CON GÁI CỦA NHỮNG BÀ MẸ KHÔNG BIẾT YÊU THƯƠNG

CON GÁI CỦA NHỮNG BÀ MẸ KHÔNG
BIẾT YÊU THƯƠNG: 7 NỖI ĐAU
THƯỜNG GẶP
rubi | August 15, 2016 | Trị Liệu | No Comments

Thiếu tự tin và khó tin tưởng chỉ mới là sự khởi đầu.

Source: Chamille White.Shutterstock
Nhiều năm kể từ khi tôi nghiên cứu và viết cuốn sách ‘Mean Mothers’ (Những người mẹ ích kỷ), tôi
bắt đầu cùng những người phụ khác nói chuyện, chia sẻ với nhau. Mỗi người phụ nữ có một câu
chuyện khác nhau; nhưng có lẽ điểm chung lớn nhất là việc phát hiện ra: chúng ta không phải là cô
gái, hay người phụ nữ duy nhất có những bà mẹ không thể hoặc sẽ không yêu thương chúng ta.
Việc luôn cho rằng chẳng có bà mẹ nào là không tốt, cũng như một số huyền thoại về tình mẫu tử
đã phác họa nên hình ảnh tất cả bà mẹ đều thương yêu con cái, nhưng điều đó lại cổ xúy làm cô lập
những người con gái vốn không được yêu thương. Phát hiện này làm nhẹ đi một phần những gánh
nặng và đau thương, nhưng không phải là tất cả.


Những mẩu chuyện dưới đây là những gì xảy đến với một đứa con gái lớn lên mà không có tình
thương và sự chở che của mẹ, được lấy từ trong cuộc sống hằng ngày, chứ không phải từ một cuộc
khảo sát khoa học. Một lần nữa, tôi không viết với tư cách của một nhà tâm lý hay một bác sĩ, mà
với tư cách của một người đồng hành đồng cảm.
Thuyết gắn bó (attachment theory) do Bowlby đề xuất và sau đó được mở rộng bởi Mary
Ainsworth, Mary Main và nhiều nhà tâm lý khác đã giải thích đầy đủ lý do tại sao những nỗi đau đó
thường xuyên xảy ra.
Trong giai đoạn ẵm bồng và thời thơ ấu, đứa con gái có thể là phản chiếu hình ảnh của người mẹ.
Nếu người mẹ biết yêu thương và gần gũi con cái, đứa bé sẽ được che chở an toàn, nó nhận thức
được rằng nó được yêu thương và biết yêu thương. Cảm thức về sự yêu thương – cảm giác xứng
đáng nhận tình cảm và sự chú ý, được lắng nghe và quan sát – trở thành nền tảng mà trên đó cô bé
xây dựng những ý thức sớm nhất về bản thân và cung cấp năng lượng cho sự phát triển của mình.
Còn những đứa con gái của bà mẹ không thương con học những bài học khác nhau về thế giới bên

ngoài và về bản thân từ chính người mẹ – những người lạnh nhạt, ích kỉ, không kiên định, hoặc
thậm chí phê bình quá nghiêm khắc hoặc độc ác. Tất nhiên, vấn đề cơ bản là cách một đứa trẻ phụ
thuộc vào người mẹ để được nuôi dưỡng, được tồn tại và hình thành bản tính của nó. Điều đó dẫn
đến sự gắn bó không an toàn (insecure attachment), điển hình là sự “gắn bó tính hai chiều”‘ambivalent’ (đứa trẻ không biết mẹ nó tốt hay xấu) hoặc sự “tránh né” – ‘avoidant’ (đứa trẻ khao
khát sự yêu thương nhưng lại e ngại cái kết nhận được khi tìm kiếm điều đó). Sự gắn bó ‘tính hai
chiều’ làm cho đứa trẻ nghĩ rằng mọi mối quan hệ trên đời đều không đáng tin, và sự tránh né tạo ra


một mâu thuẫn tồi tệ giữa khao khát được mẹ yêu thương che chở và sự bạo hành về thể xác hoặc
cảm xúc của người mẹ.
Sự gắn bó trong thời thơ ấu hình thành những hình mẫu và sự hình dung về các mối quan hệ trong
xã hội. Nếu không có bất kì liệu pháp hoặc sự can thiệp nào, những hình dung tâm lý này sẽ có xu
hướng tiếp tục tồn tại.
Điều quan trọng là những đứa con gái luôn mong có tình thương của mẹ, nhưng nhu cầu đó lại
không được đáp ứng– và điều đó lại song song tồn tại với một quan niệm tồi tệ – không có ai yêu
thương bạn vô điều kiện. Đấu tranh để phục hồi tâm lý cần sự dũng cảm và mạnh mẽ. Cuộc đấu
tranh đó ảnh hưởng rất nhiều đến chúng ta, một phần, nếu không nói là tất cả, đặc biệt là trong các
mối quan hệ.
Công trình của Cindy Hazan và Philip Shaver (và sau đó, còn nhiều Công trình khác nữa) đã chỉ ra
sự gắn bó trong thời thơ ấu có tính dự đoán cao đến các mối quan hệ tình cảm, cũng như tình bạn
trong tương lai. Sẽ không có gì ngạc nhiên khi những nỗi đau thường gặp này phần lớn thuộc về
bản thân và lĩnh vực kết nối cảm xúc.
Việc nhìn ra những nỗi đau này không phải là để chúng ta than vãn hay bó tay tuyệt vọng mà là để
trở nên có nhận thức hơn về tình mẹ mà chúng ta đang đối mặt hằng ngày. Nhận thức là bước đầu
tiên trong việc trị liệu cho những cô gái không được yêu thương. Chuyện mà chúng ta đơn giản
chấp nhận những nỗi đau mà không hề biết nguyên nhân đã xảy ra quá thường xuyên rồi!

1. THIẾU TỰ TIN
Những người con gái không được yêu thương sẽ không biết rằng họ có khả năng yêu thương và
xứng đáng được chú ý, được quan tâm; họ có thể sẽ phải lớn lên trong cảm giác bị lãng quên,

không được lắng nghe hoặc bị chỉ trích thường xuyên. Trong đầu họ là ý nghĩ về những lời của mẹ
– họ không thông minh, không xinh đẹp, không tốt, không đáng yêu và quan tâm. Suy nghĩ đó sẽ
tiếp tục ngầm phá hoại tài năng và thành tích của họ nếu như không có bất kì sự can thiệp nào.
Những người con gái đó thỉnh thoảng nói rằng họ cảm giác họ là những kẻ ngốc nghếch và thể hiện
nỗi sợ bị nhận ra khi họ tận hưởng thành công trong cuộc sống.

2. THIẾU LÒNG TIN
Có một người phụ nữ thổ lộ rằng “Tôi luôn tự hỏi tại sao có một số người muốn kết bạn với tôi. Bạn
biết đó, tôi không thể ngăn được ý nghĩ rằng đâu đó có một vài bí mật sau lưng tôi và tôi đã phải trải
qua trị liệu tâm lý, cách trị liệu đó là làm mọi thứ với mẹ tôi”. Những vấn đề về lòng tin này bắt nguồn
từ cảm giác các mối quan hệ cơ bản không đáng tin, cả trong tình bạn lẫn tình yêu. Như là Hazan
và Shaver đã chỉ ra trong bài viết của họ, những bé gái có “sự gắn bó tính hai chiều” cần được


khẳng định lòng tin một cách liên tục. Theo họ, những người này trải nghiệm yêu thương như một
sự ám ảnh, một khao khát được cho và nhận, được đồng hành, được hạnh phúc và được chú ý và
được ganh tỵ. Lòng tin và sự khó khăn trong việc thiết lập các giới hạn dường như có mối liên kết
chặt chẽ với nhau.

3. KHÓ KHĂN TRONG VIỆC THIẾT LẬP CÁC GIỚI HẠN
Sống trong vòng luẩn quẩn của việc khao khát tình thương từ mẹ và không đạt được nó, nhiều cô
gái nói rằng họ trở thành “những người làm hài lòng người khác’ trong các mối quan hệ khi trưởng
thành. Hoặc họ không có khả năng đặt ra các giới hạn, mà những giới hạn đó giúp cũng cố các mối
quan hệ. Rất nhiều người nói về những vấn đề liên quan đến việc duy trì các mối quan hệ bạn bè
thân thiết với những cô gái khác, nó rất phức tạp, bởi vì nhiều lý do – thứ nhất, lòng tin (“Làm sao
tôi có thể biết cô ấy có thật sự là bạn?”), thứ hai, không thể từ chối (“Không biết làm sao mà cuối
cùng tôi luôn bị chà đạp, tôi làm rất nhiều, và tôi luôn thất vọng vào phút cuối”), hoặc mong muốn
thắt chặt mối quan hệ với người đã rời bỏ họ… Những cô gái với sự gắn kết không an toàn thường
kết thúc các tình huống phát sinh giống như câu chuyện “Goldilocks và 3 chú gấu”, nhưng, bằng
cách nào đó lại quá “lạnh nhạt” hoặc “tình cảm”.

Điều này cũng thường đúng với các mối quan hệ tình cảm. Nghiên cứu của nhà tâm lý học Kim
Bartholomew giúp chia nhóm người tránh né sự gắn bó ra 2 loại: “Lo sợ” và “bất cần”. Cả 2 nhóm
người đều tránh mối quan hệ thân thiết với người khác nhưng vì những lý do khác nhau. Nhóm “lo
sợ” luôn chủ động tìm kiếm các mối quan hệ thân thiết nhưng lại lo sợ sự thân mật ở tất cả các cấp
độ, họ rất dễ bị tổn thương và có xu hương bám víu và phụ thuộc. Trong khi đó nhóm “bất cần” thì
tự tạo một lớp vỏ bọc kiên cố và tự tách mình ra, có thể là để bảo vệ bản thân, và sự trốn tránh của
họ thì thẳng thừng hơn. Than ôi, cả 2 nhóm người này đều không thể có được một mối quan hệ tình
cảm – điều sẽ giúp họ khôi phục tâm lý.

4. KHÓ NHÌN NHẬN BẢN THÂN MỘT CÁCH ĐÚNG
ĐẮN
Có một người phụ nữ chia sẻ về những gì cô học được sau một khóa tâm lý trị liệu: “Khi tôi còn nhỏ,
mẹ tôi đã ngăn bước tiến của tôi bằng việc chỉ tập trung soi xét lỗi lầm của tôi, chứ không bao giờ
xem những thành tích mà tôi đạt được. Sau khi tốt nghiệp đại học, tôi có nhiều công việc, nhưng tất
cả mọi người, những giám đốc của tôi đều phàn nàn rằng tôi đang chưa thực sự thúc đẩy bản thân
để phát huy khả năng thực sự của mình. Chỉ sau đó tôi mới nhận ra rằng tôi đang tự giới hạn chính
mình, chấp nhận quan điểm của mẹ về mình trong cuộc sống”. Phần lớn những người này đang nội
tâm hóa những gì họ nghe trong quá trình trưởng thành. Những biến dạng trong cách chúng ta nhìn
nhận chính mình có thể mở rộng trên tất cả các lĩnh vực, kể cả về ngoại hình. (Cá nhân tôi đã lùng
sục những tấm hình thuở thiếu niên của mình, tìm kiếm những cô gái mà mẹ tôi gọi là “béo”. Bà


cũng gọi tôi là “khó ưa”, điều mà, than ôi, không dễ dàng để xác minh hay tranh luận trong bức ảnh.
Điều đó phải tốn mấy năm trời”. Những người con gái khác cũng nói rằng họ ngạc nhiên khi đạt
được thành công nào đó, cũng như do dự khi thử một điều gì đó mới để giảm khả năng bị thất bại.
Điều này không chỉ là vấn đề về việc tự đánh giá thấp bản thân (low self-esteem) mà còn là một thứ
gì đó sâu xa hơn.

5. TRÁNH NÉ CÁC MỐI QUAN HỆ
Sự thiếu tự tin hoặc cảm giác sợ hãi đôi khi làm cho những cô gái không được yêu thương co mình

lại để tránh bị tổn thương bởi một mối quan hệ xấu, hơn là chủ động tìm một mối quan hệ thân thiết
và ổn định. Những người phụ nữ này, bề ngoài, có thể hành động như thể họ muốn có một mối
quan hệ, nhưng bên trong tiềm thức, họ tránh né. Bài viết của Hazan, Shaver, và Bartholomew đã
chứng mình điều này là có thật. Thật không may, sự tránh né – cho dù có sợ hãi, ngờ vực hoặc có
một thứ gì đó khởi phát hay không – đã làm cho những cô gái không có được những mối quan hệ
tốt đẹp, điều mà họ luôn tìm kiếm.

6. QUÁ NHẠY CẢM
Một đứa con gái không được yêu thương có thể nhạy cảm với việc bị coi thường, dù thực tế hay
tưởng tượng; một lời nhận xét ngẫu nhiên có thể mang đến gánh nặng cho thời thơ ấu của họ mà
thậm chí chính họ cũng không nhận thức được. Một người phụ nữ 40 tuổi đã nói: “Tôi đã thực sự
tập trung vào phản ứng của mình, hoặc hơn nữa, là những phản ứng thái quá. Đôi khi, tôi nhầm lẫn
giữa những lời đùa giỡn với những thứ khác và tôi không ngừng lo lắng cho đến khi tôi nhìn lại và
nhận ra người đó thực sự không có ý như thế”. Có một người mẹ không mấy thân thiết cũng có
nghĩa là đứa con gái không được yêu thương thường gặp khó khăn trong việc điều khiển cảm xúc;
họ cũng có xu hướng suy nghĩ thái quá.

7. SAO CHÉP LẠI MỐI QUAN HỆ VỚI MẸ TRONG CÁC
MỐI QUAN HỆ KHÁC
Than ôi! Chúng ta có xu hướng bị thu hút bởi những gì quen thuộc, trong khi những điều quen thuộc
này cuối cùng không thể giúp chúng ta hạnh phúc, nhưng hiện tại chúng ta lại cảm thấy thoải mái
hơn. Trong khi những người có xu hướng gắn bó an toàn sẽ tìm kiếm những người có cùng kiểu
gắn bó trong xã hội, thì thật không may là những người có xu hướng gắn bó tính 2 chiều và tránh né
cũng vậy. Điều này đôi khi làm cho họ vô tình sao chép lại mối quan hệ với mẹ trong các mối quan
hệ khác. Có một người phụ nữ nói rằng: “Tôi đã cưới chính mẹ của mình, chắc chắn rồi. Bề ngoài,
anh ta hoàn toàn khác mẹ tôi, nhưng cuối cùng thì anh ta lại đối xử với tôi hệt như mẹ. Anh ta lãnh
đạm và đôi khi chỉ tình cờ quan tâm tôi, chỉ trích thậm tệ và chỉ giúp đỡ tôi lấy lệ.” Cuối cùng cô ấy
đã kết thúc bằng cách chia tay với chồng.

Với những điều này, tự ngẫm về những nỗi đau của bản thân và nhận thức lại bản thân là việc đầu
tiên để khôi phục chấn thương tâm lý. Hãy sống thoải mái hơn và hướng đến ngày mai.