Vai trò của nhà nước trong sự phát triển nông nghiệp ở Trung Quốc thời kỳ cải cách ( 1978 đến nay) Thực trạng, kinh nghiệm và khả năng vận dụng với Việt Nam
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (234.62 KB, 20 trang )
Click Here & Upgrade
PDF
Complete
Expanded Features
Unlimited Pages
Documents
Tr
ng
i h c Kinh t qu c dân
PH M TU N ANH
Vai trò c a nhà n
nghi p
c trong s phát tri n nông
Trung Qu c th i k c i cách ( 1978
n
nay): Th c tr ng, kinh nghi m và kh n ng v n
ng v i Vi t Nam
Tóm t t lu n v n th c s
Chuyên ngành : L ch s kinh t
Ng
ih
ng d n khoa h c : TS. Ph m Huy Vinh
Hà N i, 2007
Click Here & Upgrade
Complete
Expanded Features
Unlimited Pages
Documents
1
U
1.Tính c p thi t c a
tài :
Nông nghi p và nông thôn có vai trò r t quan tr ng trong s phát tri n kinh
t - xã h i c a m i qu c gia . c bi t nh ng n c có n n kinh t
m xu t phát
th p khi b c vào công nghi p hoá, hi n i hoá. Vi c xem xét ánh giá úng vai
trò c a nông nghi p i v i s phát tri n kinh t - xã h i s óng vai trò tích c c
trong thành công c a công nghi p hoá và góp ph n t o s n nh kinh t - xã h i
và s an ninh kinh t qu c gia . Tr c c i cách (1978), Trung Qu c xây d ng n n
kinh t theo mô hình k ho ch hoá t p trung .
ng l i t p th hoá trong nông
nghi p v i các chính sách v t ch c, qu n lý, phân ph i có nhi u b t c p d n n
s trì tr trong phát tri n nông nghi p ã nh h ng n s phát tri n kinh t nông
thôn và kinh t c n c . Do v y, b c vào th i k c i cách, Nhà n c Trung Qu c
ã có nh ng chính sách và bi n pháp tích c c tác ng vào nông nghi p . Th c t ,
Trung Qu c ã thu
c nhi u thành t u trong phát tri n nông nghi p . ó là s gia
ng v s n l ng nông nghi p , s n xu t có s chuy n bi n tích c c theo h ng s n
xu t hàng hoá .
i s ng nông dân ngày càng
c c i thi n . Nó còn góp ph n
thúc y chuy n d ch c c u kinh t nông thôn . Nh ng thành t u ó có vai trò quan
tr ng c a Nhà n c.
Vi t Nam , tr c th i k
i m i , trong mô hình kinh t k ho ch hoá t p
trung , tình hình phát tri n nông nghi p có nhi u
m t ng ng nh Trung Qu c
tr c c i cách. Do v y, vi c tìm hi u vai trò c a Nhà n c i v i s phát tri n
nông nghi p Trung Qu c có ý ngh a tham kh o v i s phát tri n nông nghi p n c
ta . i u ó s góp ph n y nhanh quá trình công nghi p hoá, hi n i hoá nông
nghi p , nông thôn n c ta hi n nay.
ó là lý do h c viên ch n
tài nghiên c u: Vai trò c a Nhà n c trong
s phát tri n nông nghi p Trung Qu c th i k c i cách ( 1978
tr ng, kinh nghi m và kh n ng v n d ng v i Vi t Nam
2.
it
n nay): Th c
ng và ph m vi nghiên c u :
i t ng nghiên c u : V vai trò c a Nhà n
nghi p Trung Qu c .
c
i v i s phát tri n nông
- Ph m vi nghiên c u : Các chính sách và gi i pháp tác
nông nghi p, th i gian 1978 n nay.
ng
n phát tri n
Click Here & Upgrade
Complete
Expanded Features
Unlimited Pages
Documents
2
3. Ph
ng pháp nghiên c u :
làm rõ vai trò Nhà n c i v i s phát tri n c a nông nghi p Trung
Qu c, lu n v n k t h p gi a ph ng pháp l ch s và ph ng pháp lôgíc, ng th i
còn s d ng các ph ng pháp phân tích kinh t , so sánh v.v. gi i quy t m c tiêu
t ra trong nghiên c u .
4. óng góp c a lu n án :
- Làm rõ vai trò c a Nhà n c i v i s phát tri n kinh t nông nghi p
Trung Qu c trong th i k c i cách . T ó rút ra m t s bài h c kinh nghi m.
- Làm rõ kh n ng v n d ng nh ng bài h c kinh nghi m v vai trò c a Nhà
c trong phát tri n nông nghi p c a Trung Qu c v i n
c ta hi n nay..
5. K t c u c a lu n v n :
Ngoài l i m
u , k t lu n , m c l c , danh m c tài li u tham kh o , lu n
n
c k t c u thành ba ch ng .
Ch ng I: C s lý lu n v vai trò c a Nhà n c i v i s phát tri n kinh t
nông nghi p
Ch ng II: Th c tr ng v vai trò Nhà n c i v i s phát tri n nông nghi p
Trung Qu c th i k c i cách (1978 n nay).
Ch ng III: Kh n ng v n d ng m t s kinh nghi m v vai trò Nhà n
Trung Qu c i v i s phát tri n nông nghi p Vi t Nam hi n nay.
C
S
c
CH
NG I
LÝ LU N V VAI TRÒ C A NHÀ N
C
IV IS
PHÁT TRI N KINH T NÔNG NGHI P .
1.1. V trí , vai trò c a nông nghi p i v i s phát tri n kinh t nông thôn.
Khu v c nông thôn ã và ti p t c kh ng nh vai trò quan tr ng i v i s
phát tri n c a n n kinh t .Cùng v i phát tri n nông nghi p theo h ng s n xu t
hàng hoá, g n v i công nghi p ch bi n và a d ng hoá ch ng lo i nông s n thì
ngành ngh nông thôn c ng hình thành và phát tri n . Vai trò c a khu v c nông
thôn có th th y
c qua nh ng m sau :
- Nông thôn là n i s n xu t và cung c p nhi u v t ph m tiêu dùng thi t y u
- S n xu t ra nh ng t li u s n xu t tái s n xu t b n thân ngành nông nghi p
và các lo i nguyên li u cung c p cho nhi u ngành công nghi p, ti u th công nghi p .
- Là n i cung c p ngu n nhân l c d i dào cho các ngành kinh t .
Click Here & Upgrade
Complete
Expanded Features
Unlimited Pages
Documents
3
- Nông thôn là th tr ng tiêu th s n ph m hàng hoá và d ch v r ng l n.
- S phát tri n c a n n kinh t nông thôn có nh h ng r t l n n s phát
tri n kinh t c a toàn b n n kinh t qu c dân.
- Phát tri n nông nghi p s làm t ng ngu n d tr l ng th c cho qu c gia.
- Phát tri n nông nghi p còn có ý ngh a quan tr ng trong vi c b o v và c i
t o môi tr ng thiên nhiên.
1.2. Các lý thuy t v m i quan h c a nông nghi p trong s phát tri n kinh t
c a các n c.
- Lý thuy t cân i c a Raguar Nurke.
- Lý thuy t s phát tri n không cân i i bi u là Hirschman.
- Lý thuy t nh nguyên c a Lewis.
- Phân tích các i u ki n nông nghi p Châu Á gió mùa c a Oshima.
- Lý thuy t ba giai
n phát tri n nông nghi p c a Torado.
1.3. S c n thi t v vai trò c a Nhà n c i v i s phát tri n kinh t .
Trong qu n lý Nhà n c, qu n lý Nhà n c v kinh t gi v trí c bi t quan
tr ng. L ch s phát tri n kinh t th gi i ã kh ng nh không khi nào và không
âu có Nhà n c phi kinh t , Nhà n c ng bên trên hay bên ngoài kinh t . Các
ho t ng c a Nhà n c ho c có tác d ng thúc y, ho c kìm hãm s phát tri n c a
n n kinh t .
H c thuy t kinh t t do, ng i u tiên a ra nh ng t t ng ó là Wiliam
Petty.
H c thuy t c a phái tr ng nông Pháp nh ng n i b t nh t là ADam Smith
(1723 - 1790)
Nhà kinh t h c ng i Anh John Meyuard Keynes (1884 - 1946) ã a ra
h c thuy t kinh t "Ch ngh a t b n
c u ti t".
H c thuy t kinh t h n h p.
c th hi n rõ nh t trong tác ph m "Kinh t
h c" c a Paul Samuelson nhà kinh t h c ng i M .
Kinh nghi m chung c a các n c cho th y vai trò qu n lý v mô c a Nhà
c
c th hi n trên nhi u m t, nh :
- nh h ng chi n l c phát tri n kinh t , c ng nh
nh h ng chi n l c
phát tri n nông nghi p, nông thôn.
- Vai trò Nhà n c trong vi c thu hút v n u t .
- Vai trò Nhà n c trong vi c th c hi n chính sách n
chính sách i u ti t thu nh p, m b o công b ng xã h i.
nh kinh t v mô,
Click Here & Upgrade
Complete
Expanded Features
Unlimited Pages
Documents
4
- Nhà n c ã có chính sách úng n trong vi c s d ng các thành ph n
kinh t , xây d ng chi n l c phát tri n ngu n nhân l c.
- Vai trò Nhà n c i v i phát tri n kinh t còn thông qua vi c xây d ng và
hoàn thi n h th ng lu t pháp nói chung, lu t pháp v kinh t nói riêng.
1.4. N i dung vai trò c a Nhà n c i v i phát tri n nông nghi p.
S bi n i và phát tri n c a nông nghi p d a vào các y u t sau:Thay i
và c i ti n k thu t, các th ch xã h i thích h p, các chính sách kinh t thích h p
c a Chính ph .
1.4.1. Chính sách t ai.
H u h t các nhà kinh t
u cho r ng c i cách ru ng t là i u ki n tiên quy t
phát tri n nông nghi p. C c u s h u ru ng t không bình ng là nguyên nhân
b n t o ra s chênh l ch l n v thu nh p trong nông thôn.
1.4.2. Chính sách u t v n cho nông nghi p, nông thôn.
- T ng t tr ng v n u t c a Nhà n c cho nông nghi p.
- V n u t c a Nhà n c c n t p trung vào các l nh v c: xây d ng c s h
t ng cho nông nghi p, nông thôn nh giao thông, i n, thông tin liên l c, th y l
1.4.3. Chính sách tín d ng
Nhu c u v n
phát tri n nông nghi p, nông thôn r t l n. Vi c t ng c ng
v n cho nông dân thông qua con
ng tín d ng có ý ngh a c bi t quan tr ng. Do
v y v i Nhà n c, chính sách tín d ng c n:
- Vi c qui nh th i h n cho vay.
- Có chính sách lãi su t u ãi i v i nông dân khi vay v n.
- S d ng hình th c th ch p phù h p v i u ki n c a nông dân.
- M r ng hình th c cho vay theo ch ng trình, d án.
- Th c hi n i m i và hoàn thi n c ch huy ng v n và cho vay c a các
t ch c tín d ng.
1.4.4. Chính sách khuy n nông:
Khuy n nông là m t chính sách c a Nhà n c giúp
nông dân phát tri n
s n xu t, t ng thu nh p, c i thi n i s ng v t ch t và tinh th n. Khuy n nông là c u
n i gi a khoa h c công ngh , th tr ng v i nông dân.
1.4.5. Chính sách th tr ng và giá c .
1.4.5.1.Chính sách th tr ng.
- Chính sách th tr ng quán tri t quan
m là phát tri n ng b các lo i th
tr ng nông thôn, g n th tr ng nông thôn v i th tr ng c n c, g n th tr ng
Click Here & Upgrade
Complete
Expanded Features
Unlimited Pages
Documents
5
trong n c v i th tr ng khu v c và th gi i và th tr ng ph i có s tham gia c a
nhi u thành ph n kinh t .
- Chính sách phát tri n th tr ng chú tr ng các lo i th tr ng sau:
+ Th tr ng tiêu th hàng hóa nông s n
+ Th tr ng t li u s n xu t cho nông nghi p, nông thôn v.v
1.4.5.2.Chính sách giá.
Trong n n kinh t hàng hóa, giá c th tr ng
c hình thành quan h cung
c u và môi tr ng c nh tranh. Trong tr ng h p giá th tr ng không có l i cho
ng i s n xu t (nh giá nông s n ch ng h n) thì Nhà n c có th can thi p vào
vi c
nh giá (qui
nh giá sàn).
1.4.6. Chính sách thu .
Thu ánh vào s n xu t nông nghi p và các ho t ng kinh t
nông thôn
ph i có s u ãi c bi t :
- Gi m m c thu s d ng ru ng t nông nghi p và ti n t i không ánh thu
vào s n xu t nông nghi p.
khuy n khích phát tri n các ngành ngh
nông thôn thì m c thu ph i
có s
u ãi h n so v i thành ph (cùng lo i ngành ngh ).
1.4.7. Chính sách b o tr s n xu t nông nghi p.
Ti n hành b o tr cho s n xu t nông nghi p thông qua các hình th c ch y u sau:
- Nhà n c tr c ti p u t xây d ng các công trình có ý ngh a quan tr ng
i v i s phát tri n nông nghi p.
- Thông qua giá mua nông s n.
- Thông qua giá các v t t chi n l c, giá d ch v u vào cho s n xu t nông nghi p.
1.4.8. Chính sách xã h i nông thôn.
- Chính sách vi c làm i v i lao ng nông nghi p, nông thôn.
- Chính sách xoá ói gi m nghèo.
- Chính sách giáo d c, ào t o ngu n nhân l c cho nông nghi p, nông thôn.
- Gi i quy t các v n xã h i khác nông thôn nh ng n ch n, h n ch các h
t c, các t n n xã h i, ch m lo s c kh e c a c dân nông thôn, v.v
1.4.9. Chính sách xu t - nh p kh u .
Th c hi n thông qua hai bi n pháp c b n là , thu xu t nh p kh u và h n
m c quato xu t nh p kh u.
t ng c s n xu t và tiêu dùng, Nhà n c có chính
sách kép tài tr cho c ng i s n xu t và ng i tiêu dùng.
Click Here & Upgrade
Complete
Expanded Features
Unlimited Pages
Documents
6
CH
NG II
TH C TR NG V VAI TRÒ NHÀ N
C
IV I
PHÁT TRI N NÔNG NGHI P TRUNG QU C TH I K C I
CÁCH (1978
N NAY).
2.1. Khái quát v vai trò c a Nhà n c i v i nông nghi p Trung Qu c tr c
c i cách (1978).
Tr c th i k c i cách (n m 1978), trong mô hình kinh t k ho ch hoá t p
trung, nông nghi p, nông thôn Trung Qu c g p khó kh n tr m tr ng, s n xu t trì tr ,
nông thôn nghèo nàn, l c h u. Trung Qu c có nguy c r i vào tình tr ng m t an
toàn l ng th c, th c ph m. Ch
công xã nhân dân v i s h u t p th , s n xu t
t p th và phân ph i bình quân ã tri t tiêu ngu n ng l c phát tri n c a nông
nghi p nông thôn.
2.2. Vai trò c a Nhà n c trong phát tri n nông nghi p c a Trung Qu c th i
k c i cách (1978 n nay).
2.2.1. Giai o n 1978 1984.
2.2.1.1. Các chính sách c a Nhà n c i v i nông nghi p.
* Chính sách khoán.
T n m 1980 trong nông nghi p, nông thôn Trung Qu c ã b t u có s
chuy n h ng m nh h n v bi n pháp khoán s n n h gia ình nông dân.
Hình th c kinh doanh m i này phù h p v i trình
s c s n xu t trong nông
nghi p Trung Qu c. i u ch nh quan h s n xu t trong nông nghi p, kh c ph c
c nh c
m qu n lý quá t p trung và ph ng th c kinh doanh n nh t trong
nông nghi p.
*Chính sách ngành ngh hoá.
Cùng v i vi c thi hành chính sách khoán s n n h , Trung Qu c còn th c
hi n chính sách phát tri n nhi u thành ph n kinh t nông thôn, a d ng hoá ngành
ngh t o vi c làm t i ch nh m t ng thu nh p cho nông dân.
* Chính sách giá .
C i cách giá c l ng th c, th c ph m là m t bi n pháp quan tr ng trong c i
cách th ch kinh t nông thôn Trung Qu c.
Nhà n c ã thi hành chính sách thu h p "Cánh kéo giá c " trong trao
gi a hàng nông ph m và công ngh ph m.
i
Click Here & Upgrade
Complete
Expanded Features
Unlimited Pages
Documents
7
*Chính sách th tr ng.
- Nhà n c m t m t thông qua bi n pháp thu mua theo k ho ch th ng nh t ,
nh ng m t khác ã t ng b c dành cho nông dân quy n t x lý m t ph n nông s n
hàng hoá và có th t tiêu th trên th tr ng.
- Nhà n c th c hi n bi n pháp nâng giá thu mua v i giá hàng nông s n.
- B c u th nghi m hình th c h p ng thu mua, th c hi n nhi u kênh
u thông hàng hoá nông thôn.
* Chính sách tài chính, tín d ng.
T n m 1979, các kho n chi ngân sách Nhà n
c trong nông nghi p
c
ng lên . Trung Qu c còn thi hành chính sách m r ng các kho n tín d ng h tr
v n cho nông dân.
* Chính sách khoa h c - k thu t.
- Phát tri n và chuy n giao khoa h c - k thu t trong nông nghi p .
- y m nh phát tri n giáo d c trong nông thôn v v n hoá, ngh nghi p.
- T ng c ng h th ng ph bi n khoa h c - k thu t nông nghi p v i nhi u
hình th c a d ng.
- Phát tri n s nghi p y t , nâng cao th ch t c a nông dân.
* Chính sách h tr s n xu t nông nghi p.
Trung Qu c ra hai nguyên t c u ch nh c c u s n xu t là :
- C n c vào th tr ng xác nh c c u s n xu t trong nông nghi p .
- C n gi i quy t t t v n s n xu t - cung ng - tiêu th nông ph m.
* Chính sách c i cách th ch công xã nhân dân.
Th c hi n th ch qu n lý "Chính xã h p nh t", ngh a là h p nh t gi a chính
quy n, công xã nhân dân và "ba c p s h u, l y
2.2.1.2. K t qu và h n ch .
i s n xu t làm c s ".
* K t qu .
L c l ng s n xu t trong nông nghi p, nông thôn
c gi i phóng, nông dân
c quy n t ch trong s n xu t kinh doanh, tính tích c c s n xu t c a nông dân
c nâng cao, t o ra ng l c to l n thúc y s n xu t nông nghi p phát tri n.
Nh p
t ng tr ng bình quân hàng n m v ng c c là 4,9%, nh p
t ng
tr ng c a t ng s n ph m xã h i nông thôn bình quân hàng n m t ng 10%. Thu
nh p bình quân theo u ng i c a nông dân hàng n m t ng 15%.
Công nghi p nông thôn c ng b c u phát tri n. Giá tr t ng s n l ng c a
xí nghi p h ng tr n n m 1978 là 49,307 t nhân dân t , n m 1984 là 170,989 t
Click Here & Upgrade
Complete
Expanded Features
Unlimited Pages
Documents
8
nhân dân t .
* H n ch .
- Kinh t hàng hoá nông thôn ch a phát tri n m nh.
- Chính sách khoán t o ra s phân tán manh mún ru ng t.
- Chính sách th tr ng v n duy trì ch
thu mua và tiêu th theo k ho ch
th ng nh t và theo ngh a v
i v i nh ng nông ph m quan tr ng. C t t m i quan
h gi a nông dân v i th tr ng, gây tr ng i cho vi c
u ch nh h p lý c c u s n
xu t và phát huy u th c a m i khu v c nông nghi p.
- Vi c ng d ng nh ng thành qu khoa h c - k thu t còn th p ch chi m t
l 30%. B máy ph bi n khoa h c - k thu t ch a
c ki n toàn, s nhân viên
làm công tác ph bi n khoa h c - k thu t còn thi u.
- C c u s n xu t trong nông nghi p v n ch a h p lý, các t l trong n i b
nông nghi p v n ch a cân i , c c u s n xu t nông thôn ch a có nh ng chuy n
bi n c b n.
2.2.2. Giai o n 1985 1990.
2.2.2.1. Các chính sách c a Nhà n
c
i v i nông nghi p.
* Chính sách c i cách th ch l u thông hàng hoá.
- Th c hi n nhi u kênh kinh doanh.
- C i cách th ch h p tác xã cung tiêu.
- Ti p t c c i cách ch
thu mua nông s n ph m.
* Chính sách giá c :
- Nhà n c thu mua theo giá ã xác nh b o v l i ích c a nông dân.
- Th c hi n giá mua và giá bán l ng th c nông thôn cùng m t giá.
* Chính sách h tr s n xu t nông nghi p.
- B o m s n xu t l ng th c t ng tr ng n nh, tích c c phát tri n kinh
doanh nhi u ngành ngh , kiên trì phát tri n toàn di n nông nghi p, lâm nghi p, ch n
nuôi, ngh cá và ngh ph .
- Tích c c phát tri n xí nghi p h ng tr n, thúc y hi n i hoá nông
nghi p và công nghi p hoá nông thôn.
- Xây d ng h th ng d ch v xã h i hoá.
* Chính sách khoa h c - k thu t v i "k ho ch m l a".
- Th c hi n m c tiêu chi n l c b n hi n i hoá, th c hi n các ch tiêu t
ra i v i nông nghi p n n m 2000, y m nh phát tri n khoa h c - k thu t trong
nông nghi p và ra "K ho ch m l a" trong nông thôn.
Click Here & Upgrade
Complete
Expanded Features
Unlimited Pages
Documents
9
* Chính sách u t cho nông nghi p.
Nâng cao t tr ng u t cho công nghi p ph c v cho nông nghi p. Nhà
c có chính sách u tiên và h tr cho các ngành công nghi p ph c v cho nông
nghi p c bi t là công nghi p ch bi n nông s n.
* Chính sách c i cách và phát tri n giáo d c k thu t.
- T ng c ng m ng l i ph bi n khoa h c - k thu t trong vi c ch
o và
hu n luy n nông dân.
- Phát huy tác d ng c a các tr ng i h c và trung h c chuyên nghi p trong
chuy n giao công ngh k thu t , b i d ng nhân tài trong nông thôn.
- Ti p t c c i cách giáo d c trung h c, a v nông thôn nh ng cán b k
thu t th c hành.
- Phát huy l c l ng khoa h c - k thu t c a xã h i.
- S d ng các ph ng ti n thông tin hi n i, truy n t tri th c khoa h c k thu t cho nông dân.
* Chính sách xoá ói gi m nghèo.
m 1984, Trung ng ng c ng s n Trung Qu c và Qu c v vi n ã ban
hành thông tri "V vi c thay
c a n c ta", chú tr ng nhi u
i nhanh chóng b m t khu v c nghèo nàn l c h u
n v n xoá ói gi m nghèo trong nông thôn.
* Chính sách t ng c ng xây d ng t ch c chính quy n c s .
- C ng c chính quy n c p thôn.
- Ki n toàn ch
hu n luy n nghi p v cho cán b nông thôn.
2.2.2.2. K t qu và h n ch .
* K t qu .
Giai o n n m 1985 1990 , là giai o n sôi ng trong ti n trình c i cách
nông nghi p , nông thôn Trung Qu c . T c t ng tr ng kinh t
t 11,5%, là th i
k có t c
t ng tr ng nh t k t khi c i cách. T c
t ng tr ng hàng n m c a
các xí nghi p h ng tr n t t i 44,9%, s lao ng phi nông nghi p ã t ng lên 43
tri u ng i , t tr ng ng i lao ng trong nông nghi p gi m t 67% n m 1985
xu ng còn 59,3% n m 1990.
* H n ch
- S phát tri n c a nông nghi p và công nghi p , thành th và nông thôn có
bi u hi n m t cân i khá rõ.
- Nhân kh u t ng quá nhanh trong khi di n tích t canh tác có xu h ng gi m.
- u t cho nông nghi p th p, c s v t ch t - k thu t còn y u.
Click Here & Upgrade
Complete
Expanded Features
Unlimited Pages
Documents
10
- Th ch kinh doanh hai t ng và h th ng d ch v nông nghi p ch a
c
ki n toàn, nhi u a ph ng th c l c c a kinh t t p th y u kém.
- D ch v tiêu th hàng hoá cho các nông h ch a áp ng yêu c u.
- T giá s n ph m nông - công nghi p ch a h p lý và khâu l u thông nông
s n ph m còn ách t c. Do "Cánh kéo giá c " m r ng ã d n n m c thu nh p c a
nông dân gi m.
- Xây d ng pháp ch dân ch
nông thôn, ch a áp ng yêu c u m i.
2.2.3 Giai o n 1991 - n nay.
2.2.3.1. Các chính sách c a Nhà n
*
n
c
i v i nông nghi p.
nh và hoàn thi n nh ng chính sách v i kinh t h
và kinh t t p
th .
- Ti p t c n nh ch
khoán s n n h , không ng ng hoàn thi n th ch
kinh doanh song t ng k t h p gi a th ng nh t và phân tán.
- T ng b c t ng c ng th c l c c a kinh t t p th .
* Chính sách th tr ng và giá c .
- T ng b c i sâu c i cách giá c nông s n ph m.
- Kiên trì th c hi n nhi u kênh l u thông.
- Nhà n c t ng c ng u kh ng và qu n lý v mô.
* Chính sách i u ch nh c c u s n xu t, thúc y nông nghi p phát
tri n toàn di n.
Trung Qu c luôn luôn t s n l ng l ng th c v trí hàng u. Trên c s
b o m s n xu t l ng th c t ng tr ng n nh liên t c, c n s p x p h p lý c
c u gi a các ngành trong n i b nông nghi p nh l ng th c, cây công nghi p, th c
n gia súc và các lo i cây tr ng khác.
* Chính sách khoa h c - k thu t.
- y nhanh vi c ph bi n, ng d ng thành qu khoa h c - k thu t, chuy n
hóa thành l c l ng s n xu t hi n th c nh m thúc y nông nghi p phát tri n.
- Xây d ng và ki n toàn công tác ph bi n khoa h c - k thu t t huy n
xu ng n xã, thôn và h nông dân.
2.2.3.3. K t qu và h n ch .
* K t qu .
- T n m 1992 kinh t Trung Qu c ph c h i và t ng tr ng, s n l ng l ng
th c liên t c t ng n m sau cao h n n m tr
c n m 1991 t ng s n l
ng là 435 tri u
Click Here & Upgrade
Complete
Expanded Features
Unlimited Pages
Documents
11
t n , n m 1992 t ng s n l ng là 442,58 tri u t n , n m 2005 t ng s n l ng là
484,02 tri u t n, n m 2006 t ng s n l ng là 497,46 tri u t n.
- Xí nghi p h ng tr n t ng t 10,089 tri u xí nghi p n m 1991 t ng 20,04
tri u n m 1998, s công nhân xí nghi p h ng tr n t ng t 96,091 tri u n m 1991
ng lên 125,37 tri u n m 1998 và t ng lên 532,57 tri u n m 2005. Có th th y giai
o n 1991 - 1997, c c u nh nguyên nông thôn và thành th t m l ng và hài hòa .
- S phát tri n kinh t nông nghi p, nông thôn ã óng vai trò tích c c vào
s t ng tr ng kinh t chung c a t n c .T n m 1990 n n m 2003, m c t ng
GDP bình quân t 9,3%, thu nh p c a c dân thành th t ng 7,7%, thu nh p bình
quân c a c dân nông thôn t ng 4,3%, n m 2006 GDP t 2.600 t USD t ng 10,7
% so v i n m 2005 ti p t c à t ng tr ng cao 2 con s 4 n m li n 2003 t ng 10% ,
2004 t ng 10,1%, 2005 t ng 10,4% và 2006 t ng 10,7 %.
* H n ch .
- Ch
khoán s n n h và th ch kinh doanh song t ng k t h p gi a
th ng nh t và phân tán ch a th t s nh t quán rõ ràng .
- Do bi n ng v nhân kh u và xây d ng c b n nên ã d n n mâu thu n
không cân i v ru ng t gi a các h nông dân.
- Giá thu mua l ng th c theo h p ng còn th p , nh ng giá t li u s n xu t
nông nghi p không ng ng t ng, t o ra xu h ng m r ng cánh kéo giá c gi a
công và nông nghi p.
- Ch a có m t c ch chuy n giao thành qu khoa h c k thu t m t cách
h p lý , ôi ng cán b ph bi n khoa h c k thu t còn m ng .
2.2.4. Bài h c kinh nghi m.
T 1978 n nay, nông nghi p Trung Qu c ã có s chuy n bi n nhanh
chóng t tr ng thái t c p t túc sang s n xu t hàng hoá . Th c t y ã l i nh ng
bài h c kinh nghi m sau:
- T o ra th ch kinh t phù h p .Nh m t ng b c khôi ph c l i m i quan h
kinh t gi a nông nghi p v i th tr ng t o i u ki n thu n l i cho nông nghi p
Trung Qu c phát tri n theo h ng hi n i. ã xoá b b t tình tr ng Nhà n c
dùng bi n pháp hành chính
qu n lý nông nghi p và hàng nông s n, t ng b c
xoá b ch
thu mua th ng nh t thay vào ó là ch
ký h p ng mua bán.
- Nâng cao nh n th c và t p trung gi i quy t v n
c c u nh nguyên , s
phân cách thành th và nông thôn quan h không hài hoà gi a công nghi p và nông
nghi p, thành th và nông thôn.Chú tr ng gi i quy t các v n
xã h i, y m nh
Click Here & Upgrade
Complete
Expanded Features
Unlimited Pages
Documents
12
chuy n d ch lao ng nông nghi p sang lao ng phi nông nghi p.
- Chú tr ng phát tri n nông nghi p nông thôn theo h ng b n v ng. Do v y ,
t ng c ng u t và a khoa h c k thu t
phát tri n nông nghi p nông thôn,
g n phát tri n nông nghi p, nông thôn v i quá trình phát tri n c a các xí nghi p
h ng tr n và chú tr ng phát tri n giáo d c trong nông nghi p.K t c u nông thôn
phát tri n hài hoà gi a nông nghi p và ngành ngh phi nông nghi p. Chú tr ng phát
tri n h th ng d ch v d ch v tín d ng , d ch v khoa h c k thu t, d ch v cung
ng v t t k thu t cho nông nghi p.
- Ch
khoán c ng t o ra nh ng tiêu c c trong nông nghi p và i s ng
nông thôn. Tình tr ng ru ng t b c t v n chia s thành nhi u m nh gây khó kh n
cho canh tác và ng d ng khoa h c k thu t. Khoán trong nông nghi p c ng y
nhanh phân hoá trong nông nghi p nông thôn.
CH
NG III
KH N NG V N D NG M T S KINH NGHI M V VAI TRÒ
NHÀ N
C TRUNG QU C
I V I S PHÁT TRI N NÔNG
NGHI P VI T NAM HI N NAY.
3.1. Khái quát v vai trò c a Nhà n c
i v i tình hình phát tri n nông
nghi p n c ta t 1986 n nay.
Vào cu i nh ng n m 1970, n n kinh t nói chung và nông nghi p n c ta nói
riêng r i vào tình tr ng kh ng ho ng, suy thoái. ã xu t hi n c ch "khoán h " và
sau ó là s ra i c a ch th 100 c a Ban Bí th ngày 13/1/1981. Ch th 100
CT/TW
c coi là khâu t phá là gi i pháp tình th , ã ch n
c à sa sút trong
nông nghi p. M t b c ti n có nh h ng l n n s phát tri n nông nghi p, nông
thôn v i Ngh quy t 10 c a B chính tr n m 1988. H nông dân
c xác nh là
n v kinh t t ch trong s n xu t, kinh doanh.
Nhà n c ã ban hành m t s chính sách khác ã có tác ng tr c ti p n
nông nghi p, nông dân nh : chính sách ru ng t , chính sách h tr
u t , chính
sách cung ng v t t thi t y u, chính sách n nh ngh a v l ng th c , nâng giá
thu mua nông s n, xoá b ngh a v bán th c ph m giá th p, gi m các ch tiêu k
ho ch pháp l nh . Sau ngh quy t 10 (1998) Nhà n c còn ban hành các chính sách
khuy n khích phát tri n kinh t gia ình, chính sách khuy n khích ch n nuôi, chính
sách giao t, giao r ng , các chính sách c i ti n qu n lý ngành n i th ng
m
Click Here & Upgrade
Complete
Expanded Features
Unlimited Pages
Documents
13
b o cung ng các lo i v t t thi t y u , nông dân ph c v k p th i cho s n xu t nông
nghi p, v.v...Lu t t ai s a i (1993) kh ng nh t ai thu c s h u toàn dân
do Nhà n c th ng nh t qu n lý và Nhà n c giao quy n s d ng lâu dài cho các t
ch c, cá nhân, trong ó ch y u là cho h nông dân.
Th c hi n
ng l i i m i kinh t nói chung và i m i trong nông
nghi p nói riêng ã óng vai trò quan tr ng trong vi c tác ng m t cách toàn di n
và sâu r ng n i s ng kinh t - xã h i c a nông thôn n c ta.
B ng 3.1:Giá tr s n xu t nông nghi p theo giá th c t phân theo ngành.
Tr ng tr t
Ch n nuôi
D ch v
T
ng T l % T
ng T l % T
ng T l %
1990
16.394
79,3
3.701
17,9
572
2,8
1991
33.345
79,6
7.500
17,9
1.047
2,5
1992
37.540
76,5
10.152
20,7
1.369
2,8
1993
40.818
75,7
11.553
21,4
1.558
2,9
1994
49.920
77,0
13.113
20,2
1.843
2,8
1995
66.794
78,1
16.168
18,9
2.546
3,0
1996
71.989
77,9
17.792
19,3
2.625
2,8
1997
77.358
77,9
19.287
19,4
2.707
2,7
1998
91.226
79,7
20.365
17,8
2.826
2,5
1999
101.648
79,2
23.773
18,5
2.995
2,3
2000
101.043
78,2
24.960
19,3
3.137
2,5
2001
101.403
77,9
25.501
19,6
3.273
2,5
2002
111.172
76,7
30.574
21,1
3.274
2,2
2003
116.066
75,4
34.457
22,4
3.432
2,2
2004
131.552
76,3
37.344
21,6
3.599
2,1
2005
134.755
73,5
45.226
24,7
3.362
1,8
2006 (S b ) 144.773
73,5
48.655
24,7
3.560
1,8
Ngu n: Niêm giám Th ng kê ( 2006)
ã hình thành các vùng s n xu t hàng hoá l n g n li n v i ch bi n và xu t
kh u nh lúa g o, cà phê, cao su, h t
u, tiêu, chè, cây n qu ... S n xu t nông
nghi p ang theo h ng a d ng hoá s n ph m, nuôi tr ng thu s n xu t kh u phát
tri n nhanh, hi u qu kinh t cao. i u ó ã góp ph n tích c c thúc y quá trình
m
công nghi p hoá , hi n i hoá v i nông nghi p, nông thôn n c ta.
c ta t n m 1989 n nay chuy n sang xu t kh u nhi u lo i nông s n và
có lo i nông s n hàng hoá l n nh g o, cà phê, l c nhân... T ng kim ng ch xu t
kh u n m 2006 t 6266,1 tri u USD b ng 15,7% kim ng ch xu t kh u c a c n c
Click Here & Upgrade
Complete
Expanded Features
Unlimited Pages
Documents
14
(không tính ngành thu s n), b ng 30% t ng giá s n xu t c a ngành nông nghi p.
B ng 3.2: S n xu t - xu t kh u m t s m t hàng nông s n ch y u
n v : 1000 t n
H ng m c
1990 1995 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
1. S n l ng lúa 19225,2 24963,7 32529,5 32108,4 34447,2 34568,8 36148,9 35832,9 35826,8
s n xu t
S n l ng g o 1478,0 2025,0 3476,7 3729,0 3236,2 3810,0 4063,1 5254,8 4643,4
xu t kh u
2. S n l ng cà 92,0 218,0 802,5 840,6 699,5 793,7 836,0 752,1 853,5
phê s n xu t
S n l ng cà phê 90,0 248,0 733,9 731,0 722,2 749,4 976,2 912,7 980,9
xu t kh u
3. S n l ng cao 57,9 124,7 290,8 312,6 298,2 363,5 419,0 481,6 546,1
su s n xu t
S n l ng cao su 75,9 138,1 273,4 308,0 454,8 432,3 513,4 554,1 708,0
xu t kh u
4..S n l ng chè 145,1 180,9 314,7 340,1 423,6 448,6 513,8 570,0 612,1
s n xu t
18,8
55,7
68,2
77,0
58,6 104,3 91,7 105,6
S n l ng chè 16,1
xu t kh u
5. S n l ng
u
50,6
67,6
73,1 128,8 164,4 204,7 240,2 235,4
s n xu t
19,8
34,2
43,7
61,9
82,2 104,6 109,0 126,8
S n l ng
u 14,5
xu t kh u
6. S n l ng l c 213,1 334,5 355,3 363,1 400,4 406,2 469,0 489,3 464,8
s n xu t
S n l ng l c 71,0 111,0 76,1
78,0 106,1 82,4
46,0
54,7
14,2
xu t kh u
7. S n l ng h
8,6
9,3
39,2
44,4
46,8
68,6
73,4
80,3
82,6
tiêu s n xu t
S n l ng h tiêu 9,0
17,9
36,2
57,0
77,0
xu t kh u
8. Rau qu t i và
56,1 213,1 329,9 221,2 151,5 177,7 235,5 259,1
ch
bi n (tri u
USD)
12,1
25,6
27,3
21,1
39,9
35,6
9. Th t ông l nh
và ch bi n (tri u
USD)
Ngu n: Niên giám th ng kê 2006
3.2. M t s
c
m t ng ng và khác bi t v tình hình nông nghi p Trung
Qu c và Vi t Nam khi b c vào c i cách và i m i.
Click Here & Upgrade
Complete
Expanded Features
Unlimited Pages
Documents
15
3.2.1. Nh ng c m t ng ng.
- Tr c c i cách và i m i, c Trung Qu c và Vi t Nam u y m nh t p th
hoá trong nông nghi p. Các công xã nhân dân Trung Qu c và h p tác xã Vi t Nam
u có nh ng nét gi ng nhau là s h u t p th , lao ng t p th , phân ph i bình quân.
Th ch y là không phù h p v i tình hình nông nghi p nông thôn a s n xu t nông
nghi p c ng nh kinh t nông thôn r i vào tình tr ng trì tr , kh ng ho ng.
- Trung Qu c và Vi t Nam u là hai n c nông nghi p, dân s nông thôn
ông, nông nghi p chi m t tr ng cao trong c c u t ng s n ph m xã h i, c i cách
và i m i u xu t phát t nông nghi p và nông thôn. Vi t Nam và Trung Qu c
u th c hi n c i cách và i m i nông nghi p b ng vi c th c hi n ch
khoán,
c i cách th ch thu mua, giá c nông s n th c ph m; gi i phóng và phát tri n s c
s n xu t, xây d ng h th ng th tr ng nông thôn.
3.2.2. Nh ng c m khác bi t.
- V ch
khoán : Nông dân Vi t Nam còn
c gi 5% t ai s n xu t
cá th và tham gia ho t ng th tr ng. Trung Qu c h u nh không còn hi n t ng
này, t ph n tr m b coi là "Cái uôi" c a ch ngh a t b n và ph i c t b . M c
t p th hóa c a Trung Qu c cao và tri t . T i Vi t Nam m c
t p th hóa không
tri t và t p th hóa nông nghi p ch y u mi n B c.
- V c i cách h th ng l u thông l ng th c, Vi t Nam b t u t n m 1989
theo l trình xoá b thu mua l ng th c, xoá b hai lo i giá, c i cách công ty l ng
th c. So v i Trung Qu c, b c i c i cách th ch l u thông l ng th c c a Vi t
Nam l n h n, m c tiêu rõ ràng h n, ti n tri n t ng i thu n l i .
- V chi u chuy n d ch c c u ngành kinh t gi a Trung Qu c và Vi t Nam nói
chung, trong nông nghi p nói riêng, có th th y c c u nông nghi p và kinh t nông
thôn Trung Qu c chuy n i nhanh h n Vi t Nam, c c u nông nghi p chuy n d ch
ch m. S n xu t nông nghi p hàng hóa t ng ch m, ch t l ng và giá nông s n v n còn
kém s c c nh tranh. T su t hàng hóa và thu nh p c a nông dân còn th p và t ng
ch m. Công nghi p nông thôn c a Vi t Nam phát tri n ch m, t tr ng trong t ng giá tr
s n ph m nông thôn th p, ch a tr thành tr c t c a kinh t nông thôn.
3.3. Kh n ng v n d ng nh ng kinh nghi m v vai trò c a Nhà n
c
iv is
phát tri n nông nghi p.
t ng c ng vai trò c a Nhà n c i v i nông nghi p, nông thôn trong
i u ki n n c ta. T kinh nghi m v vai trò Nhà n c v i phát tri n nông nghi p
c a Trung Qu c , lu n v n ã rút ra m t s kinh nghi m có ý ngh a tham kh o v i
Click Here & Upgrade
Complete
Expanded Features
Unlimited Pages
Documents
n
16
c ta hi n nay.
3.3.1. Chính sách phát tri n kinh t nhi u thành ph n.
- T o u ki n cho kinh t h gia ình nông dân phát tri n s n xu t hàng hóa
- Ti p t c i m i các doanh nghi p Nhà n c trong nông nghi p theo
ng t ng c ng tính t ch .
- C n quan tâm t o
u ki n và khuy n khích các thành ph n kinh t khác
u t vào nông nghi p, nông thôn.
3.3.2. Chính sách u t v n cho nông nghi p.
- T ng t tr ng v n u t c a Nhà n c cho nông nghi p, ph n
u nâng t
tr ng v n u t c a ngân sách Nhà n c cho nông nghi p lên 25 - 30% .
- V n u t c a Nhà n c c n t p trung vào các l nh v c xây d ng c s h
t ng cho nông nghi p, nông thôn nh giao thông, i n, thông tin liên l c, th y l
3.3.3. Chính sách tín d ng
- Vi c qui nh th i h n cho vay c n c n c vào chu k s n xu t c a t ng
lo i cây tr ng, v t nuôi.
- C n có chính sách lãi su t u ãi i v i h nông dân khi vay v n.
- C n s d ng hình th c th ch p phù h p v i u ki n c a h nông dân.
- M r ng hình th c cho vay theo ch ng trình, theo các d án (nh xoá ói,
gi m nghèo, ph xanh t tr ng, i núi tr
)
- C n th c hi n i m i và hoàn thi n c ch huy ng v n và cho vay c a
các t ch c tín d ng trong n c.
3.3.4. Chính sách khuy n nông:
- H ng t i m c tiêu phát tri n m t n n nông nghi p sinh thái b n v ng.
- C n s m b sung, hoàn thi n chính sách khuy n nông.
- C n quan tâm u t , hi n i hóa các c s nghiên c u khoa h c- k thu t
nông nghi p.
- C n m b o ngu n kinh phí c n thi t cho công tác khuy n nông.
- C n quan tâm t i l i ích c a nh ng cán b , nh ng ng i tham gia công tác
khuy n nông.
3.3.5. Chính sách th tr ng và giá c .
3.3.5.1. Chính sách th tr ng:
Phát tri n ng b các lo i th tr ng nông thôn.
+ Th tr ng tiêu th hàng hóa nông s n
+ Th tr ng t li u s n xu t cho nông nghi p v.v
Click Here & Upgrade
Complete
Expanded Features
Unlimited Pages
Documents
17
3.3.5.2. Chính sách giá:
- Trong tr ng h p giá th tr ng không có l i cho ng i s n xu t thì Nhà
c có th can thi p vào vi c nh giá nh qui nh giá sàn.
- Vi c nh giá nông s n
ây ph i theo nguyên t c m b o cho ng i s n
xu t có lãi h p lý.
3.3.6. Chính sách thu
- Thu ánh vào s n xu t nông nghi p và các ho t ng kinh t
nông thôn
ph i có s u ãi c bi t.
+
khuy n khích phát tri n các ngành ngh
nông thôn thì m c thu ph i
có s
u ãi h n so v i thành ph (cùng lo i ngành ngh ).
- Nhà n c c n ch
o, ki m tra ch t ch vi c thi hành lu t thu
iv i
nông nghi p, nông thôn
- Nhà n c c n ban hành chính sách qui nh c th ch
óng góp i v i
nông dân (ngoài thu ) và các kho n l phí ph i thu. Xu h ng gi m các kho n óng góp.
3.3.7. Chính sách b o tr s n xu t nông nghi p
- Nhà n c tr c ti p u t xây d ng các công trình có ý ngh a quan tr ng .
- Thông qua giá mua nông s n.
- Thông qua giá các v t t chi n l c, giá d ch v
u vào cho s n xu t nông
nghi p nh phân m, thu c sâu, giá th y l i phí...
- Trong tr ng h p b thiên tai, m t mùa thì Nhà n c ph i tr c p thu nh p
cho nông dân.
- Nhà n c có th th c hi n b o tr cho nông dân.
- Thông qua chính sách tín d ng v i lãi su t u ãi i v i nông dân.
- L p h th ng kho d tr l
ng th c.
3.3.8. Chính sách xã h i trong nông nghi p nông thôn.
Nhà n c c n quan tâm các chính sách xã h i sau: Vi c làm i v i lao ng nông
nghi p, nông thôn, xoá ói gi m nghèo, giáo d c, ào t o cho nông nghi p, nông thôn.
T LU N
Nghiên c u
tài Vai trò c a Nhà n
c trong s phát tri n nông nghi p
Trung Qu c th i k c i cách (1978 n nay): Th c tr ng , kinh nghi m và kh
n ng v n d ng v i Vi t Nam , Lu n v n ã t
c các m c tiêu trong nghiên
c u nh sau:
Click Here & Upgrade
Complete
Expanded Features
Unlimited Pages
Documents
18
- Lu n v n ã làm rõ s c n thi t v vai trò c a Nhà n c i v i s phát
tri n nông nghi p. Nôi dung vai trò c a Nhà n c v i phát tri n nông nghi p bao
hàm nhi u v n
nh : Chính sách t ai , chính sách u t cho nông nghi p ,
chính sách tín d ng, chính sách th tr ng và giá c , chính sách khoa h c k
thu t.v.v.
- Vi c nghiên c u
c xem xét qua các giai o n c th g n v i s bi n i
c a kinh t nông nghi p Trung Qu c trong c i cách . Lu n v n ã làm rõ các chính
sách c a Nhà n c Trung Qu c tác ng n s phát tri n c a nông nghi p và t
k t qu h n ch , lu n v n ã rút ra m t s bài h c kinh nghi m v vai trò c a Nhà
n c i v i nông nghi p có ý ngh a tham kh o v i Vi t Nam, ó là: C n t o ra
hình th c s n xu t phù h p v i i u ki n nông nghi p nông thôn và có nh ng chính
sách phù h p tác ng vào s n xu t nông nghi p. i u ó ã chuy n nông nghi p
nông thôn Trung Qu c t tr ng thái t c p t túc sang s n xu t hàng hoá . Kinh t
nông thôn t ng tr ng nhanh và t o ra nh ng bi n i to l n v
i s ng kinh t xã h i c a nông thôn Trung Qu c.
- Lu n v n ã khái quát v vai trò c a Nhà n c ta i v i nông nghi p t
1986 n nay, t nh ng thành công và h n ch c a s n xu t nông nghi p , lu n v n
ã ch rõ nh ng nguyên nhân ch y u t chính sách nh h ng n s n xu t nông
nghi p nông thôn . Lu n v n ã làm rõ m t s
c i m t ng ng và khác bi t v
tình hình phát tri n nông nghi p c a Trung Qu c và Vi t Nam khi b c vào c i
cách và i m i . ó là c s cho vi c ti p thu tham kh o m t s kinh nghi m c a
Trung Qu c trong phát tri n nông nghi p v i n c ta hi n nay.
t ng thêm tính kh thi trong v n d ng nh ng kinh nghi m c a Trung
Qu c v i phát tri n nông nghi p , lu n v n có m t s ki n ngh sau:
C n ti p thu có ch n l c nh ng kinh nghi m c a Trung Qu c
v n d ng
phù h p v i tình hình phát tri n nông nghi p c a Vi t Nam hi n nay.
C n coi tr ng v trí, vai trò c a nông nghi p th hi n trong chính sách
u
t c a Nhà n c gi a khu v c thành th và nông thôn.Chú tr ng nâng cao dân trí và
phát tri n ngu n nhân l c cho nông thôn.
Ph i h p
ng b các chính sách
nghi p nông thôn , ó là chính sách th tr
sách khoa h c - k thu t....
t o
ng l c cho s phát tri n nông
ng và giá c , chính sách tín d ng, chính
Chú tr ng phát tri n n n nông nghi p bên v ng , g n v i vi c b o v môi
Click Here & Upgrade
Complete
Expanded Features
Unlimited Pages
Documents
tr
ng sinh thái
19
nông thôn.
