bai giang tam ly hoc xa hoi

TÂM LÝ HỌC XÃ HỘI


TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.

Nguyễn Thị Thanh Hằng- Tâm lý học xã hội – NXB Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh 2010

2.

Fulter – Thuật ngữ Tâm lý học Xã hội

3.

Trần Hiệp – Tâm lý học Xã hội-NXB Khoa học Xã hội 1990

4.

Nguyễn Đình Xuân – Tâm lý học xã hội

5.

H. Hipser và Forvec 1984 – Nhập môn Tâm lý học xã hội Marxist

6.

A.G. Kovaliov – Tâm lý học Xã hội - NXBGD 1976

7.

Những điều trọng yếu trong Tâm lý học – Robert S. Feldman –Nhà xuất nản thống kê 2003

8.

Tâm lý học đám đông– Gustave Le Bon – NXB Tri thức 2006

9.

Trí tụê đám đông– James Surowiecki – NXB Tri thức 2007

10.

Social Psychology – Louis A. Penner – New York Oxford Universitry 1978

11.

Social Psychology and Mordern Life - Patricia Niles Middlebrook –Alfred a Knopf New York
1974

12.

Exploring Social Psychology – Robert A. Baron; Donn Byrne; Blair T. Johnson – Allyn and
Bancon 1998.

13.

Introduction to Social Psychology – James T. Tedeschi; Stevenn Lindskold; Paul Rosenfeld –
West Publishing Company 1982.

14.

Introduction to Social Psychology – John T. Doby – New York Appleton-Century – Crofts 1966.

15.

A survey of Social Psychology – Leonard Berkowitz – Library of Congress Cataloging – in –
Publication Data 1986

16.

Những điều trọng yếu trongTâm lý học– Robert S. Feldman – NXB thống kê 2003


MụC TIÊU CủA MÔN HọC

Kiến thức cần phải nắm:
Tác động qua lại giữa các cá nhân
Ảnh hưởng của cá nhân tới nhóm, tập thể
Ảnh hưởng của nhóm, tập thể tới cá nhân
Ảnh hưởng của môi trường xã hội tới nhận
thức, tình cảm và hành vi của con người
Ứng dụng


NộI DUNG, Kế HOạCH MÔN HọC

Phần I
TÂM LÝ HỌC XÃ HỘI LÀ MỘT KHOA HỌC
Phần II
ĐÁM ĐÔNG, NHÓM VÀ TẬP THỂ

Phần III
NHÂN CÁCH TRONG NHÓM, TẬP THỂ VÀ XÃ HỘI
Phần IV
UY TÍN CỦA NGƯỜI LÃNH ĐẠO


CÁC CHỦ ĐỀ CHO TIểU LUậN VÀ SEMINAR
1. Thuyết “Đức trị”; “Mẫu nhân cách của người cầm quyền (Quân tử)”
(Khổng Tử 551-479 Tr. CN)
2. Lý thuyết “hành vi đám đông - Crowd psychology” –Herd Behavior
(Gustave Le Bon 1841 – 1931)
3. Lý thuyết về “tương tác giữa các cá nhân trong nhóm” và “bắt chước”
- imitation (Gabriel Tarde 1843 -1904)
4. Lây lan tâm lý và ám thị
5. Dư luận xã hội
6. Bầu không khí tập thể
7. Lý thuyết và thực nghiệm về “ảnh hưởng của các yếu tố xã hội” của
(Norman Triplett 1861-1931)
8. Lý thuyết và thực nghiệm “hành vi xã hội” của (Floyd Henry Allport
1890-1971)
9. Lý thuyết về thái độ, thành kiến, tôn giáo của (Gordon Willard Allport
1897-1967)
10. Phong tục tập quán và truyền thống


11. Lý thuyết về “thu hút giữa các cá nhân - Interpersonal attraction” ( Quan hệ xã hội,
tình bạn, tình yêu và ái tình)
12. Lý thuyết về “Gây hấn – Aggression” (Konrad Lorenz 1903-1989) (Phân tâm và
thuyết hành vi)
13. “Đồng cảm”; “Lòng trắc ẩn”; “Vị tha” –Empathy, sympathy. “Hiện tượng vô cảm” –

Bystander
14. Lý thuyết về “chuẩn mực xã hội và thích ứng của cá nhân- Group Norms and
Conformity”(Muzafer Sherif 1906 – 1988)
15. Lý thuyết về “áp lực xã hội- Social Persuare” (Solomon Eliot Asch 1907 –1996)
16. Lý thuyết về “sự không hòa hợp về nhận thức xã hội và hành vi xã hội trong các nhóm
xã hội khác nhau – Theory of Cognitive Dissonance” (Leon Festinger 1919 -1989)
17. Lý thuyết về “Tâm thế” - Stereotype; “Dán nhãn” –Labeling theory; “Định kiến”Prejudice; “Phân biệt đối xử”- Discrimination; “Thiên vị” - Bias
18. Thực nghiệm về “Phục tùng – obedience” (Stanley Milgram 1961)
19. “Thuyết phục – The Psychology of Persuasion” và các “kỹ thuật để thuyết phục –
Persuasion Techniq.ues”
20. Uy tín và thủ lĩnh
21. Lý thuyết về “năng động nhóm” ; “phát triển tổ chức” (Group dynamics và
organizational development); kiểu lọai phong cách lãnh đạo (leadership style) . (Kurt
Lewin 1890 -1974)


ĐỊNH NGHĨA TÂM LÝ HỌC XÃ HỘI

Tâm lý học xã hội là ngành khoa
học nghiên cứu nhận thức, cảm xúc
và hành vi của con người dưới ảnh
hưởng tác động qua lại giữa các cá
nhân trong các đơn vị xã hội (đám
đông, nhóm và tập thể)


ĐỐI TƯỢNG CỦA TÂM LÝ HỌC XÃ HỘI
Tâm lý học xã hội nghiên cứu các quá trình ảnh
hưởng :
Gây ảnh hưởng bằng cách nào?

Tại sao bị ảnh hưởng?
Yếu tố nào làm gia tăng hoặc làm suy yếu ảnh
hưởng?
Khi nào ta dễ bị ảnh hưởng bởi người khác?
Yếu tố nào ảnh hưởng nhất thời? Yếu tố nào ảnh
hưởng lâu dài bền vững?
Vv……


NHIệM Vụ CủA TÂM LÝ HọC XÃ
HộI
Nghiên cứu lý luận
Xác lập hệ thống khái
niệm và phạm trù khoa học
riêng
Phân biệt ranh giới tâm lý
học xã hội với khoa học
lân cận
Nghiên cứu những điều
kiện chủ quan và khách
quan hình thành nên hiện
tượng tâm lý xã hội

Ứng dụng thực tiễn
Vận dụng lý thuyết và kết
quả nghiên cứu tâm lý xã
hội vào:
Thực tiễn đời sống
Thực tiễn nghề nghiệp
Phục vụ lợi ích cộng đồng,

lợi ích xã hội


PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU TÂM LÝ HỌC XÃ HỘI

Quan sát
Điều tra
Phỏng vấn
Thực nghiệm
Nghiên cứu sản phẩm


SƠ LƯợC LịCH Sử TÂM LÝ HọC XÃ HộI
Khổng Tử (551-479 Tr. CN)
Luận thuyết “Đức trị”: Nhân – Lễ – Chính danh là đường lối trị dân, là
nguyên tắc để ổn định trật tự xã hội
Mẫu nhân cách người cầm quyền (Quân tử)
Gustave Le Bon ( 1841 – 1931): trình bày hệ thống lý thuyết về hành vi
đám đông
Norman Triplett (1861-1931): Nghiên cứu thực nghiệm về ảnh hưởng tác
động của các điều kiện xã hội. Quan tâm nghiên cứu tâm lý thể thao
Gabriel Tarde (1843 -1904) : phát triển học thuyết “Tâm lý đám đông”
của Gustave Le Bon . Nghiên cứu sự tương tác giữa các cá nhân trong
nhóm. Đặc biệt, quan tâm tâm lý tội phạm. Giải thích khả năng bắt
chước
Floyd Henry Allport (1890-1971) : Khởi xướng thực nghiệm trong
nghiên cứu hành vi xã hội của cá nhân
Gordon Willard Allport (1897-1967): Nhấn mạnh sự độc đáo của mỗi cá
nhân. Nghiên cứu: thái độ, truyền tin đồn, thành kiến, tôn giáo

HộI
Kurt Lewin (1890 -1974)
Tiên phong nghiên cứu “năng động nhóm” ; “phát triển tổ chức”
“Phong cách lãnh đạo”
Muzafer Sherif (1906 – 1988): Nghiên cứu chuẩn mực xã hội và
thích ứng; xung đột xã hội
Solomon Eliot Asch (1907 –1996): Nghiên cứu “áp lực xã hội”
khiến cá nhân nói sai sự thật
Leon Festinger (1919 -1989): Tiên phong nghiên cứu Tâm lý học xã
hội so sánh, sự không hòa hợp về nhận thức xã hội và hành vi xã hội
trong các nhóm xã hội khác nhau và sự hình thành các mối quan hệ
xã hội


ĐÁM ĐÔNG, NHÓM VÀ TẬP THỂ


ĐÁM ĐÔNG
Khái niệm
Đám đông là một tập hợp người
tồn tại một cách ngẫu nhiên, có
tính chất nhất thời do một sự vật
hiện tượng nào đó


Không chung mục đích
Hình thành ngẫu nhiên

Không tổ chức kỷ luật

DấU HIệU CƠ BảN CủA ĐÁM
ĐÔNG

Nhất thời, không bền, tự phát
Các cá nhân khác nhau
thành phần xã hội
Các cá nhân không có
mối liên hệ
Số lượng luôn luôn
biến đổi


Đặc điểm tâm lý của đám
đông
Xúc cảm của đám đông: Dễ mất kiểm sóat, dễ bị kích động
Dễ bị xúc cảm chi phối. Xúc cảm lây lan nhanh, cường độ tăng nhanh.
Không kiên định, thất thường. Đi từ trạng thái nhiệt tình cuồng loạn nhất đến
ngây dại ngớ ngẩn nhất
Trí tuệ đám đông (bầy đàn) : Luôn bị vô thức tác động
Cảm nhận bằng hình ảnh
Không phân tích, không suy nghĩ, không suy xét phán đóan
Không tinh táo phân biệt đúng sai
Dễ bị lôi keo (như hat cát bị gio cuốn)
Dễ bị thay đôi theo moi hương (bong đá)
Không còn là mình
Hành vi đám đông: Hành xư vô trách nhiệm
Vì vô danh
Ai cung như ai
Sưc manh vô địch

CƠ CHẾ TÂM LÝ ĐÁM ĐÔNG
Cách bị ảnh hưởng


BắT CHƯớC
Mô phỏng, tái tạo, lập lại các hành động, hành vi, tâm trạng cách thức suy nghĩ
ứng xử của một người hay một nhóm người nào đó
Gabriel Tarde “những qui luật của bắt chước” 1903
Quy luật tiếp xúc gần gui. Bắt chươc lẫn nhau theo người gần nhất
Quy luật những người đẳng cấp thấp bắt chước những người đẳng cấp cao. Bắt
chước theo điểm tựa (người đầu trò)
Quy luật lồng vào trong
4 loại bắt chước
Bắt chước hợp lý và phi lý
Bắt chước hình thức và bản chất
Bắt chước nhất thời và lâu dài
Mô phỏng lập lai giữa các thế hệ, giai cấp

Tâm lý đám đông diễn ra theo cơ chế bắt chước, các thành viên trong đám
đông bắt chước lẫn nhau và bắt chước kẻ đầu trò một cách hình thức, phi lý
và nhất thời
 


Lây lan tâm lý
Trạng thái tâm lý truyền từ người này sang người khác

Hiện tượng dao

động

Hiện tượng bùng nổ


Ám thị:
Sự tác động tâm lý đến một người hoặc tập thể nhằm mục đích làm cho
người đó tự giác tiếp nhận một cách không phê phán tác động

Người gây ám thị
Ảnh hưởng tác động tạo ra

Người bị ám thị

Ám thị trong trạng thái
thôi miên
hoặc
Ám thị trong trạng thái
thức tỉnh


Freud đã bảo rằng: Không phải trí
tuệ, ý thức thiêng liêng và cao quý
của con người quyết định mọi hành
vi của con người ! Vô thức và bản
năng, những thứ rất gần với động
vật, mới là những điều quyết định rất
nhiều đến hành vi của con người!

Hơn 200 người thiệt mạng trong thảm kịch giẫm đạp tại lễ hội tôn giáo
tại ngôi đền Sabarimala thuộc bang Kerala, miền nam India đêm
14.1.2010.


Hoảng loạn khiến 61 người thiệt mạng trong hỏa hoạn tại vũ trường Santika, Bangkok


456 Người thiệt mạng vì thảm họa giẫm đạp lên nhau trên cầu
Kim cương chiều 24/11/2010 tại lễ hội nước ở Phnom Penh


Tâm lý bầy đàn trong đầu tư , mua và bán trên thị trường
đã tạo nên những sự sụt giảm, mất cân bằng và khủng
hoảng kinh tế nghiêm trọng