Một số giải pháp quản lý kinh doanh vỉa hè tại các tuyến phố trên địa bàn phường Đồng Tâm, Quận Hai Bà Trưng Hà Nội

1

GIẢI PHÁP QUẢN LÝ KINH DOANH VỈA HÈ TẠI MỘT SỐ
TUYẾN PHỐ TRÊN ĐỊA BÀN PHƯỜNG ĐỒNG TÂM, QUẬN HAI
BÀ TRƯNG, THÀNH PHỐ HÀ NỘI.
Bùi văn Cường và nhóm nghiên cứu
Kinh tế và quản lý đô thị K52

Mở đầu.......................................................................................................................................3
CHƯƠNG I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ KINH DOANH VỈA HÈ ĐÔ THỊ................................6
I. KHÁI NIỆM VÀ CHỨC NĂNG VỈA HÈ ĐÔ THỊ ...................................................................6
1. Khái niệm vỉa hè và chức năng của vỉa hè...................................................................................................6
2. Quy chuẩn xây dựng vỉa hè đô thị................................................................................................................6

II. KINH DOANH VỈA HÈ VÀ ẢNH HƯỞNG CỦA KINH DOANH VỈA HÈ ĐÔ THỊ...........7
1. Khái niệm kinh doanh vỉa hè .......................................................................................................................7
2. Phân loại kinh doanh vỉa hè..........................................................................................................................8
3. Ảnh hưởng của kinh doanh vỉa hè đô thị......................................................................................................9

III. QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỚI KINH DOANH VỈA HÈ ĐÔ THỊ.........................................12
1. Khái niệm và mục tiêu của quản lý nhà nước với kinh doanh vỉa hè đô thị..............................................12
2. Căn cứ pháp luật của quản lý nhà nước về kinh doanh vỉa hè ..................................................................12
3. Những yêu cầu trong công tác quản lý kinh doanh vỉa hè đô thị...............................................................13

CHƯƠNG II.THỰC TRẠNG KINH DOANH VỈA HÈ TẠI MỘT SỐ TUYẾN PHỐ TRÊN
ĐỊA BÀN PHƯỜNG ĐỒNG TÂM.........................................................................................14
I. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PHƯỜNG ĐỒNG TÂM................................................................14
1. Khái quát điều kiện tự nhiên và xã hội của phường Đồng Tâm.................................................................14
2. Một số thành tựu của Phường đạt được......................................................................................................15
3. Những thuận lợi và khó khăn của Phường.................................................................................................15

II. THỰC TRẠNG VIỆC KINH DOANH VỈA HÈ TRÊN MỘT SỐ TUYẾN PHỐ TẠI ĐỊA
BÀN PHƯỜNG...............................................................................................................................18
1.Đặc điểm một số tuyến phố trên địa bàn Phường........................................................................................18
2. Thực trạng kinh doanh vỉa hè tại các tuyến phố trên địa bàn Phường.......................................................21
3. Những ý kiến, đánh giá của người dân.......................................................................................................30

III. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ KINH DOANH VỈA HÈ ĐỐI VỚI CÁC TUYẾN
PHỐ TRÊN ĐỊA BÀN PHƯỜNG ĐỒNG TÂM..........................................................................33
1. Cơ chế chính sách và giải pháp đã được thực hiện đối với kinh doanh vỉa hè tại Phường Đồng Tâm......33
2. Những văn bản pháp lý và giải pháp Phường đã áp dụng với kinh doanh vỉa hè......................................35
3. Những ưu điểm và vấn đề bất cập, hạn chế phát sinh trong quá trình quản lý. .........................................37

CHƯƠNG III. MỘT SỐ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ KINH DOANH VỈA HÈ
TRÊN ĐỊA BÀN PHƯỜNG....................................................................................................41
I. NHÓM GIẢI PHÁP HÀNH CHÍNH VÀ QUẢN LÝ...............................................................42
Giải pháp thứ 1: Đổi mới tổ chức bộ máy, xác định đầy đủ và cụ thể chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cải
cách hành chính của các cấp quản lý..............................................................................................................42
Giải pháp thứ 2: Tổ chức thanh tra kiểm soát việc kinh doanh vỉa hè...........................................................44


2
Giải pháp thứ 3: Nâng cao trình độ, năng lực và kiến thức chuyên môn của cán bộ và nhân viên trong bộ
máy quản lý ...................................................................................................................................................47
Giải pháp thứ 4: Hoàn thiện cơ chế quản lý...................................................................................................48

II. NHÓM GIẢI PHÁP DƯỚI GÓC ĐỘ KINH TẾ....................................................................49
Giải pháp thứ 1: Tăng kinh phí phục vụ cho hoạt động kiểm tra xử lý vi phạm............................................49
Giải pháp thứ 3: Tư vấn hỗ trợ học nghề và tìm kiếm việc làm cho những người kinh doanh vỉa hè lưu
động................................................................................................................................................................50

III.MỘT SỐ KIẾN NGHỊ .............................................................................................................52
1. Nâng cấp chợ Đồng Tâm làm nơi kinh doanh cho các hộ kinh doanh vỉa hè............................................52
2. Quy hoạch các bãi gửi xe quy mô lớn tại Phường......................................................................................54
3. Xây dựng các tuyến phố đạt chuẩn tuyến phố “Văn minh đô thị”.............................................................55

Kết luận....................................................................................................................................56
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................57
PHỤ LỤC BẢNG HỎI VÀ SỐ LIỆU ĐIỀU TRA.................................................................58

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT


3

Từ viết tắt

Ý Nghĩa

UBND

Ủy ban nhân dân

UB MTTQ

Ủy ban mặt trận tổ quốc

QCVN

Quy chuẩn Việt nam

BXD

Bộ xây dựng

VHTT

Văn hóa thể thao

TTĐT

Trật tự đô thị

Mở đầu
1. Tính cấp thiết của đề tài


4

Đô thị ngày nay, là đỉnh cao của sự phát triển xã hội loài người. Trong điều
kiện nền kinh tế thị trường, nước ta đang trong quá trình hiện đại hóa công
nghiệp hóa đất nước và hội nhập sâu, rộng với thế giới, và đô thị lại càng phát
triển và có cơ hội phát triển hơn, cùng với đó cũng đặt ra nhiều thách thức lớn.
Cơ sở hạ tầng của đô thị, có những điểm khác biệt lớn ở đô thị mà nông thôn
không có như phố, phường, vỉa hè… hơn nữa chất lượng của cơ sở hạ tầng đô
thị có phần tốt hơn ở nông thôn. Nhưng thực trạng quản lý và sử dụng cơ sở hạ
tầng tại các đô thị hiện nay còn nhiều vấn đề bất cập. Trong đó có việc quản lý
sử dụng vỉa hè tại các đô thị hiện nay. Tại các vỉa hè hiện nay ngoài công năng
vốn có của nó, còn là nơi đỗ xe, đặt biển quảng cáo, bán hàng, kinh doanh… đôi
chỗ còn “lộn xộn, nhếch nhác”, không có chỗ cho người đi bộ. Nhất là tình
trạng kinh doanh vỉa hè tràn lan gây ra nhiều tác động xấu tới đô thị: như môi

trường, cảnh quan, kinh tế, an ninh trật tự…Nhưng chúng ta cũng không thể phủ
định vai trò trong thực tế của việc kinh doanh trên vỉa hè đã góp phần nào làm
cho vỉa hè nhộn nhịp năng động hơn, vừa góp phần đáp ứng nhu cầu của người
dân, lại vừa giải quyết việc làm cho một bộ phận người lao động thất nghiệp, tuy
nhiên với tình trạng kinh doanh tràn lan, lấn chiếm trái phép vỉa hè gây hư hại cơ
sở hạ tầng, mất cảnh quan của đô thị, ảnh hưởng tới môi trường và người dân như
hiện nay, thì chính quyền đô thị cần có những giải pháp kịp thời nhằm giải quyết
vấn đề phát triển hài hòa giữa quản lý và sử dụng vỉa hè sao cho vừa tạo được nét
đẹp đô thị vừa không làm mất đi những giá trị tinh thần, văn hóa của kinh doanh
vỉa hè mang lại.
Sau 3 năm sinh sống và học tập tại Trường đại học Kinh tế quốc dân thuộc
phường Đồng Tâm, Quận Hai Bà Trưng, Thành Phố Hà Nội, nhóm nghiên cứu
chúng tôi nhận thấy vấn đề quản lý kinh doanh vỉa hè tại các tuyến đường trên
địa bàn Phường Đồng Tâm là vấn đề cấp thiết có tính xã hội và thực tiễn cao
chính vì thế nhóm chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu “ Một số giải pháp quản lý
kinh doanh vỉa hè tại các tuyến phố trên địa bàn phường Đồng Tâm, Quận Hai


5

Bà Trưng, Thành phố Hà Nội”. Với mục đích góp phần nâng cao hiệu quả quản
lý của Phường, hướng tới một đô thị văn minh sạch đẹp và phát triển hơn.
2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu về mặt không gian: Trên địa bàn Phường Đồng Tâm, quận
Hai Bà Trưng, Hà Nội.
Phạm vi nghiên cứu về mặt thời gian: Trong khoảng thời gian từ năm 2008-2013.
3. Mục đích nghiên cứu
Mục đích của đề tài là tập trung nghiên cứu nhằm tìm hiểu thực trạng, nguyên
nhân, các nhân tố tác động tới quản lý kinh doanh vỉa hè trên địa bàn Phường
Đồng Tâm. Từ đó đưa ra một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác quản

lý kinh doanh vỉa hè đảm bảo tốt hơn trật tự công cộng, cảnh quan đô thị trên địa
bàn Phường.
4. Phương pháp nghiên cứu
Các phương pháp sử dụng trong quá trình nghiên cứu:
- Phương pháp thu thập, xử lý các số liệu sơ cấp thông qua điều tra trực tiếp và
thứ cấp thông qua các báo cáo, các niên giám thống kê, thông tin trên báo chí,
truyền hình, internet và các nghiên cứu trước đây.
- Phương pháp so sánh, phân tích, tổng hợp.
- Các phương pháp khác.
5. Kết cấu đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, nội dung đề tài gồm 3 chương:
Chương 1. Một số vấn đề về kinh doanh vỉa hè đô thị.
Chương 2. Thực trạng kinh doanh vỉa hè tại một số tuyến phố trên địa bàn
phường Đồng Tâm.
Chương 3. Một số giải pháp tăng cường quản lý kinh doanh vỉa hè trên địa bàn
phường Đồng Tâm.


6

CHƯƠNG I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ KINH DOANH VỈA HÈ ĐÔ THỊ
I. KHÁI NIỆM VÀ CHỨC NĂNG VỈA HÈ ĐÔ THỊ
1. Khái niệm vỉa hè và chức năng của vỉa hè.
Vỉa hè (hay hè phố): Là một bộ phận của giao thông đường bộ, là phần lề
đường phụ dọc hai bên con đường để dành cho người đi bộ, là nơi trồng cây,
trồng cột điện, cống rãnh bên dưới và các công trình hạ tầng kỹ thuật đô thị khác.
Chức năng của vỉa hè bao gồm:
- Chủ yếu phục vụ người đi bộ
- Bố trí các công trình hạ tầng kỹ thuật như: Chiếu sáng, cung cấp năng
lượng, cấp thoát nước, thông tin liên lạc, vệ sinh đô thị, các trạm đỗ xe, các thiết

bị an toàn giao thông.
- Trồng cây xanh công cộng, cây bóng mát hoặc cây xanh cách ly.
- Sử dụng tạm thời trong các trường hợp sau: Kinh doanh buôn bán; trông
giữ phương tiện giao thông; trung chuyển vật liệu phục vụ thi công, xây dựng
công trình; lắp đặt kiốt, mái che… với điều kiện được cơ quan Nhà nước có
thẩm quyền cho phép.
2. Quy chuẩn xây dựng vỉa hè đô thị
Theo Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia các công trình hạ tầng kỹ thuật đô thị
QCVN 07:2010/BXD thì việc xây dựng vỉa hè đô thị phải đảm bảo các yêu cầu
sau:
- Trên hè phố không được bố trí mương thoát nước mưa dạng hở
- Chiều rộng 1 làn người đi bộ trên hè phố được quy định tối thiểu là
0,75m. Dưới đây là chiều rộng tối thiểu của hè phố được quy định tại bảng 1.1
Bảng 1.1. Chiều rộng tối thiểu của hè phố đi bộ dọc theo đường phố (m)
Loại đường phố

Chiều rộng vỉa hè mỗi bên đường(m)

Đường cấp đô thị, đường phố tiếp xúc
với lối vào trung tâm thương mại, chợ,
trung tâm văn hoá...
Đường cấp khu vực

6,0 (4,0)

Đường phân khu vực

3,0 (2,0)

Đường nhóm nhà ở

4,5 (3,0)
Không quy định

- Dốc ngang của hè phố: Độ dốc ngang hè phố tối thiểu là 1% và tối đa là
4% và có hướng đổ ra mặt đường.


7

- Khả năng thông hành của 1 làn đi bộ cho ở bảng 1.2:
Bảng 1.2. Khả năng thông hành của 1 làn đi bộ (ng/h)
Điều kiện đi bộ
Dọc hè phố có cửa hàng, nhà cửa

Khả năng thông hành (ng/h)
700

Hè tách xa nhà và cửa hàng

800

Hè trong dải cây xanh

1000

Đường dạo chơi

600

Dải đi bộ qua đường

1200

II. KINH DOANH VỈA HÈ VÀ ẢNH HƯỞNG CỦA KINH DOANH VỈA
HÈ ĐÔ THỊ.
1. Khái niệm kinh doanh vỉa hè
Trong kinh doanh, địa điểm luôn đóng vai trò quan trọng. Tất cả các chủ
thể kinh doanh đều mong muốn sở hữu những địa điểm kinh doanh mang lại lợi
nhuận cao nhất. Một thực tế khách quan hiện nay, đó là vỉa hè (hè phố) đô thị đã
trở thành một địa điểm kinh doanh lý tưởng cho nhiều loại hàng hóa, dịch vụ
trên thị trường. Vì vỉa hè có những lợi thế riêng cho hoạt động kinh doanh. Kinh
doanh vỉa hè không chỉ phổ biến ở Việt Nam, mà còn khá phổ biến ở nhiều quốc
gia khác trên thế giới.
Kinh doanh vỉa hè: Là việc thực hiện liên tục một, một số hoặc tất cả các
công đoạn của quá trình đầu tư, từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm hoặc cung
ứng dịch vụ trên thị trường; mà địa điểm kinh doanh được xác định là vỉa hè.
Giống như các hình thức kinh doanh khác, kinh doanh vỉa hè là hoạt động
nhằm mục đích sinh lợi, bao gồm sản xuất, mua bán hàng hoá, cung ứng dịch
vụ, đầu tư, xúc tiến thương mại và các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi khác.
Hoạt động kinh doanh vỉa hè cũng có những điểm tương đồng với bất kì hoạt
động kinh doanh nào khác, đó là:
- Hoạt động kinh doanh vỉa hè luôn chịu sự chi phối của các quy luật kinh tế,
hệ thống chính sách và luật pháp của nhà nước cũng như các yếu tố môi trường
kinh doanh khác.


8

- Chủ thể kinh doanh vỉa hè phải nghiên cứu phân tích để xác định được nhu

cầu của thị trường.
- Chủ thể kinh doanh vỉa hè phải xây dựng được chiến lược kinh doanh trên
cơ sở huy động và sử dụng hợp lý của nguồn lực của mình.
2. Phân loại kinh doanh vỉa hè.
 Dựa theo tính lưu động địa điểm kinh doanh, kinh doanh vỉa hè được
phân thành hai hình thức là kinh doanh lưu động và kinh doanh cố định.
 Kinh doanh lưu động: có đặc điểm là chủ thể kinh doanh có thể dễ dàng
di chuyển địa điểm kinh doanh của mình và họ thường xuyên di chuyển địa
điểm kinh doanh, coi việc di chuyển địa điểm kinh doanh là hoạt động tất yếu
trong quá trình kinh doanh, với mục đích là đạt hiệu quả kinh doanh cao nhất.
Để thực hiện hình thức kinh doanh lưu động, chủ thể kinh doanh cần có phương
tiện chuyên chở lưu động (các loại xe thông dụng như xe đạp, xe máy, ô tô hoặc
các loại phương tiện chuyên dùng khác)
 Kinh doanh cố định: có đặc điểm là chủ thể kinh doanh mong muốn tìm
được địa điểm kinh doanh tốt nhất để cố định địa điểm kinh doanh trong quá
trình kinh doanh.Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, xuất phát từ những nguyên
nhân khách quan hay chủ quan, chủ thể kinh doanh có thể di chuyển địa điểm
kinh doanh. Nhưng việc di chuyển này không phải là thường xuyên, và chủ thể
kinh doanh luôn có xu hướng ổn định địa điểm kinh doanh. Việc di chuyển địa
điểm kinh doanh của kinh doanh cố định khác với việc lưu động địa điểm kinh
doanh của kinh doanh lưu động.
Việc chọn hình thức kinh doanh lưu động hay cố định phụ thuộc nhiều yếu
tố. Nhưng yếu tố đóng vai trò quan trọng nhất là loại dịch vụ, hàng hóa kinh
doanh. Có những mặt hàng có thể vừa kinh doanh lưu động, vừa kinh doanh cố
định, ví dụ: thực phẩm, đồ uống, tạp chí, sách báo,… Cũng có loại dịch vụ chỉ
có thể kinh doanh cố định, như trông giữ xe.
 Dựa trên hoạt động đăng kí kinh doanh của chủ thể kinh doanh, có thể
phân chia kinh doanh vỉa hè thành kinh doanh có đăng kí kinh doanh và kinh
doanh không có đăng kí kinh doanh.

9

Bảng 1.3: Các hình thức kinh doanh được phân loại theo tiêu chí
Hình thức
Tiêu chí
Thi hành Pháp
luật
Điều kiện
lao động
Thực hiện nghĩa
vụ thuế
Khả năng
tiếp cận vốn ngân
hàng

Kinh doanh có
đăng kí kinh doanh

Kinh doanh không có
đăng kí kinh doanh

Yêu cầu bắt buộc tuân thủ các
quy định của pháp luật

Việc tuân thủ pháp luật thực hiện
chưa nghiêm túc

Điều kiện lao động được đảm
bảo theo quy định pháp luật

Điều kiện lao động không được
đảm bảo.

Theo quy định của pháp luật

Đa phần là trốn thuế

Tiếp cận dễ dàng hơn

Tiếp cận khó khăn hơn

Trong thực tế có rất nhiều người có quan điểm rằng kinh doanh vỉa hè hoàn
toàn là những hoạt động kinh doanh không đăng kí kinh doanh. Quan điểm như
vậy là chưa đúng. Chủ thể kinh doanh hoàn toàn có thể đăng kí kinh doanh nếu
như hoạt động kinh doanh đó được phép đăng kí kinh doanh theo quy định của
pháp luật.
Kinh doanh không đăng kí kinh doanh không đồng nghĩa với kinh doanh
trái phép. Theo nghị định số 39/2007/NĐ-CP ngày 19/02/2007 của Chính phủ
quy định về cá nhân hoạt động thương mại một cách độc lập, thường xuyên
không phải đăng ký kinh doanh thì đa phần các hoạt động kinh doanh vỉa hè
hiện nay không cần phải đăng kí kinh doanh.
3. Ảnh hưởng của kinh doanh vỉa hè đô thị
Kinh doanh vỉa hè diễn ra ở khắp các đô thị tại Việt Nam, nhiều quan điểm
cho rằng kinh doanh vỉa hè cũng chính là một hệ quả của quá trình đô thị hóa
đang diễn ra ở Việt Nam. Kinh doanh vỉa hè tồn tại đã có những ảnh hưởng
không hề nhỏ tới sự phát triển của đô thị.
Ảnh hưởng tới kinh tế - tài chính đô thị:
Kinh doanh vỉa hè góp phần cung ứng một khối lượng hàng hóa và dịch vụ
khá phổ biến với giá vừa phải cho đại bộ phận dân cư, nhất là những người lao

động nghèo và thu nhập thấp. Những hàng hòa kinh doanh trên vỉa hè khá đa
dạng, từ thực phẩm, hàng thời trang đến các dịch vụ trông giữ, sửa chữa,…Tuy
quy mô của các đơn vị kinh doanh thường nhỏ, nhưng đây là một khu vực kinh


10

doanh phát triển khá mạnh. Sự hoạt động của khu vực này, với sự tiện lợi trong
giao dịch hàng hóa, đã góp phần đẩy nhanh tốc độ chu chuyển hàng hóa trên thị
trường.
Tuy vậy, kinh doanh vỉa hè, nhất là kinh doanh trái phép cũng gây ra một
số tiêu cực đối với hoạt động kinh tế của đô thị. Theo xu thế hiện đại, hoạt động
mua bán ở đô thị được khuyến khích tập trung tại các trung tâm thương mại.
Nhưng với thói quen tiêu dùng hiện nay, nếu kinh doanh vỉa hè tiếp tục tồn tại
và phát triển, ít nhiều nó cũng tạo áp lực cạnh tranh với các trung tâm thương
mại. Mặt khác, do hiện nay, công tác quản lý kinh doanh vỉa hè còn nhiều hạn
chế, nên tình trạng hàng hóa không đảm bảo chất lượng, xuất xứ được trao đổi,
mua bán; sẽ ảnh hưởng tiêu cực tới hoạt động sản xuất, tiêu thụ sản phẩm của
các doanh nghiệp.
Phần lớn hoạt động kinh doanh vỉa hè mang tính tự phát. Các chủ thể tiến
hành kinh doanh vỉa hầu như không thực hiện nghĩa vụ đóng thuế. Điều này đã
gây ra một phần thất thoát cho ngân sách của đô thị.
Ảnh hưởng tới dân số, lao động và việc làm đô thị:
Quá trình đô thị hóa đang diễn ra mạnh mẽ ở nước ta hiện nay. Cùng với
quá trình đô thị hóa, các đô thị dần mở rộng quy mô và không ngừng tăng
trưởng kinh tế. Chính điều này đã tạo nên sức hút của các đô thị với lao động từ
những vùng khác. Theo số liệu thống kê, hàng năm hai thành phố lớn là Hà Nội
và Thành phố Hồ Chí Minh đều có khoảng hàng trăm nghìn người nhập cư. Số
lượng lao động nhập cư lớn, nhưng sự tăng trưởng của đô thị không thể hấp thụ
hết. Một bộ phận lao động do không có trình độ và kỹ năng tay nghề, phần lớn

trong số này tham gia vào khu vực kinh tế phi chính thức, mà đa số là kinh
doanh vỉa hè để kiếm thêm thu nhập. Có thể khẳng định, kinh doanh vỉa hè đã
đáp ứng được một phần nhu cầu việc làm đô thị.
Ảnh hưởng tới giao thông đô thị:
Vỉa hè là một bộ phận của hệ thống đường bộ, chức năng chính của nó theo
quy định của pháp luật là phục vụ cho người đi bộ. Một thực tế là do đa phần
kinh doanh vỉa hè hiện nay, chủ thể kinh doanh có hành vi lấn chiếm vỉa hè, làm


11

cho diện tích vỉa hè phục vụ cho người đi bộ giảm đi đáng kể, nhất là trên những
tuyến phố mà chiều rộng vỉa hè vốn đã nhỏ.
Vì vậy, hoạt động kinh doanh vỉa hè đã gây ra những ảnh hưởng nhất định
tới giao thông đô thị. Do vỉa hè bị lấn chiếm, người đi bộ phải thực hiện hành vi
tham gia giao thông ở khu vực lòng đường, gây nguy hiểm cho cả người đi bộ
và các phương tiện tham gia giao thông khác. Lòng đường trở nên quá tải và
luôn tiềm ẩn nguy cơ tai nạn giao thông. Không những vậy, khi tiến hành giao
dịch mua bán trên vỉa hè; thường xuyên xảy ra tình trạng dừng, đỗ xe trái phép
dưới lòng đường. Điều này có thể dẫn tới tình trạng ùn tắc giao thông ở nhiều
mức độ khác nhau.
Ảnh hưởng tới mĩ quan và môi trường đô thị:
Hoạt động kinh doanh vỉa hè diễn ra đã làm thay đổi cấu trúc cảnh quan
vốn có của vỉa hè. Đa phần các hoạt động kinh doanh vỉa hè là tự phát, sự quản
lý của các cơ quan nhà nước chưa được siết chặt, do vậy mà việc bố trí không
gian kinh doanh thiếu quy hoạch, vô tổ chức. Thậm chí, nhiều nơi, chủ thể kinh
doanh còn có những hành vi phá hoại các công trình kỹ thuật trên vỉa hè để phục
vụ cho mục đích kinh doanh.
Hầu hết các hình thức kinh doanh vỉa hè, đều phát sinh rác thải, nhất là với
các dịch vụ phục vụ ăn uống. Trong khi đó, ý thức giữ gìn vệ sinh chung của cả

chủ thể kinh doanh và người tiêu dùng chưa cao đã dẫn đến tình trạng rác thải
bừa bãi trên vỉa hè, lòng đường, gây ô nhiễm môi trường. Kinh doanh vỉa hè nếu
không được quản lý tốt, nhiều khả năng sẽ làm ảnh hưởng xấu tới mỹ quan và môi
trường đô thị.
Ảnh hưởng tới văn hóa đô thị:
Ở nhiều quốc gia trên thế giới, kinh doanh vỉa hè phát triển tạo nên những
nét phong tục và văn hóa đường phố riêng. Thậm chí, nhiều nơi, các địa điểm
kinh doanh vỉa hè còn trở thành địa điểm thu hút du lịch, không chỉ với mục
đích tiêu dùng mà còn là để trải nghiệm không gian văn hóa riêng biệt. Kinh
doanh vỉa hè ở Việt Nam cũng vậy. Ví dụ như ẩm thực vỉa hè đã trở thành một
trong những nét đặc trưng của ẩm thực Việt Nam. Tuy nhiên, những hình ảnh


12

kinh doanh vỉa hè gây mất mỹ quan, ô nhiễm môi trường hay cách ứng xử thiếu
chuẩn mực văn hóa của một bộ phận những người kinh doanh và tiêu dùng đã
gây ảnh hưởng xấu tới văn hóa, văn minh đô thị.
Ảnh hưởng tới tình hình an ninh, trật tự an toàn xã hội:
Đa số hoạt động kinh doanh vỉa hè là mang tính tự phát, không được cấp
phép vì vậy trong quá trình kinh doanh, khi xảy ra các tranh chấp, do không có
sự quản lý của cơ quan nhà nước nào, nên dễ dẫn tới trình trạng giải quyết tranh
chấp trái với quy định của pháp luật, gây mất an ninh, trật tự an toàn xã hội.
III. QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỚI KINH DOANH VỈA HÈ ĐÔ THỊ
1. Khái niệm và mục tiêu của quản lý nhà nước với kinh doanh vỉa hè đô thị.
Quản lý nhà nước với kinh doanh vỉa hè đô thị: Là sự can thiệp bằng quyền
lực của nhà nước (bằng pháp luật, thông qua pháp luật, cơ chế, chính sách) vào
hoạt động kinh doanh vỉa hè nhằm thay đổi hoặc duy trì hoạt động đó, với mục
tiêu cuối cùng là phát triển đô thị theo định hướng nhất định mang tính tích cực
Kinh doanh vỉa hè có đặc trưng là hoạt động kinh doanh diễn ra trên vỉa hè.

Mà vỉa hè lại là một bộ phận thuộc đường bộ đô thị, tức là hạ tầng kĩ thuật đô
thị. Do đó, quản lý kinh doanh vỉa hè không chỉ đòi hỏi quản lý hoạt động kinh
doanh của chủ thể kinh doanh, mà còn là quản lý vỉa hè đô thị với mục đích sử
dụng cho kinh doanh.
Mục tiêu cụ thể của quản lý kinh doanh vỉa hè đô thị:
- Đảm bảo các hoạt động kinh doanh vỉa hè thực hiện đúng các chính sách
của Đảng, Nhà nước, quy định của pháp luật.
- Định hướng hoạt động kinh doanh vỉa hè, quyết định việc tiếp tục duy trì
hay nghiêm cấm hình thức kinh doanh này.
- Đảm bảo vỉa hè thực hiện đúng chức năng theo quy định của pháp luật.
- Có biện pháp ngăn chặn kịp thời và xử phạt hợp lý đối với các hoạt động
kinh doanh vỉa hè trái pháp luật.
2. Căn cứ pháp luật của quản lý nhà nước về kinh doanh vỉa hè
Việc quản lý nhà nước với kinh doanh vỉa hè được quy định và hướng dẫn
cụ thể trong các văn bản pháp luật cũng như các văn bản dưới luật. Đối tượng
của quản lý kinh doanh vỉa hè là hoạt động kinh doanh và vỉa hè được sử dụng


13

cho hoạt động kinh doanh. Còn chủ thể quản lý chính là các cơ quan thuộc bộ
máy quản lý nhà nước về đô thị. Do đó các căn cứ pháp luật chính cho hoạt
động quản lý kinh doanh vỉa hè gồm có:
-

Luật tổ chức Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân ngày 26/11/2003
Luật Doanh nghiệp ngày 29/11/2005
Luật Thương mại ngày 14/06/2005
Nghị định số 39/2007/NĐ-CP ngày 19/02/2007 của Chính phủ quy định

về cá nhân hoạt động thương mại một cách độc lập, thường xuyên không phải
đăng ký kinh doanh.
- Luật Giao thông đường bộ ngày 29/6/2001
- Nghị định số 34/2010/NĐ-CP ngày 02/4/2010 của Chính phủ về quy định
xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ. Sửa đổi, bổ
sung theo Nghị định số 71/2012/NĐ-CP
- Nghị quyết số 32/2007/NĐ-CP ngày 29/06/2007 của Chính phủ về một số
giải pháp cấp bách nhằm kiềm chế tai nạn giao thông và ùn tắc giao thông
- Thông tư số 04/2008/TT-BXD ngày 20/02/2008 của Bộ Xây dựng hướng
dẫn quản lý đường đô thị
Ngoài những văn bản quy phạm pháp luật kể trên, còn có các văn bản quy
phạm pháp luật khác được ban hành từ cấp trung ương tới địa phương quy định
về vấn đề kinh doanh vỉa hè. Các văn bản cấp địa phương được ban hành dựa
trên tình hình cụ thể hoạt động kinh doanh vỉa hè ở địa phương nhưng phải dựa
trên những văn bản quy phạm pháp luật làm căn cứ chính như đã nêu.
3. Những yêu cầu trong công tác quản lý kinh doanh vỉa hè đô thị
- Đảm bảo các nguyên tắc chung tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về đô thị.
- Kinh doanh vỉa hè có ảnh hưởng tới nhiều mặt của đô thị, từ kinh tế; dân
số, lao động và việc làm; mỹ quan và môi trường đô thị cho tới văn hóa và an
ninh, trật tự an toàn xã hội đô thị. Do đó hoạt động quản lý kinh doanh vỉa hè
phải xét đối tượng quản lý trong mối quan hệ tới những lĩnh vực khác.
- Trong thực tế, quản lý kinh doanh vỉa hè không thể do một cơ quan thực
hiện riêng lẻ, mà đòi hỏi sự phối hợp giữa nhiều cơ quan, ban ngành. Do vậy,
cần có những quy định cụ thể về cơ chế phối hợp thực hiện giữa các cơ quan,
ban ngành để đảm bảo công tác quản lý hiệu quả.


14

- Cần có phương án xây dựng đội ngũ quản lý kinh doanh vỉa hè cụ thể.

Cán bộ quản lý có thể không chuyên trách về quản lý kinh doanh vỉa hè, nhưng
phải có những quy định cụ thể về công việc, quyền hạn, trách nhiệm quản lý.
- Việc tổ chức quản lý; ban hành các văn bản quy định, điều chỉnh công tác
quản lý phải dựa trên cơ sở đặc điểm hoạt động kinh doanh vỉa hè trên địa bàn
quản lý. Công tác quản lý cần linh hoạt; tránh rập khuôn máy móc, không phù
hợp với điều kiện, hoàn cảnh thực tế của địa phương.
- Công tác quản lý phải đi cùng với công tác tuyên truyền, giáo dục nâng
cao nhận thức và ý thức của người dân.
CHƯƠNG II.THỰC TRẠNG KINH DOANH VỈA HÈ TẠI MỘT SỐ
TUYẾN PHỐ TRÊN ĐỊA BÀN PHƯỜNG ĐỒNG TÂM.
I. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PHƯỜNG ĐỒNG TÂM
1. Khái quát điều kiện tự nhiên và xã hội của phường Đồng Tâm
Phường Đồng Tâm là một trong 20 phường của Quận Hai Bà Trưng, Thành
Phố Hà Nội. Phường được thành lập và chính thức thuộc vào Quận Hai Bà
Trưng vào tháng 6/1981. Phường nằm ở cửa ngõ phía nam Thành phố, với tổng
diện tích là 530.000m2, có địa bàn giáp danh giữa 4 quận: Hai Bà Trưng, Hoàng
Mai, Thanh Xuân, Đống Đa và 7 phường Đồng Tâm, Bách Khoa, Bạch Mai,
Tương Mai, Giáp bát, Phương Mai, Phương Liệt.
Mật độ dân cư đông đúc với 4577 hộ dân và 17.359 nhân khẩu, được chia
thành 12 khu dân cư với nhiều khu tập thể, đa số người dân là công nhân lao
động và buôn bán nhỏ lẻ nên dân trí không đồng đều. Trên địa bàn phường có 2
trường đại học lớn là Đại học kinh tế quốc dân và Đại học Xây dựng Hà Nội,
giáp danh có trường Đại học Bách khoa và nhiều bệnh viện lớn của trung ương
nên số lượng người đến khám, chữa bệnh, tạm trú, thuê trọ nhiều. Bên cạnh đó
địa bàn phường chạy dài theo tuyến đường Giải phóng, tuyến đường lớn nối từ
cửa ngõ phía Nam với trung tâm Thành phố, nên tại các tuyến đường của Phường
luôn luôn đông đúc và đôi khi dẫn đến tình trạng ùn tắc khó kiểm soát lưu lượng
xe cộ vào những giờ cao điểm.

15

2. Một số thành tựu của Phường đạt được
Phường Đồng Tâm trong những năm vừa qua là một điểm sáng với sự phát
triển ổn định cả về mọi mặt của Quận Hai Bà Trưng. Hệ thống chính trị của
phường Đồng Tâm được tổ chức và kiện toàn đầy đủ, hoạt động có hiệu quả. Hệ
thống bao gồm: Đảng ủy, Hội đồng nhân dân, UBND, UB MTTQ và Công an
phường, các ban ngành đoàn thể và tổ chức chính trị xã hội được tổ chức chặt
chẽ từ phường đến khu dân cư, tổ dân phố như: Hội Cựu chiến binh, Hội phụ nữ,
Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, Hội người cao tuổi, Hội Cựu Thanh
niên xung phong, Hội Chữ thập đỏ, Hội khuyến học cấp phường. Tại mỗi khu
dân cư đều có một chi bộ Đảng, ban công tác mặt trận và các chi hội của các tổ
chức chính trị xã hội.Các thành viên trong hệ thống chính trị luôn là lực lượng
nòng cốt trong việc lãnh đạo, tổ chức và vận động nhân dân thực hiện nhiệm vụ
chính trị, xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội, an ninh trật tự trên địa bàn
phường, đẩy mạnh thực hiện các phong trào thi đua yêu nước, các cuộc vận động
lớn của Đảng và Nhà nước. Là một phường trọng điểm của Thành phố về công
tác an ninh chính trị. Đảng bộ và chính quyền nhân dân phường Đồng Tâm, luôn
nhận thức được vai trò và nhiệm vụ của mình, tích cực đấu tranh với các phần tử
cơ hội chính trị, góp phần bảo vệ và xây dựng chính quyền vững mạnh.
Sau hơn 30 năm thành lập phường, cùng với sự tiến bộ và lớn lên của thủ đô,
của đất nước. Đời sống vật chất cũng như tinh thần của nhân dân phường Đồng
Tâm đã được nâng cao. Nhân dân tin vào đường lối đổi mới của Đảng, tin tưởng
vào tương lai tươi sang của đất nước nên đã tích cực tham gia xây dựng chính
quyền và thực hiện nghiêm túc các chủ trương chính sách của Đảng và Nhà
nước, thực hiện tốt nghĩa vụ của công dân. Với sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng
ủy, UBND phường với sự chung sức của hệ thống chính trị và sự đồng thuận
của nhân dân, nhiều năm qua Đảng bộ và chính quyền phường đã được các cơ
quan cấp trên đánh giá cao và xếp loại “Đơn vị hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ”.
3. Những thuận lợi và khó khăn của Phường

Phường Đồng Tâm có số dân cư đông đúc với 4577 hộ dân. Dân cư của
phường chủ yêu là cán bộ công nhân viên chức, sinh viên và người về hưu.


16

Nhân dân phường Đồng Tâm đời sống chủ yếu dựa vào lương tháng và trợ cấp
hưu trí. Phường có nhiều cán bộ lão thành cách mạng, cán bộ tiền khởi nghĩa,
cán bộ bị bắt tù đày, thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sỹ, cán bộ trung cao
cấp, các nhà khoa học, giáo sư, tiến sỹ, giảng viên. Phường Đồng Tâm chủ yếu
nhà ở là nhà thấp tầng, nhà làm việc của các cơ quan, trường học nằm chen giữa
nhà dân. Trong phường có 5 đường chính là Trần Đại Nghĩa, Đại La, Lê Thanh
Nghị, Vọng, Giải Phóng và một vài tuyến đường ngắn và nhỏ, rất nhiều ngõ,
ngách thông nhau và thông với các phường bạn. Đa phần các cửa hàng kinh
doanh trên địa bàn phường phần lớn là người của các địa phương khác đến
phường Đồng Tâm để kinh doanh buôn bán, một số rất ít là người của phường
Đồng Tâm buôn bán nhỏ.
Trên địa bàn Phường có 2 trường đại học lớn và uy tín là Trường Đại học
kinh tế quốc dân và trường Đại học xây dựng, chính vì thế phường có lợi thế và
cơ hội tiếp xúc và sở hữu những nguồn lao động trẻ năng động có trình độ cao,
nếu nắm bắt được những nguồn lao động quý giá này, làm cho Phường có cơ hội
phát triển năng động hơn. Phường cũng có địa giới nằm trải dài trên tuyến
đường Giải phóng nối liền từ Phía nam Hà Nội vào đến trung tâm thành phố, là
cửa ngõ của thành phố nên Phường có cơ hội giao lưu và học hỏi những thế
mạnh của các địa phương khác, rút ngắn được thời gian đi lại tới các địa phương
và thuận tiện cho việc đi lại vào trung tâm thành phố. Ngoài ra các ngành nghề
kinh doanh trên địa bàn phường đều rất đặc trưng và có điểm phù hợp với điều
kiện thực tế của địa phương, với vai trò là cửa ngõ, là nơi có 2 trường đại học và
một bệnh viện lớn của trung ương, người dân trên địa bàn phường đã tận dụng lợi
thế này phát triển các dịch vụ qua điều tra thực tế 191 hộ kinh doanh cố định và

lưu động tại 5 tuyến phố chính của phường là Đại La, Trần Đại Nghĩa, Vọng, Lê
Thanh Nghị, Giải Phóng , nhóm nghiên cứu đã tổng kết được số liệu về các ngành
nghề kinh doanh chính trên địa bàn phường được thể hiện ở Bảng 1 dưới đây:
Bảng 1: Mặt hàng kinh doanh và số hộ kinh doanh tương ứng
Số hộ kinh doanh (hộ)

Cơ cấu (%)


17

Điện tử tin học

25

13.09

Ăn uống

25

13.09

Tạp hóa

17

8.90

Dược Phẩm

15

7.85

Cho thuê nhà trọ

13

6,80

Dịch vụ khác

96

50.26

Tổng

191

100.00

Từ bảng 1 cho ta thấy, với thực tế phường có số dân tạm trú và thường trú
nhiều là do có 2 trường đại học, 1 bệnh viện và có vị trí cửa ngõ nên các loại hình
kinh doanh như điện tử tin học, ăn uống, đồ tạp hóa, dược phẩm, nhà trọ là khá
phổ biến, ngoài ra còn có các dịch vụ khác như May đo, thời trang, đồ điện…
Bên cạnh những điều kiện tự nhiên và xã hội ưu đãi, chính quyền thành phố
cũng hết sức tạo điều kiện về cơ sở hạ tầng cho Phường. Phường hiện nay về cơ
bản đường xá đã được đầu tư và có kế hoạch đầu tư để đáp ứng nhu cầu đi lại

của người dân, với tuyến Trần Đại Nghĩa được xây dựng và đưa vào sử dụng
năm 2007, dịp cuối năm 2012 vừa qua đoạn đường Trần Đại Nghĩa kéo dài cũng
đã được thông xe, chấm dứt tình trạng ô nhiễm môi trường và trông giữ xe ô tô
trái phép thời gian trước đó, tuyến Đại La đã được quy hoạch mở rộng và thời
gian sắp tới sẽ được thi công xây dựng nhằm giảm ùn tắc giao thông vào giờ cao
điểm trên tuyến đường này, còn một số tuyến đường khác như Lê Thanh Nghị,
Vọng, Giải phóng, đã đi vào hoạt động ổn định. Bên cạnh hệ tống đường xá, hệ
thống cây xanh, chiếu sáng cũng đạt chuẩn và được chú trọng đầu tư xây dựng.
Ngoài ra phường có một chợ lớn là chợ Đồng Tâm, siêu thị Fivimart và một số
đại lý, siêu thị nhỏ khác về cơ bản đã đáp ứng được nhu cầu mua sắm tiêu dùng
của người dân địa bàn Phường. Tuy nhiên bên cạnh những thuận lợi Phường
cũng gặp nhiều rất nhiều khó khăn bất cập.
Những khó khăn
Với vị trí cửa ngõ của thành phố, Phường luôn đối mặt với những sức ép từ
lưu lượng giao thông cao gây ra ách tắc vào giờ cao điểm, dẫn đến hạ tầng
đường xá nhanh xuống cấp hư hỏng, ngoài ra phường có 2 trường đại học và


18

một bệnh viện tuyến trung ương nên số lượng người ngoại tỉnh tạm trú tại địa
bàn phường rất nhiều dẫn đến công tác quản lý cũng như đảm bảo an ninh trật tự
gặp rất nhiều khó khăn và đôi khi không thể kiểm soát hết được.
Phường có hai trường đại học chiếm một khoảng diện tích rất lớn, đồng
nghĩa với việc mất đi một khoảng mặt bằng để phát triển kinh tế, cộng với
những ngành nghề kinh tế của phường chủ yếu là buôn bán nhỏ và các công ty
đặt văn phòng đại diện, chủ hộ kinh doanh chủ yếu là người nơi khác đến,
những hộ dân của phường cho người khác thuê nhà và chuyển đi nơi khác sinh
sống, dẫn đến chính quyền khó kiểm soát dân cư cũng như phổ biến chính sách
và chấp hành pháp luật. Các tệ nạn xã hội còn diễn biến phức tạp như lô đề, cờ

bạc, ma túy, mại dâm…, dưới nhiều hình thức và đối tượng khác nhau khó kiểm
soát do số lượng dân nhập cư và sinh viên từ các tỉnh khác đến học tập làm ăn
rất nhiều. Từ phía chính quyền địa phương, một số ít cán bộ với năng lực còn
hạn chế, ý thức trách nhiệm chưa cao, dẫn đến làm việc không hiệu quả, gây thất
thoát lãng phí cho nhà nước và khó khăn cho người dân, hệ thống chính sách,
quy định của Phường đôi khi chưa rõ ràng cụ thể và không nhất quán, khâu giáo
dục tuyên truyền pháp luật tới người dân còn gặp nhiều khó khăn, dẫn đến
những tình huống đáng tiếc xảy ra.
II. THỰC TRẠNG VIỆC KINH DOANH VỈA HÈ TRÊN MỘT SỐ
TUYẾN PHỐ TẠI ĐỊA BÀN PHƯỜNG
1. Đặc điểm một số tuyến phố trên địa bàn Phường

Hình 1: 5 tuyến đường được khảo sát


19

Chú thích: Nguồn download từ googlemap( 5 tuyến đường thuộc phạm vi điều tra được
bôi đen như ở hình 1)

Qua quá trình tìm hiểu, cũng như quan sát thực tế, sau đây là bảng 2 mô tả khái
quát về đặc điểm của 5 tuyến đường thuộc Phường Đồng Tâm.

Bảng 2: Đặc điểm 5 tuyến phố của Phường Đồng Tâm


20

Đặc điểm
Chiều

dài

Chiều
rộng
vỉa hè

500m

2,5-3,5m

Đặc điểm chính

Tên đường
Trần Đại
Nghĩa

- Là đường 2 chiều, tiếp giáp với đường Đại
La, Nguyễn An Ninh, Lê Thanh Nghị. Dọc
theo tuyến đường có 2 trường đại học, 1 chợ,
1 cầu đi bộ và tuyến xe bus 08 chạy qua
- Ngành kinh doanh chính: Văn phòng phẩm,
ăn uống, tạp hóa, tin học, nhà trọ

Đại La

500m

1,5-2m

- Tiếp giáp với Phố vọng, Trần Đại nghĩa. Là

tuyến đường khá hẹp, một chiều đối với xe ô
tô, 2 chiều đối với các phương tiện khác, dọc
tuyến đường có một chợ, 4 tuyến xe bus
- Ngành kinh doanh chính: Chợ, siêu thị,
quần áo, giầy dép, sim thẻ, đồng hồ, ăn uống,
nhà trọ

Lê Thanh
Nghị

450m

3m

Tiếp giáp với Giải Phóng, Trần Đại Nghĩa, là
tuyến đường 2 chiều, có xe bus chạy qua
- Ngành kinh doanh chính: Đồ điện, thiết bị
máy tính, phần mềm tin học, ăn uống, thời
trang

Giải Phóng

400m

1,5-3m

Trên tuyến đường có: Trụ sở UBND Phường,
tuyến đường sắt Bắc Nam chạy qua, bệnh
viện TƯ Bạch Mai, và nhiều phòng khám tư
nhân, là cửa ngõ phía nam Hà Nội

Ngành kinh doanh chính: Nhà thuốc. dược
phẩm, phòng khám, nhà nghỉ, khách sạn

Vọng

1000m

2,0-2,5m

Phố cũ chạy qua khu tập thể Đài Phát thanh
Tiếng nói Việt Nam 128C Đại La,
Ngành kinh doanh chính: Nhà nghỉ, khách
sạn nhà hàng, ăn uống bình dân, băng đĩa,
karaoke


21

2. Thực trạng kinh doanh vỉa hè tại các tuyến phố trên địa bàn Phường
Trong quá trình đô thị hóa, dân số của Thành Phố Hà Nội tăng nhanh do số
người dân từ các địa phương về Hà Nội rất nhiều, đa số họ là những người đi
tìm kiếm việc làm và sinh viên đến để học tập. Theo đó là những luồng văn hóa,
lối sinh hoạt ở các nơi khác cũng làm cho Hà Nội thêm phần sinh động, phong
phú hơn, nhưng cũng đặt ra rất nhiều thách thức về việc làm cũng như cơ sở hạ
tầng công cộng phục vụ người dân. Trong đó có vấn đề vỉa hè của các tuyến
đường ở đô thị hiện nay.
Vỉa hè theo quy định là để sử dụng cho việc đi bộ của người dân và thực hiện
các chức năng khác như: trồng cây, đặt hệ thống chiếu sáng, hệ thống cáp
ngầm…, tuy nhiên có một thực tế hiện nay là vỉa hè tại hầu hết các tuyến đường
đô thị đều bị người dân lấn chiếm sử dụng vào mục đích cá nhân, gây cản trở

giao thông, mất mỹ quan đô thị, người đi bộ không còn chỗ để đi bộ vì vỉa hè bị
chiếm làm chỗ để xe, bán hàng, môi trường bị ô nhiễm, mất trật tự an
ninh….Qua điều tra tại 5 tuyến đường thuộc Phường với tổng 191 người được
điều tra, theo kết quả điều tra của chúng tôi, có 74,87% số người được hỏi nói
rằng họ rất thường xuyên chứng kiến tình trạng vỉa hè bị lấn chiếm vào mục
đích kinh doanh, số còn lại có18,85% nói thỉnh thoảng họ có thấy và chỉ có
6,28% số người được hỏi nói rất ít, như vậy có thể thấy tình trạng lấn chiếm vỉa
hè vào mục đích kinh doanh là hoàn toàn có và xảy ra thường xuyên.
Bảng 3: Đáp án trả lời câu hỏi số 8 (trong phiếu điều tra): “Ông bà đã từng
hoặc đang buôn bán trên vỉa hè không?”
Trả lời
Tuyến đường
Đường Giải phóng
Đường Lê Thanh Nghị
Đường Đại La
Phố Vọng
Đường Trần Đại Nghĩa
Tổng

Có
5
16
8
3
21
53

Không
12
19

36
34
37
138

Tổng
17
35
44
39
58
191


22

Trả lời
Tuyến đường
Đường Giải phóng
Đường Lê Thanh Nghị
Đường Đại La
Phố Vọng
Đường Trần Đại Nghĩa
Tổng

Có
2.62
8.37
4.19
1.57

10.99
27.74

Không
6.28
9.95
18.85
17.80
19.37
72.25

Tổng(%)
8.9
18.32
23.04
19.37
30.36
100.00

Xem bảng số 3 chúng ta có thể thấy, tình trạng kinh doanh trên vỉa hè đã từng
diễn ra và đang diễn ra tại Phường Đồng Tâm tính đến thời điểm điều tra khảo
sát với 27.74% người trả lời có hoặc đã từng kinh doanh vỉa hè, tình trạng kinh
doanh vỉa hè diễn ra nhiều nhất là ở tuyến đường Trần Đại Nghĩa và phố Lê
Thanh Nghị. Phố có ít người kinh doanh vỉa hè nhất là tuyến đường Phố Vọng.
Bảng 4: Kết quả câu hỏi 2 và 3 (trong phiếu điều tra) “ Nơi ở hiện tại của ông
bà”và “Mặt hàng kinh doanh chủ yếu của ông bà?”
Nơi ở
Mặt hàng KD
Điện tử tin học
Ăn uống

Tạp hóa
Dược phẩm
Dịch vụ khác
Tổng

Phường Đồng Tâm
25
25
17
7
109
183

Nơi khác đến

Nơi ở
Mặt hàng KD
Điện tử tin học
Ăn uống
Tạp hóa
Dược phẩm
Dịch vụ khác
Tổng

Phường Đồng Tâm
13.09
13.09
8.90
3.66
57.07

95.81

Nơi khác đến

8
8

4.19
4.19

Tổng
25
25
17
7
117
191

Tổng (%)
13.09
13.09
8.90
3.66
61.26
100.00

Qua bảng 4 có thể thấy trong tổng số 191 hộ kinh doanh vỉa hè bao gồm cả
kinh doanh lưu động và kinh doanh cố định được điều tra, thì có tới 183 người là
người dân thuộc Phường Đồng Tâm và chỉ có 8 người là từ nơi khác đến và cả 8
người này đều là những người kinh doanh lưu động, đặc điểm của những người

kinh doanh lưu động này là mặt hàng chủ yếu là các đồ ăn, đồ dùng có tính thời
điểm tức là họ chỉ bán được ở những thời điểm nhất định ví dụ: đồ ăn sáng, kem,


23

áo mưa… do không kiếm được mặt bằng kinh doanh nên người kinh doanh lưu
động phải di chuyển thường xuyên và họ không có khách hàng quen nên phải di
chuyển để tìm khách hàng; họ sử dụng lề đường và vỉa hè để kinh doanh và chỉ
có mặt ở Phường Đồng Tâm ở một khoảng thời gian nhất định, sau đó lại
chuyển địa điểm kinh doanh, phương tiện chủ yếu của họ là xe đạp, xe máy,
quang gánh, xe kéo. Còn lại 183 hộ kinh doanh thuộc Phường Đồng Tâm chủ
yếu là kinh doanh cố định, gồm các hình thức cụ thể như: kinh doanh thường
xuyên tại một địa điểm cố định trên một khu vực vỉa hè nào đó hoặc người đó
kinh doanh trong nhà mà mình sở hữu, đi thuê, tuy nhiên lại lấn chiếm khoảng
trống vỉa hè trước nhà mình nhằm thực hiện các hoạt động kinh doanh như: đặt
biển quảng cáo, kê bàn ghế, tủ kệ để chứa mặt hàng kinh doanh, để xe cộ… Tuy
vậy với số lượng 183 hộ kinh doanh là người của Phường Đồng Tâm thì việc
phổ biến tuyên truyền cũng như xử lý các vi phạm về kinh doanh vỉa hè gặp
nhiều thuận lợi.
Bảng 5: Kết quả của câu trả lời số 4( trong phiếu điều tra): Mô tả quan hệ mặt
hàng kinh doanh và sở hữu cửa hàng tại 5 tuyến đường
Hình thức
Tuyến đường
Đường Giải phóng
Đường Lê Thanh Nghị
Đường Đại La
Phố Vọng
Đường Trần Đại Nghĩa
Tổng

Thuê nhà
KD
8
11
24
20
11
74

Sở hữu nhà
KD
8
11
6
10
8
43

Khác
3
11
14
7
39
74

Tổng
19
33

44
37
58
191

Hình thức
Tuyến đường
Đường Giải phóng
Đường Lê Thanh Nghị
Đường Đại La
Phố Vọng
Đường Trần Đại Nghĩa
Tổng

Thuê nhà
KD
4.18
5.76
12.57
10.47
5.76
38.74

Sở hữu nhà
KD
4.19
5.76
3.14
5.24
4.19

22.51

Khác
1.57
5.76
7.33
3.66
20.42
38.74

Tổng(%)
9.42
17.28
23.04
20.42
29.84
100.00


24

Bảng 5 cho thấy có 38.74% số hộ kinh doanh là đi thuê nhà, nhiều hơn số
hộ sở hữu nhà để kinh doanh với 22.51% hộ, điều này hoàn toàn đúng với thực
tế hiện nay khi mà muốn kinh doanh tốt thì yêu cầu về vị trí là rất quan trọng,
hầu hết các hộ kinh doanh đều chọn các địa điểm mà số lượng người tiêu dùng
có thể dễ dàng nhìn thấy, tiện đường đi lại, chính vì thế không phải ai cũng có
thể sở hữu được những địa điểm kinh doanh như vậy, dẫn đến nhu cầu tất yếu là
phải đi thuê nhà, có cầu dẫn đến có cung, những hộ sở hữu những vị trí tốt, sẵn
sàng cho thuê những vị trí đó và kiếm được một khoản thu nhập mà họ cảm thấy
hài lòng rồi sau đó đi nơi khác sống và ít quan tâm đến nơi đã cho người khác

thuê, chính từ việc những địa điểm kinh doanh hầu hết là đi thuê, nên việc xử lý
khi những hộ kinh doanh này vi phạm về lấn chiếm vỉa hè là rất khó khăn khi
mà khó tìm ra thông tin đối tượng để xử lý vì khi xử lý họ đều lẩn tránh và có
thái độ không hợp tác, bên cạnh đó nhận thức của những hộ thuê nhà để kinh
doanh chưa cao, họ cho rằng đây không phải là nhà mình, nên họ chưa có ý thức
về sử dụng vỉa hè và dẫn đến tình trạng lấn chiếm để kinh doanh và mục đích cá
nhân diễn ra rất phổ biến hiện nay. Còn lại là 38.74% số người trả lời “Khác”,
những hộ này có địa điểm kinh doanh là vỉa hè, khác với những hộ kinh doanh
trong nhà, thì gồm cả kinh doanh trong nhà và một phần vỉa hè, những hộ kinh
doanh hoàn toàn trên vỉa hè này thường là kinh doanh các hàng hóa quy mô nhỏ,
ít như quán giải khát, quán ăn nhanh, bán quần áo… nhưng chính những hộ này
gây ra tác động xấu nhiều hơn vì tất cả các hoạt động từ quá trình bán sản phẩm
cho đến quá trình xả rác thải, gây ra ô nhiễm môi trường, mất mỹ quan hè phố,
người đi bộ không có chỗ để đi…


25

Bảng 6: Kết quả của câu trả lời số 7 (trong phiếu điều tra) : “Đơn vị/cửa hàng
Mức độ
Tuyến đường
Đường Giải phóng
Đường Lê Thanh Nghị
Đường Đại La
Phố Vọng
Đường Trần Đại Nghĩa
Tổng

Không bao
giờ

11
22
27
31
28
119

Thỉnh
thoảng có
1
5
2
3
5
16

Nhiều
2
2
6
2
6
18

Hằng ngày
4
4
9
3
18

38

Tổng
18
33
44
39
57
191

ông (bà) có sử dụng vỉa hè vào việc kinh doanh hoặc việc riêng của mình và gia
Mức độ
Tuyến đường
Đường Giải phóng
Đường Lê Thanh Nghị
Đường Đại La
Phố Vọng
Đường Trần Đại Nghĩa
Tổng

Không bao
giờ
5.76
11.52
14.14
16.23
14.66
62.30

Thỉnh

thoảng có
0.52
2.62
1.05
1.57
2.62
8.38

Nhiều
1.05
1.05
3.14
1.05
3.14
9.42

Hằng ngày
2.09
2.09
4.71
1.57
9.42
19.90

Tổng(%)
9.42
17.28
23.04
20.42
29.84

100.00

đình không?”

Bảng 7: Kết quả trả lời câu hỏi số 8(trong phiếu điều tra): Không gian vỉa hè
trước cửa hàng của ông (bà), thường được sử dụng vào việc gì?
Mục đích sử dụng
Tuyến đường
Đường Giải phóng
Đường Lê Thanh Nghị
Đường Đại La
Phố Vọng
Đường Trần Đại Nghĩa
Tổng

Không sử
dụng

Để xe cộ

6
13
8
3
17
46

12
19
36

34
37
138

Cho thuê

Bán hàng
rong

1

1

2
4

1
1
3

Tổng
18
34
44
38
57
191