Các phương thức thanh toán quốc tế

Bài tiểu luận Các phƣơng thức thanh toán quốc tế

Nhóm 4

MỤC LỤC
KHÁI NIỆM VÀ CƠ SỞ HÌNH THÀNH THANH TOÁN QT .......................................... - 2 1.1 Khái niệm .................................................................................................................... - 2 1.2 Cơ sở hình thành thanh toán quốc tế........................................................................... - 2 CÁC PHƢƠNG THỨC THANH TOÁN QUỐC TẾ HIỆN NAY ....................................... - 3 2.1 Phƣơng thức thanh toán chuyển tiền (remittance) ...................................................... - 3 2.1.1 Khái niệm ............................................................................................................ - 3 2.1.2 Quy trình nghiệp vụ ............................................................................................. - 4 2.1.3 Nhận xét mức độ rủi ro ........................................................................................ - 7 2.2

Phƣơng thức thanh toán nhờ thu ............................................................................ - 7 -

2.2.1 Khái niệm ............................................................................................................. - 7 2.2.2 Quy trình nghiệp vụ ........................................................................................... - 14 2.2.3 Nhận xét mức độ rủi ro ...................................................................................... - 16 2.3

Phƣơng thức thanh toán tín dụng chứng từ (hình thức thanh toán qua L/C) ....... - 18 -

2.3.2 Qui trình nghiệp vụ ........................................................................................... - 21 2.3.3 Nhận xét mức độ rủi ro ...................................................................................... - 23 HƢỚNG DẪN MỞ VÀ ĐIỀU CHỈNH L/C Ở MỘT SỐ NGÂN HÀNG VIỆT NAM….- 25 3.1 Ngân hàng Ngoại thƣơng Việt Nam (Vietcom Bank – VCB) .................................. - 25 3.1.1 Quy trình mở LC tại ngân hàng VCB ................................................................ - 25 3.1.2 Chỉnh sửa L/C và hủy L/C ................................................................................. - 26 3.2 Quy trình mở L/C tại Ngân hàng EXIMBANK........................................................ - 26 3.2.1

Quy trình và cách mở một L/C ...................................................................... - 26 -

3.2.2 Chỉnh sửa L/C và hủy L/C ................................................................................. - 26 THANH TOÁN L/C TẠI MỘT CÔNG TY VIỆT NAM THỰC TẾ ................................ - 27 4.1 Hình thức mở L/C (ký quỹ 20% tiền mặt/giá trị L/C – vay 80% giá trị L/C) .......... - 27 4.2 Hình thức hƣởng thụ L/C .......................................................................................... - 29 PHỤ LỤC ........................................................................................................................... - 30 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................ - 31 -

GVHD: TS. Bùi Thanh Tráng

Page - 1 -


Bài tiểu luận Các phƣơng thức thanh toán quốc tế

Nhóm 4

Phần 1
KHÁI NIỆM VÀ CƠ SỞ HÌNH THÀNH THANH TOÁN
QUỐC TẾ

1.1 Khái niệm
Thanh toán quốc tế là việc thực hiện các nghĩa vụ chi trả và quyền hƣởng lợi về
tiền tệ phát sinh trên cơ sở hoạt động kinh tế và phi kinh tế giữa các tổ chức, cá nhân
nƣớc này đối với tổ chức, cá nhân nƣớc khác, hay giữa một quốc gia với tổ chức quốc
tế, thông qua quan hệ giữa các ngân hàng của các nƣớc liên quan
1.2 Cơ sở hình thành thanh toán quốc tế
Thật hiếm khi một quốc gia lại tự sản xuất mọi thứ, mọi mặt hàng mà mình cần.
Điều kiện tự nhiên, địa lý, trình độ phát triển và các yếu tố khác của mỗi nƣớc xác
định và năng lực sản xuất của nƣớc đó là khác nhau. Điều này nói lên rằng các quốc
gia luôn phụ thuộc lẫn nhau về rất nhiều loại hàng hóa cần thiết cho sản xuất và tiêu
dùng. Kết quả là một nƣớc sẽ nhập khẩu những hàng hóa với giá rẻ đồng thời xuất
khẩu những hàng hóa có ƣu thế về năng suất lao động nhằm tận dụng những lợi thế so
sánh trong ngoại thƣơng. Từ đó hình thành quan hệ ngoại thƣơng giữa các nƣớc với
nhau và hoạt động thanh toán quốc tế cũng đƣợc phát sinh.
Tóm lại, cơ sở hình thành hoạt động thanh toán quốc tế chính là hoạt động ngoại
thƣơng. Ngày nay, nói đến ngoại thƣơng và nói đến thanh toán quốc tế và ngƣợc lại.

GVHD: TS. Bùi Thanh Tráng

Page - 2 -


Bài tiểu luận Các phƣơng thức thanh toán quốc tế

Nhóm 4

Phần 2
CÁC PHƢƠNG THỨC THANH TOÁN QUỐC TẾ HIỆN NAY
2.1 Phƣơng thức thanh toán chuyển tiền (remittance)
2.1.1 Khái niệm

Phƣơng thức chuyển tiền là phƣơng thức thanh toán đơn giản nhất, trong đó
khách hàng (ngƣời trả tiền, ngƣời mua, đơn vị nhập khẩu…) yêu cầu ngân hàng phục
vụ mình chuyển một số tiền nhất định cho ngƣời thụ hƣởng (ngƣời bán, đơn vị xuất
khẩu, ngƣời nhận tiền) ở một địa điểm xác định trong một thời gian nhất định.
 Đối tượng tham gia:
- Ngƣời chuyển tiền (The Remitter, The Applicant, The Customer): ngƣời mua,
nhà nhập khẩu, ngƣời mắc nợ, ngƣời đầu tƣ, kiều bào chuyển tiền về nƣớc… là ngƣời
yêu cầu ngân hàng chuyển tiền.
Ngân hàng chuyển tiền (The Remitting bank, The Applicant bank): là ngân hàng
nhận ủy thác chuyển tiền của ngƣời chuyển tiền.
Ngƣời thụ hƣởng (The Beneficiary): là ngƣời bán, nhà xuất khẩu, chủ nợ, ngƣời
tiếpnhận vốn đầu tƣ… hoặc một ngƣời nào đó do ngƣời chuyển tiền chỉ định.
Ngân hàng đại lý (The corresponding/Agent bank): là ngân hàng có quan hệ đại
lývới ngân hàng chuyển tiền, thƣờng đặt tại nƣớc của ngƣời thụ hƣởng.
Ngân hàng trả tiền (The Beneficiary bank): là ngân hàng phục vụ ngƣời thụ
hƣởng.
 Hình thức chuyển tiền
Việc chuyển tiền có thể đƣợc thực hiện bằng hai hình thức chủ yếu sau đây:
- Hình thức điện báo (T/T Telegraphic Transfer): Ngân hàng chuyển tiền thực hiện
việc chuyển tiền bằng cách điện ra lệnh cho Ngân hàng đại lý ở nƣớc ngoài trả tiền
cho ngƣời thụ hƣởng.

GVHD: TS. Bùi Thanh Tráng

Page - 3 -


Bài tiểu luận Các phƣơng thức thanh toán quốc tế

Nhóm 4

- Hình thức thƣ chuyển tiền (M/T Mail Transfer): Ngân hàng chuyển tiền thực hiện
việc chuyển tiền bằng cách gửi thƣ ra lệnh cho Ngân hàng đại lý ở nƣớc ngoài trả tiền
cho ngƣời thụ hƣởng.
Mỗi hình thức chuyển tiền đều có ƣu nhƣợc điểm riêng. Nổi bật là chuyển tiền
bằng thƣ (M/T) có ƣu điểm là chi phí thấp nhƣng nhƣợc điểm là chậm. Ngƣợc lại,
chuyển tiền bằng điện và bằng SWIFT có ƣu điểm là nhanh nhƣng nhƣợc điểm là phí
chuyển tiền cao. Dù vậy, với sự phát triển của công nghệ thông tin, ngày nay hầu hết
chuyển tiền đều đƣợc thực hiện qua mạng SWIFT vì vừa nhanh, vừa tiện lợi và chi
phí chuyển tiền ở mức hợp lý có thể chấp nhận đƣợc.
2.1.2 Quy trình nghiệp vụ
2.1.2.1 Phương thức trả tiền ngay (Sight payment):
Sơ đồ quy trình thanh toán phƣơng thức chuyển tiền trả ngay

Bước 1: Sau khi kí kết hợp đồng ngoại thƣơng, đơn vị xuất khẩu thực hiện việc cung
ứng hàng hóa, dịch vụ cho đơn vị nhập khẩu đồng thời chuyển giao toàn bộ chứng từ
cho đơn vị nhập khẩu.

GVHD: TS. Bùi Thanh Tráng

Page - 4 -


Bài tiểu luận Các phƣơng thức thanh toán quốc tế

Nhóm 4

Bước 2: Nếu đồng ý thanh toán, đơn vị nhập khẩu viết lệnh chuyển tiền gởi đến ngân
hàng phục vụ mình (ngân hàng chuyển tiền). Trong đó, phải ghi rõ ràng và đầy đủ nội
dung nhƣ sau:

- Tên và địa chỉ ngƣời yêu cầu chuyển tiền
- Số tài khoản, ngân hàng mở tài khoản
- Số tiền xin chuyển
- Tên và địa chỉ ngƣời thụ hƣởng, số tài khoản ngân hàng, chi nhánh ở đâu
- Lý do chuyển tiền
- Đồng thời kèm theo các chứng từ liên quan: giấy phép nhập khẩu, hợp đồng
mua bán ngoại thƣơng, tờ khai hải quan…
Bước 3: Sau khi kiểm tra, nếu hợp lệ và đầy đủ khả năng thanh toán, ngân hàng
chuyển tiền sẽ trích tài khoản của đơn vị để chuyển tiền đồng thời gởi giấy báo nợ
(giấy đã thanh toán) cho đơn vị nhập khẩu.
Bước 4: Ngân hàng chuyển tiền ra lệnh cho ngân hàng trả tiền ở nƣớc ngoài chuyển
trả cho ngƣời thụ hƣởng (trong trƣờng hợp ngân hàng này có quan hệ đại lý với ngân
hàng trả tiền). Nếu trong trƣờng hợp, ngân hàng trả tiền không có quan hệ đại lý với
ngân hàng chuyển tiền thì sẽ thực hiện việc chuyển tiền thông qua ngân hàng đại lý ở
bƣớc 4(a), 4(b).
Tùy theo yêu cầu của khách hàng, ngân hàng có thể sử dụng các hình thức chuyển
tiền sau đây: chuyển tiền bằng thƣ (Mail Transfer), gọi tắt là M/T, chuyển tiền bằng
điện (Telegraphic Transfer), gọi tắt là T/T, và chuyển tiền qua mạng
Bước 5: Ngân hàng trả tiền sẽ thực hiện việc chuyển tiền cho ngƣời thụ hƣởng và gởi
giấy báo có cho đơn vị.
2.1.2.2 Phương thức trả tiền sau (Deferred payment)
Trong trƣờng hợp mua hàng trả chậm, quy trình thanh toán đƣợc thực hiện
tƣơng tự nhƣ quy trình thanh toán trả tiền ngay nhƣng chỉ khác ở bƣớc 2 về thời điểm
đơn vị nhập khẩu viết lệnh chuyển tiền – là thời điểm đến hạn thanh toán quy định
trong hợp đồng, thông thƣờng là x ngày sau ngày nhận đƣợc hàng.
2.1.2.3 Trả tiền trước (Advanced payment)
GVHD: TS. Bùi Thanh Tráng

Page - 5 -

Bài tiểu luận Các phƣơng thức thanh toán quốc tế

Nhóm 4

Trong phƣơng thức chuyển tiền trả trƣớc, đơn vị xuất khẩu đề nghị đơn vị nhập
khẩu ứng trƣớc một phần hoặc toàn bộ giá trị hợp đồng theo nhƣ thỏa thuận trƣớc khi
giao hàng. Tiền ứng trƣớc có thể coi nhƣ khoản tiền đặt cọc hoặc khoản tín dụng mà
đơn vị nhập khẩu ứng trƣớc cho đơn vị xuất khẩu. Trƣờng hợp này có lợi cho đơn vị
xuất khẩu hơn, tạo sự yên tâm cho đơn vị xuất khẩu thực hiện việc giao hàng và giải
quyết sự thiếu hụt vốn, đồng thời ràng buộc đơn vị nhập khẩu phải nhận hàng và
thanh toán.
Sơ đồ quy trình thanh toán phƣơng thức chuyển tiền trả trƣớc

Bước 1: Dựa trên hợp đồng ngoại thƣơng ký kết, đơn vị nhập khẩu viết lệnh chuyển
tiền gởi đến Ngân hàng phục vụ cho mình (ngân hàng chuyển tiền) yêu cầu ngân hàng
chuyển tiền ứng trƣớc tiền cho đơn vị xuất khẩu. Trong đó, phải ghi rõ ràng và đầy đủ
những nội dung nhƣ sau:
- Tên và địa chỉ ngƣời xin chuyển tiền
- Số tài khoản, Ngân hàng ở tài khoản
- Số tiền xin chuyển
- Tên và địa chỉ ngƣời thụ hƣởng, số tài khoản Ngân hàng, chi nhánh ở đâu
- Lý do chuyển tiền

GVHD: TS. Bùi Thanh Tráng

Page - 6 -


Bài tiểu luận Các phƣơng thức thanh toán quốc tế

Nhóm 4

Bước 2: Sau khi kiểm tra, nếu hợp lệ và đầy đủ khả năng thanh toán. Ngân hàng
chuyển tiền sẻ trích tài khoản của đơn vị để chuyển tiền đồng thời gởi giấy báo nợ
(giấy đã thanh toán) cho đơn vị nhập khẩu.
Bước 3: Ngân hàng chuyển tiền ra lệnh (bằng thƣ hay điện báo) cho Ngân hàng trả
tiển ở nƣớc ngoài chuyển trả cho ngƣời thụ hƣởng (trong trƣờng hợp ngân hàng này
có quan hệ đại lý với ngân hàng trả tiền). Nếu trong trƣờng hợp, ngân hàng trả tiền
không có quan hệ đại lý với ngân hàng chuyển tiền chuyển tiền thì sẽ thực hiện việc
chuyển tiền thông qua ngân hàng đại lý ở bƣớc 3(a), 3(b).
Bước 4: Ngân hàng trả tiền sẽ thực hiện việc chuyển tiền cho ngƣời thụ hƣởng và gởi
giấy báo có cho đơn vị.
Bước 5: Đơn vị xuất khẩu thực hiện việc cung ứng hàng hóa, dịch vụ cho tổ chức
nhập khẩu đồng thời chuyển giao toàn bộ chứng từ cho đơn vị nhập khẩu.
2.1.3 Nhận xét mức độ rủi ro
Trong phƣơng thức chuyển tiền, ngân hàng chỉ là trung tâm thực hiện việc thanh
toán theo ủy nhiệm để hƣởng thủ tục phí (hoa hồng) và không bị ràng buộc gì cả. Việc
trả tiền phụ thuộc vào thiện chí của ngƣời mua do đó nếu dùng phƣơng thức này thì
quyền lợi của đơn vị xuất khẩu không đảm bảo.Vì vậy phƣơng thức này ít đƣợc sử
dụng. Ngƣời ta áp dụng phƣơng thức thanh toán này trong các khoản thanh toán
tƣơng đối nhỏ nhƣ thanh toán các chi phí có liên quan đến xuất nhập khẩu: Chi phí
vận chuyển bảo hiểm, bồi thƣờng thiệt hại, hoặc dùng trong thanh toán phi mậu dịch,
chuyển vốn, chuyển lợi nhuận đầu tƣ về nƣớc.
2.2

Phƣơng thức thanh toán nhờ thu
2.2.1 Khái niệm
Nhờ thu là phƣơng thức thanh toán mà ngƣời bán sau khi hoàn thành nghĩa vụ

giao hàng hoặc cung cấp dịch vụ sẽ ký phát hối phiếu đòi tiền ngƣời mua. Nhờ ngân
hàng thu hộ số tiền trên tờ hối phiếu đó.
 Các bên liên quan
GVHD: TS. Bùi Thanh Tráng

Page - 7 -


Bài tiểu luận Các phƣơng thức thanh toán quốc tế

Nhóm 4

a. Ngƣời ủy nhiệm thu (Principal): là bên ủy quyền cho ngân hàng xử lý nghiệp
vụ nhờ thu. Ngƣời ủy nhiệm chính là ngƣời xuất khẩu/ ngƣời bán.
b. Ngân hàng thu hộ (collection Bank): còn gọi là ngân hàng bên bán, là ngân
hàng phục vụ ngƣời ủy nhiệm chi.
c. Ngân hàng xuất trình (Presenting Bank) là ngân hàng bên mua, là ngân hàng
xuất trình chứng từ cho ngƣời trả tiền, thƣờng là đại lý cho ngân hàng thu hộ.
d. Ngƣời trả tiền (Drawee): là ngƣời đƣợc xuất trình chứng từ theo đúng chỉ thị
ngƣời nhờ thu. Ngƣời trả tiền chính là ngƣời nhập khầu/ ngƣời mua.
 Hối phiếu: (B/E-Bill of Echange or Draft)
i/ Định nghĩa
Hối phiếu thƣơng mai là một tờ mệnh lệnh đòi tiền vô điều kiện do ngƣời xuất
khẩu (ngƣời bán, ngƣời cung ứng dịch vụ) ký phát đòi tiền ngƣời nhập khẩu (ngƣời
mua, ngƣời nhận cung ứng) theo yêu cầu ngƣời này phải trả một số tiền nhất định cho
ngƣời hƣởng lợi đƣợc quy định trên hối phiếu, tại một thời điểm nhất định và trong
một thời gian nhất định (có thể trả ngay hoặc trả sau).
ii/ Những bên có liên quan đến tạo lập hối phiếu
 Người ký phát hối phiếu (Drawer): ngƣời bán hàng, ngƣời xuất khẩu hàng hóa,
ngƣời cung ứng dịch vụ.

 Người trả tiền hối phiếu (Drawee) là ngƣời mà hối phiếu gởi đến cho họ, đó là
ngƣời mua, ngƣời nhập khẩu, ngƣời nhận cung ứng hoặc ngƣời thứ 3 do sự chỉ
định của ngƣời trả tiền hối phiếu. Ngƣời thứ 3 này thƣờng là ngân hàng (ngân
hàng chấp nhận- Confirming Bank hoặc ngân hàng mở tín dụng Issuing
Bank...)
 Người hưởng lợi hối phiếu (Beneficiary): trƣớc tiên là ngƣời ký phát hối phiếu,
sau nữa là một ngƣời nào đó do họ chỉ định. Theo pháp luật quản lý ngoại hối
của nƣớc ta, ngƣời hƣởng lợi này là các Ngân hàng kinh doanh ngoại hối đƣơc
Ngân hàng Nhà nƣớc cấp giấy phép.
iii/ Đặc điểm của hối phiếu:

GVHD: TS. Bùi Thanh Tráng

Page - 8 -


Bài tiểu luận Các phƣơng thức thanh toán quốc tế

Nhóm 4

 Tính trừu tượng: trong hối phiếu không ghi nội dung của quan hệ tín dụng,
nguyên nhân phát sinh ra hối phiếu.
 Tính bắt buộc: Ngƣời bị ký phát bắt buộc phải trả tiền theo nội dung của hối
phiếu. Ngƣời bị ký phát không dƣợc viện bất kỳ lý do nào giữa mình và ngƣời
ký phát hoặc với các ngƣời ký ký hậu để từ chối thanh toán hối phiếu.
 Tính lưu thông: hối phiếu có thể đƣợc chuyển nhƣợng một hoặc nhiều lần
trong thời hạn của nó (thông thƣờng 1 năm kể từ ngày đƣợc ký chấp nhận).
iv/ Chức năng của hối phiếu:
 Phƣơng tiện thanh toán: giúp ngƣời bán đòi tiền ngƣời mua, giúp ngƣời mua
trả tiền nợ cho ngƣời bán.

 Phƣơng tiện đảm bảo: hối phiếu là chứng từ có giá, có thể mua bán, cầm cố,
thế chấp...
 Cung cấp tín dụng: ví hối phiếu là chứng từ có giá, nên nó có thể là công cụ
hữu hiệu trong cung ứng các tín dụng thƣơng mại, tín dụng ngân hàng.
v/ Thành lập hối phiếu:
Hình thức hối phiếu: Theo ULB 1930 _ Uniform Law for Bills of Exchange
 Hối phiếu đƣợc lập thành 2 bản. Có thể viết tay, đánh máy in sẳn...
 Để thuận tiện cho việc thanh toán, các ngân hàng thƣờng có mẫu in sẵn và
cung cấp cho khách hàng.
 Ngôn ngữ tạo lập hối phiếu: bằng 1 thứ tiếng
 Hối phiếu có thể thành lập 2 hay nhiều bản (thƣờng là 2 bản) có giá trị ngang
nhau.
Nội dung của hối phiếu:Theo ULB 1930 _ Uniform Law for Bills of Exchange
Nội dung bắt buộc:
 Tiêu đề (Bills of Exchange/ Exchange or Draft)
 Ghi rõ địa điểm, thời gian nộp phiếu
 Mệnh lệnh trả tiền vô điều kiện
 Một số tiền nhất định (bằng số và bằng chữ)
GVHD: TS. Bùi Thanh Tráng

Page - 9 -


Bài tiểu luận Các phƣơng thức thanh toán quốc tế

Nhóm 4

 Thời hạn trả tiền: trả ngay, trả sau.
 Địa điểm trả tiền
 Ngƣời hƣởng lợi

 Ngƣời trả tiền hối phiếu
 Ngƣời ký phát hối phiếu và ký tên
Các nội dung không thể thiếu nhƣng có thể thay thế đƣợc:
 Nơi thanh toán: nếu thiếu địa chỉ này nhƣng có địa chỉ của ngƣời bị ký phát thì
địa chỉ đó đƣợc coi là địa điểm thanh toán.
 Nơi ký phát: nếu thiếu thì địa chỉ của ngƣời ký phát đƣợc xem nhƣ là địa điểm
ký phát.
Các nội dung không nhất thiết phải có trong hối phiếu:
 Chỉ thị về thời hạn thanh toán: nếu không đƣợc đề cập trong hối phiếu thì sẽ
đƣợc hiểu là hối phiếu trả ngay.
Ngoài ra trên hối phiếu còn có ghi các thông tin khác: số, ngày của L/C, ngân
hàng phát hành L/C.
vi/ Phân loại hối phiếu
Căn cứ vào thời gian trả tiền: chia làm 2 loại:
 Hối phiếu trả tiền ngay (Sight Bill) là loại hối phiếu mà khi nhìn thấy hối
phiếu, ngƣời trả tiền phải thanh toán ngay số tiền ghi trên hối phiếu cho ngƣời
hƣởng lợi.
 Hối phiếu có kỳ hạn (Usance Bill) là loại hối phiếu chỉ đƣợc thanh toán sau
một số ngày nhất định kể từ ngày ký phát hối phiếu hoặc kể từ ngày nhìn thấy
hối phiếu.
Căn cứ vào chứng từ kèm theo: đƣợc chia làm 2 loại
 Hối phiếu trơn (Clean Bill) là loại hối phiếu mà việc thanh toán không kèm
theo điều kiện có liên quan đến việc trao chứng từ hàng hóa hay không.

GVHD: TS. Bùi Thanh Tráng

Page - 10 -