C2 xacdinhyeucau usecasediagram

∀I H∃C CÔNG NGH& THÔNG TIN
KHOA H& TH(NG THÔNG TIN

CH)∗NG 2

XÁC

+NH YÊU C−U NG).I DÙNG
GV: ThS. H Tr#n Nh%t Th&y


M0c tiêu
• Tìm hi u các khái ni∃m c% b&n v( xác
∗+nh yêu c−u ng./i dùng và tác d1ng c3a
chúng lên Phân tích và Thi4t k4.
• Tìm hi u cách ghi nh6n và di7n d+ch các
yêu c−u c3a ng./i dùng, là nh9ng thông
tin ∗.;c dùng ∗ bvà thi4t k4.
2


N2i dung
1. Gi5i thi8u
2. Các khái ni8m chính
§ Actor
§ Use Case
§ Use Case Model
3. M:i quan h8
4. 5. Phát bi≅u bài toán

6. B?ng chú gi?i
7. Các Β8. Checkpoints
3


Yêu c∆u ngΦΓi dùng trong ngΗ c?nh

M1c ∗ích c3a b.>c xác ∗+nh yêu c−u ngu/i dùng là:
• Ði ∗4n th≅a thu6n v>i khách hàng và ng./i dùng v( các chΒc nΧng c3a
h∃ th∆ng (nh9ng gì h∃ th∆ng ph&i thΕc hi∃n).
• Cho phép các nhà phát tri n h∃ th∆ng (system developer) hi u rõ h%n
các yêu c−u ∗∆i v>i h∃ th∆ng.
• Phân ∗+nh các ranh gi>i c3a h∃ th∆ng.
• Cung cΦp c% sΓ ∗ hoΗch ∗+nh nΙi dung kϑ thu6t c3a các vòng lΛp.
• Xác ∗+nh giao di∃n ngu/i dùng cho h∃ th∆ng.

4


Các dϑng thông tin vΚ yêu c∆u ngΦΓi dùng
Use-Case Model

B&ng chú gi&i
Actors
Các Use Case

...
Các ∗Λc t& bΜ sung
Use-Case Reports

5


N2i dung
1. Gi5i thi8u
2. Các khái ni8m chính
§ Actor
§ Use Case
§ Use Case Model
3. M:i quan h8
4. 5. Phát bi≅u bài toán
6. B?ng chú gi?i
7. Các Β8. Checkpoints
6


2. Khái ni8m - Actor

Actor (Tác nhân)

Các Actor n m BÊN NGOÀI h# th&ng
Có t()ng tác v∗i h# th&ng

7


Actor
• MΙt actor xác ∗+nh mΙt tΛp các vai trò khi ng./i sΝ

d1ng tΦ6ng tác v>i h∃ th∆ng. Ng./i sΝ d1ng có th là
mΙt cá nhân hay mΙt h∃ th∆ng khác.
• Ο có th hi u mΙt cách ∗−y ∗3 h∃ th∆ng c−n xây dΕng,
bΗn c−n ph&i bi4t h∃ th∆ng ph0c v0 cho ai, ai sΠ là
ng./i sΝ d1ng h∃ th∆ng. Nh9ng loΗi ng./i dùng khác
nhau sΠ ∗.;c bi u di7n bΓi các tác nhân trong mô hình.
• MΙt tác nhân là mΙt cái gì ∗ó trao ΒΧi dΗ li8u v5i h8
th:ng. Tác nhân có th là ng./i sΝ d1ng, mΙt thi4t b+
ph−n cΒng bên ngoài, hoΛc có th là mΙt h∃ th∆ng khác.

8


Actor

Con ngΦΓi

Ph∆n mΚm

Ph∆n cΜng
Ph∆n mΚm
9


Ví d0 Actor


Phân bi8t Actor – Instant Actor ?
• Tác nhân bi u di7n mΙt l>p (mΙt t6p) ng./i sΝ
d1ng chΒ không ph&i là mΙt cá nhân c1 th nào.

• MΙt vài ng./i sΝ d1ng có th ∗óng cùng mΙt
vai trò ∗∆i v>i h∃ th∆ng → chΘ thi4t k4 mΙt tác
nhân bi u di7n cho các ng./i dùng trên
→ MΡi ng./i dùng c1 th là mΙt th hi∃n c3a tác
nhân (Instant Actor)

11


Actor – Ví d0

12


Actor – Ví d0
• MΙt h∃ th∆ng qu&n lý th. vi∃n, cho phép ng./i
dùng có th tra cΒu thông tin c3a các quy n
sách có trong th. vi∃n.
• Hai sinh viên A và B sΝ d1ng h∃ th∆ng ∗ tra
cΒu thông tin
→ ChΘ có mΙt tác nhân là “Ng./i sΝ d1ng”
→ A và B là hai th hi∃n c3a tác nhân này.

13


Vai trò (Role)
Peter có vai trò nh
m!t sinh viên

Peter

Student
Peter có vai trò nh
m!t giáo s
Professor

=> M!t User có th∃ có nhi&u vai trò

14


Vai trò (Role)
• Trong mΙt vài tình hu∆ng, mΙt ng./i ∗óng mΙt
vai trò nào ∗ó ∗.;c mô hình hóa thành mΙt
actor trong h∃ th∆ng. Ví d1: qu&n tr+ h∃ th∆ng.
• MΙt ng./i dùng có th là th hi∃n c3a nhi(u tác
nhân (trong tr./ng h;p mΙt cá nhân có nhi(u
vai trò).
• Ví d1: ng./i th3 th. tên A có th có hai vai trò
khác nhau trong h∃ th∆ng qu&n lý th. vi∃n
– Tác nhân “Ng./i sΝ d1ng” bình th./ng
– Tác nhân “Ng./i th3 th.”.
15


Làm thΝ nào Β≅ xác ΒΟnh Actor?
• Nh9ng gì xung quanh h∃ th∆ng sΠ trΓ thành tác
nhân c3a h∃ th∆ng?
• Nh9ng cá nhân ∗Ιc l6p sΠ sΝ d1ng h∃ th∆ng.

• Phân loΗi?
→ nghΣ t>i mΙt vài cá nhân nào ∗ó và ∗&m b&o
rΥng các tác nhân ∗.;c thi4t k4 ∗áp Βng h−u
h4t các nhu c−u c3a hς.

16


Làm thΝ nào Β≅ xác ΒΟnh Actor?

17


Làm thΝ nào Β≅ xác ΒΟnh Actor?
• Các câu h≅i
1. Ai là ng./i cung cΦp, sΝ d1ng hoΛc lΦy thông tin tΩ h∃
th∆ng ?
2. Ai sΠ sΝ d1ng các tính nΧng c3a ch.%ng trình ?
3. Ng./i quan tâm t>i mΙt yêu c−u nào ∗ó ?
4. N%i nào trong tΜ chΒc (phòng ban, công ty) sΠ sΝ d1ng h∃
th∆ng?
5. Ai là ng./i duy trì, b&o d.Ξng và qu&n lý h∃ th∆ng?
6. Nh9ng tài nguyên bên ngoài h∃ th∆ng là gì ?
7. Có nh9ng h∃ th∆ng nào khác t.%ng tác v>i h∃ th∆ng này
không?
18


Ví d0
• Ng./i dùng nh9ng chΒc nΧng chính c3a h∃

th∆ng
• Ng./i dùng nh9ng chΒc nΧng ph1, nh. là
qu&n tr+ h∃ th∆ng.
• Nh9ng thi4t b+ ph−n cΒng bên ngoài
• Nh9ng h∃ th∆ng khác có t.%ng tác trao ∗Μi
thông tin v>i h∃ th∆ng.
• N4u xây dΕng Βng d1ng trên n(n internet, có
th có tác nhân “vô danh”
19


Ví d0 - Actor
• Xét ph−n m(m Qu&n lý hςc sinh cΦp 3
Ti p nh#n h%c sinh

Giáo v∋

L#p danh sách l)p

Giáo v∋

Tra c,u h%c sinh

M%i ng−5i? Ph∋ huynh? H%c sinh?

Nh#p b.ng /i0m môn h%c

Giáo viên? Giáo v∋?

Xem báo cáo t2ng k t

Ban giám hi7u?

Thay /2i quy /3nh

Ban giám hi7u? Qu.n tr3 h7 th8ng?


Ví d0 - Actor
• Xét ph−n m(m Qu&n lý th. vi∃n
L#p th0 /9c gi.

Th: th−

Nh#p sách m)i

Th: th−

Tra c,u /9c gi.

Th: th−? <9c gi.? Khách b=t k>

L#p phi u m−;n

Th: th−

Nh#n tr. sách

Th: th−

Thay /2i quy /3nh

Th: th−? Qu.n tr3 h7 th8ng?


Ví d0: Actor – Ph∆n cΜng
• Ph−n m(m qu&n lý Siêu th+:
– Οςc thông tin tΩ thi4t b+ ∗ςc mã vΗch
• Ph−n m(m qu&n lý cΝa tΕ ∗Ιng:
– Οςc thông tin tΩ camera
– Phát l∃nh ∗i(u khi n mΓ cΝa
• Ph−n m(m qu&n lý ra vào các phòng trong công sΓ
– Οςc tín hi∃u tΩ ∗−u ∗ςc thΨ tΩ
– Phát l∃nh ∗i(u khi n mΓ cΝa
• Ph−n m(m ch∆ng trΙm
– Οςc tín hi∃u tΩ camera, sensor
– Phát l∃nh ∗i(u khi n ra loa, ∗èn, ∗i∃n thoΗi…
22


Ví d0: Actor – Ph∆n mΚm khác
• K4t xuΦt/nΗp d9 li∃u tΩ Excel
• K4t xuΦt d9 li∃u báo cáo ra ph−n m(m gΝi email
(Microsoft Outlook, Outlook Express…)
• …

23


Actors và gi5i hϑn h8 th:ng (System

Boundary)

Bank System
Customer

System
boundary?

ATM System

Bank Teller
Ngu(i thu ngân

24


Actors và gi5i hϑn h8 th:ng
• Tìm ki4m tác nhân cΖng có nghΣa là xác ∗+nh phΗm
vi c3a h∃ th∆ng, giúp ta xác ∗+nh m1c ∗ích và qui mô
c3a h∃ th∆ng c−n xây dΕng.
• ChΘ nh9ng ng./i nào có t.%ng tác trΕc ti4p v>i h∃
th∆ng m>i ∗.;c xem là tác nhân
• Ví d1: trong h∃ th∆ng ∗Χng ký vé, c−n xét các
tr./ng h;p
– Khách hàng mua vé thông qua nhân viên du l+ch (travel
agent) → không là tác nhân c3a h∃ th∆ng.
– Khách hàng có th ∗Χng ký vé trΕc ti4p thông qua
internet → tác nhân.
25