Vinh biet cuu trung dai

Ngày soạn: 04/12/2008
Ngày giảng: 10/12/2008
Tiết: 62.
Đọc văn: Vĩnh biệt cửu trùng đài
Trích kịch Vũ Nh Tô
Nguyễn Huy Tởng
I.- Mục tiêu cần đạt:
Giúp học sinh:
1.- Về kiến thức:
- Nắm đợc xung đột kịch, mâu thuẫn thứ hai của đoạn trích: Mâu thuẫn giữa quan niệm
nghệ thuật cao siêu, thuần tuý muôn đời và lợi ích trực tiếp thiết thực của nhân dân.
- Phân tích đợc diễn biến tâm trạng bi kịch của Vũ Nh Tô, rút ra đặc điểm tính cách và ý
nghĩa nhân vật.
- Thấy đợc quan điểm nhân dân của Nguyễn Huy Tởng, thái độ ngỡng mộ, trân trọng tài
năng của tác giả đối với những nghệ sĩ có tâm huyết và tài năng lớn nhng lại lâm vào mâu thuẫn
không thể giải quyết đợc giữa khát vọng nghệ thuật lớn lao và thực tế xã hội tạo điều kiện để thực
hiện khát vọng ấy.
- Nắm đợc nghệ thuật xây dựng nhân vật kịch qua đoạn trích.
2.- Về kỹ năng:
- Kỹ năng phân tích nhân vật kịch.
3.- Về giáo dục:
- Giúp học sinh có thái độ cảm thông với bi kịch của Vũ Nh Tô và trân trọng tài năng cuả
ngời nghệ sĩ nhiều tâm huyết.
- Nắm đợc ý nghĩa lịch sử, bài học lịch sử từ bi kịch của Vũ Nh Tô.
II.- phơng tiện, cách thức tiến hành:
1.- Chuẩn bị:
- Giáo viên:
+ máy chiếu qua đầu.
+ Xem trọn vẹn vở kịch Vũ Nh Tô.
+ Sách giáo khoa, sách giáo viên, thiết kế bài giảng.
- Học sinh:

+ Đọc kỹ đoạn trích.
+ Soạn bài theo câu hỏi sách giáo khoa, chú ý nhân vật Vũ Nh Tô.
2.- Phơng pháp:
- Đàm thoại phát vấn, gợi mở nêu vấn đề khơi gợi phát huy khả năng độc lập suy
nghĩ của học sinh.
- Xác định trọng tâm bài học: Tam trạng và bi kịch của Vũ Nh Tô.
III.- Tiến trình dạy học:
1.- ổn định tổ chức lớp: 01 phút.
2.- Kiểm tra bài cũ : 05 phút.
- Câu hỏi: Em hãy trình bày mâu thuẫn giữa đời sỗng xa hoa của hôn quân bạo chúa cùng
vây cánh của nó và cuộc sỗng lầm than của nhân dân.
3.- Bài mới: 39 phút.
* Giới thiệu bài mới: ở tiết trớc, các em đã tìm hiểu nội dung vở kịch Vũ Nh Tô, trích
đoạn Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài cùng xung đột thứ nhất của vở kịch. Vậy phải chăng trong đoạn
trích, Nguyễn Huy Tởng chỉ đặt vấn đề mâu thuẫn giữa hôn quân bạo chúa ăn chơi truỵ lạc và đời
sống lầm than của nhân dân? Chúng ta sẽ tiếp tục tìm hiểu đoạn trích này để xem ông còn đa ta
đến những khám phá nào khác .
1
Hoạt động của giáo viên ( GV ) và học
sinh ( HS
Thời
gian
Yêu cầu cần đạt
Hoạt động 1:
- Hớng dẫn học sinh tìm hiểu mâu thuẫn 2
của đoạn trích:
+ GV gợi mở: hãy tìm và liệt kê những lời
thoại trong đoạn trích thể hiện thái độ của
Vũ Nh Tô với Cửu Trùng Đài và thái độ
của nhân dân với Vũ Nh Tô và Cửu Trùng

Đài.
+ HS tìm dẫn chứng
+ GV chiếu bảng liệt kê, nhận xét bổ
xung( Slide2).
+ GV phát vấn: Vậy thái độ của Vũ Nh
Tô và nhân dân với Cửu Trùng đài có sự
khác biệt nh thế nào?. Từ đó đoạn trích đã
thể hiện mâu thuẫn nào của vở kịch?.
+ HS suy nghĩ và trả lời.
+ GV tổng kết và chiếu bảng nhận
xét( Slide 2).
-
15ph.
I.- Tìm hiểu chung
II.- Đọc hiểu:
1.- Tìm hiểu xung đột kịch trong đoạn trích.
a. Mâu thuẫn 1.
b. Mâu thuẫn 2
* Quan hệ giữa Vũ Nh Tô và dân chúng:
Cửu Trùng Đài(cái Đẹp)
Chia năm đã đợc một phần.
Vài năm nữa, đài Cửu Trùng hoàn thành, cao cả, huy
hoàng, giữa cõi trần lao lực, có một cảnh Bồng Lai
Vũ Nh Tô
( cái Tài)
- Tôi làm gì nên tội.
- Tôi sống với Cửu Trùng
Đài, chết với Cửu Trùng
Đài, tôi không thể xa
Trùng Đài một bớc, hồn

tôi để cả đây thì tôi chạy
đi đâu?
- Tớng quân tha cho ông
cả, nớc ta còn cần nhiều
nhân tài để tô điểm ( Lời
Đan Thiềm)
- Ta tội gì không, ta chỉ có
hoài bão là tô điểm đát n-
ớc Ta xây nốt Cửu Trùng
Đài dựng kỳ công muôn
thủa.
- Đời ta không quý bằng
Cửu Trùng đài.
Vũ Nh Tô coi Cửu
Trùng Đài là phần xác,
phần hồn của mình, là
hiện thân của cái Đẹp cao
siêu, thuần tuý.
-.Cái Đẹp mà ông theo
đuổi - trong thời đại ông-
không phục vụ nhu cầu đất
nớc, nhân dân mà chỉ phục
vụ cho hôn quân bạo chúa
ăn chơi, hởng lạc.
Dân chúng
(cái thiện)
- Ai cũng cho ông là thủ
phạm. Vua xa xỉ là vi
ông, công khố hao hụt là
vì ông, dân gian lầm than

là vì ông, man di oán
giận là vì ông.
- Cần thợ tài để tô điểm,
để hao hụt ngân khố, để
dân gian lầm than.
- Mày không biết mấy
nghìn ngời chết vì Cửu
Trùng Đài, mẹ mất con,
vợ mất chồng vì mày đó
, ngời ta oán mày hơn
oán quỷ.
- Đốt Cửu Trùng đài dẫn
Vũ Nh Tô pháp trờng.
Nhân dân coi Cửu
Trùng Đài là hiện thân
của sự ăn chơi xa xỉ, hiện
thân của tội ác. Họ
không cần Cửu Trùng
Đài, Cửu Trùng Đài
không nuôi sống họ đợc,
thậm chí vì nó mà họ
phải chịu bao thảm cảnh.
- Họ coi Vũ Nh Tô - Cha
đẻ của Cửu Trùng Đài là
kẻ thù, nổi loạn đòi giết
Vũ Nh Tô.
Nẩy sinh mâu thuẫn giữa nhân dân và Vũ Nh
Tô, giữa quan niệm nghệ thuật cao siêu, thuần tuý
2
GV phát vấn: Từ mối quan hệ giữa nhân

dân và ngời nghệ sĩ em hay cho biết
nguyên nhân vì sao có mâu thuẫn này?.
- HS suy nghĩ trả lời, GV khái quát và
chiếu nhận xét.
- GV phát vấn: Vâỵ trong hồi 5, mâu thuẫn
đợc giải quyết nh thế nào?. Vũ Nh Tô có
tội hay không có tội, Vũ Nh Tô đúng hay
những kẻ giết ông đúng, tác giả trả lời câu
hỏi nầy nh thế nào?
- HS suy nghĩ trả lời. GV chiếu tổng kết.
- GV phát vấn: Từ mâu thuẫn trên mối
quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống đợc
biểu hiện nh thế nào? ý nghĩa của mâu
thuẫn?
- HS suy nghĩ và trả lời, GV khái quát và
chiếu l ên máy( Slide 3)

Hoạt động 2: Tìm hiểu tâm trạng và bi
kịch của Vũ Nh Tô.
- GV phát vấn: Dựa vào đoạn phim,
đoạn trích, anh(chị ) hãy nêu hoàn
cảnh (Khách quan, chủ quan) mà
Vũ Nh Tô gặp phải trong tình
huống này? Nhận xét.
- HS quan sát, trả lời, GV củng cố
lại. chiếu Slide 4.
- GV chia HS làm 5 nhóm, mỗi
nhóm thảo luận 5 phút :
- yêu cầu:
+ Nhóm 1: Nêu hoàn cảnh và phản ứng

của Vũ Nh Tô (qua lời thoại) trong lớp
1.
+ Nhóm 2: Nêu hoàn cảnh và phản ứng
22ph
5 ph.
10ph.
muôn đời và lợi ích trực tiếp thiết thực của nhân dân.
Cao hơn là mâu thuẫn giữa cái Đẹp và cáa Thiện.
* Nguyên nhân của mâu thuẫn:
- Ngời nghệ sĩ thiên tài đày tâm huyết không thể thi
thố tài năng của mình để đem lại cái đẹp cho đời,
niềm tự hào cho dân tộc khi dân còn nghèo khổ, lầm
than.
* Kết cục của mâu thuẫn:
- Vũ Nh Tô bị giết mà không bao giờ trả Lời câu hỏi
Ta tội gì
- Dân chúng kéo Vũ Nh Tô ra pháp trờng thiêu rụi
Cửu Trùng Đài mà vẫn không hiểu đợc ý nghĩa cao cả
và khát vọng của Vũ Nh Tô khi xây Cửu Trùng Đài
Mâu thuẫn cha đợc giải quyết triệt để trong thời
đại Vũ Nh Tô. Chân lý một nửa thuộc về Vũ Nh Tô,
một nửa thuộc về dân chúng.
* ý nghĩa của mâu thuẫn:
- Đặt ra mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống.
ngời nghệ sĩ muốn khẳng định tài năng phải xuất
phát từ lợi ích thiết thực của nhân dân.
2.- Tâm trạng và bi kịch của Vũ Nh Tô, Đan Thiềm
a.- Vũ Nh Tô
* Hoàn cảnh:
- Khách quan: Cửu Trùng Đài chia 5 đã đợc một phần

thì gặp cơn biến loạn: Dân gian đói kém nổi lên, Trịnh
Duy Sản mợn tiếng đi dẹp giặp quay binh về làm loạn,
thợ xây Cửu Trùng Đài quá nửa theo quân khởi loạn,
đòi giết Vũ Nh Tô đốt Cửu Trùng Đài.
- chủ quan: Vũ Nh Tô bị động, không hề biết không
khí bạo loạn bên ngoài.
Tình huống căng thẳng, bất ngờ, xung đột giữa
V Nh Tô và dân chúng lên đến đỉnh điểm .
* Diễn biến tâm trạng:
Lớp kịch
Phản ứng của
Vũ Nh Tô
Tâm trạng
- Lớp 1: Đan
Thiềm khuyên
Vũ Nh Tô đi
trốn, nói rõ dân
cho Vũ Nh Tô là
thủ phạm gây
lên cơn loạn
biến.
- Vũ Nh Tô
không tin mình
có tội, thề sống
chết với Cửu
Trùng Đài: tôi
làm gì nên tôị?;
Phá Cửu Trùng
Đài? Không đời
nào! Mà tôi thì

không làm gì nên
tội. Họ hiểu
nhầm; Tôi không
trốn đâu.Ngời
quân tử không
- Vũ Nh Tô
trong 8 lớp đầu
vẫn không tin
mình có tội,
vẫn tách biệt
hẳn với không
khí bạo loạn
bên ngoài.
- Vũ không
quan tâm đến
lẽ sống chết
của mình mà
chỉ quan tâm
đến sự còn mất
của Cửu Trùng
3
của Vũ Nh Tô (qua lời thoại) trong lớp
2, 3.
+ Nhóm 3: Nêu hoàn cảnh và phản ứng
của Vũ Nh Tô (qua lời thoại) lớp 4.
+ Nhóm 4: Nêu hoàn cảnh và phản ứng
của Vũ Nh Tô (qua lời thoại) 5,6,7,8.
+ Nhóm 5: Nêu hoàn cảnh và phản ứng
của Vũ Nh Tô (qua lời thoại) trong lớp
9.

- Két hợp với câu trả lời của HS
chiếu lên máy( Slide 5).
- GV phát vấn:
+ Từ những dẫn chứng vừa tìm đợc,
anh( chị) hãy cho biết tâm trạng của
Vũ Nh Tô trong 8 lớp Kịch đầu?
( gợi ý: Vũ có tin mình có tội không,
thái độ của Vũ với Cửu Trùng Đài?)
- HS suy nghĩ, thảo luận theo bàn và
trả lời.
- GV nhận xét , tổng kết, chiếu lên
máy (Slide 5 ).

- Lớp 2, 3:
Hoàng thợng
bị giết, Nguyễn
Vũ tự sát Hoàng
Hậu nhẩy vào
lửa.
- Lớp 4: thợ Cửu
Trùng Đài quá
nửa theo quân
phản nghịch, nội
giám báo Cửu
Trùng Đài bị
đốt, tiếng quân
reo tìm Vũ
phanh thây.
- Lớp 5,6,7,8:
Quân sĩ kéo vào

bắt Kim Phợng
Đam Thiềm,
lệnh Vũ về trình
chủ tớng
- Lớp 9:
- Cửu Trùng Đài
bị đốt trớc mắt
bao giờ sợ chết
Tôi không thể xa
Cửu Trùng Đài
một bớc
- Nhìn thây
Nguyên Vũ và
nói Thảm não
cha .
Thợ theo quan
phản nghịch? Thế
còn Cửu Trùng
Đài?
- vô lý
-
Vẫn chìm đắm
trong mộng ảo
xây Cửu Trùng
Đài: Đời ta cha
cạn, mệnh ta cha
cùng, ta sẽ xây
một toà lâu đài Vĩ
Đại để tạ lòng tri
kỉ; Ta tội gì?

Không, ta chỉ có
một hoài bão là tô
điểm đất nớc,
đem hết tài ra xây
dựng cho đất nớc
một toà lâu đài
hoa lệ,thách cả
ngững công trình
sau
trớc, tranh tinh
xảo với hoá công.
Vậy thì ta có tội
gì?...
- Vũ Nh Tô rú lên
kinh hoàng
Đốt thật rồi
Đài.
- .Là một ngời
quân tử, Vũ
kiên định,
cứng cỏi . Là
một nghệ sĩ,
Vũ có lí tởng,
có khát vọng
lớn lao nhng
mơ hồ,, xa rời
thực tế. Cha
tận mắt chứng
kiến cảnh Cửu
Trùng Đài bị

đốt, Vũ còn
nuôi ảo mộng
xây Cửu Trùng
Đài( lớp 8).
- Vũ Nh Tô
vỡ mộng kêu
lên tiếng kêu
4
- GV chiếu đoạn phim trích lớp 9 của
vở kịch Vu Nh Tô
- GV phát vấn: Tâm trạng của Vũ
Nh Tô ở lớp 9 có gì khác biệt so
với các lớp trên? Vì sao có sự khác
biệt đó?
- HS quan sát, kết hợp với SGK thảo
luận và lí giải.
- GV củng cố, chiếu Slide 6

- GV phát vấn: Từ mâu thuẫn 2 và diễn
biến tâm trạng, hãy khái quát lên bi kịch
của Vũ Nh Tô.
- HS thảo luận theo bàn và trả lời.
- GV khái quát, chiếu lên máy( Slide
6).

- GV gợi mở: : Qua bi kịch của nhân
vật Vũ Nh Tô, Nguyễn Huy Tởng gợi
những suy sâu sắc về mối quan hệ giữa ng-
ời nghệ sĩ với hoạt động sáng tạo nghệ
thuật và hiện thực đời sống của nhân dân

Vậy, yêu cầu đặt ra với ngời nghệ sĩ là gì?
- HS thảo luạn và trả lời
- GV nhận xét, khái quát, chiếu lên
máy( Slide 7).
4ph.
3ph.
Vũ Nh Tô. Trời ơi phú cho ta
cái tài làm gì? ôi
mộng lớn! ôi
Đam Thiềm! ôi
Cửu Trùng Đài !
bi thiết vĩnh
biệt khát vọng,
vĩnh biệt ngời
tri kỳ, vĩnh
biệt cái đẹp
siêu việt mà
ông tôn thờ.
-
Nh Vậy, với Vũ Nh Tô, khát vọng biến thành ảo vọng
và cuối cùng là niềm tuyệt vọng, đảy ng ời nghệ sĩ đến
nỗi đau tột cùng và kết cục bi đát :.
+ Bị chính những ngời dân mà mình yêu quý
trả thù.
+ Kết thúc cuộc đời mà Vũ không thể trả
lời câu hỏi ta tội gì ?.
+ Cửu Trùng Đài- sinh mệnh của Nh Tô bị
đốt cháy cũng có nghĩa Vũ Nh Tô cũng bị chôn vùi
theo lớp tro tàn của nó.
* Bi kịch của Vũ Nh Tô :

- là bi kịch của ngời nghệ sĩ có tài và có hoài bão lớn,
nhng không giải quyết đợc những mối quan hệ
phức tạp giữa nghệ thuật và đời sống, đặc biệt là
không giải quyết đợc thực sự đúng đắn vấn đề sáng
tạo nghệ thuật cho ai và để làm gì, cuôí cùng là cái
chết oan nghiệt .
- Đằng sau bi kịch của ngời nghệ sĩ là bi kịch của cái
tài, cái đẹp trớc cuộc đời phù du.
.
* ý nghĩa nhân vật: Qua nhân vật Vũ Nh Tô, một lần
nũă Nguyễn Huy Tởng gợi những suy sâu sắc về mối
quan hệ giữa ngời nghệ sĩ với hoạt động sáng tạo nghệ
thuật và hiện thực đời sống của nhân dân : không có
cái đẹp tách rời cái chân, cái thiện, tác phẩm nghệ
thuật không chỉ mang cái đẹp thuần tuý mà còn phải
có mục đích phục vụ nhân dân, ngời nghệ sĩ có hoài
bão lớn, có khát vọng sáng tạo những công trình vĩ đại
cho muôn đời nhng cũng phải biết xử lí đũng đắn mối
quan hệ giữa khát vọng đó với điều kiện thực tế của
cuộc sống, với đòi hỏi của muôn dân.( Mối quan hệ
giữa nghệ thuật vị nghệ thuật và nghệ thuật vị nhân
sinh.)
- Nguyễn Huy Tởng còn hớng ngời đọc hôm nay có
thái độ trân trọng cái tài, cái đẹp của cuộc đời. Để rồi
một lúc nào đó khi đã cảm thấy vững vàng trên hai
bàn chân trần nâu nho nhỏ của mình, chũng ta sẽ lại
đững thảng và vơn tay lên đợc với những điều vĩ đại.
Chân ta chạm đất và tay ta lại vơn thẳng lên bầu trời.
5