Quản lý chất thải rắn bệnh viện Sết Tha, thủ đô Viêng Chăn, Lào

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
---------------------

XAYYALIN PHAYPADIT

QUẢN LÝ CHẤT THẢI RẮN BỆNH VIỆN SẾT THA,
THỦ ĐÔ VIÊN CHĂN, LÀO

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC

Hà Nội – Năm 2015

1


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
---------------------

XAYYALIN PHAYPHADIT

QUẢN LÝ CHẤT THẢI RẮN BỆNH VIỆN SẾT THA,
THỦ ĐÔ VIÊN CHĂN, LÀO

Chuyên ngành: Khoa học Môi trƣờng
Mã số: 60440301

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. TRẦN YÊM

Hà Nội – Năm

2


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 5
CHƢƠNG 1 ............................................................................................................... 6
TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU .................................................................................. 6
1.1.Tổng quan về chất thải rắn y tế ............................................................................ 6
1.1.1. Khái niệm chất thải rắn y tế .......................................................................................... 7
1.1.2. Một số nét quản lý chất thải rắn tại thủ đô Viên Chăn............................................ 7
1.1.3.Thành phần của CTRYT .................................................................................................. 9
1.1.4. Phân loại CTRYT ...........................................................................................................10
1.2.Quản lý y tế tại Lào ............................................ Error! Bookmark not defined.
1.2.1.Hệ thống quản lý y tế tại Lào ........................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.2.Quản lý chất thải bệnh viện .............................................. Error! Bookmark not defined.
1.2.2.1. Giảm thiểu tại nguồn ..................................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.2.2. Quản lý và kiểm soát ở bệnh viện .............................. Error! Bookmark not defined.
1.2.2.3. Quản lý kho hóa chất, dƣợc chất ................................ Error! Bookmark not defined.

1.3.Một số nét khác nhau về quản lý CTRYT giữa Việt Nam và LàoError! Bookmark not defi
CHƢƠNG 2 ............................................................. Error! Bookmark not defined.
ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨUError! Bookmark not defined.
2.1. Đối tƣợng nghiên cứu ....................................... Error! Bookmark not defined.
2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu................................... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 3 ............................................................. Error! Bookmark not defined.
KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ................................. Error! Bookmark not defined.
3.1. Bệnh viện Sết Tha ............................................. Error! Bookmark not defined.
3.1.1. Vị trí địa lý ........................................................................... Error! Bookmark not defined.

3.1.2. Hoạt động khám chữa bệnh ............................................. Error! Bookmark not defined.
3.2. Hiện trạng chất thải rắn của bệnh viện .............. Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Các nguồn thải của bệnh viện Sết Tha ......................... Error! Bookmark not defined.
3.2.1.1. Chất thải thông thƣờng.................................................. Error! Bookmark not defined.
3.2.1.2. Chất thải nguy hại........................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.2. Thành phần và khối lƣợng CTR thông thƣờng .......... Error! Bookmark not defined.
3.2.3. Thành phần và khối lƣợng CTR nguy hại ................... Error! Bookmark not defined.
3


3.3. Hiện trạng quản lý CTR của bệnh viện Sết Tha Error! Bookmark not defined.
3.3.1. Thể chế .................................................................................. Error! Bookmark not defined.
3.3.2. Các chính sách và quy định đang áp dụng để quản lý CTR y tế của bệnh
viện Sết Tha ..................................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.2.1. Quy định quản lý môi trƣờng tại bệnh viện Sết ThaError! Bookmark not defined.
3.3.2.2. Chính sách bảo vệ môi trƣờng tại bệnh viện Sết ThaError! Bookmark not defined.

3.3.2.3. Chính sách nâng cao nhận thức về công tác bảo vệ môi trƣờngError! Bookmark not defined
3.3.2.4. Chính sách nâng cao giáo dục cộng đồng ................ Error! Bookmark not defined.
3.3.2.5. Chính sách nâng cao năng lực tổ chức...................... Error! Bookmark not defined.

3.3.3. Phân loại, thu gom và vận chuyển CTR y tế của bệnh viện Sết ThaError! Bookmark not defin
3.3.3.1. Phân loại............................................................................ Error! Bookmark not defined.
3.3.3.2.Thu gom, lƣu giữ ............................................................. Error! Bookmark not defined.
3.3.3.2.1.Vận chuyển .................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.4. Xử lý CTR của bệnh viện Sết Tha................................. Error! Bookmark not defined.
3.3.4.1. Xử lý CTR thông thƣờng.............................................. Error! Bookmark not defined.
3.3.4.2. Xử lý CTR nguy hại....................................................... Error! Bookmark not defined.
3.4. Tác động của CTR của BV đến môi trƣờng xung quanhError! Bookmark not defined.

3.5. Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý CTR tại BV Sết ThaError! Bookmark no
3.5.1. Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý hệ thống xử lý chất thải bệnh viện
Sết Tha .............................................................................................. Error! Bookmark not defined.

3.5.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý chất thải rắn tại bệnh việnError! Bookmark no
3.5.3. Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý hệ thống quản lý CTRYT của bệnh
viện .................................................................................................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN .............................................................. Error! Bookmark not defined.
KHUYẾN NGHỊ ...................................................... Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................ 11
PHỤ LỤC 1 .............................................................. Error! Bookmark not defined.
PHỤ LỤC 2 .............................................................. Error! Bookmark not defined.

4


MỞ ĐẦU
Hiện nay, Lào là một nƣớc đang phát triển chủ yếu là các nghành nông nghiệp,
công nghiệp nhƣ trồng trọt, chăn nuôi, nhà máy, trƣờng học, bệnh viện v.v… Việc
phát triển giúp hiện đại hóa đất nƣớc và nâng cao đời sống nhân dân Lào.Tuy nhiên,
quá trình phát triển này cũng làm tăng lƣợng chất thải ra môi trƣờng.Nếu không
đƣợc quản lý chặt chẽ sẽ gây ô nhiễm môi trƣờng nghiêm trọng.Sự phát triển cũng
làm gia tăng các nhu cầu về chăm sóc sức khỏe và phát triển y tế. Tuy nhiên, hoạt
động này rất dễ làm gia tăng lƣợng chất thải và là nguy cơ gây ô nhiễm môi trƣờng
nếu không đƣợc quản lý một cách hợp lý.
Chất thải bệnh viện khi thải ra môi trƣờng nếu không đƣợc xử lý đúng cách thì
hậu quả để lại sẽ không thể lƣợng hết đƣợc, nó có thể gây ra các đại dịch lớn có
cộng đồng, gây ô nhiễm môi trƣờng không khí, môi trƣờng nƣớc, môi trƣờng đất từ
đó quay trở lại ảnh hƣởng đến cuộc sống của con ngƣời. Hầu hết các bệnh viện ở
Lào đều xây dựng từ lâu, trong quy hoạch không có hệ thống xử lý chất thải hoặc

nếu có cũng không phù hợp và hoạt động kém hiệu quả.Các điểm tập trung chất thải
đều nằm trong khuôn viên bệnh viện, không đảm bảo vệ sinh.Bên cạnh đó nhận
thức về thực hành xử lý chất thải trong các Bộ Y tế Lào, nhân viên làm công tác xử
lý chất thải và bệnh nhân còn chƣa cao. Công tác quản lý và xử lý chất thải y tế của
các bệnh viện còn kém hiệu quả, chƣa có biện pháp quản lý chất thải y tế hữu hiệu
và an toàn.
Bệnh viện Sết Tha là một bệnh viện nằm tại khu vực trung tâm thủ đô Viên
Chăn, Lào.Đây là một trong những bệnh viện lớn nhất của Lào. Do đó, lƣợng chất
thải từ bệnh viện là rất lớn và cần đƣợc xử lý triệt để. Biện pháp xử lý chất thải của
các bệnh viện chủ yếu là chôn lấp, số còn lại vận chuyển rác thải tới bãi rác công
cộng để xử lý.Hầu hết các chất thải rắn ở các bệnh viện đều không xử lý trƣớc khi
chôn hoặc đốt.Bệnh viện có lò đốt rác y tế song quá cũ và sử dụng củi và dầu để đốt
gây ô nhiễm môi trƣờng. Xuất phát từ thực tế đó tôi đã chọn đề tài “Quản lý chất
thải rắn bệnh viện Sết Tha, thủ đô Viên Chăn, Lào”
Mục tiêu nghiên cứu

5


-

Đánh giá hiện trạng CTR của bệnh viện Sết Tha, thủ đô Viên Chăn.

-

Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý chất thải rắn của bệnh viện Sết Tha

-

Đề xuất các biện pháp nâng cao hệ thống quản lý CTR tại bệnh viện.

Phƣơng pháp nghiên cứu
-

Phƣơng pháp điều tra , khảo sát thực địa

-

Phƣơng pháp phân tích thống kê

-

Phƣơng pháp phân tích dựa trên những số liệu, thông tin có sẵn hoặc đã có

nghiên cứu trƣớc đó
-

Phƣơng pháp đánh giá tổng hợp

CHƢƠNG 1

TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU
1.1. Tổng quan về chất thải rắn y tế
6


1.1.1. Khái niệm chất thải rắn y tế
Chất thải y tế (CTYT) là chất thải phát sinh trong các cơ sở y tế, từ các hoạt
động khám chữa bệnh, chăm sóc, sét nghiệm, phòng bệnh, nghiên cứu, đào tạo.Chất
thải y tế có thể ở dạng rắn, lỏng và khí. Chất thải y tế nguy hại là những chất có

chứa các thành phần nhƣ: máu, dịch cơ thể, các chất bài tiết, các bộ phận cơ thể,
bơm kim tiêm và các vật sắc nhọn, dƣợc phẩm, hóa chất, và các chất phóng xạ dùng
trong y tế. Nếu những chất thải này không đƣợc tiêu hủy sẽ nguy hại cho môi
trƣờng và sức khỏe con ngƣời.
Quản lý chất thải y tế là một trong những nhiệm vụ quan trọng của ngành y tế
và các ngành khác có liên quan nhằm bảo vệ môi trƣờng sống, bảo vệ sức khỏe cho
bản thân thầy thuốc, nhân viên y tế, ngƣời bệnh và cộng đồng.
Một số chất thải y tếnằm trong danh mục A của danh mục các chất thải nguy
hại. Vì vậy việc quản lý chất thải y tế cần tuân thủ các quy định có liên quan đến
quản lý chất thải nguy hại. Do giới hạn đề tài chỉ tập trung vào CTRYT nên trong
phần tiếp theotôichỉ trình bày các nội dung liên quan đến loại CTYT này [8].
1.1.2. Một số nét quản lý chất thải rắn tại thủ đô Viên Chăn
Tính cho đến năm 2014, số lƣợng rác thải trung bình tại thủ đô Viên Chăn
đƣợc ƣớc tính khoảng 350 -400 tấn/ngày.Tuy nhiên, lƣợng rác thải này chƣa đƣợc
xử lý triệt để. Số lƣợng rác đƣợc đƣa đến nơi xử lý là 200-250 tấn do không đủ số
lƣợng xe vận chuyển. Trung bình mỗi ngày vận chuyển đƣợc 100 chuyến. Số lƣợng
xe chở rác hiện có là 100 xe. Tất cả rác của thủ đô đƣợc vận chuyển bởi Công ty
Môi trƣờng Đô thị. Trong cuối năm 2014, chính phủ Lào sẽ đƣợc hỗ trợ thêm 40 xe
chở rác từ tổ chức Jaica, Nhật Bản.
Thời gian vận chuyển rác là từ 3h đến 5h sáng đối với khu vực đô thị thuộc
thủ đô Viên Chăn bao gồm 3 huyện lớn là Sết Tha, Chăn Tha Buli, Si Khọt. Các
huyện ngoại thành đƣợc phép vận chuyển trong khoảng thời gian từ 3h sang đến
10h sáng. Một tuần chất thải đƣợc vận chuyển 2 lần [7].

7


Rác thải hiện tại đƣợc vận chuyển từ nơi thu gom đến bãi rác. Rác tại đây sẽ
đƣợc chon hoặc đốt ngay tại chỗ.Việc làm này rất dễ gây ô nhiễm môi trƣờng nƣớc
và môi trƣờng không khí.Để khắc phục điều này, chính phủ Lào đã thuê ba công ty

xử lý môi trƣờng từ Thái Lanxây dựng các nhà máy xử lý rác thải tại các bãi
rác.Theo dự kiến, các nhà máy này sẽ xử lý đƣợc lƣợng rác thải là 500 tấn mỗi
ngày.
1.1.2. Nguồn thải của chất thải rắn y tế
Hiện tại phần lớn chất thải chƣa đƣợc xử lý triệt đề.Một phần nhỏ các bệnh
viện lớn tuyến trung ƣơng và một số bệnh viện tuyến tỉnh là có các hệ thống xử lý
nhƣ lò đốt nhỏ.
Phần lớn rác thải y tế tại các bệnh viện nhỏ đều đƣợc thải ra môi trƣờng hoặc
đƣợc thu gom và đem đi chôn lấp mà không có một quy trình xử lý đơn giản nào.
Do đó về lâu dài sẽ ảnh hƣởng nghiêm trọng đến môi trƣờng và sức khỏe của con
ngƣời và sinh vật.

8


Các chất thải tại nơi dịnh vụ khám chữa bệnh nhƣ bệnh viện, sở y tế, phòng y
tế, trạm y tế, nơi khám chữa bệnh tƣ nhân.v.v… các cơ sở dịch vụ khám chữa bệnh
gây ra những chất thải nguy hại diễn ra trên sơ đồ 1.1 sau:
Trạm y
tế

Bệnh
viện

Phòng
khám
tƣ nhân
Phòng
phân
tích y

học

Tiệm
thuốc

Khu
tiêm
thuốc

Phòng
huyết
học

Các nguồn
thải chất thải
nguy hại

Phòng
khám

phòng
khám
tâm
thần
trung
tâm
phục
hồi tàn
phế

Khu
hỏa
táng
Phòng
phân
tích

Phòng
thí
nghiệm
động
vật

Phòng
nghiên
cứu y
học

Khám
bệnh
nhân
tại Nhà

Hình 1.1. Các cơ sở dịch vụ gây ra chất thải nguy hại y tế
Nguồn thải ra chất thải y tế có thể từ phòng khám chữa bệnh, phòng sinh đẻ,
phòng mổ, phòng phân tích, phòng X-quang, phòng truyền nhiễm, nhà ăn và các
ngành dịch vụ khác tại bệnh viện [1][3].

1.1.3. Thành phần của CTRYT
9

Một số loại của chất thải y tế là loại chất thải nguy hại, vì vậy việc quản lý
chất thải y tế cần tuân thủ các quy định có liên quan đến quản lý chất thải nguy hại.
Thành phần hóa học
+ Thành phần hóa học gồm 2 loại sau:
+ Vô cơ: Hóa chất, thuốc thử…
+ Hữu cơ: Đồ vải sợi, phần cơ thể, thuốc….
Thành phần sinh học: Máu, bệnh phẩm, bộ phận cơ thể bị cắt bỏ.
Hầu hết các CTR y tế là các ch ất thải sinh học độc hại và mang tính đặc thù
so với các loại CTR khác. Các loại chất thải này nếu không đƣợc phân loại cẩn thận
trƣớc khi xảchung với các loại chất thải sinh hoạt sẽ gây ra những nguy hại đáng kể
[1].
1.1.4. Phân loại CTRYT
Căn cứ vào các đặc điểm lý học, hóa học, sinh học và tính chất nguy hại, chất
thải trong các bệnh viện đƣợc Bộ Y tế Lào phân thành 3 nhóm theo quy chế quản lý
chất thải y tế chung trên toàn quốc gia Lào:
(1) Chất thải lây nhiễm: đƣợc thu gom vào vật dụng chứa chất thải lây nhiễm.
Còn chất thải từ thuốc chữa bệnh, hóa chất có số lƣợng nhỏ có thể thu gom vào vật
dụng riêng, một số loại chất thải nhƣ kim tiêm và các loại dùng để khám chứa bệnh
phải thu gom vào vật dụng chứa chất thải lây lan. Còn loại chất thải từ các khoa
phải phân loại và gom lại riêng biệt vào vật dụng chứa vững chắc, chống rỏ rỉ và
đảm bảo an toàn. Thùng đựng rác thải phải có màu sắc đặc trƣng, nhãn hiệu và ký
hiệu theo quy định của loại chất thải đó. Hóa chất nguy hại có thành phần khác
nhau, chất thải có kim loại nặng và chất thải từ thuốc có số lƣợng lớn phải phân loại
và thu gom riêng với chất thải y tế loại khác.
+ Chất thải lây nhiễm 1: là chất thải chứa các bệnh có thể lây nhiễm (vi khuẩn,
vi trùng) có độ đục hoặc trữ lƣợng cao có thể gây bệnh. Các loại chất thải đó gồm
có:

10


TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt
1. Bộ y tế, Phòng ngừa và tăng cường sức khỏe, Luật An toàn vệ sinh.
2. Bộ y tế (2005), Quy định số 1706/BYT về quản lý chất thải từ các dịch vu y tế
của bộ y tế.
3. Bộ Y tế Lào (1997), Sốtay quản lý chất thải tại bệnh viện.
4. Xyhalad Ketkeo (2007),Sổ tay hướng dẫn sử dụng rác thải.
5. Trƣờng Đại học Quốc gia Lào, Khoa môi trƣờng (2012), Chất thải rắn y tếba
bệnh viện tại thủ đô Viên Chăn, Lào.
6. Sở Y tế thủ đô Viên Chăn (2009), Số tay giữ gìn và kiểm soát lây nhiễm tại các
điểm dịch vụ y tế tại Lào.

Sở y tế thủ đô Viên Chăn (2012), Báo cáo về chất thải tại bệnh viên Sết Tha,
Thủ đô Viên Chăn.

11