Quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh ở trường trung học phổ thông thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên trong bối cảnh hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

NGUYỄN TIẾN DŨNG

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH
Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỎ THÔNG THÀNH PHỐ ĐIỆN BIÊN PHỦ,
TỈNH ĐIỆN BIÊN TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

NGUYỄN TIẾN DŨNG

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH
Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỎ THÔNG THÀNH PHỐ ĐIỆN BIÊN PHỦ,
TỈNH ĐIỆN BIÊN TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY

Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN VŨ BÍCH HIỀN

HÀ NỘI - 2015

LỜI CẢM ƠN
Sau thời gian học tập và nghiên cứu tại Trường Đại học Giáo dục, Đại học
Quốc gia Hà Nội, được sự giúp đỡ và chỉ bảo tận tình của các Quý thầy, Quý cô và
sự nỗ lực của bản thân, tác giả đã hoàn thành luận văn khoa học này.
Tác giả xin gửi lời tri ân sâu sắc tới các thầy giáo, cô giáo, cán bộ Trường
Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội đã tận tình giảng dạy, truyền đạt
những kiến thức và kinh nghiệm quý báu, tạo mọi điều kiện giúp đỡ tác giả hồn
thành chương trình học tập và nghiên cứu của mình.
Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lịng kính trọng và biết ơn sâu sắc nhất tới
TS. Nguyễn Vũ Bích Hiền, người hướng dẫn khoa học, đầy trách nhiệm, tận
tâm đã giúp đỡ tác giả trong việc định hướng nghiên cứu cũng như trong suốt
quá trình thực hiện đề tài.
Tác giả xin chân thành cảm ơn các cán bộ quản lý, các nhà giáo, các em học
sinh và cha mẹ học sinh của trường Ttrung học phổ thông thành phố Điện Biên
Phủ, gia đình, bạn bè đã tạo điều kiện, cộng tác và ủng hộ tác giả trong quá trình
học tập và nghiên cứu của mình.
Mặc dù đã nỗ lực hết mình trong học tập, nghiên cứu lý luận, khảo sát thực
tiễn, nhưng chắc chắn tác giả không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận
được sự góp ý, chỉ bảo của các thầy giáo, cô giáo, các đồng nghiệp và tất cả những
ai quan tâm đến đề tài này.
Xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, tháng 11 năm 2015
Tác giả

Nguyễn Tiến Dũng

i

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
CHỮ VIẾT TẮT
BCH
BGH
CBQL
CMHS
CNH
CSVC
GD
GD - ĐT
GDKNS
GS.TS
GV
GVBM
GVCN
HĐ
HĐH
HĐNGLL
HS
KNS
PGS.TS
QLGD
SL
THCS
THPT
TL
TNST
TP
UNESCO

UNICEF
WHO
XHCN

CỤM TỪ VIẾT TẮT
Ban chấp hành
Ban giám hiệu
Cán bộ quản lý
Cha mẹ học sinh
Cơng nghiệp hóa
Cơ sở vật chất
Giáo dục
Giáo dục và Đào tạo
Giáo dục kỹ năng sống
Giáo sư, Tiến sỹ
Giáo viên
Giáo viên bộ mơn
Giáo viên chủ nhiệm
Hoạt động
Hiện đại hóa
Hoạt động ngồi giờ lên lớp
Học sinh
Kỹ năng sống
Phó Giáo sư, Tiến sỹ
Quản lý giáo dục
Số lượng
Trung học cơ sở
Trung học phổ thông
Tỷ lệ
Trải nghiệm sáng tạo

Thành phố
Tổ chức Giáo dục, Khoa học
và Văn hóa Liên hợp quốc
Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc
Tổ chức Y tế Thế giới
Xã hội chủ nghĩa

ii


MỤC LỤC
Lời cảm ơn .................................................................................................................. i
Danh mục các kí hiệu, các chữ viết tắt....................................................................... ii
Danh mục các bảng .................................................................................................. vii
Danh mục các biểu đồ, sơ đồ .................................................................................. viii
MỞ ĐẦU .................................................................. Error! Bookmark not defined.
1. Lý do chọn đề tài ................................................... Error! Bookmark not defined.
2. Mục tiêu nghiên cứu .............................................. Error! Bookmark not defined.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................ Error! Bookmark not defined.
4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ...................... Error! Bookmark not defined.
5. Câu hỏi nghiên cứu ............................................... Error! Bookmark not defined.
6. Giả thuyết khoa học .............................................. Error! Bookmark not defined.
7. Phạm vi nghiên cứu ............................................... Error! Bookmark not defined.
8. Phương pháp nghiên cứu ....................................... Error! Bookmark not defined.
9. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài .............. Error! Bookmark not defined.
10. Cấu trúc luận văn ................................................ Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC
KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TRONG NHÀ TRƢỜNG TRUNG
HỌC PHỔ THÔNG TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAYError! Bookmark not defined.
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ......................... Error! Bookmark not defined.

1.1.1. Ở ngoài nước .............................................. Error! Bookmark not defined.
1.1.2. Ở trong nước ............................................... Error! Bookmark not defined.
1.2. Một số khái niệm sử dụng để nghiên cứu đề tàiError! Bookmark not defined.
1.2.1. Quản lý và quản lý giáo dục ....................... Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Quản lý trường học ..................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.3. Kỹ năng sống .............................................. Error! Bookmark not defined.
1.2.4. Hoạt động giáo dục kỹ năng sống .............. Error! Bookmark not defined.
1.2.5. Quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống . Error! Bookmark not defined.

iii


1.3. Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong nhà trường trung học
phổ thông ................................................................. Error! Bookmark not defined.
1.3.1. Mục đích của giáo dục kỹ năng sống ............ Error! Bookmark not defined.

1.3.2. Nội dung giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong nhà trường THPTError! Bookmark n

1.3.3. Phương pháp, hình thức tổ chức giáo dục kỹ năng cho học sinh THPTError! Bookmark n
1.3.4. Các lực lượng tham gia giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong
nhà trường THPT .................................................. Error! Bookmark not defined.
1.3.5. Yêu cầu về cơ sở vật chất phục vụ hoạt động giáo dục kỹ năng sống
trong trường THPT ............................................... Error! Bookmark not defined.
1.4. Quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong nhà
trường THPT .......................................................... Error! Bookmark not defined.
1.4.1. Quản lý các hoạt động giáo dục trong nhà trường – vai trò của Hiệu
trưởng nhà trường .................................................. Error! Bookmark not defined.
1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sốngError! Bookmark not defined.
1.5. Yếu tố tác động tới hoạt động giáo dục kỹ năng sống trong nhà
trƣờng THPT trong bối cảnh hiện nay ................. Error! Bookmark not defined.

1.5.1. Các yếu tố thuộc về chương trình giáo dục trung học phổ thôngError! Bookmark not
1.5.2. Các yếu tố thuộc về mơi trường gia đình và xã hộiError! Bookmark not defined.
1.5.3. Đặc điểm tâm lý của học sinh THPT .......... Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chƣơng 1 .................................................... Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ
NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH Ở TRƢỜNG THPT TP ĐIỆN BIÊN
PHỦ TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY................. Error! Bookmark not defined.
2.1. Sơ lƣợc tình hình giáo dục của tỉnh Điện BiênError! Bookmark not defined.
2.1.1. Tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh Điện BiênError! Bookmark not defined.
2.1.2. Tình hình giáo dục của tỉnh Điện Biên ....... Error! Bookmark not defined.
2.1.3. Khái quát về Giáo dục ở trường THPT TP Điện Biên Phủ của tỉnh
Điện Biên .............................................................. Error! Bookmark not defined.

iv


2.2. Thực trạng hoạt động giáo dục kỹ năng sống ở trƣờng THPT TP
Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên ............................... Error! Bookmark not defined.
2.2.1. Nhận thức của cha mẹ học sinh và học sinh về vai trò của hoạt động
giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường .............. Error! Bookmark not defined.

2.2.2. Thực trạng thực hiện chương trình giáo dục kỹ năng sốngError! Bookmark not defin
2.2.3. Vai trò và sự phối hợp của các lực lượng giáo dụcError! Bookmark not defined.
2.2.4. Thực trạng cơ sở vật chất phục vụ hoạt động giáo dục kỹ năng sống

cho học sinh ở trường THPT TP Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên.Error! Bookmark not defin
2.3. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống ở trƣờng THPT
TP Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên ......................... Error! Bookmark not defined.
2.3.1. Thực trạng quản lý chương trình giáo dục kỹ năng sống của BGH

nhà trường ............................................................ Error! Bookmark not defined.
2.3.2. Thực trạng tổ chức, chỉ đạo các lực lượng giáo dục tham gia tổ chức
hoạt động giáo dục KNS ....................................... Error! Bookmark not defined.
2.3.3. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất và tài chính cho hoạt động giáo
dục kỹ năng sống................................................... Error! Bookmark not defined.
2.4. Đánh giá thực trạng ......................................... Error! Bookmark not defined.
2.4.1. Điểm mạnh .................................................. Error! Bookmark not defined.
2.4.2. Điểm yếu ..................................................... Error! Bookmark not defined.
2.4.3. Thời cơ ........................................................ Error! Bookmark not defined.
2.4.4. Thách thức .................................................. Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chƣơng 2 .................................................... Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ
NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH Ở TRƢỜNG THPT TP ĐIỆN BIÊN
PHỦ, TỈNH ĐIỆN BIÊN ........................................ Error! Bookmark not defined.
3.1. Một số nguyên tắc xây dựng các biện pháp ... Error! Bookmark not defined.

3.1.1. Đảm bảo tính thống nhất thực hiện mục tiêu GDTHPTError! Bookmark not defined.
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ............. Error! Bookmark not defined.
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ .............. Error! Bookmark not defined.

v


3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ................ Error! Bookmark not defined.
3.2. Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho học sinh ở
trƣờng THPT TP Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Kế hoạch hóa hoạt động giáo dục kỹ năng sống phù hợp với học sinh
và điều kiện thực tế của nhà trường ..................... Error! Bookmark not defined.
3.2.2. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao nhận thức, kỹ năng tổ chức hoạt động
giáo dục kỹ năng sống cho thầy và trò nhà trườngError! Bookmark not defined.

3.2.3. Chỉ đạo xây dựng chương trình tích hợp giáo dục kỹ năng sống vào
các bộ mơn ............................................................ Error! Bookmark not defined.
3.2.4. Chỉ đạo tăng cường thực hiện hoạt động giáo dục kỹ năng sống
thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp .. Error! Bookmark not defined.
3.2.5. Đổi mới công tác kiểm tra đánh giá hoạt động giáo dục KNS cho học
sinh của BGH nhà trường ..................................... Error! Bookmark not defined.
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ..................... Error! Bookmark not defined.

3.4. Khảo sát tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp đề xuấtError! Bookmark not defi
Tiểu kết chƣơng 3 .................................................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ......................... Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................117
PHỤ LỤC ................................................................. Error! Bookmark not defined.

vi


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1.

Trình độ đào tạo của cán bộ QLGD .... Error! Bookmark not defined.

Bảng 2.2.

Trình độ đào tạo của giáo viên ............ Error! Bookmark not defined.

Bảng 2.3.

Thống kê số lớp, số học sinh............... Error! Bookmark not defined.

Bảng 2.4.

Thống kê kết quả xếp loại hạnh kiểm, học lựcError! Bookmark not defined.

Bảng 2.5.

Nhận thức của CMHS và HS về sự cần thiết của hoạt động GDKNSError! Bookmark

Bảng 2.6.

Mức độ thực hiện một số kỹ năng sống của học sinhError! Bookmark not define

Bảng 2.7.

Thực trạng giáo viên sử dụng phương pháp trong giáo dục KNSError! Bookmar

Bảng 2.8.

Đánh giá mức độ thực hiện GDKNS thơng qua việc tích hợp vào
các bộ mơn văn hóa ............................. Error! Bookmark not defined.

Bảng 2.9.

Kết quả đánh giá mức độ thực hiện giáo dục KNS của GVCNError! Bookmark n

Bảng 2.10.

Kết quả đánh giá mức độ thực hiện giáo dục kỹ năng sống của
BCH Đoàn trường ............................... Error! Bookmark not defined.

Bảng 2.11.

Kết quả đánh giá mức độ thực hiện giáo dục kỹ năng sống thông
qua HĐGDNGLL ................................ Error! Bookmark not defined.

Bảng 2.12.

Đối tượng khảo sát .............................. Error! Bookmark not defined.

Bảng 2.13.

Đánh giá về vai trò của các lực lượng giáo dụcError! Bookmark not defined.

Bảng 2.14.

Thực trạng về việc phối hợp giữa các lực lượng giáo dụcError! Bookmark not d

Bảng 2.15.

Thực trạng quản lý GV bộ mơn tích hợp hoạt động GDKNSError! Bookmark no

Bảng 2.16.

Thực trạng tổ chức, chỉ đạo GVCN tham gia hoạt động GDKNSError! Bookmar

Bảng 2.17.

Thực trạng tổ chức, chỉ đạo BCH Đoàn trường tham gia HĐ GDKNSError! Bookmar

Bảng 2.18.

Thực trạng quản lý việc tích hợp GDKNS thông qua hoạt động
GDNGLL ............................................ Error! Bookmark not defined.

Bảng 3.1:

Kế hoạch dạy học tích hợp GDKNS vào bộ mơn Sinh lớp 11Error! Bookmark n

Bảng 3.2:

Kế hoạch dạy học tích hợp GDKNS vào bộ môn GDCD lớp 10Error! Bookmark

Bảng 3.3:

Kế hoạch tích hợp GDKNS vào hoạt động GDNGLLError! Bookmark not defin

Bảng 3.4.

Đối tượng khảo sát .............................. Error! Bookmark not defined.

Bảng 3.5.

Kết quả kiểm chứng về tính cấp thiết và tính khả thi của các biện

pháp quản lý hoạt động giáo dục KNS cho học sinh nhà trườngError! Bookmark
Bảng 3.6.

Tổng hợp khảo nghiệm về tính cấp thiết và tính khả thi của các
biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng HSGError! Bookmark not defined.
vii

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ

Biểu đồ 2.1. Nhận thức của CMHS và HS về sự cần thiết của hoạt động GDKNSError! Bookmar

Biểu đồ 3.1. Mối liên quan giữa tính cấp thiết và tính khả thi của các biện phápError! Bookmark
Sơ đồ 1.1.

Khái quát quá trình quản lý ................. Error! Bookmark not defined.

Sơ đồ 3.1.

Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục

KNS cho học sinh ở Trường THPT TP Điện Biên PhủError! Bookmark not defi

viii


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

Bách khoa toàn thư Wikipedia

2.

Đặng Quốc Bảo (2003), “Quan điểm phát triển con người, đo chỉ số phát
triển con người và những vấn đề đặt ra cho công tác giáo dục đào tạo trong
những năm đầu thế kỉ 21”, Tạp chí giáo dục, số 70/2003, Hà Nội.

3.

Đặng Quốc Bảo (2009), Nền giáo dục phổ thông nhân văn và trường học thân
thiện: Quan điểm và giải pháp, tài liệu giảng dạy lớp cao học QLGD

4.

Đặng Quốc Bảo (2013), Tư tưởng Hồ Chí Minh trong giáo dục, tập bài giảng
tại lớp cao học chuyên ngành QLGD, K11 (2011 - 2013). Trường đại học giáo
dục, Đại học quốc gia Hà Nội.

5.

Báo cáo của ủy ban Giáo dục UNESCO (1996), “Học tập: kho báu bên trong
của mỗi người”.

6.

Nguyễn Thanh Bình (2009), Giáo trình chuyên đề giáo dục KNS, Nxb đại học
sư phạm.

7.

Nguyễn Thanh Bình (2009), Chuyên đề giáo dục KNS, Nxb giáo dục.

8.

Bộ Giáo dục và Đào tạo (2007), Điều lệ trường phổ thông, Nxb Giáo dục.

9.

Bộ Giáo dục và Đào tạo (2008), Giáo dục kỹ năng sống trong hoạt động giáo
dục ngồi giờ lên lớp ở trường trung học phơ thông, tài liệu dành cho giáo
viên, Nxb Giáo dục Việt Nam.

10.

Bộ Giáo dục và Đào tạo, Đề án đổi mới chương trình và sách giáo khoa sau
2015 (bản dự thảo)

11.

Các Mác và Ph. Ăng ghen (1993), Tồn tập, Nxb chính trị quốc gia Hà Nội.

12.

Nguyễn Quốc Chí - Nguyễn Thị Mỹ Lộc (1996), Bài giảng lý luận đại cương
về quản lý. Trường Đại học giáo dục, Đại học quốc gia Hà Nội.

13.

Đảng Cộng sản Việt Nam (2011),Văn kiện đại hội đại biểu tồn quốc lần thứ
XI. Nxb Chính trị Quốc gia Hà Nội.

14.

Trần Khánh Đức (2010), Giáo dục và phát triển nguồn nhân lực trong thế kỉ
XXI, Nxb giáo dục Việt Nam.

15.

Đặng Xuân Hải (2010), Quản lý hành chính nhà nước nói chung và quản lý
ngành giáo dục nói riêng, Tập bài giảng tại lớp cao học chuyên ngành quản lý
giáo dục, K11 (2011-2013), Trường đại học giáo dục, Đại học quốc gia Hà Nội.

117


16.

Lê Văn Hồng – Lê Ngọc Lam (1998), Tâm lý học lứa tuổi và tâm lí học sư
phạm. Nxb giáo dục, Hà Nội.

17.

/>
18.

J.A Comenxki (1592 - 1670) (2009), Lý luận dạy học vĩ đại. Nxb giáo dục.

19.

Nguyễn Thị Mỹ Lộc - Đinh Thị Kim Thoa - Đặng Hoàng Minh (2012), Tài
liệu phương pháp giáo dục giá trị sống, KNS cho học sinh phổ thông và bài
giảng giá trị sống, KNS cho học sinh THCS.

20.

Nguyễn Thị Mỹ Lộc - Đinh Thị Kim Thoa - Trần Văn Tính - Vũ Phương Liên

(2012). Tập bài giảng phương pháp giáo dục giá trị sống, KNS.

21.

Luật Giáo dục (2005) và được sửa đổi bổ sung năm 2009, Nxb chính trị Quốc
gia, Hà nội.

22.

Chủ tịch Hồ Chí Minh: 1-6, bút danh C.B., đăng báo nhân dân, số 455

23.

N. Lênin (2008), “Nhiệm vụ của Đoàn Thanh Niên”, Mát-xcơ-va, Nxb chính
trị quốc gia.

24.

Phạm Văn Nhân (2009), Cẩm nang tổng hợp kỹ năng hoạt động thanh thiếu
niên. Nxb Lao Động.

25.

Vũ Thị Nho (1999), Tâm lý học phát triển, Nxb Đại học quốc gia Hà Nội.

26.

Nguyễn Thị Oanh (2009), Kỹ năng sống cho tuổi vị thành niên, Nxb Thanh niên.

27.

Lê Đức Quảng (1998), Phương pháp và tư liệu giảng dạy môn giáo dục công
dân. Nxb giáo dục, Hà Nội.

28.

Nguyễn Thị Tính (2006), Lý luận dạy học – Phương pháp cùng tham gia. Tài
liệu giảng dạy đại học, Đại học Thái Nguyên.

29.

Trường THPT TP Điện Biên Phủ, Báo cáo tổng kết năm học, báo cáo cơng
tác Đồn và phong trào thanh niên của 5 năm (2009-2010, 2010-2011, 20112012, 2012-2013, 2013-2014)

30.

UBND tỉnh Điện Biên, Quyết định số 537/QĐ-UBND ngày 26 tháng 6 năm
2012 về việc phê duyệt đề án phát triển nguồn nhân lực tỉnh Điện Biên đến
năm 2015, định hướng đến năm 2020.

31.

UBND tỉnh Điện Biên (2013), Đề án xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ
nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục tỉnh Điện Biên giai đoạn 2012 – 2020.

118


32.

UBND tỉnh Điện Biên, Báo cáo số 327/BC – UBND ngày 28/11/2014 về tình
hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng an
ninh năm 2014 và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng
an ninh năm 2015.

33.

UNESCO (2010), Kế hoạch hành động Dakar – Senegar, 4/2000.

34.

UNICEF (1996), Chương trình hợp tác quốc gia thứ năm (1991-1996). Web
site: www.molía.gov.vn.

35.

Phạm Việt Vương, Giáo dục học, Nxb Đại học quốc gia Hà Nội.

119