và cũng đã được công bố trên thế giới.
“(Vũ Quang Giảng, 2001) có viết: từ năm 1962 đã ghi nh ận được 48 loài sâu
hại cà phê ở vùng nhiệt đới. Trong đó quan trọng là các loài: Scotia, Segetum,
Anthores leuconotus, Bixadus sierricola, Coccus viridis, Leucoptea coffeella,
Lcoffeina, Dichocrocis crocodora, Epicampoptera maranica, Habrochila placida
Taurantii, Oligonychus cofeae, Antestia lineaticollis, Stephanoderes hampei,
Toxoptera aurantii và Thliptoceras octguttale (Wynger,1962).
“(Nguyễn Huy Phát, 2000) có viết: theo Le Pelley (1973), trên cây cà phê có
gần 400 loài côn trùng gây hại ở Ethiopia, ở các nước Đông Á có 250 loài và các
vùng trung tâm nhiệt đới có 200 loài. Theo Klarke, Macrae (1987) và Clifford,
Willson (1987), đến nay trên thế giới dịch hại cây cà phê đã ghi nh ận t ương đ ối
chi tiết, đầy đủ với khoảng hơn 900 loài. Các loại dịch h ại này bao g ồm côn

trùng, ve, động vật thân mềm, tuyến trùng, chim và động v ật có vú, trong đó có
nhiều loài là dịch hại nguy hiểm trên cây cà phê. Phần lớn những loài đã phát
hiện thuộc bộ cánh cứng (Coleoptra) với 34% tổng số loài, bộ cánh nửa cứng
(Hemiptera) với 28% tổng số loài và bộ cánh vảy (Lepidoptera) với 21% tổng số
loài. Các bộ khác đã phát hiện được số loài ít hơn. Thí dụ, có 6% tổng s ố loài đã
phát hiện thuộc bộ cánh thẳng (Orthoptera), 4% tổng số loài thuộc bộ cánh tơ
(Thysanoptyra), 3% tổng số loài thuộc bộ hai cánh ( Diptera) và 1% tổng số loài
thuộc bộ mối.
”(Vũ Quang Giảng, 2001) [4]” có viết: theo Anthony Youdeowei (1983), rệp
sáp hại cà phê có mặt hầu hết ở các trồng cà phê trên th ế gi ới, bao g ồm các
nước Địa Trung Hải, Nam Mỹ, Châu Á. Theo Gordon Wrigley (1988), cho biết:


có 3 loài rệp quan trọng phá hại trên cà phê là : rệp trần như rệp vẩy xanh
Coccus riridis Green, rệp vảy bao giáp như: rệp vảy sao Asterolecanium cofeae,
rệp có lớp sáp dạng bột chạy dọc ở bên mép cơ thể như Planococcus kenga và
rệp sáp Planococcus citri.Theo E.M Lavabre (1970), cho rằng: rệp sáp phổ biến
ở các vùng nhiệt đới trên thế giới, chúng có thể tấn công các bộ phận trên mặt
đất ở cây cà phê : Việt Nam, Zara …, chúng tấn công ph ần r ễ ở cà phê các
nước : Ấn Độ, Kenya, Uganda … hiếm khi 2 loài này cùng tồn tại với nhau.
2.1.2 Nghiên cứu về sinh vật học, tình hình phát sinh gây h ại c ủa nhóm r ệp
sáp trên cây cà phê.
“(Vũ Quang Giảng, 2001)[4]” có viết: tại Mỹ (Brewer etal, 1981) các nghiên
cứu chi tiết về đặc điểm hình thái, các pha phát dục của các loài rệp sáp m ềm
hình bán cầu Saissetia hemispherica được tiến hành. Rệp sáp mềm hình bán cầu
Saissetia hemispherica là loại sâu hại đa thực quan trọng trên cây cà phê ở Cu
Ba.Mật độ quẩn thể của các loài sâu hại này biến động ph ụ thuộc vào lượng
mưa, nhiệt độ trung bình tháng và hiện trạng sinh lý c ủa cây cà phê. T ại Cu Ba,
từ tháng 6 đến tháng 11 hàng năm là điều kiện thuận lợi nhất cho rệp sáp hình
bán phát sinh phát triển. Quẩn thể loài rệp sáp m ềm này đ ạt cao nh ất vào tháng

8 hàng năm (Alayosoto, Blahutiak, 1981, 1983).Đặc điểm sinh vật học của loài
rệp sáp mềm nâu hình bán cầu được nghiên cứu khá chi ti ết trong đi ều ki ện
phòng thí nghiệm tại Liên Xô cũ với mục đích xây dựng phương pháp nhân nuôi
lượng lớn. Theo kết quả nghiên cứu này, khi nuôi trên mầm khoai tây, th ời gian
vòng đời của rệp sáp mềm hình bán cầu kéo dài từ 64 ngày ở nhiệt độ 25 oC đến
131 ngày ở nhiệt độ 17,5o C. Một trưởng thành cái đẻ khoảng 90-120 trứng
(Kozhechhin, 1984).
Tóm lại có rất nhiều nghiên cứu về nhóm rệp sáp hại trên cây cà phê đã được
công bố trên thế giới.Tuy nhiên, hầu hết chưa có những nghiên cứu chi tiết về


loại rệp sáp mềm nâu Coccus hesperidum.L, đặc biệt là rệp sáp mềm nâu
Coccus hesperidum.L hại cà phê chè.
2.2. Nghiên cứu ở trong nước
2.2.1. Thành phần sâu hại trên cà phê
Theo “(Phạm Thị Vượng và Trương Văn Hàm, 2000) cho rằng: thu thập được
24 loài sâu hại cà phê chè: 3 loài hại thân, 2 loài hại cành, 1 loài h ại g ốc, 2 loài
cắn cây con, 15 loài hại lá. Trong đó có 4 loài th ường xuyên gây h ại và ảnh
hưởng lớn đến năng suất đó là : sâu đục thân, sâu ti ện v ỏ, m ọt đ ục h ạt và 1 s ố
loài rệp.
+ Sâu đục thân: (Xylotrechus quadripes) trưởng thành hoạt đọng thích hợp ở to
25-36oC, 1 năm phát sinh 2 đợt chính : đợt 1 t 4 - t5 ; đợt 2 t9- t10. Đỉnh cao sâu non
vào t6- t7, cà phê năm thứ 3 bị hại 3-5% số cây, cây năm thứ 4 b ị h ại trên 10% s ố
cây, nhưng nó còn phụ thuộc nhiều vào điều kiện sinh thái của vùng và đi ều
kiện khí hậu của từng năm.
+ Sâu tiện vỏ : (Pihammus cervinus) gây hại ở cà phê chè khi cây được 1-3 năm
tuổi. Trong năm sâu vũ hóa từ giữa t 3 kết thúc vào cuối t5 đầu t6. Sâu non phá hại
nặng từ t4 đến t5 năm sau,1 năm 2 lứa. Cà phê năm thứ 2 bị hại khoảng 20-26%
là loài nguy hiểm nhất ở các tỉnh trồng cà phê phía Bắc.
+ Rệp hại cà phê : có 6 loài rệp chủ yếu gây hại ở cà phê : rệp mềm xanh,

rệp vảy, rệp sáp nâu lồi, rệp muội đen, rệp sáp giả, rệp sáp nâu m ềm, trong đó
rệp sáp giả và rệp sáp nâu mềm là 2 loại gây hại nghiêm tr ọng. Nh ững năm khô
hạn rệp thường phát sinh và gây hại nặng ở hầu hết các vùng trồng cà phê.
Theo “(Vũ Khắc Nhượng và Đoàn Triệu Nhạn, 1989 ) cho rằng: có 22 loài sâu
hại chủ yếu thường gặp trên các vườn cà phê ở Việt Nam. Trong đó, sâu h ại
phổ biến ở rễ có loài, sâu hại phổ biến ở thân và cành có 4 loài, sâu h ại ph ổ
biến ở lá có 9 loài và sâu hại ở chùm quả có 3 loài.


Kết quả điều tra thu thập thành phần sâu h ại cà phê ở các t ỉnh phía Nam và
Tây Nguyên đã phát hiện có 12 loài. Chúng thuộc 5 bộ côn trùng là b ộ cánh c ứng
Coleoptera (5 loài), bộ cánh vảy Lepidoptera (3 loài), bộ cánh đều Hompytera (2
loài), bộ cánh thẳng Orthoptera (1 loài) và bộ ánh nửa cứng Hemiptera (1 loài),
“(Viện Bảo Vệ Thực Vật, 1999).
“(Đoàn Công Đỉnh, 1999) nhận xét: sâu hại cà phê rất phong phú và đa dạng tuy
nhiên không phải loài sâu hại nào cũng gây h ại nghiêm trọng, ch ỉ có m ột s ố loài
gây hại có ý nghĩa đối với cà phê. Điều tra trong 3 năm 1996 - 1998 trên cây cà
phê ở vùng Tây Nguyên phát hiện được 12 loài côn trùng hại cà phê.
“(Trần Huy Thọ và CTV, 1999) nhận xét: trên cây cà phê chè ở các tỉnh mi ền
núi phía Bắc ghi nhận được có 23 loài sâu hại, trong đó sâu tiện vỏ đ ược phát
hiện lần đầu tiên gây hại cà phê. Đến năm 2002 các tác gi ả này đã ghi nh ận
thêm 2 loài sâu hại nữa, đưa tổng số loài sâu hại đã ghi nh ận được trên cây cà
phê chè ở các tỉnh miền Bắc lên 25 loài “(Trần Huy Thọ và CTV, 2002): Trong
đó có 15 loài thường xuyên xuất hiện trên các vườn cà phê. Trong s ố các loài đã
phát hiện có 4 loài gây hại thân, 2 loài gây hại cành, 2 loài gây h ại cây con và 12
loài gây hại lá. Riêng tập đoàn rệp sáp hại cà phê chè đã ghi nh ận có 4 loài khá
phổ biến và quan trọng là rệp sáp mềm xanh Coccus viridis Green, rệp sáp giả
Planococcus citri, rệp sáp mềm nâu Coccus hesperidum.L, rệp sáp nâu
Parasaissetia nigra. Những loài thường xuyên gây hại nặng cho vườn cà phê
gồm: sâu đục thân Xylotrechus quadrips, sâu tiện vỏ Dihammus cervinus, rệp sáp

giả Planococcus citri và rệp sáp nâu Parasaissetia cervinus.
2.3 Tổng quan về cây cà phê
2.3.1 Giống cà phê
Có ba loại gống cà phê: Cà phê chè Coffea arabica L., cà phê vối Coffea
canephora., cà phê mít Coffea excelsa.


Mỗi giống có nhiều chủng loại khác nhau như trong cà phê chè có các
chủng: Typica, Bourbon, Moka, Mundonovo, Caturra, Catuai, Catimor.... Trong cà
phê vối có rất nhiều chủng loại khác nhau về kích thước lá, độ gợn sóng c ủa
phiến lá, màu sắc lá và quả, hình dạng quả, song chủng lo ại đ ược tr ồng r ất ph ổ
biến ở nhiều nước là Robusta. Đặc trưng của cà phê Typica là đọt non có màu
nâu tím, còn các chủng khác như Bourbon, Mundonovo... thì đọt non có màu
xanh. Tùy theo từng giống mà chúng đòi hỏi các điều kiện ngoại cảnh khác
nhau, cho nên việc bố trí cơ cấu giống vào trồng trong một vùng phải dựa trên
các yêu cầu riêng của chúng. Có như vậy mới phát huy được hiệu quả c ủa t ừng
giống [18].
2.3.2 Các yêu cầu về điều kiện ngoại cảnh của cây cà phê chè
Cây cà phê arabica ưa sống ở vùng núi cao. Đây là loài có giá trị kinh t ế
nhất trong số các loài cây cà phê. Cà phê chè chiếm 61% các sản phẩm cà phê
toàn thế giới. Người ta thường trồng nó ở độ cao từ 1000-1500m. Cây có tán
lớn, màu xanh đậm, lá hình oval. Cây cà phê trưởng thành có th ể cao từ 4-6 m,
nếu để mọc hoang dã có thể cao đến 15 m. Quả hình bầu dục, mỗi quả chứa hai
hạt cà phê. Cà phê chè sau khi trồng khoảng 3 đ ến 4 năm thì có th ể b ắt đ ầu cho
thu hoạch. Thường thì cà phê 25 tuổi đã được coi là già, không thu hoạch được
nữa. Thực tế nó vẫn có thể tiếp tục sống thêm khoảng 70 năm [18].
2.3.2.1. Đất đai
Cà phê có thể trồng trên nhiều loại đất khác nhau, trong đó đất ba-zan là
một trong những loại đất lý tưởng để trồng cà phê, vì các đặc đi ểm lý hóa tính
tốt, và tầng dày của loại đất này. Yêu cầu cơ bản của đất trồng cà phê là có

tầng sâu từ 70 cm trở lên, có độ thoát nước tốt (không bị úng, lầy), độ pH từ 4,56,5 tốt nhất là từ 5-6. Các loại đất thường th ấy ở Việt Nam ở trên các vùng cao
như granit, sa phiến thạch, phù sa cổ, gờ nai, đá vôi, d ốc t ụ... đ ều tr ồng đ ược cà


phê. Ở cà phê vườn có khả năng trồng được cả ở nơi có đá lộ đầu, ở những nơi
đất dốc vẫn trồng được cà phê nếu làm tốt công trình ch ống xói mòn. Dù tr ồng
ở trên loại đất nào nhưng vai trò của con người có tính quy ết định trong vi ệc
duy trì, bảo vệ nâng cao độ phì nhiêu của đất. Ngay cả trên đất ba-zan, nếu cà
phê không được chăm sóc tốt vẫn dẫn tới hiện tượng cây mọc còi c ọc, năng
suất thấp. Ngược lại ở những nơi không phải là đất ba-zan n ếu đ ảm b ảo đ ược
đủ lượng phân hữu cơ, vô cơ, giải quyết tốt cây đậu đỗ, phân xanh trồng xen, tủ
gốc tốt cùng các biện pháp thâm canh tổng hợp khác nh ư t ưới n ước v ẫn có kh ả
năng tạo nên các vườn cà phê có năng suất cao [17].
2.3.2.2. Khí hậu
Không phải vùng nào ở trên trái đất cũng trồng được cà phê. Ngoài y ếu tố
đất đai, cây cà phê còn đòi hỏi một số yêu cầu v ề nhi ệt độ, ẩm đ ộ, l ượng m ưa,
ánh sáng, gió. Vì vậy, khi chọn vùng trồng cà phê phải chú ý tới các yếu tố rất
quan trọng này.
* Nhiệt độ
Nhiệt độ là một yếu tố quyết định rất lớn tới năng suất, phẩm chất của
cà phê, có ý nghĩa hàng đầu trong việc xác định vùng trồng cà phê chè, xây d ựng
các biện pháp kĩ thuật hạn chế tác hại bất lợi đến quá trình sinh tr ưởng, phát
triển của cây. Nói chung trong phạm vi nhiệt độ tương đối rộng từ 5 0C đến 320C
cây cà phê vẫn có khả năng tồn tại, sinh trưởng và phát tri ển. Song ph ạm vi
nhiệt độ phù hợp đối với từng giống cà phê có khác nhau. Cà phê chè ưa nơi mát
và hơi lạnh. Phạm vi thích hợp từ 180C - 250C, thích hợp nhất từ 20 - 220C. Dưới
50C cây sẽ ngừng sinh trưởng trên 32 0C cây sẽ ngừng quá trình quang hợp. Do
yêu cầu về nhiệt độ như vậy nên cà phê chè thường được trồng ở miền núi có
độ cao từ 600 - 2.500 m (nguyên quán cà phê chè là ở Ethiopie n ơi có đ ộ cao trên
dưới 2.000 m). Các nước trồng cà phê chè có phẩm vị thơm ngon nh ư: Kenya,

Tanzania, Ethiopie, Côlombia thường được trồng ở nơi có độ cao từ 800 m trở
lên. Nhiệt độ giảm xuống tới 00C làm thui cháy các đọt non, nếu kéo dài làm
cháy cả lá già đặc biệt là vùng hay xuất hiện sương muối. Gió rét và gió nóng
đều bất lợi đối với sinh trưởng của cây cà phê [18].
Nhìn chung cây cà phê chè yêu cầu điều kiện khí hậu mát m ẻ, đ ặc bi ệt có
mùa đông lạnh để phân hóa mầm hoa, có biên độ nhiệt ngày đêm lớn để tăng
quá trình tích lũy vào hạt, tăng năng suất và phẩm chất.
Đối với vùng Chiềng Pha có điều kiện nhiệt độ rất phù hợp, chỉ có một
bất lợi là mùa đông có sương muối vì vậy trồng cây che bóng là m ột khâu quan
trọng trong kĩ thuật trồng trọt.
* Lượng mưa
Lượng mưa cần thiết đối với cây cà phê chè thường 1.300 mm - 1.900
mm. Nếu lượng mưa được phân bổ tương đối đều trong năm có một mùa khô
hạn ngắn vào cuối và sau vụ thu hoạch, nhiệt độ thấp thì thuận lợi cho quá trình
phân hóa mầm hoa của cây cà phê. Nhìn chung, ở nước ta lượng mưa phân bố
không đều. Lượng mưa tập trung khoảng 70 - 80% vào trong mùa mưa gây ra
hiện tượng thừa nước. Mùa khô thường kéo dài từ 3 - 5 tháng, nh ưng l ượng
nước mưa chỉ chiếm từ 20 - 30%, do vậy có nhiều nơi cây cà phê thiếu nước
nghiêm trọng đặc biệt là các tỉnh ở Tây Nguyên và mi ền Đông Nam B ộ. Đ ể
khắc phục hiện tượng này, vấn đề tủ gốc giữ ẩm, đai rừng phòng hộ, cây che
bóng và tưới nước có một ý nghĩa quan trọng [21].
* Ấm độ
Ẩm độ của không khí phải trên 70% mới thuận lợi cho sinh trưởng và phát
triển của cây cà phê. Đặc biệt giai đoạn cà phê nở hoa cần ẩm độ cao, do đó
tưới nước bằng biện pháp phun mưa rất thích hợp cho quá trình nở hoa của cà


phê. Ẩm độ quá thấp cộng với điều kiện khô hạn, nhiệt độ cao d ẫn t ới h ậu qu ả

làm cho các mầm, nụ hoa bị thui, quả non bị rụng [19].
* Ánh sáng
Cà phê chè là loại cây thích ánh sáng tán xạ (nguồn gốc m ọc trong rừng
thưa tại châu Phi), ánh sáng trực xạ làm cho cây b ị kích thích ra hoa quá đ ộ d ẫn
tới hiện tượng khô cành, khô quả, vườn cây xuống dốc nhanh, ánh sáng tán xạ
có tác dụng điều hòa sự ra hoa, phù hợp với cơ chế quang h ợp t ạo thành và tích
lũy chất hữu cơ có lợi cho cây cà phê, giữ cho vườn cây lâu bền, năng suất ổn
định. Ở những nơi có ánh sáng trực xạ với cường độ mạnh làm cho quá trình
quang hợp của cây bị cản trở, mặt khác kết hợp với nhiệt độ cao quá s ẽ kích
thích cây phân hóa mầm hoa quá mức, quá sớm dẫn tới suy kiệt khô cành, khô
quả đặc biệt sâu Borer phá hại mạnh hơn, thì cây cà phê c ần l ượng cây che
bóng để điều hòa ánh sáng, điều hòa quá trình quang hợp của vườn cây (theo
Đoàn Triệu Nhạn và CS, 1999) [6].
* Gió
Gió lạnh, gió nóng, gió khô đều có hại đến sinh trưởng của cây cà phê.
Gió quá mạnh làm cho lá bị rách, rụng lá, gãy cành, đổ cây các lá non b ị thui đen,
gió nóng làm cho lá bị khô héo. Gió làm tăng nhanh quá trình b ốc thoát h ơi n ước
của cây và đất đặc biệt là trong mùa khô [21]. Gió to ở giai đoạn n ở hoa làm hoa
cà phê bị dập nát, rụng, quá trình bốc hơi nước tăng, đất nhanh chóng bị khô kiệt
và cây bị thiếu nước, hoa không nở được ngả sang màu tím "hoa chanh’’, theo
Đoàn Triệu Nhạn và CS (1999) [6]. Vì vậy cần giải quyết trồng tốt h ệ đai r ừng
chắn gió chính và phụ; cây che bóng để hạn chế tác hại của gió [21].
Trên đây là các yêu cầu sinh thái của cây cà phê chè. Nếu ta đảm b ảo
được các điều kiện này thì sẽ giúp cây sinh trưởng, phát tri ển t ốt, nâng cao tính
chống chịu nên phần nào hạn chế tác hại của sâu borer hại cà phê chè.


PHẦN 3
NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
3.1. Đối tượng, địa điểm, thời gian,vật liệu và dụng cụ nghiên cứu

3.1.1. Đối tượng
- Cây cà phê chè
3.1.2. Địa điểm nghiên cứu
- Tại xã Phổng Lái, huyện Thuận Châu - Sơn La.
3.1.3. Thời gian nghiên cứu
- Tiến hành từ tháng 01/2012 đến tháng 04/2012.
3.2. Nội dung nghiên cứu.
- Xác định thành phần sâu hại chính trên cây cà phê chè t ại xã Ph ổng Lái
huyện Thuận Châu - Sơn La.
- Điều tra diễn biến và nghiên cứu ảnh hưởng của một số yếu tố ngoại
cảnh ảnh hưởng đến tỷ lệ và mức độ hại của rệp sáp trên cây cà phê chè t ại xã
Phổng Lái, huyện Thuận Châu-Sơn La:
+ Giai đoạn phát triển
+ Điều kiện chăm sóc
+ Cây che bóng
3.3. Phương pháp nghiên cứu
- Điều tra phát hiện nhóm sâu hại thân, cành, lá trên 4 điểm, mỗi điểm là 1
vườn của các hộ khác nhau.


- Mỗi điểm điều tra 20 cây (chia làm 4 vị trí, mỗi v ị trí là 5 cây) ng ẫu
nhiên theo 5 điểm chéo góc. Đếm số cây bị hại trên tổng số cây đi ều tra r ồi tính
tỷ lệ hại (% cây) và phân cấp hại.
- Chọn các vườn đại diện cho khu vực điều tra (tuổi cây, đ ịa hình, chăm
sóc)
- Tiền hành điều tra định kì 7 ngày 1 lần ở khu vườn cà phê chè đi ều tra.
Mỗi khu điều tra chọn 3 – 4 điểm đại diện cho các y ếu t ố nh ư: đ ịa hình, ch ế đ ộ
canh tác, tuổi cây.
- Lấy điểm điều tra ngẫu nhiên theo ô bàn cờ.
- Tại mỗi điểm điều tra 5 cây điển hình. Tại đi ểm đi ều tra, quan sát k ỹ toàn

bộ cây cà phê và thu thập các loài sâu hại hiện diện.
+ Đối với nhóm rệp: điều tra, quan sát kỹ các cành, chồi, chùm, quả.
+ Đối với nhóm đục thân: Quan sát thân thấy vùng đục, lỗ đục, viền đục
chẽ cây thu mẫu.
+ Đối với nhóm rệp rễ: Bới đất xung quanh gốc, đặc bi ệt th ấy có ki ến bò
từ gốc lên.
+ Đối với nhóm ăn lá: Quan sát kỹ cách gây hại trên lá.
+ Đối với nhóm mọt đục quả: Quan sát lỗ đục trên quả.
+ Đối với nhóm mọt đục cành: Quan sát cành bị đục.
- Chỉ tiêu theo dõi đánh giá: điều tra đánh giá m ức đ ộ ph ổ bi ến c ủa sâu h ại
cà phê để từ đó biết được loài nào gây h ại mạnh và có m ặt nhi ều, t ỉ l ệ các loài
sâu hại, ở các điểm /tổng số điểm điều tra.
0% loài không xuất hiện 1 - 5% mức nhẹ ( ít ) +
6 - 15% mức trung bình + +
16 - 30% xuất hiện phổ biến + + +
> 30% xuất hiện rất phổ biến + + + +


PHẦN 4
KẾT QUẢ ĐIỀU TRA VÀ THẢO LUẬN
4.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên – kinh tế xã hội và tình hình phát
triển cà phê tại xã Phổng Lái huyện Thuận Châu - Sơn La.
I. Điều kiện tự nhiên
Phổng Lái là một xã miền núi nằm ở phía Tây Bắc của huyện Thuận Châu, xã
Phổng Lái nằm khoảng: 103,54o vĩ bắc, 21,86o kinh đông là một xã miền núi
thuộc xã vùng II của huyện Thuận Châu. Cách trung tâm huyện Thuận Châu
14km ( theo Quốc Lộ 6), tiếp giáp với các xã như sau:

- Phía Bắc giáp với Mường Giàng và Mường Sại của huyện Quỳnh
Nhai.

- Phía Nam giáp xã Mường É và xã Chiềng Pha.
- Phía Đông giáp xã Chiềng Khoang
- Phía Tây giáp huyện Tuần Giáo của Tỉnh Điện Biên.
1.Địa hình địa mạo

Địa hình xã Phổng Lái có độ cao từ 745m đến 1560m, đọ cao trung
bình khoảng 1130m so với mực nước biển, điah hình có độ dốc dần từ
bắc xuống Đông nam, Nằm xen kẽ giữa các dãy núi là phiêng bãi bằng
nhưng không liên tục.
Nhìn chung địa hình có sự chia cắt mạnh và có cấu tạo Kastor gây
nhiều khó khăn cho sản xuất nông nghiệp, như khả năng giữ nước


kém. Nên việc sử dụng kém hiệu quả nhất là diện tích đất ruộng của
xã.Địa hình gây ảnh hưởng đến việc đầu tư cơ sở hạ tầng.

2. Đăc điểm khí hậu

Xã nằm trong vùng Á nhiệt đới khí hậu có hai mùa rõ rệt.
- Mùa đông lạnh (hay còn gọi là mùa khô) ít mưa, mùa này bắt đầu từ
tháng 10 năm trước tới tháng 3 năm sau. Mùa này thịnh gió mùa đông
bắc và thường suốt hiện sương muối, ngoài ra từ tháng 12 năm trước
đến cuối tháng 3 năm sau thường xen kẽ gió tây nam ( gió lào) khô
nóng.
- Mùa hè (hay còn gọi là mùa mưa) bắt đầu từ tháng 5 đến cuối tháng
9, mùa này thịnh gió mùa đông nam mưa nhiều, trung bình tháng đạt
tới 210mm.
- Nhiệt độ trung bình năm đạt 22o
Nhìn chung khí hậu thuận đợi cho các loại cây trồng hang năm như:
Lúa, ngô, khoai, sắn,…; Cây công nghiệp như: Chè, cà phê và các loại

cây ăn quả, mận, mơ, nhãn, xoài. Cây rừng sinh trưởng và phát triển
tốt.Hiện tượng gió Lào và sương muối ảnh hưởng rất lớn đến cây
trồng và vật nuôi.
3. Đặc điểm thủy văn

- Trên địa bàn xã có Hồ Lái Bay đã thi công song đây là nguồn nước
chính cho sản xuất và sinh hoạt của người dân trong xã. Nguồn nước
mặt của xã chủ yếu là nước mưa được lưu trữ trên các ao hồ, kênh
mương và mặt ruộng,… Tuy nhiên nguồn nước mặt phân bố không


đều cả về thời gian và không gian, nguồn nước dồi dào vào các tháng
mùa mưa ( tháng 6,7,8,9) và cạn kiệt vào mùa khô.
Ngoài những nguồn nước trên có một lượng không nhỏ phục vụ sinh
hoạt cho các gia đình được lấy từ các mó nước tại các bản Thư Vũ,
Nậm Dắt,… Các nguồn nước phục vụ cho sản xuất ông nghiệp phụ
thuộc vào nước trời, nguồn nước ngầm đã tiến hành thăm dò từ năm
1999 đến năm 2006 nhưng không hiệu quả.
Tình hình thiên tai bão lũ, sạt lở,… và đưa ra các biện pháp khắc
phục: Địa tầng xã Phổng Lái có rất nhiều hang Kastor, nguồn nước
mặt ít bên cạnh đó tầng phủ thực vật tương đối lớn và ngày được
củng cố vì vậy bão lũ hầu như không bị ảnh hưởng. Hiện tượng sạt
lở nhỏ không ảnh hưởng lớn đến đời sống và sản xuất của người
dân.
- Tài nguyên rừng: Rừng tự nhiên hầu như tái sinh với nhiều loài cây
quý hiếm cần được bảo tồn và phát triển; Tài nguyên động vật đã bị
săn bắt hầu như cạn kiệt.
4.Tổng diện tích đất tự nhiên: 9210 ha
-

Đất nông nghiệp: 5765,67ha

-

Đất phi nông nghiệp: 148,07 ha

-

Đất chưa sử dụng: 3269,26 ha

Là xã có diện tích đất tự nhiên lớn: Có nhiều tiềm năng phát
triển cây công nghiệp, chăn nuôi - vườn - rừng.
II. Điều kiện kinh tế xã hội
1.Dân số lao động


Tổng dân số của xã hiện có: 1.442 hộ, có 7.019 nhân khẩu.
Trong đó :
- Thái :793 hộ chiếm 55%
- Mông : 324 hộ chiếm 22,5%
- Kinh :325 hộ chiếm 22,5%
Tổng số hộ và nhân khẩu theo các thôn, tỷ lệ tang giảm tự nhiên
và cơ học; tỷ lệ hộ làm nông nghiệp và dịch vụ thương mại, tiểu thủ
công nghiệp, cơ cấu lao động, dân trí, tỷ lệ dân tộc. Đánh giá lợi thế
và hạn chế về các mặt dân số, lao động, việc làm trong xã.

2.Hiện trạng kinh tế xã hội
* . Về kinh tế

- Sản xuất nông nghiệp: Diện tích đất trồng lúa nước của xã: 23,0 ha,

một phần diện tích đất lúa đã bị ngập của long hồ Lái Bay. Diện tích
đất nước rẫy trồng cây hang năm khác: 1.676,51 ha chủ yếu là trồng
ngô, sắn, rau đậu các loại. Sản lượng lương thực quy ra thóc bình
quân đầu người đạt 280 kg/người/năm.
- Về chăn nuôi: Ngành chăn nuôi của xã chủ yếu dừng lại ở chăn nuôi
hộ gia đình, kết quả điều tra như sau: Trâu 490 con, Bò địa phương
120 con, Dê 1500 con, Lợn 1601 con và gia cầm các loại 3604 con.
- Lâm nghiệp: Diện tích năm 2010 đất lâm nghiệp là: 4.973,87 ha chủ
yếu là diện tích tự nhiên phòng hộ. Tiếp tục thực hiện công tác quản
lý, chăm sóc và bảo vệ rừng, nhất là rừng đầu nguồn, rừng khoanh
nuôi tái sinh, rừng trồng kinh tế, diện tích cây ăn quả các loại được
chăm sóc tốt.
3. Về giao thông – đầu tư xây dựng – công nghiệp tiểu thủ công nghiệp.


a. Về giao thông.

Tiếp tục phát động làm đường giao thông nông thôn tại các bản
trong xã. Tăng cường các biện pháp đảm bảo an toàn giao thông tại
địa bàn, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhân dân chấp
hành tốt luật giao thông đường bộ.
b. Về xây dựng cơ bản.

Tập trung chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án trên địa
bàn xã, gắn với việc tang cường kiểm tra thực hiện các quy trình trong
đầu xây dựng cơ bản như: Công trình nước sinh hoạt, điện đường,
trường trạm, nhà văn hóa. Cụ thể trong năm 2011 nhà nước xây dựng
và kéo điện được 06 bản đó là: Bản Tiên Hưng, Thư Vũ, Pá Chặp,
Bản Pe, Lúm Pè, Nậm Giắt.

c. Sản xuất công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp

Có nhiều chuyển biến tích cực, đáp ứng một phần nào nhu cầu
tiêu dung của nhân dân.
4. Về tài chính - tín dụng .
- Tài chính: Tích cực triển khai các nguồn thu ngân sách nhà nước trên
địa bàn, xây dựng và thực hiện nhiều biện pháp, giải pháp thu ngân
sách trên địa bàn, đảm bảo thu dung đủ, thu kịp thời cho ngân sách nhà
nước, thực hiện tiết kiệm chi, tránh thất thoát lãng phí.
+ Tổng chi ngân sách trên địa bàn năm 2011 được:
4.051.528.480đ.
+ Tổng chi ngân sách năm 2011 là: 3.678.575.200đ.
- Công tác tín dụng: Tạo điều kiện thuận lợi cho nhân dân vay vốn để
phát triển chăn nuôi, chăm sóc cây cong nghiệp, mua vật tư nông


nghiệp trong năm 2011 đã có 4 tổ chức được vay vốn với tổng số vốn
là: 10 tỷ và nhiều hộ gia đình khác trên địa bàn xã.
Các nghành dịch vụ tiếp tục phát triển, thị trường hàng hóa
phong phú, đa dạng đáp ứng nhu cầu sản xuất và tiêu dùng của nhân
dân.
5.Công tác di dân tái định cư thủy điện Sơn La.

Các bản di dân hiện đã chia đủ đất cho các hộ đã ổn định đời
sống và nơi ở mới.
* . Về xã hội

a.Về giáo dục
Quan tâm đến đội ngũ giáo viên trong nhà trường, chú trọng xây
dựng cơ sở vật chất cho nhà trường, ngăn chặn các hiện tượng tiêu

cực, tệ nạn xã hội xâm phạm vào trường học, xây dựng nếp sống lành
mạnh, đoàn kết, có tính thống nhất cao trong các nhà trường.
b.Về y tế
Trạm đã thường xuyên làm tốt công tác khám chữa bệnh cho
nhân dân, nhất là công tác khám chữa bệnh cho người nghèo và trẻ em
dưới 06 tuổi, đảy mạnh công tác phòng chống dịch bệnh và kiểm tra
vệ sinh an toàn thực phẩm tại các cơ sở sản xuất chế biến kinh
doanh, trong năm 2011 đã khám được trên 4.000 lượt người.
Chương trình dân số - gia đình và trẻ em được triển khai thực
hiện có hiệu quả, đã đưa dịch vụ sức khỏe dân số - gia đình và trẻ em
vào hương ước đến 24/24 bản trong xã, mạng lưới y tế bản ngày càng
được củng cố, các hoạt động tuyên truyền giáo dục sức khỏe dinh
dưỡng được đẩy mạnh, tính đến cuối năm 2011 có 98% trẻ em dưới
06 tuổi được cấp thẻ khám chữa bệnh.


c. Về văn hóa – văn nghệ - TDTT

Các hoạt động văn hóa – văn nghệ - TDTT được triển khai rộng
khắp từ xã tới bản, thường xuyên tổ chức giao lưu giữa các bản để
chào mừng các ngày lễ lớn rong năm. Đẩy mạnh và nâng cao chất
lượng phong trào “ Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa mới
ở khu dân cư”.
d.Các lĩnh vực khác

Các chính sách xã hội được chỉ đạo kịp thời, dung chế độ, phong
trào đền ơn đáp nghĩa, uống nước nhớ nguồn được triển khai rộng
khắp toàn xã, kịp thời thăm hỏi tặng quà cho gia đình chính sách và trợ
cấp cho gia đình có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn và các cụ trên 80
tuổi.

Tiếp tục đẩy mạnh công tác xóa đói giảm nghèo, tăng cường
công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức và trách nhiệm xóa đói
giảm nghèo, qua xem xét sơ bộ hộ nghèo năm 2011 là 232 hộ giảm
28,96 %. Hỗ trợ làm nhà theo Quyết định của Thủ tướng Chính Phủ là
81 hộ.
Tăng cường phối hợp trong công tác tuyên truyền phòng chống
tệ nạn xã hội, đặc biệt là phòng chống ma túy năm 2011 xã đã phối
hợp với công an huyện triệt phá được: 04 tụ điểm buôn bán ma túy
với 08 đối tượng, đưa 05 đối tượng cai nghiện tại trung tâm lao động
huyện, tỉnh, làm tốt công tác quản lí sau cai. Gây rối trật tự nơi công
cộng 05 vụ với 12 đối tượng.

III. An ninh – Quốc phòng


Tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững,
thế trận an ninh nhân dân thường xuyên được cổng cố, đẩy mạnh
phong trào toàn dân bảo vệ an ninh tổ quốc, giữ vựng trật tự an toàn
xã hội trên địa bàn, tang cường công tác chỉ đạo tuyên truyền, vận
động nhân dân trên địa bàn, tang cường công tác chỉ đạo tuyên truyền,
vận động nhân dân đặc biệt là các trường hợp tranh chấp đất đai,
khiếu kiện đúng người.
Thực hiện tốt nhiệm vụ quốc phòng năm 2011 như: Tuyển gọi
công dân lên đường nhập ngũ 8 thanh niên đủ về số lượng, đảm bảo
về chất lượng. Mở lớp giáo dục quốc phòng cho đối tượng 5 với 53
người, làm tốt công tác dân quân tự vệ trong xã, duy trì chế độ sẵn
sang chiến đấu, làm tốt công tác tuyển quân đợt 1 năm 2012, hướng
dẫn các bản thường xuyên phát động phong trào quần chúng bảo vệ
an ninh tổ quốc.
Công tác hòa giải ở các bản thường xuyên được củng cố và tổ

chức hoạt động, đã phát huy những hành vi vi phạm pháp luật, góp
phần giữ an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở thôn bản, năm 2011
đã tiến hành hòa giải 10 vụ thành công 3 vụ còn 7 vụ chuyển huyện
xem xét giải quyết.
IV. Tình hình phát triển phát triển cây cà phê tại xã Phổng Lái –
Thuận Châu – Sơn La.
Phổng Lái là một xã miền núi nằm ở phía Tây B ắc của huy ện Thuận
Châu với diện tích đất tự nhiên là 9181,1 ha, di ện tích đ ất nông nghi ệp là
5765,67 ha trong đó diện tích đất trồng cà phê ở giai đoạn kinh doanh là 104 ha
và diện tích trồng cà phê mới trong hai năm gần đây là 541 ha, t ổng di ện tích
trồng cà phê của xã là 158 ha. Trong đó diện tích cà phê toàn huyện trồng mới là
413 ha và diện tích cà phê giai đoạn kinh doanh trên 10000 ha. V ậy xã Ph ổng Lái


chiếm trên 10% diện tích cà phê toàn huyện, với năng suất trung bình 60 t ạ/ha,
sản lượng 294,4 tạ trong năm 2011.

Đất đai của Phổng Lái chủ yếu là đất đỏ vàng, đất nâu sẫm, có độ phì nhiêu
lớn. Khí hậu ở đây có mùa đông lạnh, thỉnh thoảng có sương muối và gió
lào.Tuy vậy nhưng cà phê rất thích hợp với điều kiện tự nhiên của vùng, đó là
thế mạnh để phát triển cây cà phê của xã đã và đang phát huy.
Dân cư của xã tập trung không đồng đều và trình độ của người dân cũng
khác nhau: các dân tộc thiểu số thì trình độ thâm canh thấp ngoài ra xã còn có
khá đông dân cư từ các vùng miền xuôi lên định cư, và di dân thuỷ điện Sơn la
nên khả năng tiếp thu kĩ thuật cũng khá nhanh. Do họ hiểu được t ầm quan trọng
của việc phát triển kinh tế hộ gia đình và xóa đói giảm nghèo.
Kĩ thuật canh tác của người dân trong trồng cây cà phê cũng khác biệt giữa
người dân bản địa và dân lên định cư. Các biện pháp canh tác nh ư: t ỉa cành, làm
cỏ, bón phân, phòng trừ sâu bệnh với sự hướng dẫn của trạm cà phê xã Phổng
Lái nhưng đặc biêt ở đây không có hệ thống tưới tiêu vì địa hình cao, hiếm nước

và kỹ thuật canh tác còn thấp. Cà phê do người dân b ản đ ịa ở vùng sâu, vùng xa
không chăm sóc nên năng suất kém. Ngoài ra tình hình sâu bệnh cũng rất cao đ ặc
biệt là rệp đã làm giảm đáng kể năng suất và chất lượng cà phê. Vì vậy chúng
tôi tiến hành: Điều tra thành phần sâu hại cà phê, đặc bi ệt đi sâu vào đi ều tra v ề
rệp sáp mềm nâu Coccus hesperidum. L, loài này gây hại nặng làm cây sinh
trưởng, hát triển kém: cành giòn, lá nhỏ, giảm năng suất đến 66% và ảnh h ưởng
đến năng suất cà phê các năm tiếp theo nếu không có bi ện pháp tiêu di ệt sâu
bệnh kịp thời.


4.2. Thàh phần sâu hại cà phêchè tại xã Phổng Lái huyện Thuận Châu –
Sơn La.
Điều tra để xác định các loài sâu hại trên cây cà phê chè và biết được mức
độ, khả năng gây hại của từng loài trên cây cà phê chè t ại xã Ph ỏng Lái các loài
sâu đục thân, mọt, rệp…kết quả được ghi lại ở (bảng 4-1)

Bảng 4-1: Thành phần sâu hại cà phê chè tại xã Ph ổng Lái huy ện Thu ận
Châu - Sơn La.
s
stt
1
2
3
5

Tên
Việt
Tên khoa học
Nam
rệp sáp mềm Coccus

nâu
hesperidum.L
Pseudococus
Rệp sáp phấn
mer
Xyleborus
Mọt đục cành
morstatii
Sâu đục thân Zeuzar coffea
mình hồng
Nietner

6

Sâu ăn lá

Hamaris

7

Sâu tiện vỏ

s

Họ

Bộ

Coccidea

Homoptera

Coccidea

Homoptera

Scoly tidea

Coleoptera

Coccidea

Homoptera

Sihingdae

lepidoptera

Mức độ

Quy ước: - 0% không xuất hiện
+:1-5% xuất hiển rải rác
+ +: 6-15% xuất hiện nhiều ở mức trung bình


+ + +:16-30% xuất hiện ở mức phổ biến
+ + + +:>30% rất phổ biến
Từ bảng 4-1 cho ta thấy sự xuất hiện của các loài sâu h ại cà phê chè t ại xã
Phổng Lái, chúng xuất hiện với tần xuất khác nhau và mức gây h ại của chúng
cũng khác nhau, ở những thời kì khác nhau:

+ Mọt đục cành: chủ yếu gây hại ở cây thời kì kiến thiết cơ bản.
+ Rệp sáp phấn: xuất hiện ở mức trung bình nhưng nếu bị rệp sáp phấn gây
hại rễ ở giai đoạn kiến thiết cơ bản cây còi cọc và dễ dẫn đến cây ch ết nên
cần chú ý quan sát để tiêu diệt hoặc nhổ bỏ cây bị h ại bởi r ệp tiêu di ệt đ ể tránh
lây lan.
+ Rệp sáp mềm nâu: xuất hiện ở mức phổ biến, n ếu cây b ị h ại n ặng s ẽ làm
cây còi cọc, cành khô giòn, làm giảm 66% năng suất, vì vậy phòng bằng vi ệc
làm cỏ, tỉa cành, tạo tán, trừ bằng việc dùng thiên địch khi mật đ ộ r ệp th ấp, khi
mật độ cao mới dùng thuốc hóa học Rogor 0,1% và pha cùng h ợp ch ất nh ựa
thông kiềm tăng hiệu lực của thuốc.
+ Sâu ăn lá: nhón sâu ăn lá xuất hiện ở m ức ph ổ bi ến nh ưng ảnh h ưởng c ủa
chúng đến sinh trưởng, phát triển cũng như năng suất, chất lượng của cây cà
phê không cao vì vậy chỉ cần dùng biện pháp canh tác, làm c ỏ, t ỉa cành là có th ể
hạn chế được sâu ăn lá.
+ Sâu đục thân mình hồng: chỉ xuất hiện ở mức phổ biến nh ưng khả năng
gây hại và ảnh hưởng đến cây là rất cao làm cho cành héo, cây g ẫy và kh ả năng
xâm nhập lan truyền rất cao, vì vậy khi xuất hiện ta phải ch ặt và tiêu di ệt sâu
ngay vì dùng thuốc hóa học khó tiêu diệt.
+ Mọt đục quả: đục vào trong quả, vào hạt làm cho qu ả chín non, lép, gi ảm
năng suất, tuy tần suất xuất hiện chỉ ở mức rải rác nh ưng c ần có bi ện pháp đ ể
cây che bóng hợp lí vì mọt ưu những nương cà phê tráng nắng và cần dùng
thuốc hóa học phun khi thấy xuất hiện mọt, nếu không chúng sẽ lây lan và làm


giảm năng suất, chất lượng của cà phê, Ngoài ra phải thu dọn hết tàn dư cây,
quả năm trước có mọt nếu không chúng tồn tại và gây h ại n ặng cho cà phê vào
năm sau.
+ Sâu tiện vỏ là loài gây ở gốc và trên thân gây hại ở mức phổ biến.
4.1.3 Nhận xét chung
+ Câycà phê giúp người dân xã Phổng Lái huy ện Thuận Châu - Sơn La tăng

nguồn thu nhập nhưng các loài sâu hại đã phát sinh gây h ại n ặng làm gi ảm năng
suất, chất lượng vì vậy cần phải theo dõi để có biện phát phòng trừ sớm.
+ Các loài sâu hại xuất hiện và gây hại trên cây cà phê chè t ại xã Ph ổng Lái
huyện Thuận Châu - Sơn La là: Sâu tiện vỏ, sâu ăn lá, mọt đ ục qu ả h ại h ạt, r ệp
sáp phấn, rệp sáp mềm nâu. Nhưng các loài: Rệp sáp mềm nâu Coccus
hesperidum. L và sâu đục thân mình hồng và sâu tiện vỏ xuất hiện với mật độ
cao và khả năng gây hại và làm ảnh hưởng lớn đến năng suất, chất lượng cà
phê. Các loài sâu ăn lá tuy xuất hiện với mật độ phổ biến nh ưng kh ả năng gây
hại và ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng cà phê không lớn.

4.3. Những đặ điểm và tập tính của rệp sáp mềm nâu Coccus hesperidum.L
Rệp sáp mềm nâu phát sinh 1 năm 3-4 lứa, chúng là loài ăn t ạp gây h ại
trên nhiều loài cây trồng như: vạn tuế, mãng cầu xiêm. cỏ, trúc đào, vạn niên
thanh, chè, cà phê, cam, quýt, tre trúc... phân bố và thích với điều kiện ở các vùng
nhiệt đới, Á nhiệt đới.
Sau khi trứng đẻ 2-3 ngày sau hoàn thành quá trình phát tri ển phôi thai và s ự
vạn động của rệp tạo áp lực phá vỡ vỏ trứng chui ra ngoài. M ới n ở r ệp có m ầu
trắng bóng trong suốt, thân hình ô van dài, có nhi ều chân, râu đ ầu có 7-9 đ ốt, l ỗ
thở nhỏ, lưng có nhiều gai nhỏ,rệp non được ấp dưới bụng mẹ trong một lớp
sáp sau 2-4 ngày bò đi và phân tán đến các lá, cành chồi non trên cây cà phê chè