Cẩm nang luyện thi đại học ngữ văn (3)

Slic nhan dan khoe nhu ngua sat
Chi cam thu ta ren thep thanh roi
Liea chien dau ta phun vao mat
Lu sat nhan cu&p nude hqi ndi
(ToHuu)
Truyen thong ve vang ay da theo suo't chang dirong dai ciia Ijch su dan
tpc mai den horn nay trong thoi dai chong M y bao tarn guong tuoi tre da anh
diang chien dau bao
gio'ng noi. Phai chang, do chinh la ve d?p cua cac chi,
cac anh da tac vao l}ch su Vi^t Nam dang dung kieu hiing bat khuat: V6 Thi
Sau, Tran Van On, Nguyen Van Troi...
Ve d?p ay song hanh voi hinh anh cay tre Vi^t Nam. Cay tre hien hau tren
moi lang que. No n h u la su dong hifn nhimg pham chat trong cot each con
nguoi Vi?t Nam: that tha chat phac, don hau thuy chung, yeu chupng hoa
binh nhung cung kien cuong bat khuat trong tranh dau. Tre dung thang hien
ngang bat khuat ciing chia lua vai dan tpc " M p t cay chong cung tien cong
giac M y " , boi:
"Ndi tre dau chiu moc cong
Chua len da nhon nhu chong Iq thuong".
d. T u truyen thong danh giac ngo^i xam Nguyen Khoa Diem tiep tuc
khai thac them nhieu yeu to mang ve d?p thuan phong my ti^c ciia con
nguai Vi^t:
Toe me thi hoi sau dau
Cha me thuang nhau bang gifng cay muoi man
Cdi keo, cdi cot thanh ten
Hat gqo phai mot ning hai suang xay, gia, gian, sang
Do la ve d?p gian di cua nguoi phy nir Vi$t Nam, khong ai khac la nhiJng
nguoi m? voi phong tuc " b i i i toe sau dau" (toe cugn thanh biii sau gay tao
cho nguoi phy nvt mpt ve d?p n u tinh, thuan hau rat rieng). Net d?p ay gQi
nha ca dao:
Toe ngang lung vita chieng em bai

De chi dai cho roi long anh
Nguyen Khoa Diem tiep tuc gan dong suy tuong den con nguoi ngan do'
eu trii, lao dpng, chien dau tren manh dat Vi?t de g i i i gin ton tao manh dat
than yeu. O do dao l i an nghia thuy chung da tro thanh truyen thong nga^^
doi ciia dan tpc: "Cha m? thuong nhau bang gung cay muo'i man". Y thdupe toat len t u nhiing cau ca dao d^p:
"Tay bumg dia muoi chin gimg
Gimg cay muoi man xin dieng quen nhau "
isn

Hay:
H
"Muoi ha nam muoi dang con m&n
Gimg chin thang gimg hay con cay
Doi ta tinh nqng nghia day
Dii ha van sau ngan ngdy ciing chang xa"

'

''

Thanh ngir "gung cay muoi man" dupe van dung mot each dac sac trong
cau tho nh? nhang ma tham dupm bie't bao an tinh. No gpi len dupe an nghia
thiiy chung 6 doi. Quy luat ciia t u nhien la gung cang gia cang cay, muoi
cang lau r\am cang man. Quy luat trong tinh cam con nguai la con nguoi
so'ng voi nhau lau nam thi tinh nghia cang dong day. Co le chinh v i vay ma
pat Nude eon ghi dau an eiia cha ciia m? bang Hon trong mai, niii Vpng
phu. • • thanh ten". Cau tho gpi nhae cho nguoi dpc nho den tyc lam nha eo ciia
nguoi Vift. Do la t\ie lam nha su dung keo ept giang g i i i vao nhau lam cho

nha virng chai, ben chat tranh dupe mua gio, thii du. Do ciing la ngoi nha to
am cho mpi gia dinh doan tu ben nhau; sieng nang tich gop mo mau don
thanh su song. T u do, tuc dat ten con cai Keo, cai Cpt ciing ra doi.
Dau chi c6 nhung ve dep tren, dan tpc ta eon eo truyen thong lao dpng can
cii, chiu thuong chiu kho "Hat gao phai mpt nang hai suong xay gia dan
sang". Cau tho gpi nhae bai ca dao:
Cay dong dang buoi ban trua
Mo hoi thanh thot nhu mua ruong cay
Ai ai bung bat cam day
Deo tham mot hat dang cay mudn phan.
Thanh ngir " M p t nang hai suong" gpi nen su can cii cham chi ciia cha ong
ta nhiing ngay long dong, Ian dan trong doi song nong nghi^p lac hau. Do la
truyen thong lao dpng can cu, chju thuong chiu kho. De lam ra hat gao ta an
hang ngay, nguoi nong dan phai trai qua bao nang suong vat va gieo cay,
'^ay gia, gian sang. Tham vao trong hat gao be nho ay la mo hoi v i man nhpc
•^han evia giai cap nong dan bao doi nay.
e. Cau tho cuoi cung khep lai mpt cau khing dinh vai niem ty hao: Dat
^^ac CO tie ngdy do. "Ngay do" la ngay nao ta khong ro nhung chac chan ngay
la ngay ta c6 truyen thong, c6 phong tuc tap quan, eo van hoa ma c6 van
hoa nghia la c6 dat nuoc. Diing n h u loi Bae dan truoc liic d i xa "Rang muon
To quo'c minh, phai yeu nhung cau hat dan ca". Dan ca, ca dao la dac
tfUng van hoa ciia Viet Nam, muon yeu Dat Nuoc truoc he't phai yeu va quy
^^^^g van hoa nuoc nha. Boi van hoa chinh la Dat Nuoc. That dang yeu dang
dang t u hao biet bao loi tho dung dj, ngpt ngao ciia Nguyen Khoa Diem.


3, T 6 n g ket ngh6 thu&t: Thanh cong ciia doan tho tren la nho vao vi^^
v|n dyng kheo leo cha't li^u van hoa dan gian nhu phong tyc an trau, tyc biij
toe, truyen thong danh giac, truyen thong nong nghi#p. Nha tho sang tao
thanh ngu dan gian, ca dao t\ic ngii, thanh ngii... Ta't ca lam nen mgt doain tho

dam da khong gian van hoa nguoi Vi?t. Ngon ngit mpc mac, gian d i , lai tho
nh? nhang diing gipng thii thi tarn tinh nhung van mang dam hon tho triet li.
III. KET BAI

Tom lai, bang cam nhan ra't doi than thuong, gan giii. Nguyen Khoa
Diem da mang den cho chiing ta mpt hinh anh Dat Nuac binh d i nhung
khong kem phan tuoi d?p. DQC doan tho noi rieng va bai tho noi chung, ta
cam nghe n h u cpi nguon dan tpc, cpi nguon van hoa dang tha'm vao tan
tung mach hon ta, dong mau ta. Dieu do cang lam ta them yeu them quy
que huong. To quoc minh.
2: Phan tick doan tho sau trong bai Dai Nude (Nguyen Khoa Diem)
Dat la noi anh den trucmg
Cung hiet cui ddu nho ngay gio to
Hl/dNG D A N C H I TIET

I. M 6 B A I
Dat Nuoc la nguon cam hung bat t^n ciia tho ca va nghf thuat. Moi nha tho
deu CO nhung cam nhan rat rieng ve Dat Nuoc, boi the Dat Nuoc, To quoc hi?n
len muon mau muon ve. Neu nhu cac nha tho cimg thai thuong chon diem
nhin ve Dat Nuoc bang nhung hinh anh ky v l , my 1? hay cam hung ve Ijch su
qua cac trieu dai thi Nguyen Khoa Diem lai chpn diem nhin gan giii, quen
thupc binh d i de mieu ta ve Dat Nuoc. Den voi bai tho Dat Nuoc ciia Nguyen
Khoa Diem ta nhu dung truoc muon mau van hoa, truyen thong, phong tuc
tuoi d^p v6 ngan. Ve d^p ay dupe hi^n len sau s3c nha't qua doan tho sau:
Dat la noi anh den trucmg
CUng biel cui dau nho ngay gio To
II. T H A N BAI

1. K h d i quat: "Dat nuac" la do^n tho duQC trich t u chuang V truong ca
"M$t duong khat vpng" dupe hoan thanh 6 chien truong Binh Trj Thien nav^

1971. Trucmg ca viet ve su thuc tinh cua tuoi tre mien Nam xuong duong tranh
dau hoa hgp voi cupc khang chien cua dan tpc. Voi Nguyen Khoa Diem, D^t
Nuoc khong o dau xa ma 6 ngay xung quanh chiing ta, gan giii, than thuong
1 0'>

quanh ta la cai keo cai cpt, h^t g^o ta an hang ngay, cau truyen m? ke, mieng
trau ba an... Va de lam ro hon ve Da't Nuoc, Nguyen Khoa Diem da tach Da't
ivfuoc thanh hai thanh to Da't va Nuoc - mpt yeu to'thupc am, mpt yeu to thupc
duong, de giai thich mpt each dan gian nhung cy the ve Dat Nuoc.
2. N6i d u n g p h a n tich:
a. Bon cau tho dau nha tho giii thich ve Dat Nuoc theo loi chiet
di tu
cai rieng den cai chung:
" '
Dat la noi anh den trucmg

* .IK"

Nuoc la noi em tarn

' '"

:
•

Dat Nuoc la noi ta ho hen
Dat Nuoc la noi em ddnh roi chiec khSn trong noi nho tham.
Khi Dat Nuac dupe tach ra thanh hai thanh to' no gan voi k i ni^m dang yeu,
dang nho, than thupc cua mpt doi nguoi. Tach thanh to' D A T - de chi con
duong hang ngay anh tai truong, la ngoi truong cung cap hanh trang tri thuc

cho moi chiing ta t u tin de lam chu cupc song. Tach thanh to'NLTC^JC - La dong
song noi em tam mat, dong song cho nang phu sa lam to't xanh nhih\ canh
dong, bai mia, nuang dau. Cach dien giai ay giiip ta hinh dung cu the: Da't
Nuoc la noi ta Ian len, hpc tap va sinh hoat, noi ta dang Ian len hang ngay.
Khi tach ra thi Da't Nuac gan voi ky ni^m rieng t u ciia moi nguoi con khi
gpp lai Da't Nuoc lai song trong cai ta chung. " K h i ta ho h^n", Da't Nuoc hoa
nhap vao mpt, tro thanh khong gian h?n ho, nang buoe va minh chung cho
tinh yeu ciia hai diia. N o i trai gai h?n ho gpi nen nhiing khong gian lang que
thanh binh yen a: mai dinh, hang cau, luy tre lang, chiec cau tre nho nho... tat
ca deu d^p deu hai hoa va nong dupm lam sao. Va khi hai dua yeu nhau thi
Da't Nuoc n h u cung song trong noi nho tham ciia hai diia "Da't Nuoc la noi em
danh roi chiec khan trong noi nho tham". Cau tho dam da chat dan ca ca dao,
Khan thuong nho ai
Khan roi xuong dat

-

Khan thuong nho ai
Khcin vat len vai

'
* •
.i

Khan thuong nho ai
Khan chui nuoc mat
Chiec khan be nho, gian d i ciing that dang yeu va de thuong lam sao, no
cung 1^ vat chung cho tinh yeu doi lua "Goi mpt chiim hoa/ Trong chiec khan
*ay/ Co gai ngap ngung/ Sang nha hang xom" (Phan Thi Thanh Nhan).

-


b. Hai cau tho tiep theo, nha tho tiep t\ic tach hai thanh to Dat Ntfoc de
li giii sau sic hon nira ve Dat Nuoc:
"Dai la nai "con chim phumg hoang bay vehdn nui bac"
Nte&c la noi "con cd ngu ong mong nuac bien khai"
Tac gia Nguyen Khoa Diem da mugn cha't li^u dan ca Hue de cam nhan Dat
Nuoc tren binh di^n khong gian dja ly. Dat Nuoc dugian menh mong". Co the hieu do la niii song, bo coi, la Bac - Trung - Nam
mpt dai. " H o n niii bac" la day Truong Son hung v i . "Bien k h o i " la bien Dong
rpng Ion ciia dat nuoc. Cach noi ay giiip ta hinh dung: Dat Nuoc ta la dat nuoc
rung vang bien bac. Trong khong gian menh mong ay, bao the h? noi tiep
nhau quan l i dat nuoc tir day Truong Son hiing vT - " N o i con chim phupng
hoang bay ve hon m i i bac" cho den bien bo Thai Binh Duong v6 song menh
mang - noi "Con ca ngu ong mong nuoc bien k h o i " . Do la noi "dan minh
doan t u " , phat trien giong noi va lam an sinh song lam nen non song gam
voc Vi^t Nam.
c. Tac gia ckm nhan Dat Nu6c khong chi gan lien voi bien cuomg, lanh
tho, dia ly ma Dat Nuoc con gan voi lich sis: dat nuoc dugc cam nhan bang
chieu sau "thoi gian dang d i n g " . Nguyen Khoa Diem voi mpt tinh cam t u hao,
ong gpi lai huyen su lung linh ve dong doi con Rong chau Tien cua dan Lac
Vi|t. Do la truyen thuyet:
"Dai la nai Chim ve

Cau tho van dyng sang tao cau ca dao " D u ai di ngupc ve xuoi/ Nho ngay
gio To mung muoi thang Ba". Cho nen t u trong ban than no da bao ham loi
j j i i c nho ve nguon goc, dong giong To tien. Hai chii "ciii dau" the hien niem
thanh kinh thieng lieng ma rat doi ty hao ve nguon goc cha ong. Cui dau de

iivtcmS
^° Hiing Vuong da gop cong dung nen nuoc nha Van
Lang ma nay la nuoc Vi^t Nam hung cuong sanh vai bon be nam chau. Nguoi
Vi?t minh du d i khap the gioi nhung trong tarn linh ciia hp luon c6 mpt ngoi
nha chung de quay ve. Do chinh la Que cha dat To Vua Hung.
3. T6ng ket nghe thuat: The tho txf do; loi tach tir dpc dao, phep di?p a i
phap; su dung nhuan nhuyen, linh boat, sang tao nhiing chat li^u cua van hoa
dan gian; chat t r u tinh hoa quy^n voi chat chinh luan dac sac.
III. T O N G K E T
Tom lai, qua doan tho tren, da neu nhirng dinh nghia da dang, phong phii
ve dat nuoc, t u chieu sau cua van hoa van tpc, chieu dai cua thoi gian lich sir
den chieu rpng cua khong gian dat nuoc. Nha tho cung van dung rpng rai cac
chat li?u van hoa dan gian, tir truyen thuye't lich sir, phong tuc, tap quan den
sinh boat, lao dpng cua dan tpc ta, ke't hpp voi nhirng hinh anh, ngon ngir ngh^
thuat dam da tinh dan tpc va giau chat tri tuf.
3: Phan tich doan tho sau trong bai Dai Nuac ciia Nguyen Khoa
Diem:

Nuac la nai Rong a

" Trong anh va em horn nay

Lac Long Quan vaAuCa

••

De ra dong bao ta trong hoc trimg"
Cau t r u y i n co "Su tich tram trung" da ra doi t u lau doi nham ly giai nguon
goc cua ngudi Vi^t. T u cau truyen ay dan ta muon doi ta t u hao minh la con
rong chau tien, con chau Vua Himg. Cho nen dat nuoc luon tiem tang moi

quan h? giiia cac the h? qua khu, h i f n t^i va tuong lai: " N h u n g ai da khuat /
Nhiing ai bay gio". " N h i i n g ai da khuat" la nhung nguoi trong qua khu
- nhiing con nguoi song gian d i chet binh tarn, n h i i r ^ con nguoi da c6 cong
dung nuoc va phat trien dat nuoc. " N h u n g ai bay gio" la nhiing nguoi trong
h i f n tai, dang song va chien dau. Tat ca deu y thiic sau sac ve su m^nh "Yen
nhau va sinh con de cai" bao ton noi giong con dan Vi^t de gop vao mo*
nhi^m v\ to Ion va thieng lieng "Ganh vac phan nguoi d i truoc de lai". Tat ca
deu y thiic ve to tien va nguon goc to tien, khong bao gio dupe quen cpi
nguon dan tpc:
Hang nSm an dau lam dau
CUng biel cui ddu nha ngay gio To'.

Lam nen dat nuoc muon doi"
HI/6NG D A N C H I T I E T

n

I. M 6 B A I

•

Nguyen Khoa Diem la nha tho truong thanh trong thoi ky khang chien
chong M y nhu Le Anh Xuan, Pham Tien Duat, Xuan Quynh... The h^ nha tho
da de lai cho nen van hpc dan tpc bao van tho d?p ve Dat nuoc. To quoc.
E>at nuoc" cua Nguyen Khoa Diem trich tir chuong V truong ca "Mat duong
'^at vpng" la mpt trong nhirng van tho dep ve tinh yeu que huong dat nuoc
^'?t Nam. Doan tho ta sap phan tich sau day la doan tho de lai dau ah ve npi
^ " i g va nghe thuat sau sac nhat:
"Trong anh va em horn nay
Lam nen dai nu&c muon dai"

.
> > ' - •


II.THANBAI

«

1. K h ^ i qu^t: "Da't nuoc" la doan tho trich t u chuong V truang ca "M^t
ducmg khat vpng" duoc hoan thanh 6 chien truong Binh Tri Thien nam 197l
Tmong ca viet ve su thuc tinh ciia tuoi tre mien Nam xuong duong tranh da'u
hoa hpp vai CUQC khang chien ciia dan tQC. 6 doan tho tren tac gia tiep can y
thuc con nguoi trong hi^n thuc doi song, trong mo'i quan h? ca nhan - cpng
dong, Nguyen Khoa Diem dan dSt dpc gia tro ve voi hi$n thyc true tiep ciia
CUQC khang chien chong My, noi len tieng noi day trach nhi^m cua ca mpt the
h^ chong M y that sy truong thanh trong nhan thuc va tinh cam.
2. N6i dung phkn tich:

a. Sau cau tha dau nha tho dien giki ve moi quan
Dat Nuoc, do la sv g^n bo huii co khong the tach roi:

giua con nguoi va

Trong anh va em horn nay
Deu CO mot phan Dat Nude
Khi hai dita cam tay
Dat nude trong ta hai hoa nong tham
Khi chung ta cam tay moi nguoi
Dat Nuac trong ta ven tron to Ian

Truac het, Dat nuoc gan lien voi tinh yeu doi lua:
Trong anh va em horn nay
Deu CO mot phan Dat Nude
Khi hai dua cam tay
Dal Nude trong ta hai hoa nong tham
V i sao Da't Nuoc lai la "mpt phan" trong anh va em? V i Dat Nuoc la noi ta
sinh ra, noi ta Ion len, sinh hoat va hpc tap. Dat nuoc la chii quyen, lanh tho,
niii song ba coi do bie't bao con nguoi dung nen. Dat Nuoc la hoi tho cua ta la
mau thit thieng lieng cua ta. Khong ai song trong da't nuoc cua minh ma lai
khong dupe thua huong nhirng gia trj vat chat va tinh than: mpt mieng an
thon da ciang la mau thjt "Anh di anh nho que nha/ Nho canh rau muo'ng nho
ca dam tuong". Mpt tieng noi, mpt hoi tho ta cung la Da't Nuoc:
Moi sdm day nghe boh be than thiet
Ngudi qua dudng chung tieng Viet eiing tdi .
Nhu vi muot chung Idng bien man
Nhu dong song thucmg men ehdy muon ddi
(Luu Quang Vu)
Vay nen, trong ta luon c6 mpt phan Da't Nuoc la n h u vay. Da't nuoc la mpt
phan khong the thie'u trong hai chiing ta. Day la each noi cho tha'y niem t y hao
cua tuoi tre ve Da't Nuoc. Dat Nuoc tro thanh mau thjt thieng lieng trong moi
con nguoi.

Di?p ngiJ "Cam tay" dupe nhac lai hai Ian, the hi^n mpt tinh ckm d^p: khi
hai dua "cam tay" la khi hai dua hieu nhau, yeu thuong nhau va Da't Nude
cung nhu d?p them, hai hoa them de eo vij va so'ng trong tinh cam yeu thuong
ciia lua doi "Da't Nuoc hai hoa nong tham". Noi each khae tinh yeu ciia anh va
em da hoa vao tinh yeu To quoc:
Anh yeu em nhu anh yeu dot nude
Vat va gian lao tuoi tham vo ngan
Tu tinh yeu lua doi, nha tho huong vao tinh yeu cpng dong, ve mo'i quan h^

giua ca nhan va tap the:
Khi chung ta cam tay moi ngudi
Da't Nude trong ta ven tron toldn
Tu "hai dua cam tay" cho den "ehiing ta cam tay mpi ngudi" la mpt sy
vuon xa, sy Idn day ciia cai toi ea nhan. Neu nhu tinh yeu chi hudng ve cai ca
nhan khong thoi thi that la v i ki. Hp da m d rpng tinh yeu den mpi ngudi. Tu
the gidi ciia anh va em hp vupt qua cai toi be nho den v d i cai ta chung "Tu
chan trdi ciia mpt ngudi den vdi chan trdi ciia mpi ngudi" (P. E luya). Nen
vong tay eiia hp rpng m d de "cam tay mpi ngudi", rpng m d tinh doan ke't, hi>u
ai. Tinh yeu ehi thuc su d?p khi tinh yeu ay hoa vao tinh yeu cpng dong. Nha't
la nhiJTig thang nam nay Nam Bac dang bi ehia eat thi cai cam tay ay that y
nghla bie't bao nhieu. Vi vay, moi ngudi hay chung tay lai, hay:
Toi buoc Idng toi vdi mpi ngudi
De tinh trang trdi khdp muon ncfi
Dehon toi vdi bao hon kho
Can gui nhau them mqnh kho'i ddi
(TdHuu)
Da't Nude v i vay mdi trd nen "v?n tron, to Idn"!

Chinh v i y thiie cpng dong nhu vay nen trudng ca "Mat dudng khat vpng" da
thuc tinh tuoi tre do thi mien Nam xuong dudng tranh da'u va "vdng tay Idn mai
de noi son ha" cii the ma lien mpt dai Bac - Trung - Nam. Noi nhu nha van Chu
Lai: "Tuoi tre cua chung toi da xuong dudng chie'm linh tam cao cua mdi nha, cua
'^u, cua qud doi... dem ca luang tam va nhan phd'm ban toa len bau trdi day giae g

b. Ba cau tho tiep theo, nha tho huong ve tuong lai phia truoc vol uoc mo
giin di:
"Mai nay con ta Idn len
Con se mang Dat Nude di xa
Den nhimg thdng ngdy ma mgng"

Tu hifn tai ciia cupc chien da'u ac lift, khi ma "bom napan dpi lua mai nha",
' ^ i ma hang tram hang ngan ngudi phai song dudi dja dao, trong mua bom


bao d a n n h u n g h p v a n yeu nhau, v a n udc m o va t r o n g cho phia t r u o c v o i n i e m
t i n q u y e t thang. N g u y e n Khoa D i e m m o ve t u o n g lai " M a i nay k h i con ta Ion
l e n " va nhSc n h o d u a con t u o n g lai ciia m i n h c i i n g the'h? tre hay ke tyc truyen
t h o n g l a m rang d a n h dat nuoc que h u o n g " C o n se m a n g D a t N u o c d i xa". L o i
nhSn n h u tha thiet, hay d u a dat n u o c d i len n h u v i sao t i e n ve p h i a t r u o c de
den v o i n h i r n g thang ngay t u o i d?p, " t h a n g ngay m o m p n g " , thang ngay hoa
b i n h t u do. D o k h o n g chi la m o u6c ciia rieng N g u y e n K h o a D i e m m a con la

N h i i n g cau t h o d u p e viet theo the m e n h lenh, g i a u chat d u y ly n h u n g
khong len gan, k h o khan, c u n g nhac ma t r o t h a n h l o i n h a n n h i i tha thiet. Di§p
pgiJ "Phai b i e t " d u p e nhac lai hai Ian n h u ghi khSc n h u nhSc nho. O day co
n h u n g t u t u o n g t r u n g rat dang ehii y: " g a n bo", "san se", "hoa t h a n " . . . D a t
nuoc la " m a u x u o n g " co nghia la da't nuoc ton tai n h u m p t sy song va de co sy
song ay han p h a i co rat n h i e u h i sinh. Qua d i i n g n h u vay, biet bao eon n g u o i ,
bao the h? da nga x u o n g cho s u song con ciia da't nude. V i the, m o i m p t con
j^giroi " p h a i biet gan bo va san se". " G a n b o " la yeu t h u o n g , q u a n h ^ m a t thiet

niem m o n g m o i cua hang chuc t r i ? u con n g u o i Viet N a m m o n g m p t ngay dupe

v o i nhau. T u sy gan bo ay m o i co the "san se". San se trach n h i ^ m , san se n i e m

song t r o n g hoa b i n h , t u do. C h u n g to m u a b o m bao dan cua ke t h u c6 the v i i i

v u i , niem h a n h p h i i c cho n h a u . Dat nude vT d?i n h u n g dat nude la m p t t h y e

lap d u o c " n g o i nha, n g p n n i i i , con song" n h u n g k h o n g d a p tat d u p e khat vpng

the song. T h y e the ay k h o n g phai la su tap h p p ciia n h i r n g ca n h a n r o i rae m a

va n i e m t i n cua con n g u o i V i ^ t N a m .

la m p t cpng dong. " H o a t h a n " ciing cd nghia la dang hieh. V d i quan n i ^ m xua,

c. K h o n g d u n g l a i a do, n h a t h o t i e p tuc d i sau vao m o i q u a n h $ g i i i a D a t

hoa than cd nghia la hda m i n h thanh nhCrng h i n h song the n i i i (Vpng p h u , h o n

N u o c v o i t a m Hon ciia tvmg con n g u o i . V o i g i p n g t h o n h l n n h u t a m t i n h

Trong M a i , ba Den, ba Diem...) n h u n g t r o n g t h o i hi?n dai, hda t h a n cd nghia

t h a m t h i a n h a t h o nhac n h o the h ^ tre:

la: cong hien, h i s i n h v i sy nghi^p giai p h d n g dan tpc " D a n g d u n g Vi§t N a m

"Em ai em Dat Nuac la mdu xuong cua minh

i

Phai biei gan bo va san se
Phai biei hod than cho dang hinh xusa

i -

tac vao t h e ' k y " . T h o i b i n h , n g u o i ta dang hien sue lyc, m o h o i cho To quoc. S y
dang hien ay, theo suy n g a m ciia nha tho, la cupc hoa than.

Neil la chim, toi se Id lodi bo cau trang

>

, ^,

Neu Id hoa, toi se Id mot doa hu&ng ducmg

Lam nen Dat Nuac mudn dai"

Neu la may, toi se la mot vang may am

N g u y e n Khoa D i e m viet nen n h u n g cau tho nay bang ta't ca sy trai nghi^m
cua m p t n g u o i Ian Ipn trong phong trao tranh dau ciia t h a n h nien do t h i mien

Neil Id nguai, toi se chei cho que hucmg

N a m . N h a tho da thay mat the h ^ m i n h de phat bieu t a m t u v o i t i n h than cong

( T u nguyen)

dan, v o i n h i f t t i n h t u o i tre. D o cung la l o i dap cho cau h o i m a n g t i n h chinh luan

Ngay nay, dat n u d e da sach b d n g q u a n t h i i . N h u n g trach n h i e m ciia m o i

ve s u t r u o n g t o n ciia Dat N u o c . Dat N u o c bat t u chinh vha a t i n h than ciia

cong dan d d i v d i da't nude van rat can dat ra t h u o n g xuyen, b d i d d la cau

nhChig con n g u o i san sang dang bau m a u ciia t u o i thanh xuan, biet song c6 trach

c h u y f n k h o n g bao g i d eii. La n g u o i hpc sinh, phai biet eham lo hpc gidi de

n h i ^ m v o i t h o i dai va day khat v p n g ve t u o n g lai t r u o n g ton ciia Dat N u o c .

ngay m a i g d p p h a n d u n g xay da't nude. Bdng d a n g m o i n g u o i da l a m nen bdng

Ba tie'ng " E m o i e m ! " vang len that that ahn ap n h u k h i i c dao d a u cho loi
nhan n h i i an t i n h . L o i n h a n n h i i ay that nh? nhang va cam d p n g "Da't n u o c la

dang que h u o n g x u so, da't nude. K h o n g cd sy hoa than kia l a m sao da't nude
truong ton, l a m sao cd dupe da't nude m u o n d d i !

m a u x u o n g ciia m i n h " . D a y la each so sanh that gan g i i i va g p i cam: dat nuoc

3. T 6 n g k e t n g h e t h u a t : D o a n t h o de lai d a u an ve n p i d u n g va ngh§

la m p t p h a n k h o n g the thieu t r o n g anh va em, q u y n h u m a u n h u x u o n g cau

thuat dac sac. Cac di?p tir, d i ^ p ngu cd ti'nh chat bieu t u o n g " c a m tay", " p h a i

thanh co the. Dat n u o c ciing la m p t phan m a u t h i t t r o n g ta la m a u x u o n g a i a

biet". The t h o t u do, ngon n g i i mpe mac, gian d i ket h p p v d i n h i r n g cau t h o i n

biet bao n h i e u con n g u o i da nga x u o n g t r o n g biet bao cupc chien d a u chong

chat d u y ly (kha chat che, logic) eat len n h u tie'ng g p i ciia trai t i m , v i the

ngpai xam, t r o n g l i c h s i i h i n h thanh va xay d u n g bao v f To quoc. L o i t h o gian

d i m a sao d o i thieng lieng. Phai chang t i n h yeu To quoc, t i n h y e u da't nuoc
t r o n g l o n g t u o i tre la tren het la cap ca nhat?

nd thiet tha, thiic giue l o n g n g u o i .
III. KET B A I
T o m l ^ i , doan t h o tren la m p t doan tho hay t r o n g bai Dai Nude. N h a t h o da

Xua yeu que hucmg vi co chim c6 buam

*he h i ^ n nhCrng suy n g h i m d i m e eiia m i n h ve da't n u d e bang m p t g i o n g

Co nhung Ian iron hoc bi don roi

hnh, ngpt ngap. Cau chuy?n ve da't nude d o i v d i m o i n g u o i l u d n la cau chuy?n

Nay yeu que hucmg vi trong timg nam dai

^ua trai t i m , vira thieng lieng, cao ca, ciing vira gan bd, t h a n thiet. T u suy n g h i

Co mot phan xuang thit cua em toi

^ 3 tinh cam ay, k h i dd'i di?n v d i ke t h i i ciia d a n tpc, han n g u d i ta p h a i biet l a m

(Giang N a m )

tru

§1 cho To quoc, giang son.
189

4. Ckm nh?n ciia Anh/chi ve tu tu6ng "Dat Nude ciia nhan dan"
dug^c the hi?n trong doan tho sau:
Nhitng nguai nha chong cdn gop cho Dai Nu6c nhtbtg niti Vpng Phu
Cap VQ chong yeu nhau gop nen hdn Trong Mai
Got ngua cua Thanh Giong di qua cdn tram ao dam de'lai
Chin mucri chin con voi gop minh dung dat To Hung Vuang
NhOng con rong nam im gop ddng song xanh tham
Nguai hgc trd ngheo gop cho Dai Nuoc minh nui But, non Nghien
Con coc, con ga que huang ding gop cho Ha Long thanh thang cdnh
Nhitng nguai dan ndo da gop ten Ong Doc, Ong Trang, Bd Den, Bd Diem
Vd d dau tren khap ruong dong go bdi
Chang mang mgt ddng hinh, mgt ao uac, mgt lot song ong cha
Oi Dai Nuoc sau boh nghin nam di dau ta ding thay
Nhitng cugc dai da hoa nUi song ta...
H I / O N G D A N CHI TIET

I. MOBAI
Dat Nuoc la mpt de tai muon thuo cua tha ca va nghf thuat. Hinh hai dat
nuoc cijng duqc tac thanh nhieu ve d^p khac nhau tu nhiing goc nhin khac
nhau. To Hini thay Dat Nuoc trong bong dang nguoi anh hung, ngudi M?.
Che Lan Vien "tim hinh ciia nuoc" trong vj cha gia Ho Chi Minh. Nguyen Trai
tu hao ve trieu dai Tri^u, Dinh, Ly, Tran... con Nguyen Khoa Diem, mpt nha
tho chong My lai tim ve d^p ciia Dat Nuoc trong chieu sau van hoa, phong tyc
mang dam dau ah tu tuong "Dat Nuoc ciia nhan dan". Chieu sau tu tuong ay
da the hi^n sau sac qua doan tho:
"Nhvmg nguai vg nha chong con gop cho Dat Nuac nhitng nui Vong Phu
Nhitng cuoc dai da hoa nui song ta"
II. THAN BAI
1. Kh^i quat: "Dat nude" la doan tho trich tu chuong V truong ca "Mat

duang khdt vong" dugc hoan thanh 6 chien truong Binh Tri Thien nam 1971.
Truong ca viet ve su thuc tinh ciia tuoi tre mien Nam xuong duong tranh dau
hoa hgp voi CUQC khang chien aia dan tpc. Doan tho ta s3p phan tich n5m 6
phan hai cua chuong V. Npi dung bao trum ca doan tho la tu tuong "Dat Nuoc
ciia nhan dan".
Ngay xua, nguoi ta thuong quan ni?m: Dat Nuoc la cua cac trieu dai, ciia
vua. Trong "Nam quoc son ha" - Ly Thuong Ki^t ding noi "Nam quoc son ha
190

gjji de'cu "• Trong "Binh Ngo dgi cao" - Nguyen Trai viet "Txx Tri?u, Dinh, Ly,
•fraVi bao dai xay nen dgc lap". Ngay nay trong thdi dai Ho Chi Minh, khi
i^ai ta nhin thay sue manh ciia nhan dan, su dong gop mau xuong ciia nhan
j'ti da lam nen Dat Nuoc cho nen Dat Nuoc phai thuQc ve nhan dan va ciia
(Jan
nhan dan.
2.N6idung
a. Tu tu6ng "Dat Nu6c ciia Nhan dan" truoc het dugrc the hi?n qua sv biet
fffi sau nang ciia nha tha doi voi nhan dan da "gop" cupc doi minh, tuoi ten
^{li minh, so phan minh de hoa than thanh nhung dia danh, thang c^h.
pJhiJng
danh, th^ng canh ay gan voi CUQC song, so ph^n, tinh each cua
nhan dan:
Nhitng nguai vg nha chong cdn gop cho Dot Nuac nhitng niii Vong Phu
Cap vg chong yeu nhau gop nen hdn Trong Mai
j,r; /
Got ngua cua Thanh Giong di qua cdn tram ao dam delai
Chin muai chin con voi gop minh dung dat To Hung Vuang
,;
Nhitng con rong nhm im gap ddng song xanh tham
i ;

Ngudi hoc trd ngheo gop cho Dat Nuac minh nui But, non Nghien
-i •
Con coc, con ga que huang ciing gop cho Ha Long thanh thSng cdnh
Nhieng nguai dan ndo da gop ten Ong Doc, Ong Trang, Bd Den, Bd Diem...
Thuc ra tu tuong "Dat Nuoc ciia Nhan dan" ding da dugc Nguyen Khoa
Diem the hi$n o nhiing doan truoc. Do chinh la hinh anh dat nuoc trong khong
gian van hoa thuan Vi^t. Dat nuoc trong phong tue biii toe sau dau ciia nguoi
phy nit, trong mieng trau ba an, eau ehuyfn m? ke, Thanh Gong giet gi^e,
nghia vg chong g i n bo keo son gung cay muoi man, dat nuoc trong truyen
thuye't cha Rong m? Tien... nhung c6 le doan tho ta sap phan tich la cao diem
ciia tu tuong cot loi ay.
Truoc het ta c6 the thay dugc, nha tho da sii dung ngh^ thuat lift ke va
(ipng tir "gop" de dien ta hinh anh ciia nhan dan hoa than thanh nhung danh
lam thang canh tuyf t d?p cho Dat Nuoc. Cac danh thang ay dugc nha tho li?t
tu Bac den Nam, dau dau cung mang bong dang nhan dan.
6' mien Bac, danh thang hifn len voi niii Vgng Phu, hon Trong Mai bieu
^"•^ng cho ve dep ciia tinh yeu thiiy chung viing ben. Neu khong c6 nhiing
l^guoi vg mon moi cho chong ve tu nhiing cugc chien tranh thi lam sao c6 niii
'^'^g Phu? Hon vgng phu nay van con 6 Lang Son gan lien voi tich nang To
\g con cho chong hoa da. Tir do nguoi xii Lang c6 cau "Dong Dang cd pho
Cd nang To thi cd chiia Tarn Thanh". Hon Trong Mai 6 Sam Son Than
tuong truyen do hai vg chong yeu nhau hoa than thanh. Thai gian da di
H!*^'
cung tue nguyft. Ve d?p thiiy chung, nghia tinh cung vdi
^giandabattu.
^ ^

^Z''*'

191

Do con la ve d?p cua nguoi anh hiing Thanh Giong vdi danh thang "ao
dam" hinh mong chan ngya mpc day quanh chan niii Soc Son (Ha Npi),
quan the m i l non hiing vT "chin muoi chin con v o i " bao quanh niii H i Cuong
(Phii Thp) noi den tho cac Vua Himg ngu tri. Hai hinh anh ay nham nhSc nho
chung ta nho den truyen thong danh giac cua cha ong va cong lao to Ion ciia
18 doi Vua Hung da c6 cong d y n g nuoc va giir nuoc. Cho den ca "Con c6c
con ga que huong d i n g gop cho Ha Long thanh thang canh" de Ha Long ngay
nay tro thanh danh thang Quoc tekhien ca the'gioi phai nguong mp.
6 mien Trung, nha tho dua ta ve voi vung dat Quang Ngai de chiem
nguong " n u i Biit, non Nghien" do cong sue cua nhirng cau hoc tro ngheo dung
nen. Do la bieu tugng cua truyen thong hieu hpc ciia nhan dan da gop cho dat
nuoc bao ten tuoi. Phai chang do la nhung Le Quy Don, nhirng Luong The
Vinh, Mac DTnh Chi... da lam rang danh nuoc nha trong thoi ky phong kien xa
xua ciia dan tgc va con luu tieng thorn den hom nay va mai sau.
6 mien Nam, danh thang la dong song Ciru Long hien hoa tuoi d^p
" N h i i n g con rong nam im gop dong song xanh thkm". La nhihig nguoi dan
hien lanh, cham chi da gop nen "ten xa ten lang trong moi chuyen di dan". Do
la "ong Doc, ong Trang, ba Den, ba Diem". M o i con nguoi mang cho minh mot
cai ten moc mac, gian d} va ciing gop nen nhCing ten dat ten lang voi nhirng ten

rvfiii song ciia ta so d l c6 dug-c la nho nhung "cupc d o i " da hoa than de gop
jien- Nhan dan khong chi gop tuoi, gop ten ma con gop ca cupc doi va so' p h ^
ciia minh. Y tho gian dj ma sau lang khien ta hinh dung Dat Nuoc that gan giii
than thupc.
3. T6ng ket nghe thu&t: Do?n tho c6 ket cau chat che, ty nhien va duQ»c
viet theo the
do. Cau tho mo rpng keo dai nhung khong n ^ g ne ma bieh hoa
linh hoat lam cho doan tho giau sue bieu hi^n va sue khai quat cao. Thii phap

ngh? thuat li$t ke d}a danh, nha tho luon viet hoa hai tir Dat Nuoc the hi^n su
thanh kinh thieng lieng. Dpng t u "gop" dupe nhac lai nhieu Ian. Tat ca da lam
nen doan tho hay ve Dat Nuoc. Do la hinh anh da't nuoc ciia nhan dan - nhan
dan da hoa thanh dat nuoc. Boi tren khap rupng dong go bai, niii song dau dau
ciing la hinh anh ciia van hoa, ciia doi song tam hon, cot each ciia Vi^t Nam.
IILKETBAI
Tom lai, voi ngh^ thuat dac sac, t u ngii giau hinh anh gpi cam, tac gia viet
len nhCrng hinh anh tho sinh dpng, giau sue khai quat. T u hinh song, the niii,
tir truyen thong, tac gia da tao nen nhirng lien tuong dpc dao, thii vj, giiip
nguoi dpc cam nhan cong lao to Ion cua nhan dan trong qua trinh xay dyng va
bao v^ To quoc. Tir do, ta them yeu, them quy To quoc - eon nguoi V i f t Nam.

goi rat doi than thuong.
2. Bon cau cuoi nang y tho len tarn khai quat: sv hoa than cua Nhan Dan
vao bong hinh Dat Nuoc. Nhan Dan chinh la nguoi da tao dytig, da dat ten,
ghi dau an cupc doi minh len moi ngpn mii, dong song, khlp mien dat hinh

5. Cam nh|n cua anh/chi ve doan tho sau trong "Dai Nuac" trich
truong ca Mat duang khdt vpng) ciia Nguyen Khoa Diem :
Nhung em biet khong
Co biet bao nguoi con gdi, con trai

chu S nay:
Va a dau tren khSp rugng dong, go hai
Ch&ng mang mot dang hinh, mot ao uac, mot I6i song ong cha
Oil Dai nuoc sau bon nghin nam di dau ta ciing thay
Nhieng cuoc doi da hod nui song ta...
Hai cau dau la su khang djnh ve dang hinh aia nhan dan trong khong gia"
dat nuoc "tren khap ruong dong go bai". Bong dang ay ciia nhan dan khong
chi lam cho dat nuoc them phan tuoi d?p vi danh lam thSng canh ma c6n

mang "mpt ao uoc, mpt loi song ong cha". Nghia la nhan dan khong chi gop
danh thang tuoi dep ma con gop vao do nhiing gia t r i tinh than, la phong tut
tap quan, la truyen thong van hoa truyen mai den doi sau.
Hai cau tho cuoi, hinh tupng tho cang dupe nang dan len va cho't vao m?'
cau day tri tuf:
Oil Dat nuac sau bon nghin nam di dau ta ciing thay
Nhitng cuoc dai da hod niii song ta...
192

^.^j

Trong bon nghin lap nguoi giong ta lita tuoi
Ho da sang vd chet
«

Gian dj vd binh tam
Khong ai nho mat dat ten
Nhung hg da lam ra Dai Nuoc
Ho giii! vd truyen cho ta hat Ma ta trong
Ho chuyen Itca qua moi nha, tit hon than qua can cut

^BjLt
^Hv!

Ho gdnh theo ten xa, ten Idng trong moi chuyen di dan

^Hl

HQ dap dap be bo cho nguoi sau trong cay hai trai

Ho truyen gigng di^u minh cho con tap noi
<)i.oi.

Co ngaai xdm thi chang ngoai xdm
Co ngi thii thi vung len danh bai
DeDat Nuoc nay la Dat Nuoc Nhan dan
(Ngit van 12, Tap mpt, NXB Giao dye, 2009, tr. 121)


HI/6NG D A N C H I TIET

I . M6 B A I : "Dat Nuoc" la phan dau chuong V du(?c trich tie "Mkt duong
khat vpng" - mpt truong ca syc soi long yeu nuoc cua Nguyen Klioa Diem
Chuong tho da truyen den nguoi dpc bao xiic dpng, t y hao ve dat nude va
nhan dan cua minh. Doan tho sau the hi^n quan ni?m Ion cua nha tho ve "Dat
nuoc nay la Dat Nuoc cua nhan dan":

"Khi CO giac nguai con trai ra tran

<(::;
', L

"Ngay giac den nha dan bd ding ddnh

De Dat Nude nay la Dai Nude Nhan dan"

^''

•

I I . T H A N BAI

'

1. K h a i quat: Doan trich "Da't nuoc" la chuong V ciia truong ca "Mat

•,

Nguai con gdi a nha nuoi cdi ciing con"
Tuy hp la dan ba, con gai nhung:

"Nhimg em biel khong
r>

Khi da't nuoc hoa binh: H p chSm chi, "can cu lam l y n g " va "chi biet rugng
trdu d trong Idng bg". K h i Da't Nuoc c6 chien tranh, chang trai tro thanh Thach
Sanh, Thanh Giong len duong vao tran mac. Nguoi con gai 6 nha lo vi^c hau
phucmg, tang gia san xuat, nuoi day con cai:
,^

^ •<- ,

r:-...

Nhieu nguai da tra thanh anh hiing

:
'
'7

Nhieu anh hiingcd anh vd em deu nha"

To quo'c da ghi danh biet bao nhieu anh hiing nu tudng ma "ca anh v^ em
deu nhd": Ba Trung, Ba Trifu, V6 Thi Sau, ch} Ut Tich, chi Tran Thi Ly... la

duong khat vpng" dupe Nguyen Khoa Diem sang tac n5m 1971 khi cupc khang

nhiing nguoi phu nir anh himg qua cam lam nen ve d?p aia nguoi phy n i i

chien cho'ng M y cihi nuoc dang den hoi ac li^t. Tac gia da su dyng mpt each

Vi?t Nam trung hau, dam dang.

sang tao cac chat l i f u - thi l i fu t u tvic ngu, ca dao dan ca, t u truyen thuyet c6 tich

b. Nguyen Khoa Diem nhan manh Nhan dan - hp la n h u n g con ngutri v6
danh tuoi d?p v6 ngan:

den phong tuc, ngon ngu... cua nen van hoa dan tpc de khoi nguon cam hung
ve Dat nuoc, mpt Dat nuoc c6 nguon goc lau doi, mpt Dat nuoc aia Nhan dan
vinh h^ng muon thuo. Doan trich ta dang phan tich la t u cau 61 den cau 88.

"Co biet bao ngucti con gdi con trai
Trong bon nghin lap nguai giong ta liea tuoi

2. N6i dung ckn p h a n tich, ckm nh^n:

Hg da song vd chei,

a. Trong bon nghin nim ciia dat nuoc, nha tho khong diem lai cac trieu

Gian di vd binh tdm

dai, cac anh hung noi tieng ma nhan m^nh den v6 van nhung con nguoi v6

Khong ai nha mat dat ten

danh, binh df:

Nhung hg da Idm ra Dat nuac"
"Em ffi em hay nhin ral xa

'
^

Doi tupng ma Nguyen Khoa Diem nhan manh do la tuoi tre "Co biet bao

Vao bo'n nghin nam dat nuac

nguoi con gai con trai". Do chfnh la the'hf dupe nha tho diem danh trong "bon

Nam thdng nao eiing nguai nguai lap l&p

nghin l&p nguai". Hp la nhiing con nguai mang tam hon tuoi tre Vi^t Nam cao

Con gdi con trai bing tuoi chung ta

d?p, so'ng la so'ng he't minh cho tat ca, song ngang cao dau "song gian d i " nen

Can cu lam lung

chet ciing that "che't binh tam". Trong bon nghin lop nguoi ay c6 v6 so nhiing

Khi CO giae nguai con trai ra tran

con nguoi "khong ai nhd mat dat ten" nhung cong lao va sy nghifp ciia hp da

Nguai con gdi a nha nuoi edi ciing con

lai la Da't Nude do hp lam ra, da hoa than thanh.

i

Nha tho nhin ve Ijch su ciia dan tpc "bon nghin nam dat nuac" va t y hao ve

c. Khong chi vay, nhiing con nguoi v6 danh va b i n h d i ay da giir gin \k

nhiing c6 gai chang trai, t y hao ve tuoi tre "Nam thang nao ciing nguai ngW^

truyen lai cho cac the h^ sau mpi gia t r i van hoa, van m i n h t i n h than va vat

Idp lop". Cach dimg t u "Nam thang nao" roi "nguoi nguoi lop l o p " la de ch'

chat cua dat nude, cua dan tpc: hat lua, ngpn lira, tieng ndi, ngon ngii dan tpc,

sy dong dao con nguoi trong lich su, lap nguoi nay den lop nguoi khac
thay nhau lam nen lich su nuoc nha, lop nguoi nay nga xuo'ng thi lop ng^'^^
khac dung len:
. I
I

.

ten xa, ten lang... Nhan dan v6 danh nhung that la v l dai - H p da lam ra
cua cai gia trj vat chat tinh than, lam ra da't nude.
"Hg giQ-vd truyen cho ta hat Ilia ta trong

'

"Mot cay nga cd rung cay lai mgc

Hg chuyeh liea qua moi nhd, tie hon than qua con ciii

Nguai not nguai dd may van miia xudn"

Hg truyen giong dieu minh cho con tap noi

(Nguyen Trung Thanh)

195


Ho gdnh theo ten xa ten lang trong moi chuyen di dan
Hg dap dap be ha cho nguai sau trong cay Mi trai"
Di?p tu " H Q " cung voi each noi: hp giii, hp chuyen, hp truyen, hp ganh...
cho thay dupe sv dong gop tich eye cua nhan dan vi su phat trien cua da't
nuoc. Chinh nhan dan mang cho ta gia tri vat chat, la hat liia ta trong qua bao
doi, la ngpn lua giii qua bao nam thang suoi am bao gia dinh, la nguon thuy
nong, vuon rupng doi dao cho con chau doi sau "trong cay hai trai". Khong
chi v$y, hp con mang den cho ta nhijng gia trj tinh than quy bau: hp bao v^

tieng noi ngudi Vi^t, hp de lai phong tuc t^p quan qua nhimg "ten xa ten lang
trong nhung chuyen di dan".
d. Nhan dan la nhvrng ngudi khong tiec mau xuang, sin sang dung len
bko vf dat nuac tnrac nhung bien dpng Ijch su va hiem hga xam lang;
Co ngoqi xam tht chong ngoai xam
it
Co noi thii thi viing len ddnh hai
:, Dac bi?t, nhan dan la nhijng nguoi mang trong minh dong mau chong
ngoai xam. Dan ta c6 truyen thong danh giac ngoai xam tir bao doi nay, het
giac Tau 1000 nam lai den giac Tay 100 nam. Ta lai danh duoi phat xit Nhat, lat
do che dp Phong kien de dua nuoc Vi^t Nam dpc lap thong nhat. Va horn nay
day, ta dang chong lai ke thia de quo'c xam lupc. Va sue manh nhan dan se la con
song Ion de nhan chim be lii ban nuoc va cuop nuoc ay. Tran chien ay se chien
thSng trong nay mai de mai mai "Dat Nuoc nay la Da't Nuoc cua Nhan dan".
3. T6ng ket nghe thuat: Doan tho de lai dau an sau dam cua phong each
tha Nguyen Khoa Diem: Cam xiic tho chan thanh, tha thiet; gipng di^u tam
tinh, CO sy hoa quyfn giiia chat tru tinh va chinh lu^n. The tho ty do; ngon tu,
hinh anh vira gan gui quen thupc vua mang tinh khai quat; cac bi^n phap tu tu
dupe su dung mpt each linh hoat.
III.KETBAI

di nhung ddng song bat nuoc tu dau
Ma khi veDat Nuoc minh thi bat len cdu hat
Nguoi den hat khi cheo do, keo thuyen vuat thdc
Ggi tram mau tren tram ddng song xuoi...

: u f.

(Ngt? van 12, Tap mpt, NXB Giao dye, 2009, tr. 121)
Hl/dNG DAN CHI TIET

^

I. M 6 B A I

Hiem eo mpt giai doan van hpe nao ma hinh anh To quoc - Dan tpc - Da't
nuoc lai tap trung cao dp nhu giai doan khang chien chong My eihi nuoc. To'
Hihi voi "di Viet Nam! Yen snot mot dai/ Nay mai duac dm Nguai trgn ven, Ngua
ail" (Vui the'hom nay), Che'Lan Vien voi "Sao chien thang", Le Anh Xuan tir
hinh tupng anh giai phong quan da tao nen "Dang dung Vi#t Nam". Va
Nguyen Khoa Diem gan lien voi To quoc qua "Da't Nuoc" - mpt ehuong tha
trong truong ca "Mat duong khat vpng". Chuong tho da the hi^n mpt each sau
sac ve d^p ciia Da't Nuoc va tu tuong Ion cua thoi dai "Da't nuac cua nhan
dan". Tu tuong ay dupe the hi?n dam net qua doan tha sau:
De Dat Nuac nay la Dat Nuac cua nhan dan

,a^f.

. Doan tho la nhihig suy nghl, phat hi^n moi me ve vai tro ciia nhan dan
trong Ijch sir; khang dinh mpt tu tuong mang tinh thoi dai: Dat Nuac Nhan dan.
Dat Nuac khong chi the hi?n tinh cam yeu nuoc sau sac cua Nguyen Khoa
Diem ma con khoi day niem ty hao ve que huong, to quoc trong long moi con
nguoi Vi?t Nam.
,

196

i ^ i 6: Cam nhan ciia anh/chj ve v^ d?p cua do^n tho sau trong bai tho
"Dat Nude" ciia nha tho Nguyen Khoa Diem:
DeDai Nuoc nay Id Dai Nuac Nhan dan

Bat Nuac cua Nhan dan, Dat Nude cua ca dao than thoai
Day anh hiei "yeu em tic thud trong noi"
Biei quy cong cam vdng nhung ngdy Ian loi
' ^
Biei trong tre dqti ngdy thanh gay
D I tra thu ma khong s(r datlau

Gai tram mau tren tram ddng song xuoi...
II. THAN BAI

,

,
, rvn.i

rh

1. Khai quat: Nguyen Khoa Diem thupc the h$ nha tho truong thanh
trong thai ki chong M i ahi nuoc; tho ong giau chat tri tu^, suy tu sau ISng,
cam xiic nong nan. "Dal nuac" la doan tha trich tu chuong V truong ca "Mdt
^^ong khat vong" dupe hoan thanh 6 chien truong Binh Trj Thien nam 1971.
Truong ca viet ve sy thuc tinh ciia tuoi tre mien Nam xuo'ng duong tranh dau
hoa hpp voi cupc khang chien cua dan tpc. Doan tho ta sap phan tich nam 6
Plian hai ciia ehuong V. Npi dung bao trum ca doan tho la tu tucmg "Da't Nuoc
nhan dan".
---v'-


Cam nang hnicn tHl OKI lllfL l\gu

vuii • i nun u

Ngay xua, nguoi ta thuang'quan ni§m: Da't Nuac la cua cac trieu dgi, aia
vua. Trong "Nam quo'c son ha" - Ly Thucmg Ki^t cung noi "Nam quo'c son ha
nam de cu". Trong "Binh Ngo dai cao" - Nguyen Trai Viet " T u Tri^u, Dinh,
Ly, Tran bao dai xay nen dQc lap". Ngay nay trong thoi dai Ho Chi Minh, khi
nguoi ta nhin thay sue manh aia nhan dan, sy dong gop mau xuong aia nhan
dan da lam nen Dat Nude cho nen Da't Nude phai thupe ve nhan dan va ciia
nhan dan.
2. Ndi d u n g c a m n h a n :
a. Doan tho m6 dau bang mpt lod khang dinh, Icri khang dinh ay la cam
hung chung cho ci do^n tho:
"Be Dot Nuac my la Dot Nuac cua nhan dan
Dai nuac cua nhan dan, Dat Nuac ciia ca dao than thoai"
Nha tho khiing djnh ehSe njeh "Dat Nuoc nay la Dat Nude aia nhan dan", 16i
khSng djnh ay da the hi?n mpt each chan thanh, manh li^t tinh cam aia nha tho
doi voi dan tpc. Hon ai het, nha tho hieu rang, de eo dup-c Dat Nude trudng ton,
vinh euu thi nhan dan hon ai het la nhung nguoi da do mau xuong, do eong sue
aia minh de lam nen hirJi hai dat nude. Vi the Dat Nude khong aia rieng ai ma
la aia ehung, aia rJian dan va mai mai thupe ve nhan dan.
6 eau tho thxf hai, nha tho lai mpt Ian niia khang djnh "Dot nude cua nhan
dan, Dat Nude cua ca dao than thoai". Difp ngii ehuyen tiep "Dat nuac ciia nhan
dan" dupe lap lai nhu them mpt Ian nua nhan manh ve eai su m^nh thieng
lieng aia nhan dan doi vdi Dat Nude. Ve thu hai, nha tho nhan manh "Dat
Nuac cua ca dao than thoai". Nhac den ea dao than thogi ta lai cang nhd den
nhan dan, v i hon ai het, Nhan dan l ^ i la nguoi tao ra van hda, tao ra ca dao
than thoai. Ma dat nude aia "ca dao than thoai" nghla la Da't Nude tuoi d?p v6
ngan nhu vang trSng eo tich, ngpt ngao nhu ea dao, nhu nguon sira m? nuoi ta
Idn nen nguoi. Va khong phai ngau nhien tac gia nhac tdi hai the loai tieu bieu
nha't aia van hpc dan gian. "Than thoai" the hi^n eupc song qua t r i tudng

tupng bay bong a i a nhan dan. Con "ca dao" bpc Ip thegidi tam hon cua nhan
dan v d i tinh yeu thuong, vdi su lang man eimg vdi tinh than lac quan. Do la
nhiing tac pham do nhan dan sang tgo, luu truyen va cd kha nang phan chie'u
tam hon, ban sac dan toe mpt each dam net nha't.
b. Va khi noi den "Dat nuoc aia Nhan dan", mpt each
nhien, tac gia tid
ve vdi cgi nguon phong phii d?p de cua vSn hoa, van hpc dan gian ma tieu
bieu la trong ca dao. Ve d?p tinh than cua nhan dan, hon dau het, c6 the tim
thay 6 do trong ca dao, dan ca, truyen c6 tich. 6 day tac gia chi chpn Ipc ba
cau de n6i ve ba phuong di?n quan trpng nhat ciia truyen thong nhan daH/
dan tpc:

Day anh biei yeu em tie tha trong noi
Biei quy cong cam vang nhung ngay Ian Igi
Biei trong tre dai ngay thanh gay
'i^.
Di trd thii ma khong sa dai Idu
Chitc n5ng aia ca dao, ndi nhu Nguyen Khoa Diem la "day". Chuc nSng ay
ciitig vdi y nghia aia no dupe the hi^n qua ba phuong di^n. Phuong dif n thu
phat Nguyen Khoa Diem nhan m^rih ve tinh cam thiiy ehung trong tinh yeu
con nguoi Vift Nam. Tit y tho trong ca dao "Yeu em t u thud trong noi/ Em
nam em khde, anh ngoi anh ru". Nha tho da vie't nen Idi ehan tinh aia chang
tjai dang yeu "Day anh biei yeu em tit thua trong ndi". Tmh yeu aia chang trai ay
Ichong phai la ngpn gid thoang qua, khong phai la Idi aia budm ong ma la Idi
noi la nghi suy ehan that. Y tho da khang d}nh dupe mpt tinh yeu thiiy chung
ben viing khong gi cd the de'm dong dupe. Nhan dan day ta biet yeu thuong
lang man, dam say thiiy ehung vdi nhimg cau ca dao ay. Day la phat hi^n mdi
cua Nguyen Khoa Diem. Bdi le t u xua den nay ndi den nhan dan nguoi ta
thucmg nghl den nhung pham chat can eu ehiu khd, bat khua't kien eudng. Con
a day tac gia lai ngpi ea ve d?p tre trung lang man trong tinh yeu, nhiing moi

tinh tu thud a'u tho cho den liic trudng thanh.
ti phuong di^n t h u hai, Nhan dan gin giii va truyen I?i cho ta quan ni^m
song d?p de, sau sac, ea dao da "day anh biet" - So'ng tren doi can quy trpng
tinh nghia, phai "Biet quy eong cam vang nhung ngay Ian Ipi". Cau tho a'y lay
y tu ca dao "Cam vang ma Ipi qua songA'ang rod khong tie'e tie'e eong cam
vang". Nhan dan da day ta rang: d doi nay eon cd thu quy hen vang bac, chau
bau ngpc nga... Do la tinh nghia giiia con nguoi vdi con nguoi. Bdi vay, nghia
vdi tinh con nang hon nhieu Ian gia trj vat chat.
0 phuong di^n t h u ba, nhan dan da day ta phai biet quyet li^t trong cam
thii va chien dau "Biet trong tre dpi ngay thanh gay/ D i tra thii ma khong sp
dai lau". Hai eau tho da gpi lai biet bao eupe khang chien oanh lift, trudng k i
nhan dan trong biet bao eupe chien v? quo'c v l dgi. T u thud lap nude, ong
^ha ta da luon phai duong dau vdi nan ngoai xam. Cupe chien dau gianh dpe
'?p ty do nao cung keo dai hang chuc nam, tham chi hang tram nam. Sau ck
•^ghin nam Bac thupe nhan dan van dung len gianh chii quyen, roi den
nSm do hp giae Tay... thii hoi ne'u khong cd sy kien tri ben bi va khat vpng
^ do manh lift, dan tpc be nhd nay lam sao cd the vupt qua bao nhieu khd
gian kho, mat mat hi sinh de den ngay toan thSng.
Bon cau tho cuoi: Hinh inh nguoi cheo do, keo thuyen vupt thac cat cao
®*>8 hat la mpt bieu tugmg noi len sue m?nh Nhan dan chien thing mpi thijr
he quan tin tudng dua Dat Nude di toi mpt ngay mai v6 cung tuod sang:


Oi nhung dotig song bat nuac tie dau

j ^ o a D i e m t r o n g t r u o n g ca "Mat duang khdt vong" - 1974 da c6 m p t k h a m pha

Ma khi veDal Nuac minh thi bat len cau hat

th^t moi me va dpc dao ve dat nude. D o la dat n u o c ciia n h a n dan, ciia ca dao

Nguai den hat khi cheo do, keo thuyen vuat thdc

than thoai.

Gai tram mau tren tram dang song

xudi...

"De dat nuac nay la Dat nuac Nhan dan

Cau t h o g(?i cho ta h i n h anh cua n h u n g d o n g song, n h u n g d o n g song khong

Dai Nuac cua Nhan dan, Dai Nuac cua ca dao than thoai"

biet den tir ben b o nao n h u n g k h i hoa vao dat V i ^ t lai v a n g len biet bao cau hat

II. T H A N B A I

d i ? u ho. Cau t h o ciia N g u y e n Khoa D i e m l a m ta n h o d e n n h u n g d i ^ u ho hung

1. G i d i t h i e u t a c g i a v a t a c p h a m .

trang t r e n song M a , d i # u ca H u e ngpt ngao tren song H u o n g va d i ^ u ho keo

'

2. T u t u a n g D a t n u w c c u a n h a n d a n d a x&u c h u d i m o i c a m xxic,

l u o i m a n h me 6 m i e n T r u n g , hay d o n ca tai t u tha thiet tren song Tien, song

c h i tiet, h i n h a n h t h a

H a u a m i e n N a m . V a " d o n g s o n g " ay vira c6 y nghia la d o n g song ciia qu§

''

T u t u o n g D a t n u d e ciia n h a n d a n da t h a m n h u a n t r o n g ca c h u o n g t h o ve

h u o n g dat n u o c n h i m g v u a c6 y nghla la d o n g song V a n Hoa, d o n g song Ljch

"Vat nuac".

sir. D a n tpc ta c6 54 d a n tpc anh em, la 54 d o n g chay v a n hoa da d a n g "tram

D i e u ma c h i i n g ta de n h a n ra trude tien la tac gia da s u d u n g r p n g rai cac

m a u , t r a m d a n g " . Va d o c h i n h la s u da d a n g va p h o n g p h u a i a v a n hoa Viet
Nam

;

chat l i ^ u v a n hoa dan gian. N g h l a la v a n hoa ciia nhan d a n tir ca dao tuc ngir

da v u n dap p h i i sa qua bao n a m thang thang t r a m de l a m nen m p t dat

den t r u y e n thuyet, c6 tich, tir p h o n g tyc tap quan den eupe song d a n da hang

nude d a m da b a n sac d a n tpc.
3. T 6 n g k e t n g h e t h u a t : D o a n t h o da de lai a m h u o n g ca dao, d a n ca dac

ngay: m i e n g t r a u , hat gao, h o n than, cai keo, cai cot. Cac chat l i ^ u ay d a tao ra

sac n h u n g k h o n g lay lai n g u y e n v a n ma sang tao l a m nen m p t y t h o rieng mem

dupe m p t the g i d i n g h ^ thuat het sue quen thupe gan g i i i m a sau xa, bay bong

m a i , tai hoa va giau t i n h triet l y . D i e p ngtr " D a t N u o c " d u p e nhac lai nhieu Ian

a i a van hoa dan gian V i f t N a m ben v i r n g va dpc dao. D a y k h o n g chi la sir van

cung v o i vi^c nha t h o l u o n viet hoa hai t u " D a t N u o c " tqio nen m p t t i n h cam

dyng. sang tao t r u y e n t h o n g van hoa dan gian, ma c h i n h la t h a m n h u a n quan

thieng l i e n g xiet bao t y hao ve n o n song g a m voc V i ^ t N a m .

ni?m ve dat n u d e cua n h a n dan, la s y the hi?n sau sac t u t u o n g cot l o i ay t r o n g

III.

KET BAI

cam h u n g va sang tao h i n h anh t h o eua tac gia.

T o m lai, doan t h o ta v u a p h a n tich da the hi$n m p t each rat thanh cong tu
t u o n g Ion cua t h o i dai " D a t N u o c cua nhan d a n " . C a m o n nha t h o Nguyen
Khoa D i e m da m a n g den cho ta m p t g i p n g t h o tai hoa va n h i r n g cau t h o giau
t i n h triet l y de ta t h e m h i e u , t h e m y e u , t h e m t i n vao sue m a n h cua n h a n dan va

tren cac b i n h di?n c h i i yeu sau day: T r o n g chieu dai t h d i gian lich sir (qua k h i i
xa xua cho den h i ^ n tai t u o n g lai); t r o n g chieu r p n g k h o n g gian l a n h tho, dia

(ToHuu)

ly- Va euoi eiing la t r o n g be day v a n hoa, t a m h o n cot each. Ba p h u o n g d i e n ay

7: C a m nhan t u tuang " D a t N u a c ciia N h a n d a n " dugrc the hi?n
trong doan trich " D a t N u a c " cua Nguyen K h o a D i e m .

I.

^
!

M6BAI:

" Dai nuac" la m p t de t a i cao d?p nhat cua v a n hpe k h a n g chien chong Phap
va chong M y . V o i v o n hieu biet sau sac ve l j c h s u va v a n hoa d a n tpc, Nguy^'^
200

Bang g i p n g t a m t i n h n h u l o i ke c h u y f n eo tich, N g u y e n K h o a D i e m da the

t h o n g lap l u a n kha chat che ro rang. Tac gia da tap t r u n g the h i f n dat nude

neu can ta chel

H L T O N G D A N

me thuang hay ke"

phong t i i n g , t u d o n h u m p t t h i i t i i y b i i t bang tho, n h u n g t h u c ra n d v a n cd m p t

Cho moi ngdi nha ngon nui dong song

w

^HPi'

xua..."

hi?n n h i i n g cam xiic v a suy t u d n g cua m i n h ve dat nude. C a m h u n g cd ve

ta yeu nhu mau thit

Nhu me cha ta nhu va nhu chong
Oi ToQuoc

Dat nuac cd trong nhimg cai "ngay xua ngay

^KKL

in

t i n vao t i n h yeu D a t N u o c cua c h i n h m i n h :
Oi ToQuoc

"Khi ta lorn len Dai Nuac da c6 roi

'^U'pc the h i ^ n t r o n g v i f c gan b d t h o n g nhat. N h i e u k h i m p t chi tiet d u a ra c i m g

ndi ve ca m a y p h u o n g d i $ n ay cua dat nude. N h u n g d bat c u p h u o n g d i ^ n nao,
*hi quan n i ^ m "Dai nuac cua nhan dan" cung la t u t u d n g cot l o i , la spi chi do
^an c h u o i m p i cam xiic va suy t u d n g eu the. C h i n h n h o d d ma tac gia da cd
•nhirng phat h i ^ n m d i me, cd chieu sau nhieu k h i d c h i n h n h i i n g h i n h anh chat
•i?ti quen thupc.
urn) itil •j^njn if^t' t»i,i.
201


3. D a t nuo'c c u a n h a n d a n d u a c t h ^ h i e n trong c h i e u d a i thoi
gian l i c h su"
Noi ve Ijch su may ngan nam cua da't nuac, Nguyen Khoa Diem khong

la ngu'^^ sang t^o va truyen l^i VCXQI gia trj v | t chat va tinh than cho mpi the'h?
p6i tiep "hau:
Ho giu vd truyen cho ta hat lua ta trong
> •

dung nhung su H^u n h u nhieu nha tho khac. 6ng dung loi ke dam da cua

Ho chuyen liea qua moi nha, tie hon than qua con cui

dan gian:

Hp truyen giong dieu minh cho con tap noi
"Dot Nuac bat dau v&i mieng trau bay gia ba an

- '

Ho gdnh theo ten xd ten Idng trong moi chuyen di dan "

t •

Dai Nuac l&n len khi dan minh biei trong tre ma ddnh giac"

4. D^t nvro-c ay con c6 mdt khdng gian c u the, n o i s i n h t6n ciia

Hinh anh tho phai chang da ggi cho ta ve sy tich trau cau t u dai Hiing

cdng d6ng)

Vuong dung nuoc xa xua, ve truyen thuyet Thanh Giong nho tre danh duoi

Cung voi "thai gian dang dang" la "khong gian menh mong" dugc tao lap t u

giac A n da d i vao Uch su? NghIa la Ijch su dat nuoc dug-c dpng l^i trong tung

thuo so khai vai truyen thuyet Lac Long Quan - A u Co "Dai la nai chim ve.

cau chuy?n ke, hi^n hinh trong "mieng trau ba an", trong "cay tre ddnh giac".

liudc la nai rang a"- Mpt dat nuoc d?p de va thieng lieng biet bao!

Hay noi each khac, dat nuoc da n5m sau trong tiem thuc moi nguoi dan,

Nhung da't nuoc cung la cai khong gian rat gan gui vai cupc song hang

truong ton trong doi song tarn hon nhan dan qua bao the h^. Do ciing chinh la

ngay cixa moi nguai dan "Dai la nai anh den truong. Nuac Id nai em t&m" va da't

"Dai nuac cua nhan dan ".

nuac ay da chiing kie'n nhung moi tinh dau ciia biet bao lua doi:

V i vay, khi nghi ve may ngan nam lich su cua da't nuac, tac gia khong diem
lai cac trieu dai "tie Trieu, Dinh, Ly, Tran gay nen doc lap" (Nguyen Trai);
"Nuac Viet nghin nam Dinh, Ly, Tran, Le
Thanh nuac Viet nhan dan trong mat suoi"
Khong nhac lai ten tuoi nhiing anh hung lung danh trong su sach nhu Ba
Trung, ba Tri?u, Tran H i m g Dao, Le Lgi, Quang Trung:
"Hoi Song Hong tieng hat ban nghin nam;
Toquoc bao gia dep the nay chang?
Chua dau! Vd ngay cd nhimg ngdy dep nhdi
Khi Nguyen Trai lam tho vd ddnh giac
Nguyen Du viei Kieu, dai nuac hoa thdnh vdn
Khi Nguyen Hue cuai voi vdo cita Bac,
Hung Dao diet qudn Nguyen tren song Bach Dang"
Ma Nguyen Khoa Diem da nhan m^nh den muon ngan nhung con nguoi
binh d i v6 danh:
/V, tr-io • n

^
"Co biei bao nguai con gdi, con trai

,^

Trong boh nghin lap nguai giong ta lua tuoi
Ho da song vd chei
. ,

Gidn divdbinhtdm
Khong ai nha mat dat ten
Nhumg ho da Idm ra Dot Nuac"
Nhiing con nguai v6 danh ay chinh la nhan dan v6 tan da tao d y n g va gif
%iu dat nuoc trai qua mpi thoi dai. H Q khong chi danh giac ngoai xam, ma c6n
202

>

Dat Nuac Id noi ta ho hen
Dat Nuac Id nai em ddnh rai chiec khan trong noi nha tham"
Tu quan niem "Dat Nuac cua Nhan dan", tac gia da c6 nhiJTig phat hi^n sau
sac va moi me ve ve d?p thien nhien da't nuoc gan lien vai con nguoi, ma truac
he't la nhCrng con nguoi binh thuong. Va chinh nhimg con nguai binh thuang
ay da lam nen ve dep muon doi cua thien nhien da't nuoc, mpt ve d?p khong
chi mang mau sac gam voc ciia non song, ma con la ke't tinh ve d?p tarn hon,
truyen thong dan tpc:
Nhimg nguai va nha chong con gop cho Dai Nuac nhung nui Vong Phu
Cap vg chong yeu nhau gop nen hon Trong Mai
Got ngua cua Thdnh Giong di qua con tram ao dam delai"
Roi "nguai hoc trb ngheo gop cho dai nuac minh nui But, non Nghien", cho den
•^ung dja danh that nom na binh dj. "Nhimg nguai dan ndo da gop ten ong Doc,
Trang, bd Den, ba Diem". T u do, tac gia da d i tai mpt nhan thiic khai quat
sauxa:
"Oi Dai Nuac sau boh nghin nam di dau ta ciing thdy
Nhieng cuoc dai da hoa nui song ta"
5. D a t ninyc trong

day v a n hoa

^at nuac a'y con c6 mpt be day van hoa, tam hon co't each Viet Nam. CGng
^hu hai phuang di^n tren, be day van hoa khong dupe noi den qua cac danh
van hoa nhu Nguyen Trai, Nguyen Du, Ho Xuan Huong, Ngo Thi
^^^^rn.. ma dupe the hifn trong nguon maeh phong phii ciia van hoa dan gian
neu len truyen thong tinh than va ve d^p tam hon ciia nhan dan tham


nhuan sau sac tu tuang "Dai Nuac cua Nhan dan, ciia ca dao than thoai". Trong
cac kho tang van hoa phong phii ay, tac gia tim thay nhung ve d^p noi bat cug

jthd 8^
''^'^ ^""^
^"
i^^^S'
nang liea, thuy
,«(? vd trdc tra, xuan sac vd tan phai, ngon liea c6 dan vd dai ngdn toi sam..."

tarn hon tinh each Vi^t Nann. Do la that say dam va thuy chung trong tinh y^^.

^

"Yeu nhau tie thud trong noi"; "Cha me yeu nhau bSng gitng cay muoi man"; Bjej
quy trpng tinh nghia: "Biet quy cong cam vang nhimg ngay Ian loi". N h u n g ciing
that quyet li^t voi ke thu: "Biei trong tre dai ngay thank gay. Di trd thii khong SQ
dai lau". Ba phuong di^n quan trpng nhat ciia truyen thong nhan dan, dan tpc
da duoc ong noi len sau sSc, tham thia tu nhiing cau ca dao d§p - nhung tie'rig

( C h u V a n Son) \
"E)ieu dang quy nhat a Xuan Quynh vd tha Xuan Quynh la sie thdnh that rat

0nh

that, thdnh that trong quan he ban be, vai xa hoi vd ca tinh yeu. Chi quanh co

khof^S
^'^"^ '"^^ ^^^^
'^^"^
'"^^ ^'^""^ ''"^
'"^^ '^"'^
^gt suy nghi ciia chi. Chi can qua tha ta biei khd ki dai tu cua chi. Thdnh that, day Id
^Ql loi tha Xuan Quynh"
(VoVanTryc)

long ciia nhan dan trai qua tung thai ky lich su.
Ket l u ^ : Tom lai "Dat Nuac" ciia Nguyen Khoa Diem la Dat nuoc ciia nhar^
dan, ciia ca dao than thoai. Nhiing thi lieu dan gian dam da chat tha, du^c ke't
hop vai nhiing suy nghi giau chat tri tu^ da tao nen net dac sac cho bai tho. Do

7;Cam nhan cua anh/chi ve v^ d?p tam hon ciia nguoi p h ^ nir dang
ygu trong doan tho sau cua bai tho " S o n g " - Xuan Q u y n h :
DH dgi vd dfu em

la mpt dong gop quan trgng ciia Nguyen Khoa Diem lam sau them cho y ni^m

On do vd lang le

ve Dat nuoc ciia tho ca cho'ng My.

•' ' '• '

di con song ngdy xua

3u:.,

Vd ngdy sau van the

(Nhung nguoi di toi bien - Thanh Thao)
j^0r

t

Song tim ra tan be

Nhu me toi lang le sud't dai
Han ca nhimg ngoi sac c6 doc giiea trai"

'•
n
Song khong hie'u noi minh

"Va cit the nhan dan thuang it noi
Va cit the nhan dan cao voi vgi

Vinvh

Noi khdt vgng tinh yeu

Giao vien: Nguyen Quang Ninh

Boi hoi trong nguc tre

D E L U Y E N TAP

x..

Truoc muon trdng song be

D e 1: C h u n g minh rang Nguyen Khoa Diem da dung mot "Dat N u o c cu£

Em nght veanh, em

ca dao than thoai" de the hifn tu tuong "Da't Nuoc ciia Nhan dan".

Em nghi ve him Icm

D e 2: C a m hung ve que huang dat nuac dugc the hi^n trong bai tha "Vi?i

Tit noi ndo song len?

Bac" (To H u u ) va "Dat N u o c " (Nguyen Khoa Diem)

- Song bat ddu titgio

SdNG

Gio hat ddu tit ddu?
Em cmg khong hiei nita

Xuan Quynh
*

LOI BiNHVE

THO XUAN

Khi ndo ta yeu nhau

HU'6NG D A N C H I T I E T

QUYNH

M O BAI

"Tha Xuan Quynh la tha cua mot cdnh chuon chuon bay tlm cho nucmg ihai^
trong nang noi dong bao ciia cuoc dai... The gi&i tha ca Xuan Quynh Id su tuc^S

iha

tranh khong ngimg giua khac nghiet vd yen Idnh vai nhimg bieu Men song dong

'ieu

bien hoa khon ciing ciia chung. O do trdi tim tha Xuan Quynh Id cdnh chuon chuot^
bdo bdo cu chao di chao ve, met nhodi giiia bien dong vd yen djnh, bao tovd binh y^'
chien tranh vd hoa binh, thdc lU vd em trdi, tinh yeu vd each tra, ra di vd tra lai, ch^^
trdi phieu bat vd tru vitng kien gan, to am vd dong dai, song vd bo, thuyeh vd bi^^'
0(\A

'

^^"^ ^^^^

Q u y n h la mpt trong so nhung

nhieu, viet hay ve tinh yeu vai nhung tac pham
^^^^

^""S'

Thuyeh vd Bien, Hoa c6 may... trong do Song la mpt bai tha

^•^ s^c rat tieu bieu cho phong each tho tinh yeu ciia Xuan Quynh. Bai tha
^

lai gia tri npi dung va nghf thuat dac sac ma tieu bieu la bon kho tho


sau day cung v a i n h u n g cung bac t i n h cam ciia n g u o i p h y nvt n h i e u bien dpj
trong tinh yeu:

" ng. M a c h song m a n h me n h u b u t pha k h o n g gian chat hep de khat khao m p t
H
io
khong

gian I d n lao. H a n h t r i n h t i m ra tan be chat chua sue song t i e m tang, ben

bi de v u o n t o i gia t r i t u y ^ t d i c h cua c h i n h m i n h . T i n h y e u ciia X u a n Q u y n h

Die dgi va diu em

Cling vay, t i n h y e u cua n g u o i p h y nir c i i n g k h o n g the d u n g y e n t r o n g m p t t i n h
yeu nho h?p ma p h a i v u o n len tren tat ca m p i sy nho h?p t a m t h u o n g de dupe

Khi nao ta yeu nhau
'

song v a i t i n h yeu cao ck, rpng Ion, bao d u n g . D a y la m p t quan n i f m t i n h yeu
tien bp va m a n h me cua n g u o i p h y nii t h o i dai. Co thay ngay xua quan n i ^ m

II. T H A N BAI
1. K h a i quat: Bai t h o Song d u g c X u a n Q u y n h sang tac tai bien D i e m Dien

tinh yeu c6 h i t "eha m? dat d a u con ngoi do" t h i m o i thay het d u p e eai m o i me

n a m 1967, sau ditQC i n t r o n g tap Hoa doc chieh hao. Bai t h a m a n g a m h u o n g ciia

trong q u a n n i f m t i n h y e u cua X u a n Q u y n h : N g u o i p h u n i i c h u d p n g t i m den

n h i i n g con song bien v a n h u n g con song l o n g d a n g khao khat t i n h yeu. Bai tho

v a i t i n h yeu de d u p e song v o i c h i n h m i n h .

CO hai h i n h t u p n g c u n g song hanh va hoa d i f u , do la "Song" va " E m " . Hai
h i n h t u g n g nay da tao nen net dang yeu cho bai tho.

2. N6i dung p h a n tich, c a m nhdn:
a. Bon cau dau la n h i i n g c u n g bac ciia song va c u n g l a n h u n g cung b^c
t r o n g t i n h y e u ciia n g u o i phy: nir:

!

b . K h o t h o t h i i h a i , n h a t h o k h a n g d i n h : T i n h y e u m a i m a i la k h a t v p n g
ciia t u o i tre, no l a m b o i h o i , xao x u y e n r u n g d p n g t r a i t i m ciia l i i a d o i , cua
con t r a i con g a i , ciia e m va anh.
Oi con song ngay xua
Va ngay sau van the

Dif doi va diu em

Noi khat vong tinh yeu

On ao va Iqng le

Boi hoi trong nguc tre

Song khong hie'u noi minh
Song ttm ra tan he
H a i cau t h o dau v o l n g h ^ thuat d o i : "'Du d p i - d j u em"; " O n ao - lang le" da
l a m h i ^ n len ve d^p ciia nhij'ng con song bien ngan d o i d o i cue. N h i r n g luc

H a i cau t h o dau, t i r " 6 i ! " cam than la n o i thon t h i i c ciia t r a i t i m yeu. Ngh?
thuat d o i lap "ngay x u a " - "ngay sau" cang l a m ton t h e m net d a n g yeu ciia
song. Song la the m u o n d o i van the van " d i r d p i on ao" v a n " d j u em lang le"
n h u t i n h yeu t u o i tre c6 bao g i o d u n g yen:

bien dgng, bao to p h o n g ba t h i bien " d i r d p i - o n ao" con n h u n g giay p h i i t song

Co nhung khi vd ca

'" '

gio d i qua bien lai hien hoa t r o ve " d i u e m - lang le".

Song ao at xo thuyen

^''

N g h | thuat an d u o hai cau dau la an d u cho tam trang n g u o i con gai khi
yeu. Xuan Q u y n h da m u p n r J i i p song de the hi^n n h i p l o n g ciia chinh minh.

Bai tinh yeu muon thua
Co bao gia dimg yen

T i n h yeu cua n g u o i p h u nir cung k h o n g chju yen d i n h ma day bien dpng, khao
khat. D i i n g n h u vay, tinh yeu cua n g u o i con gai nao bao g i o yen d i n h b a i c6 luc
hp yeu rat d u dpi, yeu m a n h l i ^ t het m i n h v a i n h i i n g n h a nhung, d o i k h i ghen

'
•"

(Xuan Q u y n h )
H a i cau t h o sau, nha t h o khMng d i n h t i n h yeu l u o n song hanh v o i t u o i tre.
Boi t u o i tre sinh ra la de yeu: " L a m sao song dupe ma k h o n g y e u / K h o n g n h a

tuong gian h o n v6 co. N h u n g c i i n g c6 liic hp lai t h u m i n h t r o ve v a i chat nxx tinh

khong t h u o n g m p t ke nao" (Xuan Di?u). C i i n g them m p t Ian nUa c h i n h X u a n

dang yeu, hp "lang le", " d j u e m " n g a m soi m i n h va lang i m chiem n g h i ^ m .

D i ^ u c i i n g da viet " H a y de tre nho noi vi ngpt cua v i e n k?o/ Va hay de t u o i tre

H a i cau tiep theo tac gia sir d y n g ngh? t h u ^ t nhan hoa de n o i den hanh
t r i n h d i t i m t i n h yeu ciia song:
•

noi hp t i n h y e u " . T i n h yeu la khat v p n g la uoc m o ciia bao n g u o i . Se n h u the
nao neu the'gioi nay k h o n g c6 t i n h yeu l i i a d o i ? T o i t i n cupc song chang con gi

Song khong hie'u noi minh

y nghla. T i n h yeu l u o n l a m cho t u o i tre p h a i b o i h o i , dien dao. X u a n Q u y n h da

Song tim ra tan be

^ n g viet " N h i i n g ngay k h o n g gMp n h a u / L o n g t h u y e n d a u ran vd". Co yeu

Ba h i n h anh "song", "song", "be" n h u la n h i i n g chi tiet bo sung cho nha^^
song va be l a m nen d o i song, song chi t h y c sy c6 d o i song rieng k h i ra v o i bi^"^

nhau m o i thay dupe con cao cua vj nho, m d i thay dupe the nao la b o i hoi trong
nguc tre va c6 y e u n h a u m o i thay het dupe tan c i m g cua k h o dau, cua c6 d o n :

k h o i m e n h m o n g v 6 tan. Song k h o n g cam c h i u m p t cupc song d o i song chi'

Buon nhuly rugu day

h?p, t i l t i i n g nen no l a m cupc hanh t r i n h ra bien k h o i bao la de thoa sue

Khong CO ai de can

206

,

" >.
207


Buon nhu ly ruau can
Khong con gi de say
Buon nhu trong mot ngay
Hai diea khong gap mat
Buon nhukhigap mat iv.. auuv w u j

ri •
0*
i.-Mj;

''

'' •

cf^>fi o , i

t^hong con gi de vul

,

'

(Nguyen Trpng Tao)

Kho dau va hanh phiic la hai thu luon di chung voi tinh yeu va cung chinh
la gia v i chinh cua tinh yeu. Chinh hai yeu to cam xiic ay da lam nen cai "boi
hoi trong ngyc tre" cua tinh yeu nhan loai.
* c. Kho tho thii ba, Xuan Quynh ban khoan nghi suy ve anh va em, ve noi
tinh yeu bSt dau:

^
Tru&cmuontrungsdngbe

•*>'«,.

'

. Em nghi ve anh, em
Em nghtvebien Ian
Tie noi nho song len ?

Cau tho dau, Xuan Quynh nhin ve bien khai "Truoc muon trung song be".
Nhin nhung con song v6 hoi v6 han dang huong vao bo chj chot bang khuang
nghi suy ve anh va em "Em nghi ve anh, em" roi lai huong nghi suy ve bien
Ion "Em nghi ve bien Ion". Nhung nghi suy ay tat ca la de dat mot cau hoi Ion:
"Tu noi nao song len ?". Day cung la kho tho lam tien de cho noi ban khoan,
tran tro ciia Xuan Quynh 6 kho tho thu tu.
d. Kho tho thii tu, nha tho ly gidi ve nguon goc ciia song cua gio, va qua
do tv bang khuang ve khoi dau ciia tinh yeu:
Song bat dau tif gio

Gio bat dau tit dau
Em ciing khong biel nua
I

Khi nao ta yeu nhau
Giua dai duong menh mong ay, noi nao la noi bSt dau ciia song? Kho ma

tra loi cho chinh xac song c6 the noi rang: Song bat dau t u gio. Cau tho dau
nha tho t u ly giai nguon goc ciia song la t u gio "Song bat dau t u gio" nghla la
song bien la khoi dau t u gio, nho gio ma c6 song len. Nhung d cau tho thu hai
nha tho lai khong ly giai dugc nguon goc ciia gio "Gio bat dau tvr dau". The la
da ro, dau ra deh tan be roi nhung rot cupc "Song" van "chua hieu noi minh".
Em da hoa nhap vao "bien Ion ciia tinh yeu" roi ma em van chua hieu em. Deh
liic nay thi diing la nha tho phan van that su va danh lac dau bat lye "Em cung
khong biet nua".

Li giai dugc ngpn nguon cua song thi de boi "Song b^t dau tit gio" nhung
hieu "Gio bat dau t u dau" thi thi nhan lai ap ling "Em cung khong biet
jivia"- Cung nhu tinh yeu ciia anh va em no deh ra't bat ngo va t y nhien boi
//tinh yeu deh trong doi khong bao dpng". Cau tho " K h i nao ta yeu nhau" nhu
pipt cai lac dau nhe nh?, rat u la nu tinh. Ki la qua, di?u k i qua, em va anh yeu
nhau bao gio nhi ? Cau hoi nay muon doi khong ai l i giai noi nhat la nhihig
jj^n tre dang yeu va dam say trong men tinh ai. Tinh yeu la vay, kho l i giai,
Idio dinh nghia. Xuan Dieu - ong hoang ciia thi ca tinh yeu cung da tung ban
khoan khi dinh nghia ve tinh yeu "Do ai dinh nghia dugc tinh yeu/ Co kho gi
dau mot buoi chieu/N6 chiem hon ta bang nSng nhat/Bang may nhe nh? gio
hiu hiu". Chinh v i khong the l i giai ro ngpn nganh nen tinh yeu vi the'ma tro
nen d?p va la cai dich de cho muon nguoi di tim va kham pha. Gang kham pha
cang thu vi, cang kham pha cang dep.
,;

3. Ngh? thuat: Thanh cong ciia doan tho noi rieng va bai tho noi chung do
la nho vao mpt so thii phap ngh? thuat: The tho nam chi> tao am di^u ciia
nhUng con song bien. Ngh$ thuat doi lap, nhan hoa, an d u . . . ngon ngii mpc
mgc, gian di. Tat ca da tao nen nhihig van tho tinh yeu hay nhat mpi thoi d^i.
III.KETBAI
i
Tom lai, bon kho tho mo dau bai tho Song la bon kho tho hay nhat ciia bai
tho. Qua do nguoi doc cam nhan dugc trai tim yeu ciia Song va nguoi phy ni>
rat nong nan say dam, manh lift cupn trao nhung cGng rat nu tinh dang yeu.
Do^n tho giiip ta hieu dugc tinh cam va hon tho Xuan Quynh, d i i trong mpi
hoan canh n h u the nao thi tieng tho ciia chi v i n la tieng tho hon h^u voi
nhung khat vong hanh phiic doi thuong diing nhu loi chj vie't:
,
Chi rieng dieu dugc song cung nhau

.juij jj,^ y '

M e m vui suang v&i em la l&n nhat
Trai tim nho nam trong long nguc

,, ;„

day phut nao tim chang dap vi anh!
(Xuan Quynh)
2. Cam nh^n cua Anh/chj ve doan tho sau:
Con song dudi long sau
Con song tren mat nuoc
Nhihig con song nho bo
Ngay dem khong ngii dvegc
Long em nho den anh

Ci trong mo con thuc
209


Con song du&i long sau
D a u x u d i ve p h i r o n g B i c

Con song tren mat nude

D a u ngvtgc ve phtromg N a m

H a i cau t h o v o i h i n h thuc lap cau triic q u y ^ n hoa c i i n g n g h f thuat d o i tao

N o i nao em c u n g n g h i

nen sy di?p t r i i n g ciia n h u n g con song v o i n h i e u dang t h i i c khac n h a u . Song

H u o n g ve a n h - m p t p h u o n g

Ichong chi " d i i d p i - d i u e m " ; " o n ao - ISng l e " ma song con h i ^ n d i ^ n " d u o i
long s a u " (song n g a m ) , " t r e n m a t n u o c " (song noi). Co con song dxi d p i t u n g

Hl/dNGDAN

.

bpt trang xoa tren m a t bien ngay d e m gao thet ciing dai d u o n g n h u n g c i i n g c6

I. M 6 B A I

con song a m t h a m d i n g a m d u o i l o n g sau, k h o n g ai thay no, k h o ai cam nhan

X u a n Q u y n h la m p t t r o n g n h u n g gucmg m3t n u n o i bat ciia the h ^ nha tho

dupe ve no, chi rieng no m o i hieu m i n h dang con cao. Ca hai ke't h p p v o i n h a u

truong thanh trong

CUQC

k h a n g chien cho'ng M I c u u nuoc.

" S o n g " la bai tho

tieu bieu cho h o n t h o cua X u a n Q u y n h l u o n l u o n tran tro, khao khat d u g c yeu

lam nen s v da d a n g ciia song bien. Song la em, e m la song. C i i n g i\hu song kia,
tam h o n em c i i n g v 6 v a n n h i i n g p h i i c tap k h o hieu.

t h u a n g gSn bo. Bai t h o dupe i n t r o n g tap " H o a dpc chien h a o " (1968). Doan
t h o sap p h a n tich sau day n a m d p h a n g i i i a ciia bai tho. Co the x e m do la doan

H a i cau sau la de dien ta n o i n h o ciia song, d i i song t r e n m a t n u o c hay song
d u o i l o n g sau t h i ca hai deu n h o bo, deu h u o n g vao bo.

tieu bieu nhat ciia tac p h a m ve n p i d u n g va ngh? thuat bieu hi§n.

Oi con song nha ha

Con song du&i long sau

]

Ngay dim khong ngu duac
T h i ra la con song n h o bo. Bo la dich den cuoi c i m g ciia song. V i n h o b o ma

Hie&ng veanh mot

phuong

no bat chap ca k h o n g gian r p n g Ion, bat chap ca t h o i gian " n g a y d e m " de v u o n
toi bo. Song con cao n h o n h u n g va khao khat gap b o den d p " k h o n g n g i i

II. T H A N BAI
1. K h a i q u a t t r u w c k h i p h a n t i c h : Bai t h o " S o n g " d u p e X u a n Q u y n h

dupe". X u a n Q u y n h v 6 c i m g rinh te k h i m u p n m p t h i n h t u p n g rat d p n g de

sang tac tai bien D i e m D i e n n a m 1967, sau d u p e i n t r o n g tap " H o a dpc chien

dien ta n o i n i e m ciia n g u o i p h u nu k h i yeu. Song m u o n d o i v a n the, c6 bao gio

hao". Bai t h o m a n g a m h u o n g ciia n h i i n g con song bien va n h i j n g con song

thoi v6 song, c6 k h i nao chSng con cao, c6 k h i nao t h o i n g i m g h a n h t r i n h den

l o n g d a n g khao k h a t t i n h yeu. Bai t h o c6 hai h i n h t u p n g c i i n g song h a n h va

voi b o d i i m u o n v o i each t r o . T r o n g bai t h o " B i e n " ciia X u a n D i ^ u t h i ngupe

hoa d i e u , d o la " S o n g " va " E m " . H a i h i n h t u p n g nay da tao nen net d a n g yeu

lai. Song ehinh la n o i n h o m o n g la n o i t h o n t h i i c ciia n g u o i con trai v o i t h i i t i n h

cho bai t h o . D o a n t h o ta s5p p h a n rich la k h o 5 va 6 ciia bai t h o " S o n g " .

cam rat v 6 vap, cuong nhi$t, say d a m va bo chinh la e m v o i n h i i n g n u h o n den

2. N 6 i d u n g p h a n t i c h , c a m n h a n :

dam d u o i dat t r o i :
Anh xin lam song biec

a. K h o t h o t h u nhat b i n g t h i i phap n h a n hoa va an d u , nha t h o m a n g den cho

Hon mat cat vang em

n g u o i dpc n o i n h o ciia song ve b o dong t h o i ciing la n o i n h o ciia em ve anh:

Hon that khe that em

Con song dual long sau
Con song tren mat nuoc

^|p.

6 i con song nha bo

HfHai

Ngay dem

khongnguduac

Long em nha den anh
Cd trong ma con thuc
Phep n h a n hoa va an d u tao nen n h i i n g cau t h o m a n g t a m h o n ciia song
Day la m p t k h o t h o v 6 cung dac b i ^ t b o i t r o n g bai t h o chi d u y no c6 sau caU
Sau cau t h o trai d a i n h u n o i thao thiic, ban khoan ciia t a m h o n t h i si trong
d e m . N o i n h o bao t r u m ca k h o n g gian, t h o i gian: " L o n g s a u " - " m a t n u o c " '
"ngay" - "dem".
210

Hon em dem mdi mat
cau cuoi la liic ma h i n h t u p n g " e m " h i f n ra. A y c h i n h la n o i long n g u o i

Phy nir d a n g yeu: n o n g nan, ban khoan, b o n chon, thao thiic:
jgt^

^

Long em nha den anh
Ca trong ma con thuc
N e u song n h o bo t h i em n h o anh, do la q u y luat ciia t i n h yeu m u o n t h u o .

'^oi n h o k h o n g chi c6 m a t t r o n g t h o i gian dupe y thuc ( k h i chua n g i i ) ma con
8an v o i riem t h i i c - t h o i gian trong m o (ngii van n h o n h u n g ) . N h u vay c6 the
day la m p t n o i n h o t h u o n g t r u e t r o n g trai t i m ciia n g u o i p h u n i r k h i yeu.
ai do da n o i rang " C a u t h o "Ca t r o n g m o con t h u c " t y a n h u m p t con song
211

d i xuyen qua hai coi: Thyc va Mpng. Giai han cua Song la coi Thyc, con nguoi
phv n u khi yeu thi da xao trpn giua thyc va mo". Tinh yeu cua nguoi phy nu
sau sac c6 le ciJng chinh la vay.
CI day Xuan Quynh dung t u "long" that chinh xac de dien ta tinh cam cua
nguoi phy n u voi tinh yeu. Long la chon sau kin nhat cua tam hon con nguoi
nhat lai la tam hon nguoi phy nu. Long la ket tinh cua tinh cam dupe chung
cat trong mpt thoi gian dai qua bie't bao t h u thach. V i vay ma tarn long ay
khong chut hoi hpt ma da la gan, la rupt ciia nguoi phy nu roi. "Long em nho
den anh", cau tha gian d i , chan thanh ma nong nan, da diet. Cau tho "Ca trong
mo con thuc" loe len diem sang cua ngh§ thugt. No lam dao Ipn nhip song, noi
nho khong chi lam long em "boi hoi boi hoi, nhu dung do'ng lua n h u ngoi
trong than" hay "Dem nam lung chang toi giu6ng/Cu mong troi sang ra
duong gap anh" (ca dao). No con lam cho em nho nhung, thao thuc ngay ca
trong giac ngu. Co the noi, voi cau tho ay, Xuan Quynh da c6 the dupe xem la
thi sT tai nang bat nhat cua thi ca hi^n dai Vi^t Nam.
b. Kho tho thu hai la tieng noi the hi^n sy thiiy chung ciia nguoi con gai
trong tinh yeu:
1

Dau xudi vephkamg Bac
Dau nguac vephuang Nam

'

Noi nao em cung nghi

'

Huang veanh mot phumg
Dau moi cau tho, Xuan Quynh da dong vao do nhiing t u chi su doi lap

("dau xuoi - dau ngupc"). "Xuoi - ngupc" phai chang la noi vat va gian truan
trong tinh yeu. Con each noi Phuong Bac, phuang Nam la chi khoang each xa
xoi nghin trung:
Vua thodng tieng coi tau
Long da Nam da Bac
(Xuan Quynh)
Cach noi ay hoi ngupc. Phai noi la "xuoi N a m " "ngupc Bac" moi diingNhung noi nhu the, Xuan Quynh da lam hif n ro long minh: cupc doi dau c6
the nao di chang nua thi em van mai mai yeu anh. Tmh yeu c6 the lam dao Ion
phuong huong BSc, Nam nhung phuong huong the nao khong quan trpng,
quan trpng nhat van la "phuong anh".
Noi nao em ciing nghi
Huang veanh - mot phuang
Xuan Quynh bupc chat bao "spi nho, spi thuong" nghieng het tinh, doc he't
yeu thuong ve phuong anh. The moi bie't tinh yeu cua chi nong nan, manh 11?'
the nao. Huong ve anh thi c6 the thay doi nhung voi loi khang dinh chae nich
212

"rnP*^ phuong" thi noi em huong ve la bat di bat djch. Anh da danh "h§ qui
j-hieu" cua doi em. T u do nha tho da noi den noi nho ba't chap van vat, khoang
each, tiiih yeu la su gap go giiia hai tam hon khong c6 gidi han. Chi can nghi ve
nho ve anh thi anh da 6 trong trai tim em roi. Dung nhu loi chi da tung vie't:
Em tra vedung nghia trai tim em
La mdu thit dai thuong ai chang c6
Dau ngimg dap khi cuoc dai khong con nua

,,,; ,, r< . ^vt:

Nhitng biet yeu anh ca khi chet di roi
t ou i f f t d n M I - .
3. Ngh6 thuat: Su thanh cong ciia Xuan Quynh trong bai tho "Song" khong
chi 6 tinh cam chan thanh nong chay ma con 6 nghf thuat xay dvmg hinh tupng
song - hinh tupng trung tam ciia bai tho. A n du, nhan hoa, doi lap, lap ca'u tnic,
the tho nam chu da lam nen nhiing con song nho thuong. Song trong bai tho la
inpt hinh tupng kep. Song vua la song bien vua la song long ciia nguoi phu n u
dang yeu. Hinh tupng song rat da d^ng: liic d i i dpi, on ao, liic dju em lang le cung
nhu tam hon em vay diu dang lam nhung cung doi khi nong chay, manh li?t.
in. KET BAI
Tom 1^, doan tho de lai d u am khong diit ve nhiing con song nho bo thao
thiic. Cang nong nan hon nua boi tinh yeu manh li^t ciia n i i sT Xuan Quynh. Doan
tho da the hifn rat gpi cam, sinh dpng nhiing trang thai cam xiic, nhiing khat
khao manh li^t ciia mpt nguoi phy nu dang yeu khie'n moi Ian ga'p trang sach lai
ta khong the nao quen. Tu doan tho, ta c6 the noi: "Tam hon ciia nguoi phu nvt
Vi?t Nam trong tinh yeu tao bao, manh me nhung van giii dupe net truyen tho'ng:
s\ thiiy chung, gan bo, dang yeu mang d ^ tam hon nguoi phy n u Vi§t Nam".
3. Cam nhan do^n tho sau trong bai tho "Song" - Xuan Quynh:
6 ngoai kia dai duong
Tram ngan con song do
Con nao chang toi bo
Dii mudn voi each tra
Cupc doi tuy dai the
Nam thang van di qua
Nhu bien kia dau rpng
May van bay ve xa
Lam sao duQc tan ra
Thanh tram con song nh6
Giira bien Ion tinh yeu
De ngan nam con vo.

HU'6NG DAN
I.M6BAI
Xuan Quynh la mpt trong nhung guong mat n u noi bat cua the h$ nha tho
truong thanh trong cupc khang chien chohg M i cihi nuoc. "Song" la bai tho
tieu bieu cho hon tho cua Xuan Quynh luon luon tran tro, khao khat dugc yeu
thuong gan bo. Bai tho dugc i n trong t^p "Hoa dpc chieh hao" (1968). Doan
tho sap phan tich sau day nam 6 phan cuoi cua bai tho. Co the xem do la doan
tieu bieu nhat cua tac pham ve npi dung va nghe thuat bieu hi?n.
"Ongoaikiadqiducmg

^K,
^Bj^

Ttnh ta nhu hang cay
Da qua miia bao gio
Ttnh ta nhu dong song
Da yen ngay thdc lU

HF

(Tho tinh cuoi mua thu)

b. Neu nhu nhimg kho tho tnroc nha tho noi ve niem vui suong dao dat,
titles nhung nho gian htm thi do?n tho nay nha tho lai the hifn nhung ban
khoan, lo I5ng. Do cung la trvrc cAm aia tinh yeu:
'
Cuoc dai tuy dai the

'

•

Nam thdng van di qua
Nhu bien kia dau rang

De ngan nam con vo"
II. THAN BAI
1. K h a i quat trvtifc
k h i ph&n tich: Bai tho "Song" duoc Xuan Quynh
sang tac tai bien Diem Dien nam 1967, sau dug-c in trong tap "Hoa dpc chieh
hao". Bai tho mang am huong cua nhimg con song bien va nhung con song
long dang khao khat tirih yeu. Bai tho c6 hai hinh tugng cung song hanh va
hoa difu, do la "Song" va "Em". Hai hinh tugng nay da tao nen net dang yeu
cho bai tho. Do?n tho ta sap phan tich la ba kho cuoi cua bai tho "Song".
2. Ndi d u n g c a m n h a n , p h a n tich:

a. Kho tho thu nhat, nha tho the hi^n niem tin cua minh vao tinh yeu
dich th\rc:
O ngoai kia dai duang

v

Tram ngan con song do
\ nao chang tai hct
DM mudn vai each tra
Nha tho nhin nhiing con song ngoai dai duong va thay dugc hang tram,

May van bay vexa

Nha phe binh Chu Van Son da c6 mgt nhan xet ra't hay ve tho Xuan Quynh
nhu sau: "Tha Xuan Quynh la tha cua mot cdnh chuon chuon hay tim cho nuang than
trong nang noi dong bao cua cuoc dai... The giai tha ca Xuan Quynh la su tuang tranh
khong ngieng giiea khac nghiet vd yen Idnh vai nhimg bieu hien song dong va bien
khon ciing ciia chiing. O do trdi tim tha Xuan Quynh la cdnh chuon chuon bdo bao ci
chao di chao ve, met nhodi giita bien dong vd yen dinh, bdo tovd binh yen, chieh tran
vd hoa binh, thdc lH vd em troi, tinh yeu vd cdch tra, ra di vd tra lai, chdy trdi phieu
vd tru vieng kien gan, to'dm vd dong dai, song vd ba, thuyeh vd bien, nha ga vd con tdu,
trai xanh vd bom dan, gio Ldo vd cdt trang, thiiy chung vd trac tra, xuan sac vd tan phai,
ngon liea co dan vd dai ngdn toi sam...". Co le ciing la v i Xuan Quynh la nguoi phy
nu da cam luon luon dvr cam nhiing giong bao cugc doi du long ch} van tin yeu.
Trong tinh yeu, Xuan Quynh cung gap nhieu trac tro, nhung kho dau, cay dSng.
Boi vay, tinh yeu voi ch| doi khi chi la khoanh khac:
Em dau ddm nghi Id vinh vien
H6m nay yeu mai c6 the xa rot

hang ngan, hang tri?u con song bien. Va nhiing con song do dang huong vao
bo du gap bao nhieu kho khan trac tro. Do cung la an d u ngh§ thuat de chi
tinh yeu mar\ lift cua nguoi con g a i . Song xa voi each tro van tim dugc toi bo
nhu t i m ve nguon cgi yeu thuong "con nao chang toi bo", ciing n h u anh va em
se vugt qua mgi kho khan de den voi nhau, de song trong hanh phiic trgn v?n
aia lua doi "du muon voi each tro". B6i nhu ong ba ta tung noi:
Yeu nhau may nui ciing leo
^

May song ciing Igi may deo cung qua

Va gian nan t h u thach la nhiing dieu khong the thieu trong tinh yeu lua doi.
Nhung qua t h u thach tinh yeu moi thvc sv viing ben. Xuan Quynh d i n g da

''

(Noi cung ai\h)
Xuan D i | u ciing da timg d u cam:

iiK.)

' (.
''

Tinh yeu den tinh yeu di ai biel
Trong gap ga da c6 mam ly biet

•• '
• '

(Giucda)
Tac gia su dung phep so sanh: lay cai khong gian de noi cai thoi gian. Xuan
qua kho tho tren da phan nao cho nguoi dgc nhan thuc ro ve nhung d y
va noi ban khoan cua chj. Nhiing tir "tuy dai the - van d i qua - dau rgng"
'^W' chua dung 6 trong no it nhieu noi au lo va nhiing ngam ngui. Cugc doi
dai nhung tuoi tre ciia moi con nguoi la hiin han. Cho nen khong the ngSri

timg viet:

215


n o i " n a m t h a n g v a n d i q u a " . G i o n g n h u bien k h o i kia " d a u rQng" v a n nao

Giiia bien l&n tinh yeu

ngSn du
Dengan nam cdn vo.

t h o i g i a n n e n X u a n Q u y n h tiec cho sy hvhi han a i a d o i n g u o i . 6 d i e m nay,
X u a n D i ? u d i n g rat d o n g cam v o i X u a n Q u y n h :

Bon cau t h o khep lai bai t h o "Song" la khat v g n g m a n h l i f t a i a nha t h o X u a n
Q u y n h . D o la khao khat m u o h m i n h " d u g c tan r a " thanh " t r a m con song n h o " .

Ldng toi rong nhimg luong trcri at chat

Vang! Con song se k h o n g con la song neu n o chi biet song cho rieng m i n h . Song

Khong cho dai thai tre cua nhdn gian

chi thuc s v la song k h i no hoa chung vao m u o n d i f u a i a d a i d u a n g bao la. T i n h

Noi lam chi rang xuan van tuan hoan

ygu ciia con n g u o i cung vay, neu chi biet giir cho rieng m i n h t h i se tan phai theo

New tuai tre chang hai Ian th&m Iqi

nam thang. Va t i n h yeu se chi bat t i i k h i t i n h yeu d o hoa vao bien Ian a i a t i n h

Con troi dat nhung chang con toi mai

ygu nhan loai. N h a t h o da the hien m p t khat v g n g m a n h l i f t m u o n l a m t r a m con

Nen bang khuang toi tiec ca dat trai

song de hoa m i n h vao dai d u o n g bao la, hoa m i n h vao bien Ian t i n h yeu de m o t

T u y the nha t h o v a n t i n t u o n g , t i n t u o n g 6 tarn l o n g n h a n h a u va t i n h yeu

^tii vo m u o n d i f u yeu t h u a n g "De ngan n a m con v o " . Phai chang d o la khat

chan t h a n h cua m i n h se v u g t qua tat ca. Co the n o i X u a n Q u y n h y e u t h u a n g

vgng m u o n bat t i i hoa t i n h yeu a i a nu si Xuan Quynh? Vang! D a y chinh la khat

tha thiet, m a n h li?t n h u n g c u n g t i n h tao n h a n t h i i c d u cam n h i i n g trac t r o , t h u
thach t r o n g t i n h y e u d o n g t h a i cung t i n t u o n g vao sue m a n h t i n h y e u se giiip
. n g u o i p h u n i i vuden bo, n a m t h a n g se d i qua t h o i g i a n d a i dang d a n g va m a y n h o be se v u o t
qua bien r p n g de bay ve xa. M p t loat h i n h anh t h o an d y d u g c bo t r i t h a n h mot
h^ t h o n g t u o n g p h a n , d o i l^p de n o i len d\f cam t i n h tao, d u n g d a n va n i e m tin
m a n h li?t cua nha t h o vao sue m a n h cua t i n h y e u . T r o n g bai t h o " T h a t i n h cuoi
m i i a t h u " chj c u n g da t i m g viet:
"Thai gian nhu la gio
Miia di theo thang nam
,

Tuoi theo miia di mai

' ,^it|t>«^B;i>

Chi cdn anh va em
Chi cdn anh va em
Cung tinh yeu a lai"

C h i t h u a n g d a t t i n h y e u giua k h o n g gian bao la (bien k h a i , dat t r o i , may
g i o . . . ) va t h a i g i a n bat tan ( m i i a t h u d i , k y uc, " t h o i g i a n t r a n g " , " t h a i gian oi
sao k h o n g d o i sac m a u " . . . ) de d i den tan c i i n g x i i sa, den tan c u n g k h o dau
a i a cupc d a i ch} da n e m t r a i . Cho nen, that de h i e u cai k h a t v p n g ngay cang
dang len m a n h l i ^ t k h o n c u n g t r o n g trai t i m n g u o i nve t h i si a i a tii\ y e u va
hanh p h i i c d o i t h u a n g . Phan t i c h k h o cuoi ta se thay ro d i e u d o .
c. K h o tho cuoi, n h a n v^t t m tinh khao khat hoa tinh y e u con song nho
cua m i n h vao b i e n Ion tinh yeu bao la, rpng Ion - de song het m i n h trong
tinh yeu, de tinh y e u rieng hoa than v i n h v i l n thanh tinh y e u m u o n thu6:
Lam sao dugc tan ra
Thanh tram con song nho
216

vgng m a n h l i f t , tha thiet a i a n g u o i p h y nu v o i trai t i m h o n hau, chan thanh,
giau true cam. Trai t i m ay k h o n g he nho nhoi, c6 d a n t r u a c su vTnh c u u ma rgng
Ian, khao khat se chia va hoa nhap vao coi v i n h hang, vao m g i cugc d o i . Trai t i m
nong nhiet ay an chua m o t khat v g n g Ian lao dugc song m a i t r o n g t i n h yeu, bat
t u v o i t i n h yeu. Bai t h o da khep lai ma n h i i n g con song dat dao, khac khoai van
vo n h i p t r o n g l o n g dgc gia, v a n cat tieng ngan v a n g m g t t a m hon, m g t t i n h yeu
bat diet. Song se m a i m a i con n o i song!
Xuan Q u y n h viet bai t h o nay vao n h i m g n a m 1967, k h i cugc k h a n g chieh a i a
nhan dan m i e n N a m 6 vao giai doan ac liet, k h i thanh nien trai gai ao ao ra tran
"Xe dgc T r u a n g Son d i cxki nuoc", k h i san ga, ben nuoc, goc da, san t r u o n g dien
ra n h u n g "Cugc chia l y m a u d o " . Cho nen c6 dat bai t h o vao t r o n g hoan canh ay
ta m o i cang thay ro nSi khat khao a i a n g u o i con gai t r o n g t i n h yeu.

3. N g h f thuat: Ve d?p t a m h o n ciia n g u o i p h u nu t r o n g bai t h o d u g c the
hi?n qua n h i i n g y e u to n g h f thuat dac sac: a m d i f u , n h i p d i f u n h u n h j p song
the h i f n n h i p t a m h o n , n h i p t i n h cam t r o n g t a m h o n n g u o i p h u nu; h i n h t u g n g
song, h i n h t u g n g t r u n g tam, x u y e n suot bai t h o v o i d i i m g i sac thai, c u n g bac
fihu t a m h o n n g u o i p h u n u dang yeu; s u ke't h g p hai hoa giira h i n h t u g n g
song va em, t u y hai m a m g t , c6 liic phan chia, c6 l i i c lai hoa n h a p de n o i len
nhiing net, n h i i n g p h u o n g d i e n p h o n g p h i i , p h i i c tap, n h i e u k h i m a u thuan
nhung t h o n g nhat t r o n g t a m h o n n g u o i con gai d a n g y e u .
III.KETBAI
T o m l a i , qua cam n h a n ba k h o t h o cuo'i n o i rieng va bai t h a " S o n g " n o i
^hung, ta cang n g u o n g m g h o n n h i i n g con n g u o i p h y nu V i f t N a m , n h u n g
Con n g u o i l u o n t h u y chung, l u o n song het m i n h v i m g t t i n h y e u . X u a n Q u y n h
d a n g la m g t nha t h o nu a i a t i n h y e u lua d o i , chi da l a m p h o n g p h i i h o n
S'ai d i f u t i n h y e u cho nen t h o ca n u o c nha.
217


4: Phan tich h i n h tugng " S o n g " trong bai tho " S o n g " ciia Xuan
Q u y n h . N e u cam nh|n ve

dfp tarn hon ngiroi phi;i n u trong tinh yeu
HU"6NG D A N

1. K h a i q u i t tnroc k h i phan tich: Song la hinh tugmg trung tarn cua bai tho
an du. Ciing voi hinh tugiig em (hai hinh tu(?ng nay

song hanh suot tac pham), song the hien nhung trang thai, quy luat rigng ciia
tinh yeu cung ve dep tarn hon nguoi phu n u rat truyen thong ma rat hien dai.
2. Song CO n h i e u doi ci^c n h u tinh yeu c6 nhieu cung bac, trang thai va
n h u tam hon nguoi phu nir c6 n h i m g mat mau thuan ma thong nhat (Phan

tich hai cau dau voi ket cau doi lap - song hanh va voi vi?c dat cac tu diu em,
lang le 6 cuoi cau tao diem nhan).
3. H a n h trinh ciia song tim toi bien k h o i n h u h i n h trinh cua tinh yeu
hudng ve cai v6 bien, hiy^t dich, n h u tarn hon nguoi phv nir khong chiu
chap n h ? n

vao svec manh ciia tinh yeu.
Ketluan:

qua h i n h ttfqmg nay.

va la mpt hinh tugng

phiic, dii C O phap phong truac cai v6 tan ciia thoi gian, nhung vSn vimg tin

chat h?p, tii tiing (Phan tich hai cau sau ciia kho 1 voi kieu noi

nhan manh n h u khong hieu noi, tim ra tan...)
4. D i e m k h d i dau bi an cua song giong diem khod dau v a sxf mau nhi?m,
kho nam b i t ciia tinh yeu (Phan tich cac kho 3, 4 ciia bai tho voi difp tu ngh!
va s u xuat hi^n ciia nhieu cau hoi...).

- Song la bai tho tinh thupe loai hay nha't ciia Xuan Q u y n h noi rieng va
the Viet N a m hien dai noi chung.
..... , .
.

Rieng vi?c s i i dung hinh tupng song lam an du thi khong moi, nhung

nhiing tam s u ve tinh yeu cung each khai thac sue chiia eiia an du nay lai eo

nhirng net thuc s u moi me. Xuan Q u y n h qua da tim dupe mpt hinh tupng tho
d?p de giai bay tinh yeu diu dang ma manh lift, gan gui, rieng tu ma rpng mo,
phong khoang eiia nguoi phu nii.


BAI L A M
Xuan Q u y n h la nha tho n i i tieu bieu nhat ciia tho ca V i f t N a m hifn dai.
Nguoi yeu tho menh danh chi la "Nir hoang ciia thi ca tinh y e u " . T h o eiia chi
la tieng noi nhan hau, thiiy chung, giau true cam va da diet khat vpng hanh
phiic doi thuong. "Song" la bai tho dupe lam nam 1967 nhan chuyen di thuc te
6 bien Diem Dien. Bai tho sau do dupe in trong tap Hoa doc chieh Mo. "Song" la
bai tho tieu bieu nhat cho phong each tho tinh yeu ciia Xuan Q u y n h . Bai tho de
lai trong long ban dpe hinh tupng song va em.

"

Song la mpt hinh tupng dpng, bat bien cung n h u " V i tinh yeu muon thuo /

5. Song l u o n van dpng n h u tinh yeu g i n lien voi n h i m g k h i t khao, tran

Co bao gio diing yen". V i vay cho nen song dupe cac nha tho ehpn lam thi lifu

h-d khong yen, n h u nguoi phi^ nir k h i yeu luon da diet n h o nhung, con cac

de bieu tupng cho tinh yeu. Neu Xuan D i f u m u p n song de bieu tupng cho tinh

udc vpng ve mpt tinh yeu v u n g ben, chung thiiy (Phan tich cac kho 5, 6, 7, 8

yeu ciia anh " A n h xin lam song biec/ Hon mai cat vang em/ H o n that khe that

ciia bai tho voi loi s i i dung di?p tvr, di?p ngu, di$p cii phap; voi hi?u qua ciia

em/ Hon em dem mai mai/ D a hon roi hon lai/ Cho den nat ca troi/ A n h moi

hinh thiic doi lap tren - duoi, thuc - ngii, bac - nam, xuoi - ngug»c...; voi kieu

thoi dao dat". T h i Xuan Q u y n h lai mupn song la bieu tupng cho nhiing cung

giai bay tinh cam bpc true n h u Long em nho den anh/ C a trong mo con thuc...).

bac tinh cam ciia nguoi phu n u trong tinh yeu nhieu khao khat va bien dpng.

6. Song l i h i f n tugng thien nhien v i n h cmi n h u tinh y e u l i k h i t vpng

Hai hinh tupng song va em luon di doi sanh cap voi nhau. Song la em ma em

muon doi ciia con nguod, tmdc het la nguod p h y n i i (nhan vat \xvt tinh) muon

cung la song. Song va em hoa quyfn vao nhau, c6 liie khien ta khong nhan ra

dang hien ca cuoc doi cho mpt tinh yeu dich th\rc (Phan tich kho cuoi ciia bai

^au la em dau la song nhung c6 liic lai tach ra, soi chieu vao nhau, ton len

tho voi y nghi va each noi rat tao bao ciia mpt nguoi con gai h i f n dai: L a m sac

nhung ve d?p v u a da dang lai v u a phong phii.

dupe tan ra...).

7. N e u c i m nhan ve v6 d?p tam hon ngwod ph\ n u b-ong tinh y e u qua
h i n h tupmg song
-

Truoe het, hinh tupng song cho ta thay dupe nhijng net d?p truyen

thong eiia nguoi phu nir trong tinh yeu: that dam tham, d}u dang, th^t hon
h^u de thuong, that chung thiiy.
-

H i n h tupng song cung the hi?n dupe net d?p hi?n dai ciia nguoi phii nft

trong tinh yeu: tao bao, manh lift, dam vupt qua mpi tro ngai de giii gin h^nh

rf .

Hinh tupng song truoe het dupe gpi ra tii am hudng dao dat, nhip nhang
bai tho. The tho nam chir c6 tac dung tao ra nhihig nhip dif u ciia song. C a
''ai tho la mpt dai duong, moi kJio tho la mpt eon song Ion, moi cau tho la mpt
^on song nho. Tat ca da tao nen mpt am huong menh mang, dao dat ciia
•^iing con song long nhieu cung bac:
J si .Inn! fl'ii

Du doi va diu em

djrJ S"^''

On ao va lang le

r i o u w mx\

Song khong hieu noi minh
Song tim ra tan be

; '

_

^'sn<:-


H a i cau tho dau voi ngh# thuat doi: "Du dpi" - " d j u e m " ; "6n

pi^m tinh yeu tie'n bp va m^nh me ciia nguoi phy nu thai dai. Co thay ngay
xua quan n i ? m tinh yeu c6 hii "cha m ? dat dau con ngoi do" de roi bao eo gai
jja phai cat len lai than van ai oan:
^

ao" - "lang

le" da lam hi?n len ve d?p cua nhung con song bien ngan doi doi e y e Nhiing
luc bien dpng, bao to phong ba thi bien du dpi on ao con nhirng giay phiit song

Than em nhu gieng giira dang

gio di qua bien lai hien hoa tro ve diu em lang le. Xuan Q u y n h da m u p n nhip

Nguoi khon rua mat nguoi pham rua chan

song de the hien nhip long ciia chinh minh trong mpt tarn trang bung chay

Than em nhu tam lua dao

khat " V i tinh yeu muon thud/ C o bao gio dung yen". Diing n h u vay, tinh yeu

Phat pha giita cha biei vao tay ai

ciia nguoi con gai nao bao gio yen djnh boi c6 liic hp yeu rat dvt dpi, yeu manh

T u do ta m a i thay het

li^t he't minh voi nhi^ng nho nhung "ca trong m a con thuc", doi khi ghen

' ""^'^

'

'

'

.

dupe eai m a i me trong quan ni^m tinh yeu eiia

Xuan Q u y n h : N g u o i phy nii chii dpng tim den voi tinh yeu de dupe song voi

tuong gian hon v6 ca:

chinh minh.

Neu phai each xa nhau

Tinh yeu mai mai la khat vpng cua tup'i tre, np lam boi hoi, xao xuyen rung

Bien chi con song gio

dpng trai tim ciia lua doi, ciia con trai eon gai, eiia em va anh.

Neu phai each xa anh
,'

n udq i , . ^ ; , /

Hoge:

ngpn lua manh li^t cua tinh yeu, khong chiu yen dinh ma day bien dpng, khao

Oi con song ngay xua

Em chi con bao to'

Va ngay sau van the

(Thuyen va Bien)

Noi khat vong tinh yeu

N h u n g ctJng c6 luc nguoi con gai lai thu minh tra ve voi chat nxx tinh dang

Boi hoi trong ngue tre

yeu, hp lang le, dju em ngam soi minh va lang im chiem nghiem:
C o nhung tinh yeu khong the noi bang lai

T u " O i ! " cam than n h u tieng long tho't len tu noi thon thuc ciia trai tim yeu.

^

Nghe thuat doi lap "ngay xua" - "ngay sau" eang lam ton them net dang yeu

Chi hieu nhau qua timg anh mSt

ciia song. Song la the muon doi van the van d u dpi on ao van diu em lang le

Nhimg do la tinh yeu hen vimg nhat

nhu tinh yeu tuoi tre c6 bao gio dung yen. Boi tinh yeu tuoi tre luon khat vpng

Bed thu on ao la thu de lang quen

luon khat khao va mo uoc. No lam ta boi hoi khat khao va nhung nho boi

(Dinh T h u Hien)

"Lam sao song dupe ma khong yeu/ Khong nho khong thuang mpt ke nao"

Song cua Xuan Q u y n h la tieng noi ciia mpt tarn hon thieu nu dang trong dp

hay "Bat chim b u a m tha vao vuon tinh a i " (Xuan Di^u). T i n h yeu lam dien dao

tuoi hai muai, tieng noi cua mpt trai tim chan thanh va dam me, lupn rue chay

tuoi tre voi nhiing nho nhung gian hon, nhirng con cao da diet n h u loi tho

chat tre trung manh li^t, khao khat dupe song het minh va yeu het minh. V i the

Xuan Q u y n h da timg viet "Nhij-ng ngay khong gap nhau/Long thuyen dau ran

cho nen:

v6/ Nhirng ngay khong gap nhau/ Bien bac dau mong nho". C o yeu nhau mai
Song khong hieu noi minh

.\'j>i I

a! ,

Song tim ra tan be

thay dupe con cao eiia vj nho, miii ai an, moi thay dupe the nao la "boi hoi
trong ngue tre".

Ba hinh anh "song", "song", "be" n h u la nhiing chi tiet bo sung cho nhau:

Tinh yeu la song, la gio. V a qua song, gio ay, nha tha da noi len that de

song va be lam nen dai song, song chi thuc s u c6 doi song rieng khi ra voi bien

thuong eai nhu cau tu nhan thiic, tu phan tieh, li giai, nhung lai khong the

khai menh mang tham t h i m . Mach song manh me n h u but pha khong gian

c^t nghla noi ciia tinh yeu. Tinh yeu cung n h u song bien, gio trai vay thoi, no

chat h^p de khat khao mpt khong gian Ion lao. H a n h trinh tim ra tan be chat

*V nhien, hon nhien n h u thien nhien va ciang kho hieu, nhieu bat ngo n h u

chua sue song tiem tang, ben bi de vuon tai gia trj tuy^t dich cua chinh minh.

*hien n h i e n :

Song khong cam chju mpt cupc s6ng doi song chat h?p, tu tiing nen no lam

Truac muon triing song be

cupc hanh trinh ra bien khai bao la de thoa sue vay vung. T m h yeu ciia Xuan
Q u y n h ciing vay, tinh yeu ciia nguoi phu n u cQng khong the dung yen trong
mpt tinh yeu nho h?p ma phai vuon len tren tat ca mpi s y nho h^p tam thuang
de dupe sp'ng voi nhung tinh yeu cao ca, rpng Ian, bao dung. Day la mpt quan
ion

V

Em nghiveanh, em

I

Em nghi vebien l&n

M

Tie noi nao song ten

"
-

'

''

221


Nha ai boi hoi boi hai

Song hat dau tit gio

Nhu dung dong liea nhu ngoi dong than

Gio bat dau tie dau

(Ca dao)

Em cung khong Met nifa

Con Xuan Q u y n h t h i :

Khi nao ta yeu nhau

Con song dual long sau

N g u o i p h u nu b a n khoan ve k h o i n g u o n cua t i n h yeu va bpc bach m p t each

Con song tren mat nuac

h o n nhien, chan thanh s u bat luc k h o n g l y giai dupe cau h o i m u o n d o i ay trong
t i n h yeu: " E m cGng k h o n g biet nua - K h i nao ta yeu n h a u " . Day la m p t each cat

Nhitng con song nha ba

nghia ve t i n h y e u rat X u a n Q u y n h , m p t each cat nghia rat n i i t i n h , rat true earn.

Ngay dem khong ngu dugc
Long em nha den anh

L i giai d u g e n g p n n g u o n cua song t h i de b o i "Song bat d a u t u g i o " nhung

Ca trong ma con thuc

de h i e u " G i o bat dau t u d a u " t h i t h i nhan lai ap u n g " E m c i i n g k h o n g biet
n i i a " . C u n g n h u t i n h yeu cua anh va e m no d e n rat bat n g o va t u n h i e n boi
" T m h y e u d e n t r o n g d o i k h o n g bao d p n g " . Cau t h o " E m c i i n g k h o n g biet nira"
n h u m p t cai lac d a u nhe nhe, bang k h u a n g va p h a n v a n . D e n cau h o i " K h i nao
ta y e u n h a u " t h i d i i n g la nu sT d a n g bang k h u a n g va ban khoan. K i la qua, dieu
k i qua, e m va anh yeu nhau bao g i o n h i ? Cau h o i nay m u o n d o i k h o n g ai li
giai n o i nhat la n h i r n g ban tre dang yeu va d a m say t r o n g m e n t i n h ai. Tinh
yeu la vay, k h o l i giai, k h o d i n h nghia. Xuan D i e u - o n g hoang eiia t h i ea tinh
yeu cijng da t u n g ban khoan k h i d i n h nghia ve t i n h yeu " D o ' ai d i n h nghia

d u p e t i n h yeu/ Co k h o g i d a u m p t b u o i chieu/ N o chiem h o n ta b a n g nang
nhat/ Bang m a y nhe nhe gio h i u h i u " . C h i n h v i k h o n g the l i giai ro n g p n nganh
nen t i n h yeu v i the m a t r o nen d?p v a la cai d i c h de cho m u o n n g u o i d i t i m va
k h a m pha. T i n h y e u k h o n g c6 t u o i cung n h u " x u a n k h o n g ngay t h a n g " . Tinh
yeu la m p t an so'giua hai the g i o i t a m h o n chua day b i mat.

ciia m p t t a m h o n d a n g yeu. Ca bai t h o la n h i i n g d p t song n o i n h a u v o vao t a m
Hon n g u o i dpc. Song va nhan vat em dan quy^n vao n h a u de t h i t h a m n h i i n g
n6i niem, n h i i n g t a m t u . D a y la m p t k h o t h o v 6 cung dae bi^t b o i t r o n g bai t h o
chi d u y no c6 sau cau. Sau cau t h o trai dai n h u n o i thao thuc, ban khoan ciia
tam hon t h i si t r o n g d e m .
"Con song dual long sau
Con song tren mat

nude"

H a i cau t h o vod h i n h t h i i c lap cau true quy^n hoa c i i n g n g h ^ thuat d o i
" d u o i l o n g sau - tren mat n u o e " tao nen s u diep triing ciia n h i i n g eon song v o i
nhieu dang thiic khac nhau. Co con song gam gao tren m a t dai d u o n g n h u n g
hon ca con song tren mat nuoe. Ca hai ket h p p v o i n h a u l a m n e n s u da dang

Anh la anh ma em van la em

ciia song bien. Song la em, em la song. C i i n g n h u song kia, t a m h o n em ciing

Thanh

vo van n h i i n g p h i i e tap k h o hieu. Liic lang le, e m d e m k h i n o n g nan d i i d p i ,

Cua hai vu. tru chua day bi mat

N h i r n g t a m h o n b i m a t ay l u o n khao khat giao hoa, khao khat k h a m pha
n h u n g lai k h o n g l y giai n o i t i n h yeu. Boi t i n h yeu la bai toan chua eo lod

tam h o n t h i sT va cung la ciia m u o n kiep "ma hong". Bai t h o " S o n g " ra d o i k h i
n h i h i g con song l o n g d a n g len d i i d p i , n h i i n g eon song n h o t h u o n g , thao thiic

Cling CO con song cupn trao t r o n g long bien ca. C o n song n g a m eon m a n h li^t

Dii tin tuang chung mot dai mot mgng
Co the nao qua Van Ly Truang

ivrs

H o a cung n h i i n g eon song: song tho, song long, ta t i m ve eoi sau k i n o i a

giai

dap, t i n h y e u n h u bai t h o chua eo h o i ket. V i the t i n h yeu l u o n d^p, l u o n mo^
va hap d a n . Co le v i the ma t h i si da lac d a u " E m cung k h o n g biet nira/ K h i nao
ta yeu n h a u " .

nhung the nao d i n i i a , e m v a n m a i la em, v a n m a i 6 m t r o n g l o n g m p t n o i n h o
thuong k h o n g diit. C i i n g n h u song kia thoi, d u d i u e m hay d i i d p i t h i :
"Oi con song nha ha
Ngay dem khong ngu dugc"

.

'

X u a n Q u y n h v o c u n g t i n h te k h i m u o n m p t h i n h t u p n g rat d p n g de d i e n
^3 noi n i e m ciia n g u o i p h u n i i k h i y e u . Song m u o n d o i v a n the,

T i n h y e u gan l i e n v o i n o i n h o - m p t t r o n g n h i r n g g a m m a u ehii dao ciia tin^^

<

c6 bao g i o

thoi v o song, c6 k h i nao chang con cao, eo k h i nao t h o i n g u n g h a n h t r i n h den

y e u . Bao ke n h o n g u o i m i n h yeu m a dao dien:

^oi b o d i i m u o n v o i each t r o . Song chang eon la song neu t m h yen, lang le. V i

T r o i con eo b i i a sao quen mpe

]^^y m a song da d u p e X u a n Q u y n h dien ta bang m p t tir n g i i rat sang tao

222

Anh chang dem nao chang nha em

•^hong n g i i d u p e " . Song la vay, dii lang y e n d u o i l o n g bien hay d i i d p i tren

(Xuan D i ^ u )

"^^t d a i d u o n g t h i n g a n d o i v a n khat khao t i m ve ben b o t i n h tai. C h u a d e n
223

du
Niem ma uac trong em la l&n nhat

"Boi hon mai ngan nam khong thoa/ Boi yeu bo lam lam em o i " . N e n con

Trdi tim nho nam trong long nguc

song da hanh trinh vugt qua khong gian bao la va thoi gian xa thSm. N o bat

Giay phut nao tim dap chang vt anh

chap ca thoi gian "ngay dem khong ngii dugc" de quyet tam huong vao b6

The moi biet tinh yeu cua chi nong nan, manh li^t the nao. H u o n g ve anh

cho thoa noi niem mong nho.

thi CO the thay doi nhung voi loi k h i n g dinh chae nich "mpt phuong" thi noi

V a neu song nho bo thi em nho anh. Do au ciing la quy luat cua tinh yeu.
Ldng em nhd den anh
M : . ; ! vt:\-.

i:r

Qxn huong ve la bat di bat djch. A n h da la "h$ qui chieu" eiia doi em. Tir do

*

nha tho da noi den noi nho bat chap van vat, khoang each, tinh yeu la s u gap

Cfl trong ma con thuc

go giiia hai tam hon khong c6 gioi han. C a m thong cho cupc doi Xuan Quynh,

Xuan Q u y n h dung c h u "long" rat tinh te. Long la noi sau kin nhat cua tarn

ta cang hieu them tinh cam cua eh}:

,, •

hon con nguoi. Noi bi mat thSm sau cua tinh yeu va noi nho. K h i Xuan Quynh

"Em tra vedung

noi "long em nho" nghia la chi da phoi bay tat ca gan ruot ciia minh de doc he't

Ld mdu thit, dai thuang ai chang c6

yeu thuong ma gui ve nguoi minh yeu. Noi nho khong chi c6 mat trong thoi

Van ngieng dap luc cuoc dai khong con nua

gian dugc y thuc ma con gan voi tiem thuc - thoi gian trong mo. V i ngpt ngao

dao Ion nhip song boi "tinh yeu luon lam cho con nguoi kho thuc ngu theo
giac gio dieu dp". C a dao c6 cau:

"

Neu n h u nhirng kho tho truoe nha tho noi ve niem vui sudng dao dat,
nhung nhung nho gian hon thi doan tho nay nha tho lai the hien nhi>ng ban
khoan, lo lang. Do cung la true cam cua tinh yeu.

D e m n l m lung chang toi giuong

"O ngodi kia dai duang

C u mong troi sang ra duong gap anh

Tram ngdn con song do
Con nao cUng tai ba

Noi nho khong chi lam long em "boi hoi boi hoi, n h u dung dong lira nhu
ngu. Co the noi, voi cau tho ay, Xuan Quynh da c6 the dupe xem la thi sT tai
Song va em dan quy^n vao nhau. E m lang di de song trao len. Nhung
"Dau xuoi vephuang

Bac

Dau ngugc vephuang

Nam"

The gioi cua A n h va E m khong gioi han chieu dai BSc - Nam, khong khoanli
vung dia ban ma noi nao cung c6 noi nho thuong tryc cua tinh yeu vinh vien
Xuan Q u y n h da tiep nhan nSi nho ay bang tat ca s u nhay cam cua lua tuoi doi
muoi va khSng dinh cho mpt cai toi cua con nguoi luon vxmg tin 6 tinh yeu

T u xua den nay nguoi ta van thuong noi "Xuoi N a m , ngupc Bac" gio day
Xuan Q u y n h lai noi "Xuoi Bac, ngupc N a m " la each noi ngupc. Phai chang tinh
yeu da lam cho con nguoi bj dao Ipn phuong huong ? N h u n g c6 mpt phuong
ma em khong the nao Ian Ipn, khong the nao nguoi nho do la phuong anh:
"Nai nao em cung nghi
phuang"

Xuan Q u y n h bupe chat bao "spi nho, spi thuong" ve phuong anh:
Chi rieng dieu dugc song ciing anh
224:

•
'' •

Ba tu " O ngoai k i a " n h u canh tay Xuan Quynh mem mai dang chi tay ve
khoi xa noi tram ngan eon song ngay dem khong khong biet moi dang vupt

song cOng la em, song trao len mang theo lop lop tam tinh cua em

Huang veanh mot

'ij ;,

D M muon voi each tra"

ngoi trong than" no con lam cho em nho nhung, thao thuc ngay ca trong giac
nang bat nhat cua thi ca hien dai Viet Nam.

,

Nhung biel yeu anh ca khi chel di roi"

me dam ciia tinh yeu Ian toa trong each noi nghich ly "ca trong mo con thuc".
Cau tho "ca trong mo con thuc" loe len diem sang cua ngh^ thuat. No lam

nghia trdi tim em

qua gioi han khong gian tham thAm muon voi each tro de huong vao bo 6m ap
noi yeu thuong. C u n g nhu " e m " muon dupe gan ben anh, dupe hoa nhip vao
trong tinh yeu voi anh. T m h yeu cua nguoi con gai that manh liet, nong nan.
Song xa voi each tro van tim dupe toi bo n h u tim ve nguon cpi yeu thuong,

t

cung n h u anh va em se vupt qua mpi kho khan de den voi nhau, de song trong

h^nh phiic trpn v?n ciia lua doi.
Cuoc dai tuy dai the
Nam thdng van di qua
Nhu bien kia dau rong
May van bay vexa
Xuan Q u y n h qua kho tho tren da phan nao cho nguoi dpe nhan thuc ro ve

J^hung d u cam va noi ban khoan ciia ehj. Nhiing tu "tuy dai the - van di qua "^au rpng" n h u chua dung 6 trong no it nhieu noi au lo. Tuy the nha tho van
tuong, tin tuong 6 tarn long nhan hau va tinh yeu chan thanh cua minh se

^^9t qua tat ca n h u ang may kia n h u nam thang kia. Co the noi Xuan Quynh


yeu thuang tha thiet, manh li?t nhung cung tinh tao nhan thuc d y cam nhung

trac tro, thii thach trong tinh yeu; dong thoi ciing tin tuong vao sue manh tinh
yeu se giiip nguoi phu nu vugi qua thir thach den voi ben bo hanh phiic. Cho
nen, song se den bo, nam thang se di qua thoi gian dai dang dang va dam may
nho be se vugt qua bien rgng de bay ve xa. Mpt loat hinh anh tho an du dugc
b o t r i thanh mot h$ thong tuong phan, doi lap de noi len d u cam tinh tao, diing
dan va niem tin manh liet cua nha tho vao sue manh ciia tinh yeu .
<;
Yeu thuang manh li^t nhung cao thupng, vi tha. Nhan vat t m tinh khao
khat hoa tinh yeu con song nho ciia minh vao bien Ian tinh yeu - tinh yeu bao
la, rpng Ian - de song het minh trong tinh yeu, de tinh yeu rieng hoa than vTnh
vien thanh tinh yeu muon thuo:
Lam sao dugc tan ra
Thanh tram con song nho
;j

Giifa bien Ian tinh yeu

r

Dengan nam con vd.
Ne'u nhu Xuan Di^u khat vpng "tat nang", "bupc gio" de giii lai cho rieng

minh mau tham ciia hoa, nong nan ciia huong va cung la de giii lai tuoi tre. Tu
tuong ay c6 phan mang cai toi ngao nghe ca nhan. Thi trong quan nipm ciia nu

DAN GHI TA C 6 A LOR - C A
Thanh Thao
*

LCJIBINH

Trong cuon 'Tap chi Nha van": Vai thi pham dac sac va in dam dau an phong
each - h<^ """" '"^^ phong each moi me cua tha Viet Nam hien dai, Dan ghi ta ciia LorThanh Thao thuc su da ddnh thuc va thu thach khd nang cam thu khong dan tuyen,
khong fnot chieu cua hoc sinh (mot thoi quen cong nhan, nhdm chdn theo chieu huang,
^inh huang bai di bat dich - kieu: yeu, cSm, chien, lac - khi gidng tha ca each mang).
* Nha phe binh van hpc Chu Van San: "Ld mot tay but ham each tan, Thanh
Thao ciing da tat sang am nhac vay muon khong it von liehg dem vedau tu cho tha
minh. De Idm cdc truong ca "Nhimg nguoi di toi bien", "Nhimg nghia si Can
Giupc", "Bung no cua miia xuan", "Dim tren cat"..., anh da mitan cd'u true cua
nhieng ban giao huang vd xdndt. Khien cho cdc thi pham ay c6 cai ddng Id la nhit mot
thie truang-ca- giao-huang. Con de viet tha ngan, lam khi anh lai gidt tqm can triic
cua ca khiic. Co luc thi dem velai ghep de tao ra mot dien mqo moi. Ciing c6 liic Iqi
Im theo kieu bien dot gen ma tqo ra gidng moi. Nhieu bai tha ngan dugc anh tochitc
khd ngon Idnh theo thethiec cua bai hdt".

sT Xuan Quynh, so phan ca nhan khong the tach khoi cpng dong, su ton tai ciia
moi ca the la su hoa than vao cupc doi rpng Ian la "Song la cho dau chi nhan
rieng minh". Nha tha da the hi^n mpt khat vpng manh liet muon lam "tram
con song" de hoa minh vao dai duong bao la, hoa minh vao bien Ion tinh yeu
de mpt doi v6 di^u yeu thuang "De ngan nam con v6". Phai chang do la khat

7;Cam nhan cua Anh/chi ve doan tho sau trong bai tha "Dan ghita
ciia Lorca" (Thanh Thao):
"nhOng tieng dan hot mac

vpng muon bat t u hoa tinh yeu ciia nit si Xuan Quynh? Vang! Tinh yeu chi c6
the vTnh hang khi tinh yeu do hoa vao be Ion ciia tinh yeu nhan loai.
Xuan Quynh viet bai tho nay vao nhung nam 1967, khi cupc khang chien ciia
nhan dan mien Nam a vao giai doan ac lift, khi thanh nien trai gai ao ao ra tran
"xe dpc Truong Son di cuu nuoc", khi san ga, ben nuoc, go'c da, san truong dien

ra nhijng cupc chia ly mau do. Cho nen c6 dat bai tho vao trong hoan canh ay ta
moi cang thay ro noi khat khao ciia nguoi con gai trong tinh yeu.
Tom lai, bai tho Song la bai tho giau gia tri npi dung va n g h | thuat. Thanh
cong ciia bai tha la nho vao thii phap nghf thuat nhan hoa, an dy, so sanh, doi
lap... nhat la the tho ngu ngon giau nhip dieu. Nhjp difu ciia song, nhip difu
ciia tarn hon. Tat ca da lam hifn len ve d?p rat Xuan Quynh giau trac an suy tu

tieng ghita rong rdng man chdy"
DAN Y PHAN TICH
1. V a i n e t ve t a c g i a , t a c p h a m :
- Thanh Thao la mpt guong mat tieu bieu cua tho chong M i , ciing la cay
''ut luon no lyc each tan sau 1975, noi bat la sy kiem nhiJng each bieu dat moi
cho tho.
• "Dan ghi ta ciia Lor-ea" la bai tho lay cam hung tir cai chet bi phan ciia
•^ha tha Ion nguoi Tay Ban Nha bj bpn phat xit Phrang-c6 gie't hai nam 1936; la
"^^t trong nhij-ng sang tac tieu bieu cho nghf thuat tho Thanh Thao.
Hinh tuQTig tho:
<

va khat vpng trong tinh yeu. Dpc xong bai tho "Song" ta cang nguong mp hon

Hinh tUQtig nguoi nghf si Lor-ca

nhiing con nguoi phu nit V i f t Nam, nhiing con nguoi luon thuy chung, luon

+ La nguoi nghe si tai hoa, yeu t y do, lang du ma don dpc.

song het minh vi mpt tinh yeu. Xuan Quynh xung dang la mpt nha tho n i i ciia

+ La hipn than ciia v3n hoa Tay Ban Nha.

tinh yeu lua doi va la "Nix hoang ciia thi ca tinh yeu".
226

,
.i

La nan nhan ciia nhung the lye tan ac voi cai chet oan khua't, bi phan.
227


-

nhiing tieng dan bot nimc

Hinh tugmg tieng dan cua Lor-ca

Tay Ban Nha do chodng do gat

+

T i e n g d a n la tarn h o n , la ve d?p cua n g h ^ thuat Lor-ca.

+

Tieng dan la t h a n p h a n cua Lor-ca, ciing la than p h a n ciia n g h | thueit

n o i chung t r o n g m p t t h v c tai m a cai ac ngv t r i .
.^

2. N g h e t h u a t :
-

Lcri t h o giau nhac tinh v o l vi?c d i i n g nhxmg tir lay, di$p t u , d i ^ p ngu,

chuoi t u t u g n g t h a n h m o p h o n g tieng dan.
-

Su dving n h i e u bi?n phap ngh? thuat c6 hi?u qua: d o i lap, nhan hoa, an

Mii

•
'''y:: •

tren yen ngua moi mdn...
Qua each dien dat ciia Thanh Thao, h i n h anh Lorca hi?n len qua cac bieu
Cau t h o d a u rat g g i cam gay ah t u g n g m a n h ve t h i n h giac va t h i g i a c :
" n h u n g tieng dan bgt n u o c " .

Tieng dan la am thanh d u g c nha t h o cam nhan

bang t h i n h giac va t h i giac. T u do n g u o i dgc h i n h d u n g d u g c ve d?p ciia tieng
dan d u a tren n h u n g lien t u a n g ngoai tho. A m thanh ciia tieng dan n h u bgt
nuoc. D o chinh la tieng dan t r o n g treo, n h u n g m o n g m a n h , ngSn n g i i i , de v o .
Phai chang cau t h o dau da tao cho n g u o i dgc ve ve d?p v a so p h a n ciia Lorca ?

d u chuyen d o i cam giac, ...
Hl/dNG DAN CHI TIET
L

di lang thang ve mien dan doc

tugng day sue a m anh: tieng dan bgt nuoc, ao ehoang d o gat, hoa l i la.

H i n h t u g n g t h a c6 s u song hanh va chuyen hoa Ian n h a u giua ba he

t h o n g h i n h anh: Tay Ban N h a , Lor-ca va tieng dan.
-

. n/ri •

v&i vang trang chenh chodng

b. C a m xiic ciia tac gia:
N g u o n g m o tai nang va tiec t h u o n g cho than p h a n cua Lor-ca.

li-la li-la li-la

Tinh d u bao ve so p h a n ma n g u o i nghe sT tai hoa d a n g p h a i d o n nhan m g t
m?nh bac p h i a t r u o c ?

M6BAI

.

T h a n h Thao la nha t h o tien p h o n g trong v i f c each tan t h o sau n a m 1975.

Cau tho t h u hai "Tay Ban N h a ao ehoang do gat" m a ra k h o n g gian van hoa

O n g l u o n t i m t o i k h a m pha, sang tao t i m each bieu dat mod qua h i n h thiic cau

Tay Ban N h a . M a u do ciia tarn ao ehoang g g i len h i n h anh dau t r u o n g bo tot v d i

t h o t u do, d e m den m o t m i cam h i ^ n dai cho t h o bang t h i anh va ngon t u moi

nhihig k i e m si kieu h i i n g c i m g chii bo ngao nghe dang quan nhau giiia ngan

me. Bai t h o " D a n ghita a i a Lorca" trich t u " K h o l v u o n g Rubic" la m p t trong

vgn tieng reo ho eo v u . N h u n g an dang sau k h o n g gian van hoa ay chinh la nha

nhiJTig bai t h o hay ciia t h o ca giai doan sau 1975. Bai t h o lay cam h u n g t u su hi

tho dang g g i ra boi canh chinh t r i nggt ngat, cang t h i n g , d a m m a u ciia Tay Ban

sinh ciia Ph.G.Lorca - m o t ngh? si I o n ciia dat nuoc Tay Ban N h a . Tac p h a m de

Nha t h o i do: dau t r u o n g ciia euge dau tranh giiia m g t ben la khat v g n g dan chii

lai gia t r i n o i d u n g va ngh? thuat dac sac ma tieu bieu la doan t h o sau day:
nhung

tieng dan bot nit&c

rdng rang mdu chay
IL T H A N BAI
1. K h a i q u a t : L a m nen cam h u n g ciia bai t h o la h i n h t u g n g t h o Gacia
Lorca - m o t ten t u o i I o n ciia dat nuac Tay Ban N h a . D o la n g u o i n g h f sT tranh
dau chong lai c h i i nghia phat x i t va each tan nen ngh? thuat da gia nua cua dat

nuoc Tay Ban N h a . A n h h i sinh k h i s u n g h i ^ p dang d d i n h cao, de lai tronj;
l o n g nhan d a n Tay Ban N h a n o i rieng va nhan dan the g i a i n o i chung n i e m tu'^
t h u a n g v 6 han. T u h i n h t u g n g ay, Thanh Thao da sang tac bai t h a nay.
2. N 6 i d u n g p h a n t i c h , c a m

nhan:

a. K h o tho thu nhat, T h a n h Thao da lam h i ? n len h i n h anh Lorca, con
ngucri tv do, ngh$ si each tan trong khung canh chinh tri va ngh? thuat, van
hoa ciia Tay Ban N h a :

aia nhan dan noi chung, ciia Lor-ea noi rieng v o i nen chinh t r i dgc tai. Xet trong
ITnh v y c nghe thuat, do la cugc x u n g dgt giua khat v g n g each tan ciia nha tho
vgi nen nghe thuat gia nua. 6 do the che chinh t r i dgc tai chinh la n h i m g con bo
tot h u n g bao va d o i lai chiing chinh la chien si, k i e m sT Lorca.
Cau tho t h i i ba v a i a m di#u ciia tieng dan " L i la - l i la - l i l a " g g i nhieu lien
^ong.

D o la n h u n g t u n g u m o p h o n g am thanh ciia tieng dan n h u n g d o n g

thoi cung la n g o n ngir m a n g ten loai hoa L i l a - loai hoa dac t r u n g ciia x u so
Tay Ban Cam. T r o n g ngh§ thuat t u o n g giao gixxa cac giac quan, cau t h a nay c6
ket h g p giCra : a m thanh - m a u sac - h u o n g t h o m . Q u a d i i n g n h u vay, dgc
^au tho len ta cam nghe d u g c am thanh tieng dan vang len d i u dat t r o n g m u i
*hom ciia hoa L i La. 6 do, h u o n g t h o m va am thanh da q u y # n hoa vao nhau
tiang d o cho n g u o i ngh$ si v i i t bay len tren bao tan va chet choc.

i'

Ba cau cuoi v a i h ^ t h o n g t h i anh: " l a n g t h a n g , m i e n d o n d g c ; vang trang

^he'nh ehoang, yen n g u a m o i m o n " da g g i len chat lang t u , p h o n g dang, cuong
ciia Lorca. Ta c u n g t h u a n g bat gap t r o n g t h o Lorca n h u n g h i n h anh ay
^•^8 n h u t u n g thay trang, hoa, eo dai, ngvra hoang t r o n g t h o T h a n h Thao. Co
•

229