Bộ slide bài giảng thanh toán quốc tế phần (2) NEU

ch¬ng II
C¸n c©n thanh to¸n quèc
tÕ
Payment of balance

1


I. khái niệm
1. Khái niệm thanh toán quốc tế:
- Là việc thu chi của một nớc trong các lĩnh vực kinh
tế tài chính dẫn đến việc tăng giảm ngoại hối của một
nớc trong một thời gian nào đó.
- Thực chất của TTQT là thanh toán trực tiếp giữa
những ngời c trú (Resident) và phi c trú (NonResident).

2


2. Kh¸i niÖm c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ.
C¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ (CCTTQT) lµ mét
b¶ng ®èi chiÕu gi÷a nh÷ng kho¶n tiÒn mµ níc
ngoµi tr¶ cho mét níc vµ nh÷ng kho¶n tiÒn mµ n
íc ®ã tr¶ cho níc ngoµi trong mét thêi kú nhÊt
®Þnh.

3


Từ khái niệm trên:
- Một nớc phải trả tiền cho một nớc khác phải xuất phát từ

:
+ Nhập hàng hóa hoặc dịch vụ về.
+ Cho nớc ngoài vay hoặc đầu t ra.
- Và việc nớc ngoài phải trả tiền, thanh toán cho một nớc
khác phải do :
+ Xuất khẩu hàng hóa
+ Nớc ngoài cho nớc đó vay hoặc đầu t vào.

4


VÝ dô: Mét ngêi XK Ph¸p b¸n cho ngêi Anh 5.000 tÊn bét
m× trÞ gi¸ GBP500.000. NÕu tr¶ tiÒn ngay th× ngêi XK
Ph¸p cã GBP500.000 ghi vµo tµi kho¶n
Ph¸p t¹i Anh
Cã
GBP500.000

Nî

Anh t¹i Ph¸p
Cã

Nî
GBP500.000

5


Cán cân thanh toán quốc tế chia làm hai loại:

2.1. CCTTQT trong một thời kỳ nhất định:
Đó là bảng đối chiếu những khoản tiền mà nớc
ngoài thực tế đã trả cho một nớc và những khoản
tiền mà nớc đó thực tế đã trả cho nớc ngoài trong
một thời kỳ nào đó. Những nghiệp vụ này đã đợc
thu chi một cách dứt điểm.

6


2.2. CCTT tại một thời điểm nhất định:
- là bảng đối chiếu giữa những khoản tiền đã và sẽ
thu, chi vào mỗi thời điểm nào đó.
- Cán cân này bao gồm các khoản nợ nớc ngoài và n
ớc ngoài nợ mà việc thu chi xảy ra một cách cha dứt
điểm. Nó phản ánh tình hình chi trả sắp xảy ra của
một nớc này đối với nớc khác. Nhìn vào cán cân này,
ta có thể biết nớc đó là chủ nợ hay con nợ, tình hình
công nợ của nớc đó nh thế nào.

7


II. Kết cấu của cán cân thanh toán
quốc tế.

1. Hạng mục thờng xuyên (Cán cân nghiệp vụ th
ờng xuyên cán cân giao dịch, chi trả) (current
account). Hạng mục này bao gồm những nghiệp vụ

mà các khoản thu chi thờng xuyên đợc thu chi một
cách dứt điểm; còn gọi là cán cân thanh toán vãng
lai. Bao gồm:

8


1.1. C¸n c©n th¬ng m¹i (víi nghÜa réng), c¸n c©n
bu«n b¸n h÷u h×nh (víi nghÜa hÑp):

- XuÊt khÈu hµng ho¸
- NhËp khÈu hµng ho¸

9


1.2. Cán cân dịch vụ: còn gọi là cán cân th
ơng mại vô hình, bao gồm:
- Du lịch.
- Cớc phí vận tải, bảo hiểm, hoa hồng.
- Lợi tức, cổ tức, trái tức.
- Chi phí quân sự, ngoại giao, xã hội.

1.3. Cán cân di chuyển một chiều:
- Quà cáp, biếu tặng (viện trợ cho không)
10


2. Hạng mục vốn
Còn gọi là cán cân di chuyển vốn và tín dụng

(the capital account balance). Bao gồm 2 giao
dịch chủ yếu:
2.1. Đầu t trực tiếp
2.2. Tín dụng đầu t gián tiếp , tiền gửi dài hạn
của NH.

11


- CCTTVL và CC vốn dài hạn đợc coi là CCTT
cơ sở, đây là cơ sở xác định tài chính của một n
ớc tốt hay xấu.
- CC vốn ngắn hạn chỉ là một giải pháp tình
huống, các nhà phân tích tài chính không đa vào
cán cân cơ sở.
- Ngoài 2 mục trên còn có mục sai sót (chênh
lệch) phát sinh do nhầm lẫn, sai sót.

12


3. Chªnh lÖch (sai sãt)
4. C©n b»ng

13


H¹ng môc

Bªn cã

Bªn nî

Chªnh lÖch

1. H¹ng môc thêng xuyªn

- 118

1.1. C¸n c©n th¬ng m¹i
a. XK hµng hãa

- 124
+ 214

b. NK hµng hãa
1.2. C¸n C©n dÞch vô
a. XuÊt khÈu
b. NhËp khÈu

- 338
+ 21
+ 146
- 125
- 15

1.3. C¸n c©n di chuyÓn 1 chiÒu
2. H¹ng môc vèn

+ 91

2.1. Vèn chuyÓn ra
2.2. Vèn chuyÓn vµo
3. Sai sè (Chªnh lÖch)
4. C©n b»ng

- 15

- 34
+ 125
+ 33
+6
14


III. Việc ghi chép các số liệu trong lập cán
cân thanh toán

1. Đối với luồng hiện vật: Lấy số liệu của hải quan khi
hàng hoá qua biên giới và tính trị giá xuất khẩu theo giá
FOB và trị giá nhập khẩu theo giá CIF. Cho phép dung sai
giữa xuất, nhập hàng hoá ở một tỷ lệ nào đó thì đợc coi là
cân bằng.VD: ở Pháp cho phép 3-5%.
2. Đối với luồng tiền tệ: Lấy số liệu qua hệ thống ngân
hàng.
3. Đồng tiền ghi chép: Việt Nam dùng USD.

15

IV. Nguyªn t¾c bót to¸n cña CCTTQT
1. Nguyªn t¾c 1:
1.1. Cã +
-C¸c giao dÞch liªn quan tíi c¸c luång tiÒn thu ®îc tõ n
íc ngoµi ®îc ph¶n ¸nh vµo bªn cã (credit) cña
CCTTQT. Bao gåm c¸c nghiÖp vô sau:
- XK hµng ho¸, dÞch vô
- Quµ c¸p, viÖn trî tõ níc ngoµi

16


- Đầu t, tín dụng vào trong nớc (đầu t vào trong - nớc
capital inflow) có thể do:
+ Nguồn vốn chạy vào trong nớc làm tăng tài sản nớc
ngoài ở nớc mình. VD: Công dân ngời nớc ngoài mua cổ phiếu
ở VN sẽ làm tăng tài sản của ngời nớc ngoài ở VN-->ghi có +
vào CCTTQT của VN
+ Nguồn vốn chạy vào trong nớc làm giảm tài sản của n
ớc mình ở nớc ngoài (VD: Công dân VN bán cổ phiếu ngoại
quốc cho ngời nớc ngoài, do đó làm giảm tài sản của VN ở n
ớc ngoài, thu hồi vốn về trong nớc ---> vốn thu hồi này ghi vào
bên có + của CCTTQT VN.

17


1.2. Nợ - Bên nợ phản ánh các luồng tiền mà
nớc đó chi trả cho nớc ngoài:
- NK hàng hoá, dịch vụ

- Chuyển quà cáp và đầu t ra nớc ngoài ->
liên quan đến việc thanh toán cho ngời nớc
ngoài.

18


2. Nguyên tắc 2:
Bút toán kép: Có nghĩa là mỗi giao dịch đợc ghi
2 lần, một ghi bên có, một ghi bên nợ.
- Ví dụ 1. Unimex Hà nội xuất khẩu hàng sang
Đức thanh toán chậm 3 tháng 500.000 USD.
Xuất khẩu hàng hoá sẽ đợc ghi Có +. Bán chịu 3
tháng tức là làm tăng tài sản của VN ở Đức, do
đó nó đợc ghi Nợ .

19


H¹ng môc

Nî -

- XuÊt khÈu hµng hãa

- NhËp vèn ng¾n h¹n ra

Cã +
500.000 USD

500.000 USD

20


Ví dụ 2: Một ngời VN đến du lịch ở Mỹ; chi ăn
ở khách sạn là 20.000 USD.
+ Ghi vào bên nợ CCTTQT của VN: giống nh giao
dịch nhập khẩu hàng hoá ---> tạo ra nghĩa vụ phải
thanh toán cho ngời nớc ngoài.
+ Tăng 1 khoản nợ ngắn hạn vào Mỹ; tức là tăng tài
sản ngoại quốc ở VN ---> ghi có vào CCTTQT của
VN.

21


V. Mèi quan hÖ cña c¸n c©n thanh to¸n:

1. Víi tû gi¸ hèi ®o¸i
- Khi C¸n c©n thanh to¸n d thõa
- Khi C¸n c©n thanh to¸n thiÕu hôt
2. Víi nÒn s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ më:

22


Cơ cấu của nhu cầu sản xuất trong nền kinh tế mở
Tổng sản
Tiêu

Đầu t
xuất trong = dùng +
+
nội địa
nớc
nội địa

Xuất
khẩu

Nhập
khẩu

Xuất
khẩu

Nhập
khẩu

Hay
Tổng sản
xuất trong nớc

Tiêu
dùng nội địa

Đầu t
=
nội địa

23


VI. Các biện pháp điều chỉnh CCTTQT:

Ba trạng thái của cán cân thanh toán quốc tế
- Tổng sản lợng trong nớc > Tổng mức chi tiêu
Cán cân thanh toán quốc tế bội thu
- Tổng sản lợng trong nớc < Tổng mức chi tiêu
Cán cân thanh toán quốc tế bội chi
- Tổng sản lợng trong nớc = Tổng mức chi tiêu
Cán cân thanh toán quốc tế cân bằng
Muốn giải quyết tình trạng bội chi Cán cân thanh toán QT:
- Hoặc phải cắt giảm chi tiêu
- Hoặc phải tăng sản lợng (khó)
24


Điều chỉnh cán cân Thanh toán quốc tế

Chính
sách và
Biện
pháp tài
chính

Chính sách
tiền tệ

Công

cụ lãi
suất

Công
cụ thị
trờng
mở

Chính
sách tỷ
giá

Chính sách
tài khóa

Tăng
thu
ngân
sách

Phá giá tiền
tệ

Thu hút
vốn nớc
ngoài

Đầu t

Vay

nợ

Xuất
Vàng

Tuyên bố
phá sản

Viện
trợ
quốc
tế

Giảm
chi
ngân
sách

25