tinhọc(cựchay)

TRƯỜNG THPT VĂN CHẤN GIÁO VIÊN: HOÀNG QUANG TUẤN
Ngày soạn: 01/09/07
Chương I : MỘT SỐ KHÁI NIỆM VỀ LẬP TRÌNH VÀ NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH
Tiết ….Bài 1 : KHÁI NIỆM LẬP TRÌNH VÀ NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH
I. Mục tiêu
+ Kiến thức:
 Hiểu khả năng của ngôn ngữ lập trình bậc cao, phân biệt được với ngôn ngữ máy và hợp
ngữ.
 Hiểu ý nghĩa và nhiệm vụ của chương trình dịch. Phân biệt được biên dịch và thông dịch.
+ Thái độ: Ham muốn tìm hiểu các ngôn ngữ lập trình.
II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
+ Giáo viên:
+ Học sinh: Đọc trước SGK, xem lại một số kiến thức Tin học lớp 10.
III. Phương pháp: Diễn giải, đàm thoại, giải quyết tình huống có vấn đề.
IV. Tiến trình bài học:
Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm lâp trình và ngôn ngữ lập trình
TG Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên Ghi bảng
3’
4’
-Quan sát bài toán và trả lời câu
hỏi.
+Input: a, b
+Output: x=-b/a, vô nghiệm, vô số
nghiệm.
+B1: Nhập a, b.
B2: Nếu a<> 0 kết luận có
nghiệm x=-b/a.
B3: Nếu a=0 và b<>0, kết luận
vô nghiệm.
B4: Nếu a=0 và b=0, kết luận vô
-Cho bài toán sau: Kết luận

nghiện của phương trình ax +
b=0.
+ Hãy xác định Input, Output
của bài toán trên.
+ Hãy xác định các bước để
giải bài toán trên
Bài 1
KHÁI NIỆM LẬP
TRÌNH VÀ NGÔN
NGỮ LẬP TRÌNH
TRƯỜNG THPT VĂN CHẤN GIÁO VIÊN: HOÀNG QUANG TUẤN
3’
5’
4’
số nghiệm.
-Dùng ngôn ngữ lập trình.
-Nghiên cứu nội dung trong SGK
và trả lời câu hỏi
+Lập trình là việc sử dụng cấu
trúc dữ liệu và các lệnh của ngôn
ngữ lập trình cụ thể để mô tả dữ
liệu và diễn đạt các thao tác của
thuật toán.
+ Được một chương trình.
+Ngôn ngữ máy, hợp ngữ và ngôn
ngữ bâc cao.
-Nghiên cứu SGK và trả lời câu
hỏi.
+ Chương trình viết bằng ngôn
-Hệ thống các bước này chúng

ta gọi là thuật toán. Làm thế
nào để máy tính điện tử có thể
hiểu được thuật toán này ?
-Diễn giải: Hoạt động để diễn
đạt một thuật toán thông qua
một ngôn ngữ lập trình được
gọi là lập trình.
-Các em hãy cho biết khái
niệm về lập trình ?
- Kết quả của hoạt động lập
trình ?
-Ngôn ngữ lập trình gồm
những loại nào ?
-Theo các em chương trình
được viết bằng ngôn ngữ bậc
cao và chương trình được viết
bằng ngôn ngữ máy khác nhau
như thế nào ?
- Lập trình là việc sử
dụng cấu trúc dữ liệu và
các lệnh của ngôn ngữ lập
trình cụ thể để mô tả dữ
liệu và diễn đạt các thao
tác của thuật toán.
TRƯỜNG THPT VĂN CHẤN GIÁO VIÊN: HOÀNG QUANG TUẤN
3’
3’
ngữ máy có thể nạp trực tiếp vào
bộ nhớ và thực hiện ngay.
+ Chương trình viết bằng ngôn

ngữ lập trình bậc cao phải được
chuyển đổi thành chương trình
trên ngôn ngữ lập máy thì mới
thực hiện được.
-Phải sử dụng một chương trình
dịch để chuyển đổi.
Ngôn ngữ bậc cao dễ viết, dễ hiểu.
Ngôn ngữ máy khó viết.
-Làm thế nào để chuyển một
chương trình viết bằng ngôn
ngữ bậc cao sang ngôn ngữ
máy ?
-Vì sao không lập trình trên
ngôn ngữ máy để khỏi mất
công chuyển đổi khi lập trình
với ngôn ngữ bậc cao
Hoạt động 2: Tìm hiểu hai loại chương trình dịch: thông dịch và biên dịch
TG Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên Ghi bảng
5’ -Nghiên cứu SGK và trả lời câu
hỏi:
+ Chương trình nguồn là chương
trình viết bằng ngôn ngữ lập trình
bậc cao.
+ Chương trình đích là chương
trình thực hiện chuyển đổi sang
ngôn ngữ máy.
-Theo các em đối với chương
trình dịch: chương trình nào là
chương trình nguồn và chương
trình đích

-Nêu vấn đề: Em muốn giới
thiệu về trường mình cho một
người khách du lịch quốc tế
biết tiếng Anh, có hai cách
thực hiện:
TRƯỜNG THPT VĂN CHẤN GIÁO VIÊN: HOÀNG QUANG TUẤN
4’
3’
3’
-Nghiên cứu SGK và trả lời câu
hỏi:
+Thông dịch:
B1: Kiểm tra tính đúng đắn của
câu lệnh tiếp theo trong chương
trình nguồn;
B2: Chuyển lệnh đó thành ngôn
ngữ máy
B3: Thực hiện các câu lệnh vừa
được chuyển đổi.
+Biên dịch:
B1: Duyệt, phát hiện lỗi, kiểm tra
tính đúng đắn của các câu lệnh
trong chương trình nguồn.
B2: Dịch toàn bộ chương trình
nguồn thành một chương trình
đích có thể thực hiện trên máy và
có thể lưu trữ để sử dụng lại khi
cần thiết
C1: Cần một người biết tiếng
Anh dịch từng câu nói của em

sang tiếng Anh cho người
khách. Cách mày gọi lag thông
dịch
C2: Em soạn nội dung giới
thiệu ra giấy và người phiên
dịch dịch toàn bộ nội dung đó
sang tiếng Anh rồi đọc cho
khách nghe. Cách này gọi là
biên dịch.
Tương tự chương trình dịch có
hai loại là thông dịch và biên
dịch.
-Các em hãy cho biết tiến trình
của thông dịch và biên dịch.
-Chương trình dịch gồm
thông dịch và biên dịch.
a) Thông dịch
B1: Kiểm tra tính đúng
đắn của câu lệnh tiếp theo
trong chương trình nguồn;
B2: Chuyển lệnh đó thành
ngôn ngữ máy
B3: Thực hiện các câu
lệnh vừa được chuyển
đổi.
+Biên dịch:
B1: Duyệt, phát hiện lỗi,
kiểm tra tính đúng đắn của
các câu lệnh trong chương
trình nguồn.

B2: Dịch toàn bộ chương
trình nguồn thành một
chương trình đích có thể
thực hiện trên máy và có
thể lưu trữ để sử dụng lại
khi cần thiết
TRƯỜNG THPT VĂN CHẤN GIÁO VIÊN: HOÀNG QUANG TUẤN
Hoạt động 3(3’): Củng cố kiến thức
-Khái niệm lập trình và ngôn ngữ lập trình.
-Các ngôn ngữ lập trình: ngôn ngữ máy, ngôn ngữ bậc cao, hợp ngữ.
-Khái niệm chương trình dịch.
-Thông dịch và biên dịch.
Ngày soạn :06/09/07
Tiết …..- Bài 2: CÁC THÀNH PHẦN CỦA NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức:
- Biết ngôn ngữ lập trình có ba thành phần cơ bản là: Bảng chữ cái, cú pháp và ngữ nghĩa. hiểu được ba
thành phần này
- Biết một số khái niệm: Tên, tên chuẩn, tên dành riêng(từ khoá), hằng và biến.
2. Kỹ năng:
- Phân biệt được ba thành phần:bảng chữ cái ,cú pháp và ngữ nghĩa
- Phân biệt được tên, hằng và biến. biết đặt tên đúng
3. Tư duy và thái độ :
- Tư duy logic
- Thái độ cẩn thận, chính xác.
II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh;
1. GV: Bảng phụ, phấn, thước.
2. HS: Đọc trước bài ở nhà
III. Phương pháp
- Thuyết trình, vấn đáp, hoạt động nhóm

IV. Tiến trình bài học
HĐ1: Các thành phần cơ bản (15’)
TG HĐ CỦA HS HĐ CỦA GV GHI BẢNG
3’
- Chữ cái
- Cú pháp
- Ý nghĩa của điều
cần diễn tả.
HĐTP1:Dẫn dắt vào baì
- Để diễn tả một ngôn ngữ tự nhiên
ta cần phải biết những gì?
- Các ngôn ngữ lập trình nói chung
thường có chung một số thành phần
như:Dùng những kí hiệu nào để viết
chương trình, viết theo quy tắc nào?
viết như vậy có ý nghĩa là gì? Mỗi
TRƯỜNG THPT VĂN CHẤN GIÁO VIÊN: HOÀNG QUANG TUẤN
7’
12’
Lắng nghe
HS chú ý
HS lắng nghe
ngôn ngữ lập trình có một quy định
riêng về những thành phần này
H ĐTP2: Giới thiệu bảng chữ cái
GV treo bảng phụ 1 (SGK Trang 9)
- Bảng chữ cái trong ngôn ngữ
lập trình khác nhau có sự khác
nhau. Ví dụ bảng chữ cái trong
ngôn ngữ lập trình C

++
chỉ khác
pascal là sử dụng thêm các kí tự
như dấu nháy kép(“), dấu sổ
ngược(\), dấu chấm than(!).
- HĐTP3: Giớ thiệu cú pháp
- Cú pháp ngôn ngữ lập trình
khác nhau cũng khác nhau ngôn
ngữ pascal dùng cặp từ Begin-
End để gộp nhiều lệnh thành một
lệnh nhưng trong C
++
dùng cặp kí
hiệu {}.
Ví dụ : Xét 2 biểu thức A+B (1)
A,B là các số thực.
I+J (2) với I,J là các số nguyên
Hỏi HS: Về ngữ nghĩa 2 biểu thức
trên có khác nhau không?
- Mỗi nôn ngữ khác nhau cũng có
ngữ nghĩa khác nhau
1. Các thành phần
cơ bản
- Mỗi ngôn ngữ lập trình
thường có ba thành
phần cơ bản là: bảng
chữ cái ,cú pháp và ngữ
nghĩa.
a.Bảng chữ cái:Là tập
các kí hiệu dùng để viết

chương trình
b. Cú pháp
- Là bộ quy tắc để viết
chương trình
TRƯỜNG THPT VĂN CHẤN GIÁO VIÊN: HOÀNG QUANG TUẤN
8’
8’
3’
Khác nhau: Dấu cộng
trong (1) là cộng 2 số thực
cong trong (2) là cộng
trong 2 số nguyên
HS lắng nghe và ghi chép.
c. Ngữ nghĩa
Xác định ý nghĩa thao tác
cần phải thực hiện, ứng
với tổ hợp kí tự dựa vào
ngữ cảnh của nó.
Tóm lại:
- cú pháp cho biết cách
viết một chương trình
hợp lệ, còn ngữ nghĩa
xác định ý nghĩa của
các tổ hợp kí tự trong
chương trình.
- Các lỗi cú pháp được
chương trình dịch phát
hiện và thông báo cho
người lập trình biết.
chương trình không

còn lỗi cú pháp thì mới
có thể dịch sang ngôn
ngữ máy.
- Lỗi ngữ nghĩa được
phát hiện khi chạy
chương trình
HĐ2: Giới thiệu Tên(15’)
TG HĐ CỦA HS HĐ CỦA GV GHI BẢNG
- Trong các ngôn ngữ lập trình nói
chung, các đối tượng sử dụng
2 Một số khái niệm
a. Tên:
TRƯỜNG THPT VĂN CHẤN GIÁO VIÊN: HOÀNG QUANG TUẤN
5’
4’
Lắng nghe và ghi chép
trong chương trình đều phải đặt
tên để tiện cho việc sử dụng. Việc
đặt tên trong các ngôn ngữ khác
nhau là khác nhau, có ngôn ngữ
phân biệt chữ hoa, chữ thường, có
ngôn ngữ không phân biệt chữ
hoa, chữ thường.
- Ngôn ngữ lập trình pascal không
phân biệt chữ hoa chữ thường
nhưng một số ngôn ngữ lập trình
khác(như C
++
) lại phân biệt chữ
hoa, chữ thường

- Mọi đối tượng trong
chương trình đều phải
được đặt tên theo quy tắc
của ngôn ngữ lập trình
- Trong ngôn ngữ turbo
pascal tên là một dãy liên
tiếp không quá 127 kí tự
bao gồm: chữ số, chữ cái
hoặc dấu gạch dưới và bắt
đầu bằng chữ cái hoặc
gạch dưới
- Ví dụ : Trong ngôn ngữ
pascal
+ Các tên đúng: A, Bre1,
-ten, . . .
+ Các tên sai: a bc, 6hgf, x
# y, ....
- Ngôn ngữ lập trình có 3
loại tên: tên dành riêng, tên
chuẩn, tên do người lập
trình đặt.
• Tên
dành riêng: Là những
tên được ngôn ngữ lập
trình quy định với ý nghĩa
riêng xác định mà người
lập trình không được
dùng với ý nghĩa khác
- Tên dành riêng được gọi là
từ khoá

- Ví dụ: một số tên dành
riêng:
- Trong pascal : program,
uses, var, const, ....
- Trong c
++
: main, include,
if,...
TRƯỜNG THPT VĂN CHẤN GIÁO VIÊN: HOÀNG QUANG TUẤN
5’
5’
- * Tên chuẩn: là nhữnh tên
được ngôn ngữ lập trình
dùng với ý nghĩa nhất định
nào đó. Trong các thư viện
của ngôn ngữ lập trình.
- Ví dụ : Một số tên chuẩn
- Trong pascal: real, integer,
char, ...
- Trong c
++
: cin, count,...
* Tên do người lập trình
đặt: Được xác định bằng
cách trước khi sử dụng,
không được trùng với tên
dành riêng
HĐ3: Hằng và biến (10’)
TG HĐ CỦA HS HĐ CỦA GV GHI BẢNG
5’

5’
Lắng nghe
Lắng nghe
VG đưa ra ví dụ: Để viết một
chương trình giải phương trình
bậc hai ta cần khai báo những tên
sau:
- a,b,c là ba tên dùng để lưu ba hệ
số của phương trình.
- - x1,x2 là hai tên dùng để lưu
nghiệm ( nếu có).
- - Delta là tên dùng để lưu giá trị
của delta.
- b. Hằng và biến
- * Hằng: Là đại lượng có
giá trị không đổi trong quá
trình thực hiện chương
trình
- - Các ngôn ngữ lập trình
thường có:
- + Hằng số học: số nguyên
hoặc số thực
- + Hăng logic: Là cácgiá trị
đúng hoặc sai
- Ví dụ ( bảng phụ 2:vd về
hằng sgk trang 12)
- * Biến:Là đại lượng được
đặt tên, dùng để lưu trữ gí
trị và giá trị có thể được
thay đổi trong quá trình

TRƯỜNG THPT VĂN CHẤN GIÁO VIÊN: HOÀNG QUANG TUẤN
3’
Biến là đối tượng sử dụng nhiều
nhất trong khi viết chương trình.
Biến là đại lượng có thể thay đổi
được nên thường dùng để lưu trữ
kết quả
thực hiện chương trình
- Biến phải khai báo trước
khi sử dụng.
- C. Chú thích:
- - Trong khi viết chương
trình có thể viết các chú
thích cho chương trình.
Chú thích không làm ảnh
hưởng đến chương trình
- Trong pascal chú thích
được đặt trong {} hoặc (*
*)
- Trong C
++
chú thích đặt
trong: /* */
HĐ4: Củng cố toàn bài:(4’)
Giáo viên mở một chương trình pascal đơn giản có chứa các thành phần là các khái niệm của bài
học, nếu không có máy thì sử dụng bảng phụ đẻ chỉ cho HS từng khái niệm trong chương trình.
TRƯỜNG THPT VĂN CHẤN GIÁO VIÊN: HOÀNG QUANG TUẤN
Ngày soạn: 12/09/07
Tíêt thứ:…….. BÀI TẬP CHƯƠNG 1
I. Mục tiêu:

1. Về kiến thức:
- Biết có 3 lớp ngôn ngữ lập trình và các mức của ngôn ngữ lập trình: ngôn ngữ máy, hợp ngữ và ngôn
ngữ bậc cao.
- Biết vai trò của chương trình dịch.
- Biết khái niệm biên dịch và thông dịch.
- Biết các thành phần cơ bản của ngôn ngữ lập trình: bảng chữ cái, cú pháp và ngữ nghĩa.
- Biết các thành phần cơ sở của Pascal: bảng chữ cái, tên, tên chuẩn, tên riêng (từ khóa), hằng và
biến.
2. Về kỹ năng:
- Biết viết hằng và tên đúng trong một ngôn ngữ lập trình cụ thể.
3. Về tư duy và thái độ:
- Nhận thức được quá trình phát triển của ngôn ngữ lập trình gắn liền với quá trình phát triển của tin
học nhằm giải các bài toán thực tiễn ngày càng phức tạp.
- Ham muốn học một ngôn ngữ lập trình cụ thể để có khả năng giải các bài toán bằng máy tính điện
tử.
II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
1. Giáo viên: chuẩn bị nội dung để giải bài tập cuối chương và một số câu hỏi trắc nghiệm của
chương.
2. Học sinh:Ôn lại kiến thức của chương, chuẩn bị bài tập cuối chương.
III. Phương pháp:
- Thuyết trình, vấn đáp
IV. Tiến trình bài học:
1. Ổn định lớp và kiểm tra sĩ số.
2. Kiểm tra bài cũ.
3. Tiến trình tiết dạy:
TG Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên Ghi bảng
5 ‘ - Đọc yêu cầu của câu hỏi
và bài tập cuối chương
trang 13 SGK.
- Suy nghĩ để đưa ra

phương án trả lời.
- Suy nghĩ, trả lời câu hỏi.
- ĐVĐ: Trước khi giải bài tập
trong SGK, các em tự ôn lại
một số kiến thức mà chúng ta
đã học ở các bài trước dựa
trên yêu cầu của câu hỏi
trang 13 SGK.
- Đặt câu hỏi số 1: Tại sao
Bài: BÀI TẬP CHƯƠNG 1
1. Câu 1:
- Ngôn ngữ bậc cao gần
TRƯỜNG THPT VĂN CHẤN GIÁO VIÊN: HOÀNG QUANG TUẤN
10 ‘
- Suy nghĩ, trả lời câu hỏi.
- Suy nghĩ, trả lời câu hỏi,
cho ví dụ
người ta phải xây dựng các
ngôn ngữ lập trình bậc cao?
- Nhận xét, đánh giá và bổ
sung hướng dẫn cho học sinh
trả lời câu hỏi số 1:
- Đặt câu hỏi 2: Chương trình
dịch là gì? Tại sao cần phải
có chương trình dịch?
.
- Đặt câu hỏi 3: Biên dịch và
thông dịch khác nhau như
thế nào?
- Phân tích câu trả lời của học

sinh.
với ngôn ngữ tự nhiên
hơn, thuận tiện cho đông
đảo người lập trình.
- Chương trình viết bằng
ngôn ngữ bậc cao nói
chung không phụ thuộc
vào phần cứng máy tính
và một chương trình có
thể thực hiện trên nhiều
máy tính khác nhau.
- Chương trình viết bằng
ngôn ngữ bậc cao dễ
hiểu, dễ hiệu chỉnh và dễ
nâng cấp.
- Ngôn ngữ bậc cao cho
phép làm việc với nhiều
kiêu dữ liệu và cách tổ
chức dữ liệu đa dạng,
thuận tiện cho mô tả
thuộc toán.
2. Câu 2:
- Chương trình dịch là
chương trình đặc biệt, có
chức năng chuyển đổi
chương trình được viết
trên ngôn ngữ lập trình
bậc cao thành chương
trình thực hiện được trên
máy tính cụ thể.

Chương trình nguồn ->
Chương trình dịch ->
Chương trình đích
3. Câu 3:
- Trình biên dịch: duyệt,
kiểm tra, phát hiện lỗi,
xác định chương trình
TRƯỜNG THPT VĂN CHẤN GIÁO VIÊN: HOÀNG QUANG TUẤN
10’
12’
- Suy nghĩ, trả lời, giải thích
từng câu hỏi,
- Đặt câu hỏi 4: Hãy cho biết
các điểm khác nhau giữa tên
dành riêng và tên chuẩn?
- Gọi hs trả lời và cho ví dụ
- Phân tích câu trả lời của học
sinh.
- Đặt câu hỏi 5: Hãy tự viết ra
ba tên đúng theo quy tắc của
Pascal
- Gọi 3 học sinh lên bảng cho
ví dụ về tên do người lập
trình đặt.
- Nhận xét, sửa chữa, góp ý.
- Đặt câu hỏi 6: Hãy cho biết
những biểu diễn nào dưới
đây không phải là biểu diễn
hằng trong Pascal và chỉ rõ
trong từng trường hợp:

a) 150.0
b) –22
c) 6,23
d) ‘43’
e) A20
nguồn có dịch được
không? dịch toàn bộ
chương trình nguồn thành
một chương trình đích có
thể thực hiện trên máy và
có thể lưu trữ lại để sử
dụng về sau khi cần thiết.
- Trình thông dịch lần lượt
dịch từng câu lệnh ra
ngôn ngữ máy rồi thực
hiện ngay câu lệnh vừa
dịch được hoặc báo lỗi
nếu không dịch được.
4. Câu 4:
- Tên dành riêng không
được dùng khác với ý
nghĩa đã xác định, tên
chuẩn có thể dùng với ý
nghĩa khác.
VD:
Tên dành riêng trong Pascal:
program, uses, const, type,
var, begin, end.
Tên chuẩn: trong Pascal abs,
integer.

5. Câu 5: Gợi ý: Trong
Pascal tên (do người lập
trình đặt) được đặt tuân
theo các quy tắc sau:
- Chỉ bao gồm chữ cái, chữ
số và dấu gạch dưới;
- Không bắt đầu bằng chữ
số;
- Độ dài theo quy định của
chương trình dịch (TP
TRƯỜNG THPT VĂN CHẤN GIÁO VIÊN: HOÀNG QUANG TUẤN
f) 1.06E-15
g) 4+6
h) ‘C
i) ‘TRUE’
- Nhận xét, giải thích
không quá 127 kí tự, Free
Pascal không quá 255 kí
tự).
- Tuy nhiên, không nên đặt
tên quá dài hay quá ngắn
mà nên đặt sao cho gợi ý
nghĩa đối tượng mang tên
đó.
-Những biểu diễn sau đây
không phải là hằng trong
Pascal:
6,23 dấu phẩy phải thay bằng
dấu chấm;
A20 là tên chưa rõ giá trị;

4+6 là biểu thức hằng trong
Pascal chuẩn cũng được coi
là hằng trong Turbo Pascal;
‘TRUE’ là hằng xâu nhưng
không là hằng lôgic.
IV: Hoạt động củng cố 3’
-Ôn lại các khái niệm, các tên
-Chuẩn bị bài Cấu trúc chương trình.
TRƯỜNG THPT VĂN CHẤN GIÁO VIÊN: HOÀNG QUANG TUẤN
Ngày soạn :18/09/07
Tiết thứ…. Bài 3: CẤU TRÚC CHƯƠNG TRÌNH
I - Mục tiêu.
1. Kiến thức.
Biết được cấu trúc chung của một chương trình
2. Kỷ năng:
Nhận biết từng phần cấu trúc
3. Tư duy – thái độ:
Tư duy logic.
II - Chuẩn bị.
1. Giáo viên : Máy tính, máy chiếu projec, một số ví dụ minh hoạ.
2. Học sinh : SGK
III – Phương pháp dạy học:
Đặt vấn đề hướng dẫn học sinh nắm bắt vấn đề
Hoạt động nhóm.
IV - Tiến trình bài học
Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ.( 10 ‘)
Câu 1: Có mấy loại tên trong ngôn ngữ Pascal ?.
Câu 2: Khái niệm hằng và biến ?
Hoạt động 2: Cấu trúc chung.
TG HĐ Giáo viên HĐ Học sinh Trình bày bảng

10’ Cho học sinh đọc phần “ cấu trúc
chung “
Hỏi: “ Cáu trúc chung gồm máy
phần “
Yêu cầu học sinh đọc SGK phần
khai báo. Sau đó trả lời câu hỏi.
+ Trong phần khai báo có những
phần khai báo
Tập hợp số tự nhiên,
nguyên, hữu tỉ, thực.
Đọc sách.
Bài: CẤU TRÚC
CHƯƠNG TRÌNH
Hoạt động 3. Một số kiển dữ liệu chuẩn.
TRƯỜNG THPT VĂN CHẤN GIÁO VIÊN: HOÀNG QUANG TUẤN
7’ Yêu cầu học sinh nghiên cứu sách.
Trả lời các câu hỏi sau:
- Có bao nhiêu dữ liệu chuẩn
trong ngôn ngữ Pascal ?
- Trong ngôn ngữ Pascal, có
những kiểu nguyên nào
thương dùng, phạm vi biểu
diễn của mỗi loại.
- Trong ngôn ngữ Pascal, có
những kiểu thực nào thương
dùng, phạm vi biểu diễn của
mỗi loại.
- Có 4 kiểu : kiểu
nguyên, thực, kí tự,
lôgic.

- Có 4 loại : Byte,
word, integer, logint
- Có 2 loại: Real, extended.
1.khai báo tên chương
trình
-program <tên chương
trình>;
+ Tên chương trình: do
người lập trình tự đặt.
+ví dụ: program vi_du;
2 . Khai báo thư viện
uses <tên các thư viện>
+ ví dụ: trong pascal
uses crt;
3. khai báo hằng
const <tên hằng=gía
trị>;
+ ví dụ: N=100;
8’ Cho học sinh đọc ví dụ đơn giản
trong SGK.
Giải thích từng dòng lệnh
4.khai báo biến
var <danh sách biến>;
Hoạt động 4 . Khai báo biến.
10’ Yêu cầu học sinh nghiên cứu sách
GK và cho biết vì sao phải khai báo
biến ?
ĐỌC sách.
Mọi biến dùng trong chương
trình đều phải được khai báo

tên biến và kiểu dữ liệu của
biến. Tên biến dùng để xác
lập quan hệ giữa biến với địa
chỉ bộ nhớ nơi lưu giữ giá trị
của biến.
Khai báo biến.
Var <danh sách
biến>:<kiểu dữ liệu>;
• Danh sách biến:
SGK
• Kiểu dữ liệu :
SGK
Ví dụ: trong chương
trình ta cần dùng biến a
kiểu số nguyên, b kiểu
số thực
Var a : integer;
TRƯỜNG THPT VĂN CHẤN GIÁO VIÊN: HOÀNG QUANG TUẤN
b : real;
5’ Cho ví dụ:
Var x,y,z : Word;
H: in teger;
Yêu cầu học sinh cho ý kiến về ví
dụ.
Khai báo x,y,z đúng, H sai
Hoạt động 4 .Phần thân chương trình - ví dụ chương trình đơn giản
Dãy lệnh trong phạm vi
được xác định bởi cặp dấu
hiệu mở đầu và kết thúc
Trong pascal: Thân

chương trình có
dạng:
BEGIN
[< Dãy lệnh>]
END.
5’
Program vd1; là phần khai báo.
Begin
Write(‘chao cac ban’);
End.
là phần thân chương trình.
Hai chương trình cùng thực
hiệnmột công việcnhưng viết bằng 2
ngôn ngữ khác nhau nên hệ thống
các câu lệnh trong chương trình
cũng khác nhau
Trong vd1:đâu là phần
khai báo đâu là phần thân
chương trình?
Cho học sinh quan sát
nhận xét 2 chương trình
trong 2 ngôn ngữ khác
nhau
Ví dụ chương trình
đơn giản
- Trong ngôn
ngữ pascal:
Program vd1;
Begin
Write(‘chao cac

ban’);
End.
- Trong ngôn
ngữ C++:
#include
<stdio.h>
main()
{
pri ntf(“ chao
các ban”);
}
V – Cũng cố.
Xem có mấy loại kiểu dữ liệu chuẩn ?
Cấu trúc khai báo biến ?
VI – BTVN.
TRƯỜNG THPT VĂN CHẤN GIÁO VIÊN: HOÀNG QUANG TUẤN
Mỗi em cho ví dụ về Khai báo biến ( hôm sau trả lời)
V – Cũng cố.
Xem có mấy loại kiểu dữ liệu chuẩn ?
Cấu trúc khai báo biến ?
Ngày soạn : 25/10 /2007
Tiết thứ…Bài 4,5: MỘT SỐ KIỂU DỮ LIỆU CHUẨN, KHAI BÁO BIẾN
I - Mục tiêu.
1. Kiến thức.
Biết được một số kiểu dữ liệu chuẩn
Cách khai báo biến.
2. Kỷ năng:
Xác định được kiểu khai báo của dữ liệu
Khai báo biến đúng cấu trúc.
3. Tư duy – thái độ:

Tư duy logic.
II - Chuẩn bị.
3. Giáo viên : Máy tính, máy chiếu projec, một số ví dụ minh hoạ.
4. Học sinh : SGK
III – Phương pháp dạy học:
Đặt vấn đề hướng dẫn học sinh nắm bắt vấn đề
Hoạt động nhóm.
IV - Tiến trình bài học
Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ.( 10 ‘)
Câu 1: Nêu cấu trúc chung của một chương trình.
Câu 2: Nêu cấu trúc của các phần khai báo: tên chương trình, hằng, thư viện
Hoạt động 2: Đặt vấn đề.
TG HĐ GIÁO VIÊN HĐ HỌC SINH GHI BẢNG
10’ Trong toán học để thực hiện
được tính toán cần phải có các
tập số. Đó là các tập số nào ?
Trong lập trình Pascal cũng
có các tập hợp, mỗi tập hợp có
Tập hợp số tự nhiên,nguyên,
hữu tỉ, thực.
Đọc sách.
TRƯỜNG THPT VĂN CHẤN GIÁO VIÊN: HOÀNG QUANG TUẤN
1 giới hạn nhất định.
Hoạt động 3. Một số kiển dữ liệu chuẩn.
7’
Yêu cầu học sinh nghiên cứu
sách. Trả lời các câu hỏi sau:
- Có bao nhiêu dữ liệu
chuẩn trong ngôn ngữ
Pascal ?

- Trong ngôn ngữ Pascal,
có những kiểu nguyên nào
thương dùng, phạm vi biểu
diễn của mỗi loại.
- Trong ngôn ngữ Pascal,
có những kiểu thực nào
thương dùng, phạm vi biểu
diễn của mỗi loại.
- Có 4 kiểu : kiểu
nguyên, thực, kí tự, lôgic.
- Có 4 loại : Byte, word,
integer, logint
- Có 2 loại: Real, extended.
SGK
SGK
SGK
8’
Cho học sinh đọc ví dụ đơn
giản trong SGK.
Giải thích từng dòng lệnh
Đọc sách. SGK
Hoạt động 4 . Khai báo biến.
10’ Yêu cầu học sinh nghiên
cứu sách GK và cho biết
vì sao phải khai báo
biến ?
ĐỌC sách.
Mọi biến dùng trong
chương trình đều phải
được khai báo tên biến

và kiểu dữ liệu của
biến. Tên biến dùng để
xác lập quan hệ giữa
biến với địa chỉ bộ nhớ
nơi lưu giữ giá trị của
biến.
Khai báo biến.
Var <danh sách biến> :<kiểu dữ
liệu>;
• Danh sách biến: SGK
• Kiểu dữ liệu : SGK
Ví dụ: trong chương trình ta cần
dùng biến a kiểu số nguyên, b kiểu
số thực
Var a : integer;
b : real;
5’ Cho ví dụ:
Var x,y,z : Word;
H: in teger;
Yêu cầu học sinh cho ý
kiến về ví dụ.
Khai báo x,y,z đúng, H
sai
V – Cũng cố.
TRƯỜNG THPT VĂN CHẤN GIÁO VIÊN: HOÀNG QUANG TUẤN
Xem có mấy loại kiểu dữ liệu chuẩn ?
Cấu trúc khai báo biến ?
VI – BTVN.
Mỗi em cho ví dụ về Khai báo biến ( hôm sau trả lời).
Ngày soạn: 01/10/07

Tiết thứ:……Bài 6 PHÉP TOÁN - BIỂU THỨC - CÂU LỆNH GÁN
I / Mục tiêu dạy học:
1. Kiến thức :
- Biết được các phép toán thông dụng trong NNLT
- Biết cách diễn đạt một biểu thức trong NNLT
- Biết được chức năng của lệnh gán và cấu trúc của nó
- Nắm vững một số hàm chuẩn thông dụng trong NNLT Pascal.
2. Kỹ năng:
- Nhận biết được các phép toán để xây dựng biểu thức cho hợp lý.
- Sử dụng được một số lệnh gán khi viết chương trình đơn giản.
3. Tư duy và thái độ :
- Phát triển tư duy lôgic, linh hoạt, có tính sáng tạo
- Biết thể hiện về tính cẩn thận chính xác trong tính toán cũng như lập luận
II/ Chuẩn bị của GV & HS:
* Giáo viên:
- SGK, các tranh liên quan đến bài học.
- Máy vi tính và máy chiếu Projector (nếu có)
* Học sinh: - SGK
III/ Phương pháp:
IV/ Tiến trình bài học:
1. Họat động 1:
a) Mục tiêu: HS biết được tên và ký hiệu các phép toán, biết cách sử dụng các phép toán đối với mỗi
kiểu dữ liệu.
b) Nội dung:
+ Phép toán số học: + , - , *, / , DIV, MOD.
+ Phép toán quan hệ: <, <=, > , >=, =, < > , giá trị logic (true hoặc false)
+ Phép toán lôgic: NOT , OR , AND.
c) Tiến hành:
TG Hoạt động GV Hoạt động HS Ghi bảng
TRƯỜNG THPT VĂN CHẤN GIÁO VIÊN: HOÀNG QUANG TUẤN

9’ Khi viết chương trình ta phải sử
dụng các phép toán, phép so
sánh để đưa ra quyết định xem
và làm việc gì? và một chương
trình ta viết như thế nào ?
Tất cả các ngôn ngữ có sử dụng
một cách giống nhau hay không.
- Toán học có những phép toán
nào?
- Các phép toán đó có dùng
trong NNLT hay không?
+ Một số phép toán dùng được
và một số phép toán phải sử
dụng từ các phép tóan khác .
- Ghi một số phép toán lên bảng.
- Phép DIV, MOD được sử dụng
cho kiểu dữ liệu nào?
- Kết quả của phép toán quan hệ
thuộc kiểu dữ liệu nào?
Chú ý lắng nghe
Suy nghĩ và đưa ra một số
phép toán thường dùng:
Phép cộng, trừ, nhân,
chia ...
Nghiên cứu SGK và cho
biết các nhóm phép toán
- Chỉ được sử dụng cho
kiểu số nguyên.
- Kiểu logic
* NNLT nào cũng sử dụng đến

phép toán, câu lệnh gán và
biểu thức, các khái niệm này
chỉ được xét trong NNLT
Pascal.
1. Phép toán:
NNLT Pascal sử dụng một số
phép toán như sau:
+ Số nguyên: + , - , *, / ,
DIV, MOD.
+ Số thực: + , - , *, / ,
+ Phép toán quan hệ: <, <=, >
, >=, =, < > .
+ Phép toán logic: AND, OR,
NOT.
2/ Hoạt động 2: Tìm hiểu biểu thức:
a) Mục tiêu: HS cần biết về khái niệm biểu thức số học, biểu thức quan hệ, biểu thức logic và một số
hàm số học.
TRƯỜNG THPT VĂN CHẤN GIÁO VIÊN: HOÀNG QUANG TUẤN
b) Nội dung:
- Biểu thức số học nhận được từ hằng số, biến số và hàm số liên kết.
- Nắm bắt được tuần tự các bước khi thực hiện biểu thức số học.
- Biểu thức logic được cấu thành từ các biểu thức quan hệ.
c) Tiến hành :
TG Hoạt động GV Hoạt động HS Ghi bảng
22’ - Trong toán học biểu thức là
gì ?
- Trong tin học khái niệm về
biểu thức trong lập trình ?
- Cách viết các biểu thức trong
lập trình có giống cách viết

trong toán học hay không ?
- Treo tranh có chứa các biểu
thức toán học lên bảng.
Yêu cầu: HS sử dụng các phép
toán số học hãy biểu diễn các
biểu thức toán học thành biểu
thức trong NNLT.
4x - 2y
x +
yx
−
1
c
b
a
cba
+
++
2
-
ac
cb
−
2
- Trong toán học ta đã làm quen
với một số hàm số học, hãy kể
tên?
- Muốn tính ax
2
+ 1 ta viết thế

- Suy nghĩ và đưa ra khái
niệm
- Quan sát tranh và trả lời :
4*x-2*y
x+1/(x-y)
((a+b+c)/((2*a /b)+c)) -
(b*b-c)/a*c
- Hàm trị tuyệt đối, hàm
căn bậc 2, hàm sin ...
2. Biểu thức số học:
- Là một dãy các phép toán + ,
- , *, / , DIV, MOD từ hằng
biến kiểu số và các hàm.
- Dùng dấu ( ) để qui định trình
tự tính toán.
VD: ( SGK - 25)
* Chú ý :
Thứ tự thực hiện các phép
toán:
+ Trong ngoặc trước, ngoài
ngoặc sau.
+ Nhân, chia, chia nguyên,
chia lấy dư trước, cộng, trừ
sau.
3. Hàm số học chuẩn:
Cách viết cho một số hàm số
học chuẩn :
TRƯỜNG THPT VĂN CHẤN GIÁO VIÊN: HOÀNG QUANG TUẤN
nào?
- Muốn tính

x
,
x
, sinx ... ta
làm thế nào?
Tính các giá trị đó một cách đơn
giản người ta đã xây dựng sẵn
một số đơn vị chương trình
trong các thư viện chương trình
giúp người lập trình tính toán
nhanh hơn.
- Treo tranh chứa bảng một số
hàm chuẩn.
Yêu cầu: Học sinh điền thêm
một số thông tin với các chức
năng của hàm.
- Cho biểu thức
x
-
12
+
x
/ x
2
– 1

Hãy biểu diễn biểu thức toán
trong biểu thức trong NNLT.
-Trong lập trình ta phải so sánh
2 giá trị nào đó trước khi thực

hiện lệnh bằng cách sử dụng
biểu thức quan hệ . Biểu thức
quan hệ còn gọi là biểu thức so
sánh được dùng để so sánh 2 giá
trị đúng hoặc sai.
- Cho một ví dụ về biểu thức
quan hệ
- Kết quả mà phép toán quan hệ
thuộc kiểu dữ liệu nào đã học?
- HS trả lời: 2*x*x+1
- HS chưa trả lời được
Nghiên cứu SGK - 26 và
quan sát tranh vẽ, lên bảng
điền tranh
- Suy nghĩ và trả lời:
(abs(x)-sqrt(2*x+1)/(x* x-
1)
Tên hàm (đối số)
+ Đối số là một hay nhiều biểu
thức số học đặt trong dấu
ngoặc ( ) sau tên hàm .
VD: (SGK - 26).
4. Biểu thức quan hệ:
Cấu trúc chung:
<BT1> < phép toán quan hệ >
<BT2>
+ trong đó BT1 và BT2 phải
cùng kiểu.
+ Kết quả của biểu thức quan
hệ là TRUE hoặc FALSE.

VD: - 5 > 2
TRƯỜNG THPT VĂN CHẤN GIÁO VIÊN: HOÀNG QUANG TUẤN
-Biểu thức logic là biểu thức
quan hệ được liên kết với nhau
bởi phép toán logic
- Hãy quan sát ví dụ về biểu
thức logic sau:
2< x ≤ 8
Trong Pascal cần phải tách thành
2 < x và x ≤ 8 như thế nào ?
- Trả lời:
x + y < 2* x*y
- Kiểu logic
- Lắng nghe, theo dõi sự
sự dẫn dắt của Gv để trả
lời .
- Kết hợp SGK, trả lời:
(2< x) and (x<=8 )
5. Biểu thức logic.
- Biểu thức logic đơn gảin là
hằng hoặc biến logic.
- Dùng để liên kết nhiều biểu
thức quan hệ lại với nhau.
VD: ( SGK - 28)
3. Hoạt động 3: Tìm hiểu lệnh gán.
a) Mục tiêu: HS biết đọc chức năng cấu trúc chung của lệnh gán trong NN Pascal, viết lệnh đúng khi
lập trình.
b) Nội dung:
- Lệnh gán dùng để tính giá trị một biểu thức và chuyển nó vào một biến.
- Cấu trúc: Tên biến:= biểu thức

c) Các bước tiến hành:
TG Hoạt động GV Hoạt động HS Ghi bảng
12’ Mỗi NNLT có cách viết lệnh - Quan sát ví dụ và suy 6. Câu lệnh gán.
TRƯỜNG THPT VĂN CHẤN GIÁO VIÊN: HOÀNG QUANG TUẤN
gán khác nhau, chẳng hạn như
trong Pascal có lệnh gán sau:
i : = 8 + 1
- Giải thích: Lấy 8 cộng với 1,
đem kết quả đặt vào i , ta được y
= 9.
- Cần chú ý điều gì khi viết lệnh
gán?
- Phân tích câu trả lời của học
sinh sau đó tổng hợp lại .
- Lệnh gán là gì ?
- Minh họa một vài ví dụ khác
khi sử dụng lệnh gán trên bảng.
Treo tranh lên bảng và giới thiệu
một ví dụ về Pascal cho chương
trình
Var i, j integer;
Begin
i := 2;
j := 5;
i := i+1;
j := j-1;
Writeln (‘i=’, i);
Writeln (‘j=’, j);
readln;
End.

nghĩ để trả lời.
- Đưa ra ý kiến.
- Suy nghĩ và đưa ra vài ví
dụ tương tự.
- Lệnh gán là cấu trúc cơ bản
của mọi NNLT, thường dùng
để gán gái trị cho biến.
Cấu trúc:
< tên - biến>:= <biểu thức>;
VD:
x:= (b*b-4* a*c);
i:= i+1;
j:= j-1;