Giải pháp để các doanh nghiệp nhỏ và vừa việt nam có lợi khi tham gia vào thị trường toàn cầu

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI T H Ư Ơ N G
KHOA KINH TẾ NGOẠI T H Ư Ơ N G
C H U Y Ê N N G À N H KINH TẾ ĐỐI NGOẠI
fy,Q^>

FOREIQN TRADE (INIVERSITY

KHOA LUÂN TÓT NGHIEP
(Đề tài:

GIẢI PHÁP DỂ CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA VIỆT NAM
Cớ LỢI KHI THAM GIA VÀO THỊ TRƯỞNG TOÀN CẦU
/1" H í_r V í
li í ị r . r-

Hò*

n

.

'iéo«

ụjLỀiẾ£i\

Lớp

NGÔ THỊ QUỲNH LOAN
ANH l i

Khoa

41D - KTNT

Giáo viên hướng dấn

ThS. LƯƠNG THỊ NGỌC OANH

//ợ và íên sinh viên

Hà Nội, năm 2006


MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU

Ì

CHƯƠNG ì: MỘT số LÝ LUẬN VỀ DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA VÀ
THỊ TRƯỜNG TOÀN CẦU

4

li M ộ t số vấn đề cơ bản về D N N & V

4

1. Khái niệm và tiêu chí xác định DNN&V

4

Ì. Ì Ở một số nền kinh tế trên thế giới
1.2 Ở Việt Nam
2. Đặc điểm của DNN&V

4
6
7

2.1 Điểm manh

7

2.2 Điểm yếu

8

3. Vai trò của DNN&V

lo

3.1 Về kinh tế

10

3.2 Về xã hội

13

n/ Thị trường toàn c

u

Ì. Tất yếu khách quan tham gia thị trường toàn cầu

14

14

1.1 Toàn cầu hóa và sự hình thành thị trường toàn cầu

14

1.2 Tất yếu khách quan tham gia thị trường toàn cầu

15

2. Cơ hội và thách thức tham gia thị trường toàn cầu

15

2.1 Cơ hội

15

2.2 Thách thức

17

CHƯƠNG li: THỰC TRẠNG DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA VIỆT NAM
KHI THAM GIA THỊ TRƯỜNG TOÀN CẦU

19


ì/ Thực trạng DNN&V Việt Nam khi tham gia thị trường toàn cầu

19

1. Về vốn và công nghệ

19

1.1 Vốn

19

1.2 Công nghệ

23

2. Về quản lý và nguồn nhân lực

25

2.1 Quản lý

25

2.2 Nguồn nhân lực

27

3. Về thương hiệu và thị trường

29

3.1 Thương hiệu

29

3.2 Thị trường

32

4. Về liên kết kinh tế

35

IU Hỗ trợ của Chính phủ và các tổ chức cho DNN&V Việt Nam thời gian
qua

40

Ì. Hỗ trợ của Chính phủ

40

1.1 Nghị định 90/2001 về trợ giúp phát triển DNN&V

40

1.2 Hỗ trợ về vốn và công nghệ

41

Ì .3 Hỗ trợ về quản lý và nhân lực

43

Ì .4 Hỗ trợ về thương hiệu và thị trường

44

2. Hỗ trợ của các tổ chức nước ngoài

45

2.1 Hỗ trợ về vốn và công nghệ

45

2.2 Hỗ trợ dịch vẢ phát triển kinh doanh

47

2.3 Hỗ trợ xúc tiến xuất khẩu

48

C H Ư Ơ N G IU: GIẢI PHÁP Đ Ể C Á C DOANH NGHIỆP N H Ỏ V À V Ừ A

VIỆT N A M C Ó L Ợ I K H I T H A M GIA THỊ TRƯỜNG T O À N C Ầ U

51

ì/ Một số giải pháp cho doanh nghiệp

SI

Ì. Về vốn và công nghệ

51


1.1 V ố n

51

1.2 Công nghệ

52

2. Về quản lý và nguồn nhân lực

54

2.1 Quản lý

54

2.2 Nguồn nhân lực

55

3. Về thương hiệu và thị trường

55

3.1 Thương hiệu

55

3.2 Thị trường

56

4. V ề liên kết k i n h tế

58

n/ Một số kiến nghị về phía nhà nước

61

Ì. Về vốn và công nghệ

61

1.1 V ố n

61

1.2 Cõng nghệ

63

2. Về quản lý và nguồn nhân lực

65

2.1 Quản lý

65

2.2 N g u ồ n nhân lực

66

3. Về thương hiệu và thị trường

67

3.1 Thương hiệu

67

3.2 Thị trường

69

4. Về liên kết k i n h tế

70

KẾT LUẬN

73


HỘP, BẢNG VÀ BIỂU Đ Ổ
HỘP
Hộp n-1: Phân biệt "nhãn hiệu hàng hóa" và "thương hiệu"

29

Hộp n-2: Khái niệm và các hình thức liên kết kinh tế

35

Hộp ni-1 : Quyền lợi của doanh nghiệp được dán nhãn "Vietnam Value
Inside"

56

Hộp III-2 : Một số danh bạ các công ty xuất nhập khẩu của các nước trên thế
giói

57

BẢNG
Bảng 1-1: Tiêu chí xấc định DNN&V trong Liên minh châu Âu

5

Bảng 1-2 : Đóng góp vào GDP của các DNN&V Việt Nam giai đoạn 19982002

10

Bảng 1-3 : Đầu tư của doanh nghiệp dân doanh trong tổng đầu tư của toàn xã
hội giai đoạn 1996 - 2005

11

Bảng li-1 : Cơ cấu doanh nghiệp Việt Nam theo quy mô vốn đăng ký giai
đoạn 2000 - 2003

19

Bảng II-2 : Cơ cấu DNN&V theo quy mô vốn giai đoạn 2000 - 2003

20

Bảng II-3 : Cơ cấu nguồn vốn của các doanh nghiệp trong năm 2003

21

Bảng n-4 : Cơ cấu lểc lượng lao động hoạt động kinh tế thường xuyên chia
theo trình độ chuyên môn kỹ thuật tính đến 1/7/2004

27

BIỂU Đ Ổ
Biểu đồ n-1: Cơ cấu DNN&V theo quy m ô vốn giai đoạn 2000 - 2003

21


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
DNN&V

: Doanh nghiệp nhỏ và vừa

DNNN : Doanh nghiệp nhà nước
DNTN : Doanh nghiệp tư nhân
DN ĐTNN : Doanh nghiệp có vốn đẩu tư nước ngoài
TNHH : Trách nhiệm hữu hạn
GDP : Tổng sản phẩm quốc nội
VCCI : Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam
SMEnet : Hệ thống thông tin phục vụ DNN&V Việt Nam
MPDF : Chương trình Phát triển Dự án Mekong
SMEDF : Quỹ phát triển các DNN&V do Liên minh châu Âu tài trợ
JETRO : Tổ chấc Xúc tiến Thương mại của Nhật
JBIC : Ngân hàng Hợp tác Quốc tế Nhật Bản
BESO : Tổ chấc cung cấp dịch vụ cố vấn hải ngoại của Vương quốc
Anh
SES : Tổ chấc Dịch vụ chuyên gia cao cấp của Đấc
DANIDA : Viện trợ Phát triển Quốc tế Đan Mạch
PSD : Chương trình Phát triển Khu vực Tư nhân của DANIDA
SIPPO : Chương trình Xúc tiến Nhập khẩu của Thụy Sỹ
WTO : Tổ chấc Thương mại Thế giới
UNIDO : Tổ chấc Phát triển Công nghiệp của Liên hợp quốc

EU : Liên minh châu Âu
ASEAN : Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á


Giải pháp để các DNN&V

Việt Nam có lợi khi tham gia vào thị trường toàn cầu

LỜI MỞ ĐẦU
Doanh nghiệp có vai trò đặc biệt quan trọng trong sự phát triển bền
vững về mặt kinh tế cũng như sự ổn định về mật xã hội của một quốc gia,
trong đó phải kể đến vai trò "không nhỏ" của các doanh nghiệp nhỏ và vừa
(DNN&V). Chiếm khoảng 90% số doanh nghiệp đăng ký hoạt động, các
DNN&V Việt Nam đóng vai trò cực kấ quan trọng trong việc huy động nguồn
lực cho đầu tư phát triển và có ý nghĩa then chốt trong quá trình giải quyết các
vấn đề xã hội như xoa đói, giảm nghèo, tạo việc làm, phát triển đồng đều giữa
các khu vực... Với trên 190 ngàn doanh nghiệp và 432 ngàn tỷ đồng vốn được
đăng ký cho đến nay, DNNVV đã đóng góp trên 27% vốn đầu tư phát triển
toàn xã hội, khoảng 8% thu ngân sách nhà nước, tạo việc làm cho khoảng
25% lao động cả nước .
1

Bên cạnh đó, một trong những nét nổi bật của kinh tế thế giới từ sau
chiến tranh thế giói thứ li trở lại đây, đặc biệt là trong một thập kỷ qua, là sự
phát triển mạnh mẽ của xu thế toàn cầu hóa, hội nhập kinh tế quốc tế. Xu thế
toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng đã dẫn đến sự mở rộng thị trường theo các
định chế song phương, khu vực và toàn cầu, mở ra cơ hội cũng như đặt ra
thách thức cho các doanh nghiệp, thúc bách các doanh nghiệp phải tham gia
thị trường toàn cầu.
Cũng như DNN&V ờ các nước khác, hầu hết các DNN&V Việt Nam

còn yếu về vốn và công nghệ, hạn chế về trình độ quản lý và nguồn nhân lực,
lại thiếu kinh nghiệm xây dựng thương hiệu và tìm kiếm thị trường, dẫn đến
hầu hết các sản phẩm chưa có năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Chính vì thế người viết chọn đề tài: "Giải pháp dể các doanh nghiệp nhỏ và
Trung tâm Thông tin và Dự báo Kỉnh tế - Xã hội quốc gia, Tổng quan Tình hình phát triển của DNN&Y
trong giai đoạn 2001 - 2005
1

QIỊỊA &hị Quỳnh

£ữan

Ì

Anh li - K41D - KTNT


Giải pháp để các DNN&V

Việt Nam có lợi khi tham gia vào thị trường toàn cầu

vừa Việt Nam có lợi khi tham gia vào thị trường toàn cầu " để làm khóa luận
tốt nghiệp v ớ i mục đích tìm hiểu về những khó khăn m à các D N N & V V i ệ t
Nam gặp phải k h i tham gia vào thị trường toàn cầu, và nghiên cứu một số giải
pháp cấc doanh nghiệp này có thể áp dụng để đạt đưủc các mục tiêu tăng
trưởng k h i tham gia vào thị trường toàn cầu.
1. Mục đích nghiên cứu
- L à m rõ cơ sở lý luận về D N N K & V và thị trường toàn cầu.
- Đánh giá thực trạng D N N & V Việt Nam khi tham gia thị trường toàn cầu.
- Đ ề xuất m ộ t số giải pháp, kiến nghị để D N N & V V i ệ t N a m có l ủ i k h i

tham gia vào thị trường toàn cầu.
2. Đối tượng nghiên cứu
Đ ố i tưủng nghiên cứu của luận văn sẽ là các D N N & V V i ệ t N a m và thực
trạng tham gia thị trường toàn cầu của k h u vực doanh nghiệp này.
3. Phạm

vi nghiên cứu

C ó rất nhiều yếu tố tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đến quá trình tham
gia thị trường toàn cầu của các D N N & V V i ệ t Nam, tuy nhiên luận văn chỉ tập
trung vào một số yếu t ố chủ y ế u cấu thành năng lực tham gia thị trường toàn
cầu của D N N & V V i ệ t N a m (vốn, công nghệ, quản lý, con người, thương hiệu,
thị trường, và vấn đề liên kết k i n h tế).
4. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng tổng hủp cấc phương pháp nghiên cứu như: thống kê,
tổng hủp, so sánh, phân tích, vận dụng lý luận k i n h t ế học Mác-Lênin và
phương pháp luận khoa học biện chứng trong đánh giá và luận giải các vấn đề
đưủc đặt ra, đảm bảo tính khách quan, toàn diện và thực tiễn của đề tài.
5. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần M ở đầu và K ế t luận, Luận văn g ồ m 3 chương:

QIỊỊA &hị Qu
nh

£ữan

2

Anh li - K41D - KTNT

Giải pháp để các DNN&V

Việt Nam có lợi khi tham gia vào thị trường toàn cầu

Chương ì: Một số lý luận về DNN&V
Chương

H: Thực trạng các DNN&V

và thị trường toàn cầu
Việt Nam

khi tham gia thị

Việt Nam

có lợi khi tham gia

trường toàn cầu.
Chương IU: Giải pháp để các DNN&V
thị trường toàn cầu.
Do thời gian nghiên cứu không nhiều cũng như nâng lực nghiên cứu có
hạn, luận văn của em chắc chắn không tránh k h ỏ i nhũng hạn chế, thiếu sót, rất
mong nhận được các ý k i ế n đóng góp giúp đỡ của các thầy, cô giáo để khóa
luận của em được hoàn thiện hem. Em x i n chân thành cảm ơn.
Cuối cùng, em x i n gọi lòi cảm ơn chân thành t ớ i cò giáo, Ths. Lương
Thị Ngọc Oanh cùng các thầy cô giáo trong trường Đ ạ i học Ngoại thương đã
tận tình giúp đỡ, tạo điều k i ệ n cho em hoàn thành tốt khóa luận này.

QIỊỊA &hị Quỳnh

£ữan

3

Anh li - K41D - KTNT