SKKN sáng kiến kinh ngiệm một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 nắm vững tên nốt nhạc trong phân môn tập đọc nhạc

Một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 nắm vững tên nốt nhạc trong phân môn
Tập đọc nhạc ở trường Trường học cơ sở Âu Cơ.
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NHA TRANG
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ÂU CƠ
----------------

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Đề tài:

MỘT SỐ BIỆN PHÁP
GIÚP HỌC SINH LỚP 6 NẮM VỮNG
TÊN NỐT NHẠC TRONG
PHÂN MÔN TẬP ĐỌC NHẠC Ở
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ÂU CƠ

Tác giả: NGUYỄN THỊ HUỆ
Giáo viên môn: Âm nhạc
Kèm theo: Đĩa CD

Năm học: 2014 – 2015
Trường THCS Âu Cơ
Tác giả: Nguyễn Thị Huệ

1


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 nắm vững tên nốt nhạc trong phân môn
Tập đọc nhạc ở trường Trường học cơ sở Âu Cơ.

MỤC LỤC

Nội dung
Mục lục
ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Bối cảnh của đề tài
II. Lý do chọn đề tài
III. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu
IV. Mục đích nghiên cứu
V. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lý luận
II. Thực trạng của vấn đề
III. Một số biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề
* Biện pháp giúp học sinh nắm vững tên nốt nhạc:
* Biện pháp giải mã về cao độ, trường độ:
* Biện pháp phát triển tai nghe và cảm thụ âm thanh:
* Một số biện pháp khác:
IV. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
KẾT LUẬN
I. Những bài học kinh nghiệm
II. Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm
III. Khả năng ứng dụng, triển khai
IV. Những kiến nghị, đề xuất
Tài liệu tham khảo
Phụ lục

Trang
2
3
4
4

5
6
6
6
6
8
10
11
15
17
19
20
22
22
22
23
24
25
26

A. ĐẶT VẤN ĐỀ:
Lịch sử phát triển và tiến bộ của xã hội loài người từ trước tới nay cho
thấy: Bất cứ xã hội nào muốn duy trì và phát triển được thì phải thực hiện việc
giáo dục liên tục đối với thế hệ con người. Giáo dục là một hiện tượng xã hội
nảy sinh, phát triển và tồn tại gắn liền với sự phát triển của xã hội, là một nhu
cầu của xã hội. Trong tiến trình phát triển, xã hội sẽ tìm ra phương thức thích
hợp để duy trì sự tồn tại và phát triển theo hướng tiến bộ và không ngừng của
chính mình.Trong xã hội hiện đại, giáo dục được xem là con đường xã hội hóa,
tích cực có định hướng tốt nhất. Đối với nước ta hiện nay, giáo dục được xem là
Trường THCS Âu Cơ

Tác giả: Nguyễn Thị Huệ

2


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 nắm vững tên nốt nhạc trong phân môn
Tập đọc nhạc ở trường Trường học cơ sở Âu Cơ.
quan trọng nhất, là một trong những mục tiêu chiến lược của xã hội, là quốc
sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí, đào tạo bồi dưỡng nhân lực và phát triển
nhân tài nhằm thúc đẩy sự phát triển và tiến bộ của xã hội.Bác Hồ đã từng nhấn
mạnh: “ Xã hội nào, giáo dục ấy”. Là muốn khẳng định vai trò và tác dụng của
giáo dục trong từng giai đoạn lịch sử, giúp ta hiểu rõ tác dụng cực kì sâu sắc của
giáo dục đối với đời sống nhân loại. Để hoàn thành sự nghiệp mới mẻ và trọng
đại đó , phải “chăm lo phát triển giáo dục với tốc độ cao hơn, chất lượng tốt hơn
và hiệu quả tốt hơn nhằm nâng cao dân trí , đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân
tài cho đất nước” ( Đỗ Mười). Giáo dục con người không chỉ có trình độ khoa
học kỹ thuật mà còn phải biết giải quyết những vấn đề thực tiễn của sự nghiệp
giáo dục là xây dựng một xã hội dân chủ, thấm nhuần lý tưởng cao đẹp chân –
thiện - mỹ , mà là một trong những con đường giáo dục có hiệu quả nhất góp
phần vào sự nghiệp giáo dục chung. Đó là giáo dục thẩm mỹ- giáo dục nghệ
thuật nói chung và đặc biệt là giáo dục âm nhạc nói riêng.
Khát vọng vươn tới cái đẹp là đặc điểm cả con người. Trong khi cảm
thụ cái đẹp, con người không chỉ tiếp nhận thông tin về đặc điểm của các hiện
tượng mà còn được mức độ tự do của mình trong thế giới cũng như mức độ phát
triển tiềm năng sáng tạo của bản thân. Cái đẹp gắn liền với lao động và cuộc
sống, những yếu tố của cái đẹp xung quanh ta được thừa nhận là những giá trị
thẩm mỹ nếu chúng có tác động tới con người. Sự biểu hiện tập trung nhất của
các giá trị thẩm mỹ là ở trong nghệ thuật. Do đó “nghệ thuật và những giá trị
thẩm mỹ cần được tận dụng như là phương tiện giáo dục quan trọng để hình
thành ở con người một nhân cách giàu chất nhân văn, là công cụ giúp nhân loại

cải tạo cuộc sống của mình theo những quy luật của các đẹp” ( Max). Muốn cho
cuộc sống của con người đặc biệt là thế hệ tương lai ( Học sinh) tiếp nhận và
cảm thụ được đầy đủ các đẹp , biến nó thành những giá trị thẩm mỹ thực sự cho
mình, nhất là các đẹp trong nghệ thuật và nghệ thuật âm nhạc nói riêng ( thường
rất sâu sắc) thì rất cần có sự hỗ trợ của người lớn, nhà trường, các thiết chế văn
hóa – nghệ thuật, đặc biệt là giáo dục nói chung và giáo dục âm nhạc nói riêng.
Nhiệm vụ của giáo dục thẩm mỹ là giúp cho thế hệ trẻ làm chủ những giá trị
thẩm mỹ, hình thành những giá trị đặc biệt đối với hiện thực , trong đó con
người tạo ra ở mình năng lực cảm thụ, năng động , đánh giá thẩm mỹ, nhu cầu
thói quen, sáng tạo theo những nhu cầu của cái đẹp, để làm phong phú thêm cho
đời sống bằng những giá trị mới.
Vì vậy thực hiện tốt giá trị nghệ thuật , chúng ta sẽ đào tạo bồi dưỡng cho
xã hội những thế hệ công dân trẻ có tình cảm, đạo đức, trí tuệ, thẩm mỹ và thể
Trường THCS Âu Cơ
Tác giả: Nguyễn Thị Huệ

3


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 nắm vững tên nốt nhạc trong phân môn
Tập đọc nhạc ở trường Trường học cơ sở Âu Cơ.
chất đến một trình độ nhất định nhằm hình thành cơ sở ban đầu cho sự phát
triển toàn diện nhân cách con người Việt Nam Xã Hội Chủ Nghĩa, đáp ứng mà
nhu cầu xã hội đặt ra cho giáo dục, làm cho giáo dục gắn bó với phục vụ có hiệu
quả cho sự nghiệp công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước trong thời kỳ đổi
mới, đồng thời cũng là một đảm bảo lợi ích cơ bản , chính đáng của người học ,
đảm bảo từ cơ sở ban đầu họ có điều kiện để tiếp tục hoàn thiện và phát triển
liên tục trong suốt cuộc đời của mỗi con người.
I.

BỐI CẢNH CỦA VẤN ĐỀ:

Giáo dục thẩm mỹ cho con người là không thể thiếu được trong mục đích
giáo dục hiện nay của chúng ta là đào tạo những con người phát triển toàn
diện.Việc giáo dục một con người toàn diện không chỉ giáo dục cho họ có đạo
đức tốt, có trình độ hiểu biết, nắm chắc các kiến thức khoa học và xã hội, có sức
khoẻ, biết lao động, sẵn sàng lao động mà còn phải giáo dục cho họ biết nhìn
nhận, phân biệt, biết thưởng thức cái đẹp và biết làm đẹp cho cuộc sống. Một
trong những con đường giáo dục thẩm mỹ nhanh và hiệu quả nhất là giáo dục
thông qua các môn học nghệ thuật. Trong đó có môn Âm nhạc.
II.

LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:

Trong những năm gần đây, nắm bắt tình hình thực tế những đòi hỏi của sự
phát triển xã hội, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã điều chỉnh nội dung giáo dục nghệ
thuật trong nhà trường và coi đây là môn học bắt buộc. Âm nhạc là phương tiện
hiệu quả nhất trong giáo dục thẩm mỹ trong nhà trường phổ thông, đặc biệt giáo
dục âm nhạc ở trường phổ thông không phải là đào tạo những chuyên gia âm
nhạc, nhạc sỹ hay ca sỹ mà là làm cho thế giới tinh thần của học sinh phong phú
lên bằng những phương tiện âm nhạc, hoàn thiện và nâng cao tâm cao của các
em , bồi dưỡng các em có phẩm chất đạo đức tốt đẹp, hình thành ở các em cơ sở
tình cảm của thái độ tiến bộ, nhân đạo đối với thế giới xung và mọi người. Với
nhiệm vụ đó mỗi giáo viên âm nhạc cần phải nghiên cứu các phương pháp, biện
pháp phù hợp để giảng dạy bộ môn âm nhạc sao cho có hiệu quả cao, tránh cách
truyền thụ kiến thức có sẵn, còn học sinh thì tiếp thu một cách thụ động… Vì
vậy cần tăng cường hoạt động của học sinh, chú trọng thực hành trong giờ học,
tích hợp liên môn trong các tiết học, giảm nhẹ học lý thuyết và rèn tập đọc nhạc.
Đặc biệt giáo viên âm nhạc cần phải tìm tòi các biện pháp dạy học có hiệu quả,
Trường THCS Âu Cơ

Tác giả: Nguyễn Thị Huệ

4


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 nắm vững tên nốt nhạc trong phân môn
Tập đọc nhạc ở trường Trường học cơ sở Âu Cơ.
linh động các bước lên lớp, sử dụng hiệu quả các đồ dùng dạy học. Thường
xuyên có những biện pháp, cách thức để tổ chức giờ học mang tính vui – học,
học – vui và không bị căng thẳng, khô khan và nặng nề.
Bản thân tôi là giáo viên được phân công giảng dạy bộ môn, tôi nhận thấy
đại đa số các em rất thích ca hát nhưng lại ngán ngại đọc tập đọc nhạc. Qua thực
tế giảng dạy từ những năm trước đây. Tôi nhận thấy rằng trước một bài tập đọc
nhạc, để các em hiểu, nắm được và thực hiện tốt yêu cầu của bài thì người giáo
viên cần có một phương pháp truyền đạt, hướng dẫn thật tốt , đơn giản nhưng lại
hiệu quả nhất, để giúp các em nắm bắt, tiếp thu nhanh nhất kiến thức bài học.
Những năm trước đây tôi cũng đã dạy môn âm nhạc 6 và nhận thấy hầu
hết các em chưa thực sự hứng thú với phân môn tập đọc nhạc, cũng có thể
phương pháp của chúng tôi chưa phù hợp. Song đây là một phân môn khó, có
phần khô khan. Mặc dù các em đã được tiếp xúc với phân môn này ở tiểu học
nhưng khi lên THCS mọi phương pháp dạy và học đều thay đổi đã ảnh hưởng
đến chất lượng học của các em. Bên cạnh đó là đồ dùng dạy học còn thiếu như
thanh phách, song loan, nhạc cụ đã cũ ít chức năng, tranh ảnh, băng đĩa ít... Do
đó kết quả đạt được chưa cao, ít gây hứng thú cho các em trong việc học tập và
tiếp thu kiến thức của bộ môn. Nhiều học sinh chưa nắm vững tên nốt nhạc hoặc
đọc nốt còn quá chậm. Từ thực tế đó, tôi xin đưa ra một số biện pháp giúp học
sinh lớp 6 nắm vững tên nốt nhạc trong phân môn tập đọc nhạc.
III. PHẠM VI VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:
Học sinh khối lớp 6 trường THCS Âu Cơ năm học 2013-2014, 2014-2015.

IV. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU:
Giúp giáo viên dạy tốt phân môn Tập đọc nhạc và học sinh học tốt phân
môn này ( đặc biệt lớp 6).
V. ĐIỂM MỚI TRONG KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU:
Sau một thời gian áp dụng các phương pháp, biện pháp dạy học tập đọc
nhạc thì kết quả học tập của học sinh có chuyển biến theo hướng tích cực. Âm
nhạc đã làm cho các em có một tinh thần thoải mái hơn, giúp các em phát triển
toàn diện hơn và các em hứng thú hơn để học tốt các môn học khác.
Trường THCS Âu Cơ
Tác giả: Nguyễn Thị Huệ

5


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 nắm vững tên nốt nhạc trong phân môn
Tập đọc nhạc ở trường Trường học cơ sở Âu Cơ.

B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
I.

CƠ SỞ LÝ LUẬN:

Ở trường THCS, lớp 6 với đặc điển tâm lí đặc thù, các em mới bước vào
môi trường mới có nhiều thay đổi, sự xuất hiện nhiều giáo viên trong lớp và số
lượng môn tăng lên, mức độ phức tạp của bài học cũng nhiều với cấu trúc thời
gian và thời khóa biểu trong mỗi tiết học, mỗi buổi học cũng nhiều hơn, từ đó
quan hệ hay giao tiếp của các em cũng phong phú hơn. Phần đông ở lứa tuổi
này, với kinh nghiệm tích lũy âm nhạc của các em đã nhiều hơn do đã được học
ở các lớp mẫu giáo, tiểu học và đặc biệt trong điều kiện sống hiện nay theo nhịp
độ phát triển kinh tế xã hội, công nghệ văn hóa xã hội thì hằng ngày các em

được tiếp xúc với âm nhạc qua nhiều phương tiện thông tin đại chúng hay có
nhiều em còn được tham gia các hoạt động văn hóa xã hội ở địa phương…
Vì vậy, kế tiếp chương trình môn âm nhạc ở tiểu học thì ở lớp 6 mục tiêu
được xác định là: Xây dựng và phát triển năng lực âm nhạc cho học sinh, các em
có thị hiếu thẩm mỹ đúng đắn, thông qua âm nhạc giáo dục các em có tình cảm,
đạo đức trong sáng, giúp các em phát triển nhân cách toàn diện và cân bằng.
Mục đích cuối cùng là trang bị cho học sinh một “trình độ văn hóa âm nhạc”
nhất định .
Trước mục tiêu trên đòi hỏi người giáo viên phải tìm tòi sáng tạo thông
qua những hoạt động giáo dục hết sức đa dạng trong chính khóa cũng như ngoại
khóa để hình thành những tình cảm, thị hiếu và nhu cầu, niềm tin vào âm nhạc
và đặc biệt ở các em luôn có hứng thú và ham thích học môn âm nhạc.
Trước tiên để đánh giá một cách chính xác tình hình học tập của học sinh
khối 6 chúng ta cần nắm được những quy định của Bộ giáo dục về nội dung giáo
dục âm nhạc lớp 6 như sau: Căn cứ vào đặc trưng của nghệ thuật âm nhạc, căn
cứ vào mục tiêu và thời lượng của môn học , căn cứ vào đặc điểm tiếp thu âm
nhạc của học sinh đại trà, chương trình môn âm nhạc trường THCS được cấu
trúc dựa trên những nguyên tắc sau đây: Lấy học hát làm trọng tâm, học nhạc lý
và tập đọc nhạc để nâng cao, coi trọng truyền thụ những kiến thức phổ thông, tất
cả nhằm xây dựng và phát triển năng lực cảm thụ âm nhạc để hình thành một
trình độ học vấn âm nhạc phổ thông. Nội dung âm nhạc lớp 6 gồm 3 phân môn:
Trường THCS Âu Cơ
Tác giả: Nguyễn Thị Huệ

6


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 nắm vững tên nốt nhạc trong phân môn
Tập đọc nhạc ở trường Trường học cơ sở Âu Cơ.
Học hát, nhạc lý – tập đọc nhạc, âm nhạc thường thức. Trong đó phân môn tập

đọc nhạc gồm những nội dung sau:
- Đặc điểm các bài Tập đọc nhạc lớp 6:
+ TĐN theo cao độ 5 âm : C-D-E-G-A và thang 7 âm ( Đô trưởng)
+ TĐN kết hợp các hình nốt, các tiết tấu.
+ Các bài tập đọc nhạc viết theo nhịp 2/4,3/4.
- Mục tiêu dạy tập đọc nhạc:
+ Học sinh hiểu bản chất của Tập đọc nhạc là quá trình khám phá ra giai điệu
bản nhạc.
+ Học sinh nắm vững tên nốt nhạc, có kỹ năng giải mã về cao độ và trường độ
của nốt nhạc để đọc đúng giai điệu, biết đọc bài Tập đọc nhạc kết hợp gõ phách
hoặc đánh nhịp.
+ Giúp học sinh phát triển tai nghe, cảm thụ về âm thanh, tư duy sáng tạo, hỗ trợ
việc học hát và phát triển năng khiếu âm nhạc của các em.
Tập đọc nhạc là việc đọc cao độ và trường độ các nốt nhạc nhằm tìm ra và
thể hiện đúng giai điệu của bản nhạc. Đọc nhạc rất quan trọng, nó có ý ngĩa
trong việc học và cảm nhận âm nhạc. Đây là một trong những hoạt động quan
trọng nhất để phát triển âm nhạc của học sinh, bởi nó đòi hỏi các em phải có “tai
nghe”, nắm vững tên nốt nhạc, có khả năng giải mã và khám phá về giai điệu ,
có cảm nhận về âm thanh và biết thể hiện đúng về cao độ, trường độ, tốc độ, sự
ngắt nghỉ…Nội dung này là một thách thức không nhỏ đối với việc học Âm
nhạc đối với học sinh phổ thông vì thế kỹ năng đọc nhạc cần dạy một cách từ từ
để dần trở nên quen thuộc.
Là giáo viên được bồi dưỡng chuyên ngành Âm nhạc, qua thời gian trực
tiếp giảng dạy bộ môn, bản thân ít nhiều đã đúc kết được những kinh nghiệm
trong công tác, tôi nhận thấy thực tế việc học tập và tiếp thu các kiến thức của
môn học, đặc biệt là kỹ năng đọc nhạc của các em là chưa cao, nhiều em còn rất
lúng túng. Đứng trước những hạn chế thực tại, tôi xin đưa ra một số kinh
nghiệm hướng dẫn các em học phân môn Tập đọc nhạc khá hiệu quả mà tôi đã
tiến hành dạy một số năm qua.
II.

THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ:

Trường THCS Âu Cơ là một trường chuẩn quốc gia gồm 37 lớp tiếp
nhận học sinh của 2 phường Phứơc Tân và Phước Tiến. Chi bộ Đảng, Ban giám
Trường THCS Âu Cơ
Tác giả: Nguyễn Thị Huệ

7


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 nắm vững tên nốt nhạc trong phân môn
Tập đọc nhạc ở trường Trường học cơ sở Âu Cơ.
hiệu , Ban Đại diện cha mẹ học sinh …quan tâm tới bộ môn Hiện nay ở trường
có 4 giáo viên âm nhạc ( 2 giáo viên chuyên ngành âm nhạc và 2 giáo viên vănnhạc) đều trẻ, yêu nghề, nhiệt tình.Học sinh chăm ngoan, thể hiện truyền thống
hiếu học , truyề thống tôn sư trọng đạo. Ngôi trường khang trang thoáng mát
,thân thiện là điều kiện tốt để giáo viên và học sinh hứng thú và tích cực hơn
trong mọi hoạt động dạy - học. Tuy nhiên chưa có phòng học âm nhạc riêng,
trang thiết bị , đồ dùng dạy học môn âm nhạc còn thiếu như thanh phách, cũ như
đàn organ hoặc chưa phong phú như tranh ảnh... Một bộ phận lớn học sinh khối
6 còn nhiều khó khăn về kinh tế: khu vực vườn Dương, phụ huynh ít quan tâm
chăm lo đến viếc học tập của con em, chất lượng học tập còn hạn chế. Song các
em tiếp thu âm nhạc rất nhanh nhạy do các em đã được tiếp xúc với nhiều
phương tiện nghe nhìn phổ biến ,số ít thường được tham gia văn nghệ ở tổ dân
phố, phường, nhà văn hóa, trường văn hóa nghệ thuật hoặc hát thánh ca nhà
thờ….
Học sinh lóp 6 mới bước vào bậc THCS, mọi hoạt động học tập cũng như
giao tiếp đều bỡ ngỡ trước nhiều môn, nhiều giáo viên nhưng các em thích ứng
rất nhanh với môi trường mới. Đó cũng là ưu thế khi giảng dạy bộ môn âm nhạc
nói chung và phân môn Tập đọc nhạc nói riêng cộng với lòng ham thích, say sưa

nên các em có khả năng học hỏi và bắt chước, dễ nhạy cảm với âm nhạc.
Trường THCS Âu Cơ là một trường có phong trào văn hoá văn nghệ khá
tốt. Các hoạt động văn hoá văn nghệ diễn ra rất sôi nổi trong suốt những năm
học qua. Các hoạt động đó được tác động nhiều bởi bộ môn Âm nhạc, trong đó
góp phần thành công không nhỏ là phân môn tập đọc nhạc. Tập đọc nhạc là nền
tảng để cho các em học sinh hát đúng, chuẩn, thể hiện chính xác bài hát, đổi lại
tập đọc nhạc đòi hỏi thái độ học tập nghiêm túc đúng đắn mang tính chính xác
cao, vì vậy để các em học tốt và có hứng thú học tập, đòi hỏi người thầy phải có
một phương pháp truyền đạt, phương pháp thu hút, tạo sự hứng thú cho các em,
đây là một quá trình cần phải rèn luyện lâu dài, bền vững, mang tính căn bản và
hệ thống. Đa số các em do ít được tiếp xúc với loại hình này nên còn thể hiện
nhiều nhược điểm khi học tập. Vì vậy người giáo viên phải từng bước giúp các
em có được sự tự tin, nắm được các kiến thức, các kỹ năng cơ bản từ đó giúp
các em phát triển tai nghe và khả năng thể hiện tốt các bài tập đọc nhạc.
Trong thực tế, các em phần lớn rất có năng khiếu, dễ nhạy cảm và có khả
năng học tốt hơn nhiều so với số liệu thống kê. Tại sao lại như vậy? Phải kể đến
nhiều nguyên nhân khác nhau trong đó có cả nguyên nhân chủ quan và khách
quan.
Trường THCS Âu Cơ
Tác giả: Nguyễn Thị Huệ

8


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 nắm vững tên nốt nhạc trong phân môn
Tập đọc nhạc ở trường Trường học cơ sở Âu Cơ.
- Trước hết về phía giáo viên: Hiện nay ở trường có 4 giáo viên âm nhạc(
2 giáo viên chuyên ngành âm nhạc và 2 giáo viên văn- nhạc) đều trẻ, yêu nghề,
có kiến thức khá đảm bảo, tận tâm, tận lực và năng nổ trong mọi hoạt động
giảng dạy và truyền đạt kiến thức. Thường xuyên tìm những phương pháp, biện

pháp giảng dạy có hiệu quả nhằm kích thích lòng yêu âm nhạc và thích được học
môn âm nhạc ở học sinh. Song vì là giáo viên trẻ, chúng tôi còn hạn chế về kinh
nghiệm sư phạm, mới chỉ có dự giờ trao đổi học tập kinh nghiệm trong nhà
trường hoặc trên internet, hạn chế dự giờ thực tế giảng dạy của các đồng nghiệp
trường bạn để học tập, trao đổi, rút kinh nghiệm…
- Về phía học sinh: Nhìn chung các em đều ham thích học môn âm nhạc,
tuy nhiên còn nhiều em chưa hứng thú học môn này thực sự hoặc chưa ý thức tự
giác trong học tập môn âm nhạc. Có thể một số em do hoàn cảnh gia đình còn
khó khăn không có đầy đủ phương tiện học tập, các phương tiện hỗ trợ cho việc
phát huy tính nhạy cảm, lòng say mê âm nhạc, do một số phụ huynh chưa để ý
quan tâm đến việc học cuả con em mình nhất là môn âm nhạc. Một số em do
hạn chế về năng khiếu, cũng có thể có nhiều học sinh có năng khiếu và có khả
năng học tốt môn âm nhạc nhưng do tính rụt rè, nhút nhát, cưa mạnh dạn nên
khi học môn này không phát huy hết khả năng của mình. Có một số học sinh
ham mê chơi còn lơ là trong việc học môn âm nhạc đẫn đến kết quả bộ môn
chưa đạt. Cũng có thể do phương pháp dạy học của chúng tôi chưa thực sự thu
hút và thuyết phục các em. Số còn lại( rất ít) là do không thích học và lười học.
Vì vậy kết quả học môn âm nhạc chưa cao.
- Về cơ sở vật chất: phục vụ cho việc giảng dạy bộ môn còn thiếu ( thanh
phách hoặc song loan..) cũ hoặc hư bộ phận (đàn organ), chưa có phòng học
môn âm nhạc riêng ảnh ảnh hưởng đến kết quả học tập cũng như khả năng và
năng lực phát huy các hoạt động âm nhạc của học sinh. Mặc dù Chi bộ nhà
trường, Ban giám hiệu, Ban đại diện cha mẹ học sinh rất quan tâm nhưng kinh
phí có hạn nên giáo viên bộ môn tự khắc phục.
Dựa vào cơ sở lý luận đã có, thực trạng của trường cùng với thời gian
giảng dạy tại trường THCS Âu Cơ, tôi đã tìm hiểu khả năng học nhạc của học
sinh khối lớp 6. Bằng việc quan sát thực tế các giờ học tôi nhận thấy việc tiếp
thu các kiến thức Âm nhạc và sự yêu thích Tập đọc nhạc chỉ rơi vào một số em
gọi là có năng khiếu. Còn lại các em khác chỉ học theo bản năng phải học nên ít
có sự sáng tạo trong vận dụng kiến thức.

Trường THCS Âu Cơ
Tác giả: Nguyễn Thị Huệ

9


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 nắm vững tên nốt nhạc trong phân môn
Tập đọc nhạc ở trường Trường học cơ sở Âu Cơ.
Qua kiểm tra đọc một bài tập đọc nhạc thì số lượng các em đọc tốt còn rất
khiêm tốn. Thực tế khi nghe các em thực hiện bài tập, bên cạnh những em trình
bày tự nhiên và thoải mái vẫn còn một số em chưa thực sự mạnh dạn, tự tin, chỉ
đọc với tính chất thuộc lòng, đọc nhạc thì chỉ đúng tên nốt mà chưa đúng trường
độ, ngắt, nghỉ tuỳ tiện không đúng tiết tấu của bài nhạc.
III.

MỘT SỐ BIỆN PHÁP ĐÃ TIẾN HÀNH ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

Để giúp học sinh học tốt phân môn Tập đọc nhạc lớp 6, trước tiên mỗi
giáo viên cần nắm vững nội dung, phương pháp, biện pháp và các bước trong
giảng dạy Tập đọc nhạc để truyền thụ lại cho các em những kiến thức của bài
học cũng như phát triển các kỹ năng đã có của các em một cách tốt nhất. Song
dựa vào tình hình thực tế trong từng lớp mà đưa ra những biện pháp thích hợp
nhằm giúp các em hứng thú với phân môn Tập đọc nhạc hơn. Bản thân tôi đã áp
dụng một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 của trường mình trong một vài năm
đối với phân môn Tập đọc nhạc đã có tiến bộ rõ rệt. Vì vậy trong đề tài này tôi
xin mạnh dạn chia sẻ kinh nghiệm của mình những biện pháp đó, có thể có một
số biện pháp chỉ là “mẹo nhỏ” hoặc cũng quen nhưng nếu áp dụng không
thường xuyên, linh động hoặc bỏ qua không chú ý thì học Tập đọc nhạc sẽ
không hiệu quả như mong muốn:

Một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 nắm vững tên nốt nhạc :
Khi học Tập đọc nhạc, yếu tố đầu tiên các em phải đọc thuần thục, chính
xác tên nốt – đây là yếu tố quan trọng vì nó quyết định việc đọc nhạc của các em
ở các lớp sau. Thực tế dạy học cho thấy, học sinh lớp 6 mặc dù đã làm quen tên
nốt ở cấp tiểu học nhưng đa số học sinh không thuộc tên nốt trên khuông, các
em thường viết tên từng nốt nhạc ở dưới khuông nhạc. Để giúp học sinh thuộc
tên nốt nhạc, tôi đã áp dụng một số biện pháp như sau:
Trường THCS Âu Cơ
Tác giả: Nguyễn Thị Huệ

10


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 nắm vững tên nốt nhạc trong phân môn
Tập đọc nhạc ở trường Trường học cơ sở Âu Cơ.
1)Tạo tâm lý thoải mái cho học sinh để các em thấy việc ghi nhớ tên nốt nhạc là
đơn giản và dễ dàng.
Ví dụ: Ngay tiết học đầu tiên nên truyền cảm hứng cho các em với phân môn
Tập đoc nhạc. Giáo viên cho các em nghe vài ca khúc thiếu nhi quen thuộc và
vài ca khúc thiếu nhi mà các em ít được nghe và hướng dẫn các em tới sự tìm tòi
giai điệu bằng cách nếu chúng ta đọc nhạc tốt thì bước đầu sẽ biết hát những bài
hát ngắn.
2)Thông thường thì một tiết Âm nhạc nào cứ vào đầu tiết học trước khi bắt đầu
hát có phần luyện thanh hay còn gọi là khởi động giọng bằng các âm nguyên
âm a, ô, ơ, u, ư hoặc mi, ma… thì đối với bài Tập đọc nhạc trong âm nhạc lớp 6
tôi hướng dẫn học sinh đọc gam Đô trưởng ( vì hầu hết các bài Tập đọc nhạc lớp
6 đều viết ở giọng Đô trưởng) với chuỗi âm thanh đi lên: Đồ - Rê – Mi – Pha –
Son – La – Xi- Đô và chuỗi âm thanh đi xuống: Đô- Xi – La – Son – Pha – Mi –
Rê – Đồ. Nhằm giúp các em nhớ về cao độ và cũng làm cơ sở ban đầu cho việc
xác định nốt nhạc trên khuông nhạc

.

( Đọc đi lên và đi xuống)

3) Sử dụng “bàn tay trái” xem như một khuông nhạc: 5 ngón tay tượng trưng
cho 5 dòng kẻ, 4 kẽ tay tượng trưng cho 4 khe, bắt đầu từ ngón tay út là dòng kẻ
thứ nhất các ngón 2, 3, 4, 5, là các dòng kẻ 2, 3, 4, 5 của khuông nhạc.

Trường THCS Âu Cơ
Tác giả: Nguyễn Thị Huệ

11


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 nắm vững tên nốt nhạc trong phân môn
Tập đọc nhạc ở trường Trường học cơ sở Âu Cơ.

( Luyện đọc và tập thói quen nhớ các nốt nhạc trên khuông nhạc)
Học sinh miệng đọc tên chuỗi âm thanh đi lên và đi xuống đồng thời dùng
tay phải chỉ vào bàn tay trái lần lượt theo vị trí từng nốt nhạc trên “khuông
nhạc bàn tay trái”. Như vậy cứ mỗi tiết học nhạc học sinh sẽ được tiếp xúc với
7 tên và vị trí 7 nốt nhạc đó khoảng 3, 4 lần. Dần dần tạo thói quen nhớ một
cách chắc chắn vị trí từng nốt nhạc trên khuông nhạc. Từ đó giúp các em xác
định nhanh, chính xác được vị trí các nốt nhạc trong bài Tập đọc nhạc. Biện
pháp này rất khả thi, có thể sử dụng chung cho mọi đối tượng học sinh đặc biệt
những lớp học nhạc trung bình, yếu.
4) Trước tiết học Tập đọc nhạc hoặc cuối tiết học yêu cầu học sinh về chép bài
TĐN vào vở ghi nhạc, thế là các em được khắc sâu một lần nữa.
5) Gợi ý học sinh sử dụng khuông nhạc có các nốt nhạc và tên nốt để khi cần

thiết các em có thể dễ dàng kiểm tra lại, Yêu cầu học sinh ghi ngay mặt sau vở
ghi chép nhạc để tiện sử dụng.

Nếu trường có phòng học chức năng âm nhạc riêng thì trong phòng học nên treo
nốt nhạc có các tên nốt và một số bài Tập đọc nhạc để các em luôn được tiếp
xúc, khi cần để dễ kiểm tra.
Trường THCS Âu Cơ
Tác giả: Nguyễn Thị Huệ

12


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 nắm vững tên nốt nhạc trong phân môn
Tập đọc nhạc ở trường Trường học cơ sở Âu Cơ.
6) Học thuộc bài thơ về các nốt nhạc trên khóa son như sau:
Nhìn vào năm ngón bàn tay
Giống như khuông nhạc thấy ngay năm dòng.
Các em nhớ phải thuộc lòng
Đến giờ âm nhạc ta dùng để ghi
Dòng một tên gọi là Mi
Dòng hai ta thấy nốt Son chứ gì.
Dòng ba Si đó thấy không
Dòng tư nốt Rế, dòng năm nốt gì?
Nốt gì ta sẽ tìm ra
Chính là nốt Fá dòng năm đó mà.
Bây giờ ta học đến khe
Khe Fa thứ nhất, khe La thứ nhì
Khe Đô thì ở trên Si
Khe Mi thì ở trên Rê đó mà.
Đi lên thì đọc đi lên

Còn mà đi xuống đọc tên trở về
Đọc về ta nhớ nốt Rê
Nốt Rê là nốt nằm kề dưới Mi.
Nốt Mi nằm ở dòng đầu
Nốt đô thì chẳng có hàng nào đâu
Nếu mà ta kiếm thì lâu
Vậy thì kẻ phụ một hàng cho Đô.
Các em nhớ phải viết vô
Viết vô khuông nhạc để mà biết tên
Biết tên rồi phải hát lên
Nếu không thì chẳng nhớ tến nốt nào.
Hoặc một bài thơ khác về “ Khuông nhạc bàn tay”
Nhìn vào 5 ngón bàn tay
Giống như khuông nhạc nó thay 5 dòng
Bàn tay, mà học thật thông
Bạn đọc nốt nhạc thật không khó gì
Này đây ngón út tên Mi
Ngón Son đeo nhẫn, ngón Xi ngay kề
Ngón trỏ tên gọi là Rê
Ngón Pha liền kề - anh cả bàn tay
Bàn tay ta lật ta xoay
Lẩm nhẩm một tí thuộc ngay đấy mà
Bây giờ đọc đến kẽ Pha
Là kẽ thứ nhất, kẽ La thứ nhì
Trường THCS Âu Cơ
Tác giả: Nguyễn Thị Huệ

13

Một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 nắm vững tên nốt nhạc trong phân môn
Tập đọc nhạc ở trường Trường học cơ sở Âu Cơ.
Kẽ Đô để ở trên Xi
Nằm dưới ngón cái, kẽ Mi cuối cùng
Khó gì mà đọc chẳng thông
Lại đây bạn nhé, học cùng cho vui.
Với biện pháp này có thể áp dụng cho những lớp có số học sinh khá giỏi nhiều
bởi vì các em phải học thuộc bài thơ thì mới xác định tên trên nốt được chính
xác.
7) Trong quy trình dạy một bài Tập đọc nhạc , giáo viên nên thường xuyên yêu
cầu các em nói ( đọc) tên nốt nhạc. Biện pháp này giúp học sinh luyện xác định
nốt rất tốt nhưng nên chỉ áp dụng từ bài Tập đọc nhạc số 2.
8) Đối với một số lớp học khá giỏi có thể sử dụng bảng phụ có khuông nhạc kẻ
sẵn , giáo viên tự thiết kế và làm những nốt nhạc nhiều màu sắc sau đó trước
mỗi bài học Tập đọc nhạc yêu cầu từng cá nhân đại diện trong tổ hoàn thành
ghép các nốt nhạc thành câu và hoàn thiện thành bài Tập đọc nhạc.Với biện
pháp này đa số học sinh rất hứng thú vì các em vừa được chơi lại vừa được học.

( Bảng phụ và nốt nhạc tự làm)
9) Ngoài ra giáo viên thường xuyên củng cố tên nốt nhạc khi dạy Học hát, Nhạc
lý, Âm nhạc thường thức.

Trường THCS Âu Cơ
Tác giả: Nguyễn Thị Huệ

14


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 nắm vững tên nốt nhạc trong phân môn
Tập đọc nhạc ở trường Trường học cơ sở Âu Cơ.

Trên là một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 nắm vững tên nốt. Đây là
bước khởi đầu rất quan trọng giúp các em học tốt phân môn Tập đọc nhạc.
Những biện pháp trên được áp dụng linh động trong từng lớp từng tiết học khác
nhau, tùy vào ứng dụng và tác dụng đem lại cho tiết học. Có thể với những biện
pháp trên giáo viên xen kẽ cùng trò chơi âm nhạc sinh động, dễ gây hứng thú
cho học sinh để các em cảm thấy học Tập đọc nhạc không hề khô khan.
* Tuy nhiên, để đọc tốt một bài Tập đọc nhạc, ngoài bước khởi đầu quan
trọng là nắm vững tên nốt, tôi xin phép đưa thêm một số biện pháp hữu ích giúp
các em học sinh lớp 6 học tốt phân môn Tập đọc nhạc hơn.
1. Biện pháp giải mã về cao độ, trường độ:
a) Luyện tập cao độ
- Giáo viên hỏi học sinh về cao độ các nốt trong bài Tập đọc nhạc từ thấp lên
cao, giáo viên viết lên bảng thành thang âm.
Ví dụ : Bài Tập đọc nhạc số 5 “ Vào rừng hoa”
Giáo viên hỏi: Trong bài Tập đọc nhạc, cao độ sử dụng những nốt gì?
Học sinh trả lời: Đô – Rê – Mi – Son – La
Giáo viên thuyết trình: Bài Tập đọc nhạc sử dụng thang 5 âm nên có thang âm
như sau:

Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc thang âm.
- Giáo viên dịch giọng cho phù hợp với giọng của học sinh.
Do có một số bài Tập đọc nhạc có thể thấp hơn hoặc cao hơn cữ giọng của học
sinh lớp 6 hoặc tiết học diễn ra vào những tiết đầu buổi sáng ảnh hưởng không
nhỏ đến cữ giọng lên cao của các em, chính vì thế giáo viên có những biện pháp
nhằm dịch giọng ( cao lên hoặc hạ thấp) cho phù hợp với giọng của học sinh.
- Giáo viên đàn để học sinh đọc cao độ các nốt từ thấp lên cao rồi theo chiều
ngược lại. Đôi khi giáo viên cũng nên hướng dẫn các em tập đọc các quãng
trong thang âm.
Luyện tập cao độ và tiết tấu là hai hoạt động rất cần thiết khi dạy Tập đọc nhạc.
Tâm lí của học sinh là muốn khám phá tên nốt nhạc trong bài Tập đọc nhạc, vì

Trường THCS Âu Cơ
Tác giả: Nguyễn Thị Huệ

15


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 nắm vững tên nốt nhạc trong phân môn
Tập đọc nhạc ở trường Trường học cơ sở Âu Cơ.
vậy giáo viên nên hướng dẫn học sinh đọc cao độ vì hoạt động này vừa giúp các
em nắm vững tên nốt, vừa đọc cao độ của bài.
b) Luyện tập tiết tấu
- Giáo viên viết tiết tấu của bài Tập đọc nhạc lên bảng (thông thường là tiết tấu
câu đầu tiên). Nếu không viết lên bảng, giáo viên cần chỉ vào bài Tập đọc nhạc
để học sinh nhận ra âm hình tiết tấu đó.
Những lưu ý khi luyện tập tiết tấu:
+ Có nhiều cách luyện tập, trong đó có 4 cách khá phổ biến mà giáo viên thường
áp dụng, đó là: Đọc tiết tấu, gõ tiết tấu, đọc kết hợp gõ tiết tấu, đọc tiết tấu kết
hợp gõ phách. Tuy nhiên, trong mỗi bài Tập đọc nhạc, chỉ nên chọn 1-2 cách
luyện tập thích hợp. Ví dụ với tiết tấu bài Tập đọc nhạc số 3 “ Thật là hay”

Cách thứ nhất, giáo viên đọc: đơn đơn đen, đơn đơn đen, đơn đơn đơn đơn
trắng. Cách thứ hai, chỉ gõ tiết tấu mà không đọc. Cách thứ ba, giáo viên vừa
đọc vừa gõ tiết tấu. Cách thứ tư, đọc tiết tấu kết hợp gõ phách.
+ Thời gian luyện tập tiết tấu không nên kéo dài, chỉ thực hiện trong khoảng 2-3
phút. Bởi nếu kéo dài sẽ ảnh hưởng tới thời gian của các bước khác.
+ Chỉ nên hướng dẫn học sinh luyện tập tiết tấu câu mở đầu trong bài Tập đọc
nhạc, tuy nhiên khi tập đọc từng câu, nếu xuất hiện những tiết tấu khó, giáo viên
có thể hướng dẫn các em luyện tập thêm.
+ Việc đọc hoặc gõ tiết tấu rất khó thể hiện đúng với nốt nhạc ngân dài, vì vậy
giáo viên cần qui ước với học sinh bằng động tác mở rộng hai bàn tay (nếu là

nốt ngân dài) hoặc úp hai bàn tay (nếu là dấu lặng)…
+ Nếu bài Tập đọc nhạc có tiết tấu khó, giáo viên nên sử dụng cách luyện tập
tiết tấu đơn giản (đọc tiết tấu hoặc gõ tiết tấu), ngược lại bài có tiết tấu dễ, có thể
áp dụng cách luyện tập phức tạp (đọc kết hợp gõ tiết tấu hoặc đọc tiết tấu kết
hợp gõ phách).
+ Cần cho học sinh sử dụng tiết tấu đã luyện tập khi tập đọc từng câu.
Trên đây là những biện pháp rất hữu ích trong việc giải mã cao độ, trường độ
của bài Tập đọc nhạc giúp học sinh đọc Tập đọc nhạc tốt hơn. Song tùy từng đối
tượng học sinh các lớp, tùy từng bài Tập đọc nhạc mà giáo viên có những thay
đổi phù hợp. Biện pháp này có thể áp dụng trong nhiều tiết học Tập đọc nhạc
lớp 7,8,9.
Trường THCS Âu Cơ
Tác giả: Nguyễn Thị Huệ

16


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 nắm vững tên nốt nhạc trong phân môn
Tập đọc nhạc ở trường Trường học cơ sở Âu Cơ.
2. Biện pháp phát triển tai nghe và cảm thụ âm thanh:
Qua thực tế cho thấy các em rất nhanh và nhạy cảm với âm nhạc nếu
mỗi giáo viên có những định hướng tốt và đánh thức tiềm năng trong các em.
Biện pháp phát triển tai nghe và cảm thụ âm thanh cho học sinh lớp 6 tôi thường
sử dụng nhiều trong các tiết ôn tập bài Tập đọc nhạc hoặc củng cố kiến thức bài
Tập đọc nhạc mới học.
Giáo viên hướng dẫn học sinh nghe giai điệu nhận biết câu nhạc, nghe tiết tấu
nhận biết câu nhạc hoặc nghe một vài nốt mở đầu, nhận biết cả câu nhạc… Ví
dụ khi ôn tập bài Tập đọc nhạc số 7 Chơi đu, giáo viên đàn giai điệu vài nốt
trong một câu bất kì, học sinh phải trả lời đó là câu nào và đọc chính xác câu
nhạc đó.

Đáp án: đây là câu 4 trong bài Chơi đu:

Giáo viên gõ tiết tấu một câu trong bài, học sinh phải trả lời đó là câu nào, gõ
tiết tấu và đọc chính xác câu nhạc đó. Nên áp dụng với câu chỉ có một đáp án
đúng, ví dụ giáo viên gõ tiết tấu sau khi ôn tập 2 nội dung gồm bài hát “ Hô-lahê, Hô-la-hô” và bài Tập đọc nhạc số 10 “ con kênh xanh xanh”:

Đáp án là tiết tấu bài Tập đọc nhạc số 10 “ Con kênh xanh xanh”
- Tập đọc nhạc kết hợp gõ phách, nhịp.
- Tập đọc nhạc kết hợp đánh nhịp.
- Trình bày bài Tập đọc nhạc bằng các hình thức cá nhân, cặp, nhóm, tổ (không
phải biểu diễn, học sinh được xem bản nhạc).
Trường THCS Âu Cơ
Tác giả: Nguyễn Thị Huệ

17


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 nắm vững tên nốt nhạc trong phân môn
Tập đọc nhạc ở trường Trường học cơ sở Âu Cơ.
- Đọc nhạc bằng cách nối tiếp, đối đáp.
- Đọc nhạc bằng nguyên âm: đọc nguyên âm (A, U, I… thay cho tên nốt nhạc).
- Giáo viên cho học sinh nghe toàn bộ bài hát (với trường hợp bài Tập đọc nhạc
là một đoạn trong bài hát đó).
- Giáo viên chép 1 câu bất kì lên bảng, yêu cầu học sinh tự đọc. Biện pháp này
nhằm khắc phục tình trạng học vẹt của học sinh, các em chỉ đọc được bài Tập
đọc nhạc khi đọc từ đầu, còn yêu cầu đọc một câu bất kì thì không thực hiện
được.
- Bài tập thực hành làm phím đàn (mỗi em làm một nốt nhạc): mục tiêu để củng
cố cho học sinh kĩ năng đọc đúng cao độ các nốt nhạc. Khi học xong bài Tập

đọc nhạc, giáo viên để mỗi em xung phong làm một phím đàn, giáo viên chỉ vào
phím đàn nào, học sinh phải đọc đúng cao độ của phím đó. Nên áp dụng với bài
Tập đọc nhạc sử dụng quãng liền bậc để giáo viên chỉ phím đàn cho thuận tiện,
ví dụ với bản nhạc Tập đọc nhạc số 4 của Mô-da:

- Bổ sung 1-2 nốt nhạc còn thiếu: ví dụ yêu cầu học sinh viết lên khuông 2 nốt
còn thiếu trong một câu của bài Thật là hay:

Đáp án: hai nốt Son móc đơn (câu 3 bài Thật là hay).
- Học sinh tập chép bài Tập đọc nhạc.
- Học sinh tập đặt lời ca mới.
- Giáo viên có thể đưa ra lời mới, nhưng thay đổi trình tự các câu, rồi yêu cầu
các em xếp các câu lại theo theo đúng giai điệu của bản nhạc.
- Đọc bản nhạc ở giọng này rồi tập đọc dịch sang giọng khác. Ví dụ sau khi học
sinh đã đọc tốt bản Con kênh xanh xanhở giọng Đô trưởng, giáo viên có thể đưa
bản nhạc đó ở giọng Rê trưởng cho học sinh tập đọc (áp dụng ở những lớp học
khá tốt).
Thông thường tôi gắn những biện pháp này với các hoạt động cùng trò chơi vui
nhộn sẽ đem lại hiệu quả tốt nhất. Vì vậy có thể áp dụng biện pháp này trong
nhiều tiết Tâp đọc nhạc lớp 7,8,9.

Trường THCS Âu Cơ
Tác giả: Nguyễn Thị Huệ

18


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 nắm vững tên nốt nhạc trong phân môn
Tập đọc nhạc ở trường Trường học cơ sở Âu Cơ.
3.Một số biện pháp khác:

Ngoài những phương pháp, biện pháp trên giúp các em học sinh lớp 6
trường tôi học tốt phân môn Tập đọc nhạc thì tôi còn áp dụng một số biện pháp
sau mặc dù “ nhỏ’ nhưng lại ảnh hưởng “ lớn” đến kỹ năng đọc bài cũng như sự
tiếp thu bài Tập đọc nhạc của các em:
- Phương pháp bắt nhịp:
Giáo viên cần nắm vững giọng của bài Tập đọc nhạc, xác định đúng hợp
âm của đầu câu Tập đọc nhạc cần bắt nhịp cho học sinh đọc hoặc sử dụng nhạc
cụ đàn 3 nốt đầu của bài hay câu Tập đọc nhạc rồi bắt nhịp. Phương pháp này
giúp các em không bị lúng túng hoặc đọc sai giọng của bài Tập đọc nhạc chỉ vì
lý do giáo viên chúng ta bắt nhịp cho các em đọc chưa đúng kỹ năng.Với phươn
g pháp này giáo viên có thể ứng dụng bắt nhịp cho tất cả bài hát và Tập đọc nhạc
trong chương trình môn âm nhạc THCS
- Phương pháp chia câu trong bài Tập đọc nhạc:
Thông thường giáo viên hướng dẫn học sinh chia câu dựa vào lời ca bài
Tập đọc nhạc, điều này vô hình chung chúng ta đã hướng các em vào lời ca bài
Tập đọc nhạc chứ không phải là Tập đọc nhạc theo đúng mục tiêu phân môn.
Chính vì vậy tôi đã áp dụng phương pháp chia câu dựa vào nhịp và ô nhịp.
Ví dụ:

Bài Tập dọc nhạc có thể chia thành 2 câu: câu 1 gồm 5 ô nhịp, câu 2 gồm 5 ô
nhịp.
IV. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:
Từ đầu năm học tôi đã áp dụng thực hiện giảng dạy Tập đọc nhạc với các
phương pháp và biện pháp như đã trình bày ở trên và thấy các em rất say mê
Trường THCS Âu Cơ
Tác giả: Nguyễn Thị Huệ

19

Một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 nắm vững tên nốt nhạc trong phân môn
Tập đọc nhạc ở trường Trường học cơ sở Âu Cơ.
hứng thú học tập, do đó kết quả đã nâng lên rõ rệt: Kết quả đánh giá học lực
môn Âm nhạc cả năm học 2013-2014 của lớp 6 không có học sinh chưa đạt, học
sinh hoàn thành tốt đã tăng lên trong đó phần tập đọc nhạc các em thể hiện được
tốt hơn cụ thể ở lớp 6.2 như sau:
Phân loại học sinh đọc bài tập
đọc nhạc

Tổng số
HS

Tỉ lệ học sinh đọc bài tập đọc
nhạc tốt, trôi chảy

31

Tỉ lệ học sinh đọc được bài tập
đọc nhạc
Tỉ lệ học sinh chưa đọc được bài
tập đọc nhạc

Số em đạt
Đầu năm

Đạt Cuối
năm học

5 em (16,1 %) 20em(64,5%)

31

16em (51,6 %)

10em(32,3%)

31

10em(32,3 %

1em (3,2%)

Kết quả qua phiếu điều tra ( phần phụ lục) đánh giá mức độ yêu thích phân
môn Tập đọc nhạc môn âm nhạc lớp 6 ( sau khi áp dụng một số biện pháp giúp
học sinh học tốt phân môn Tập đọc nhạc) thực hiện khảo sát đối với lớp 6.4 ( 40
học sinh) năm học 2014 – 2015 như sau:
- Em có yêu thích môn âm nhạc không?
Có
Không
Bình thường
- Phân môn Tập đọc nhạc có hứng thú đối với em không?
Có
Không
Bình thường
- Học Tập đọc nhạc, em thích khám phá gì?
Cao độ ( tên nốt), trường độ (hình nốt), giai điệu, tiết tấu.
Lời ca
Tác giả
- Làm thế nào để học tốt phân môn Tập đọc nhạc?
Đến lớp nghe cô giảng và hướng dẫn

Trường THCS Âu Cơ
Tác giả: Nguyễn Thị Huệ

100%
0%
0%
83%
0%
17%
83%
10,3%
6,7%

0%

20


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 nắm vững tên nốt nhạc trong phân môn
Tập đọc nhạc ở trường Trường học cơ sở Âu Cơ.
Xem trước và nhận xét bài Tập đọc nhạc ở nhà, đến lớp tập đọc nhạc theo
hướng dẫn của giáo viên
100%
Ghi chép bài đầy đủ
0%
- Đóng góp ý kiến của em về một số biện pháp nhằm học tốt phân môn Tập
đọc nhạc:
Có phòng học chức năng riêng, cần nhiều đồ dùng học tập hơn như: thanh
phách, song loan…

Tập đọc nhạc là phân môn khó học, việc giảng dạy phân môn này đối với
học sinh lớp 6 đòi hỏi phải có những phương pháp, biện pháp đặc thù riêng. Hơn
nữa người giáo viên còn phải biết lựa chọn và áp dụng các phương pháp, biện
pháp sao cho phù hợp với từng đối tượng học sinh. Về phía bản thân, với một số
phương pháp, biện pháp nêu trên, qua thực tế giảng dạy tại trường THCS Âu Cơ
một vài năm qua, tôi nhận thấy hiệu quả của các phương pháp, biện pháp này là
khá cao. Tuy nhiên, khi vận dụng những phương pháp, biện pháp này, giáo viên
có thể tuỳ cơ ứng biến sao cho phù hợp với từng hoàn cảnh, từng đối tượng cụ
thể để thu được kết quả tốt nhất. Và điều quan trọng là chúng ta cùng nhau xây
dựng nên những phương pháp, biện pháp giảng dạy hay nhất, phù hợp nhất đối
với phân môn tập đọc nhạc để kết quả học tập của các em ngày càng được nâng
cao hơn.
Qua đề tài này tôi muốn trao đổi với quý đồng nghiệp về vấn đề học Âm
nhạc, học Âm nhạc sẽ làm cho con người thoải mái, hứng thú hơn khi học tập
môn học cũng như học các môn học khác, giáo dục Âm nhạc cùng với giáo dục
các môn học khác lập nên một nền giáo dục toàn diện để đào tạo một thế hệ trẻ
đủ năng lực, đầy tự tin trở thành người chủ tương lai của đất nước.

Trường THCS Âu Cơ
Tác giả: Nguyễn Thị Huệ

21


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 nắm vững tên nốt nhạc trong phân môn
Tập đọc nhạc ở trường Trường học cơ sở Âu Cơ.

PHẦN KẾT LUẬN
I.

NHỮNG BÀI HỌC KINH NGHIỆM:

Khả năng nhận thức của con người nói chung, của học sinh THCS đặc
biệt học sinh lớp 6 nói riêng là rất lớn và sẵn có. Điều cơ bản là người giáo viên
giảng dạy phải nắm được đối tượng, tìm hiểu cụ thể những sở thích của các em
để tìm ra phương pháp, biện pháp giảng dạy thích hợp nhất giúp các em tiếp thu
kiến thức một cách dễ dàng và tạo sự say mê trong việc vận dụng các kiến thức
đã học vào thực tế cuộc sống.
II.

Ý NGHĨA CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:

Những biện pháp giảng dạy bộ môn âm nhạc trên suy cho cùng là nhằm
giảng dạy bộ môn âm nhạc tốt hơn, hướng tới giáo dục đạo đức, nhân cách cho
học sinh trở thanh một con người phát triển toàn diện cả về đức trí thể mỹ. Vì
vậy mỗi giáo viên âm nhạc cần hiểu rằng: Bồi dưỡng cho học sinh hứng thú và
lòng yêu thích môn âm nhạccó tư tưởng và nghệ thuật cao, hình thành ở các em
thị hiếu tôt và năng lực âm nhạc. Sử dụng khả năng tác dụng thẩm mỹ của âm
nhạc để rèn luyện cho các em phẩm chất đạo đức tốt, đáp ứng yêu cầu xây dựng
nhân cách con người mới Xã Hội Chủ Nghĩa.
Giáo viên âm nhạc là người đánh thức những cảm xúc tốt đẹp , những
rung động tinh tế từ sâu thẳm trái tim các em về cái đẹp, về cuộc sống.Vì vậy là
một giáo viên kinh nghiệm chưa nhiều, tôi càng ya thức rõ và đúng đắn hơn về
vị trí, vai trò và trách nhiệm nghề nghiệp của mình. Điều đó cần phải làm việc
bằng tất cả trái tim, nhiệt huyết và tài năng nghề nghiệp thực sự của mình, bởi lẽ
âm nhạc là một nghệ thuật và không ai có thể truyền thụ được vẻ đẹp nghệ thuật
ấy nếu không có lòng say mê và ý thức về trách nhiệm đặc biệt của mình. Người
giáo viên cần phải nâng cao trình độ của mình bên cạnh những tri thức tối thiểu
cần có, cần phải mở rộng sự hiểu biết của mình bằng sách báo, mang, băng
hình… tiếp xúc ngày một nhiều hơn các tác phẩm nghệ thuật bằng những

phương tiện mà hoàn cảnh cụ thể của mình cho phép. Những nhận thức này sẽ
giúp cho mỗi người giáo viên tìm ra những phương pháp, biện pháp giảng dạy
hay, đem lại kết quả cao trong học tập cho học sinh và đặc biệt với bộ môn âm
Trường THCS Âu Cơ
Tác giả: Nguyễn Thị Huệ

22


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 nắm vững tên nốt nhạc trong phân môn
Tập đọc nhạc ở trường Trường học cơ sở Âu Cơ.
nhạc lớp 6 sẽ gây cho học sinh sự đam mê, hứng thú, qua đó có sự tìm hiểu và
cảm nhận tốt hơn thế giới xung quanh, có tri thức và đạo đức sâu sắc.
Giáo dục nghệ thuật nói chung và bộ môn âm nhạc nói riêng là một công
việc mới mẻ, phức tạp và khó khăn nhưng lại cần thiết và phải được tiến hành
ngay một cách nghiêm túc và liên tục.Tất cả vì cuộc sống hôm nay và vì tương
lai của thế hệ trẻ, của cả đất nước.
Trên cơ sở từ thực tiễn giảng dạy Âm nhạc trong trường THCS, xuất phát
từ thực trạng khả năng nhận thức tiếp thu những kiến thức đặc thù của phân
môn, người giáo viên phải có vai trò chủ đạo trong việc tổ chức dạy học, bên
cạnh việc truyền thụ kiến thức chính xác còn phải lựa chọn và đưa vào thực tế
những phương pháp, biện pháp giảng dạy phù hợp thì ta mới thu được những kết
quả như mong muốn. Qua quan sát thực tế tôi nhận thấy các em yêu thích phân
môn hơn, hào hứng học tập hơn. Đặc biệt là kết quả học tập đã nâng lên, các em
mạnh dạn hơn, tự tin hơn trong khi thực hiện bài tập.
Để thay lời kết nói lên ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm cũng như ý
nghĩa của việc học tốt phân môn Tâp đọc nhạc, tôi xin trích lời phát biểu của
Nhạc sỹ Phan Trần Bảng - Nguyên là người từng biên soạn Chương trình, sách
giáo khoa, cải tiến phương pháp giảng dạy, bây giờ vẫn gắn bó với sự nghiệp
giáo dục Âm nhạc, ông đã đánh giá về việc dạy học Âm nhạc trong nhà trường

hiện nay như sau: “ … thông qua các “phương tiện kiến thức” với hệ thống
phương pháp giảng dạy khoa học, phù hợp với đối tượng học, với thực tiễn, với
đặc thù bộ môn mà hình thành ở học sinh các phẩm chất đạo đức và trí tuệ cao:
rèn trí thông minh, nhu cầu tư duy, năng lực tư duy, nhu cầu và năng lực thẩm
mĩ, biết phản biện, nhằm phát triển tối đa những khả năng trí tuệ và tình cảm để
làm người. Phương pháp dạy học đã trở thành mục tiêu để người thầy vươn tới
thực hiện nhiệm vụ trên.Trong Chương trình giáo dục Âm nhạc có nhiều phân
môn, trong đó có một phân môn đáp ứng được nhiệm vụ trên mà ta chưa nhận
thức và khai thác được, đó là phân môn Tập đọc nhạc”.
III.

KHẢ NĂNG ỨNG DỤNG VÀ TRIỂN KHAI:

Có thể ứng dụng triển khai đối với những giáo viên giảng dạy Âm nhạc
trong các trường Trung học cơ sở cho khối lớp 6.

Trường THCS Âu Cơ
Tác giả: Nguyễn Thị Huệ

23


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 nắm vững tên nốt nhạc trong phân môn
Tập đọc nhạc ở trường Trường học cơ sở Âu Cơ.
IV.

NHỮNG ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ:

Để nâng cao chất lượng học tập phân môn tập đọc nhạc cho học sinh
trung học cơ sở nói chung và lớp 6 nói riêng, tôi xin có ý kiến đề xuất như sau:

Bổ sung thêm những đồ dùng học tập, đồ dùng giảng dạy của bộ môn
như: Có phòng học chức năng âm nhạc riêng, bảng phụ đã chép nhạc sẵn để
chép bài Tập đọc nhạc , thanh phách hoặc song loan, thay mới nhạc cụ( Đàn
organ) có nhiều chức năng mới phù hợp hơn. Tất cả nhằm đáp ứng nhu cầu học
tập của các em được tốt hơn.
* Đề tài này nghiên cứu dựa trên thực tế tôi đã giảng dạy trong những
năm qua tại trường Trung học cơ sở Âu Cơ - nơi tôi công tác và đã đúc kết
được những kinh nghiệm trên xin trình bày với quý đồng nghiệp. Rất mong
được sự đóng góp nhiệt tình của quý đồng nghiệp, của hội đồng khoa học.
Chân thành cảm ơn!

Nha Trang, ngày 01 tháng 04 năm 2015
Tác giả

Nguyễn Thị Huệ

Trường THCS Âu Cơ
Tác giả: Nguyễn Thị Huệ

24


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 6 nắm vững tên nốt nhạc trong phân môn
Tập đọc nhạc ở trường Trường học cơ sở Âu Cơ.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Sách giáo khoa âm nhạc lớp 6
2. Sách giáo viên âm nhạc lớp 6
3. Chuẩn kiến thức – kỹ năng môn âm nhạc

4. Đổi mới phương pháp dạy hoc – kiểm tra – đánh giá môn âm
nhạc
5. Internet: +Bài thơ “ Nốt nhạc trên khóa Sol” của Nguyễn Nam.
+ Chia sẻ của Nhạc sỹ Phan Trần Bảng trên diễn đàn
music.edu.vn

Trường THCS Âu Cơ
Tác giả: Nguyễn Thị Huệ

25